The Mejlis (Parliament) of Turkmenistan is a legislature representative body
Türkmen alabaýy örän wepaly it bolup, öz çäginiň goragçysydyr. Bu itler Türkmenistanyň gadymy oturymly ýerlerinde mesgen tutupdyrlar. Alymlar alabaýlaryň toýundan şekiljiklerini diňe gadymy obalarda däl-de, eýsem, antik eýýamyň we orta asyrlaryň uly şäherleriniň ýerleşýän ýerlerinde hem ýüze çykarypdyrlar.
Mary welaýatyndaky Gäwürgala harabalygynda ýüze çykarylan tapyndylar biziň eýýamymyzyň ilkinji asyrlaryna degişlidir. Gadymy Parfiýa döwletiniň paýtagty Nusaýda geçirilen arheologik barlaglarda tapylan ritonlaryň ýüzünde hem alabaýyň şekilini görmek bolýar.
Halkymyz iti saklamak we ösdürip ýetişdirmek babatda-da ussatlyk görkezipdirler. Şeýdip, olar iti aýrylmaz hemralaryna, ýakyn kömekçilerine öwrüpdirler. Hut şonuň üçin hem itiň häsiýetleri, eýesine bolan wepalylygy ençeme nakyllaryň, ertekileriň rowaýatlaryň, matallaryň, tymsallaryň döremegine getiripdir. Gahryman Arkadagymyzyň tagallasy bilen çap edilen «Paýhas çeşmesi» atly kitapda hem şeýle nakyllaryň ençemesi ýerleşdirilipdir. Olardan: «It çopanyň goldaşy, ýalňyzlykda ýoldaşy», «Itim—gutum» ýaly nakyllary mysal getirmek bolar.
Türkmençilikde, esasanda, oba ýerlerinde her öýde diýen ýaly it saklanylýar. Bu bir tarapdan, hojalygyň goragy üçin zerur bolsa, ikinji tarapdan, it özüniň eýesi hem-de onuň maşgalasy hakda gowy arzuwlary dileg edermiş, eýesine çirksiz wepaly janawaryň dilegide kabul bolarmyş diýlen ynanjyň täsiri bilen berk baglydyr.
Türkmen alabaýy bilen bagly halk döredijiligimizde nakyllar, rowaýatlar, sanawaçlar bar. Ata-babalarymyz ýiti synçylygynyň netijesinde itler bilen baglanyşykly birnäçe nakyllary dürli ýagdaýlarda ulanypdyrlar. «It üýrse, myhman geler»,«It gara görmän üýrmez», «Bir başy itde eklär», «Ýurt ýeriň ýitmesin diýseň, it edin» diýen nakyllar muňa mysaldyr. Eli çeper ene mamalarymyz bolsa, wepaly itiň keşbini öz döreden sungat eserlerine siňdirmegi başarypdyrlar. Olar ak öýleriň gapysynyň eňsilerine, sallançak we düşeklik keçelere «tazy guýruk», «it yzy» nagyşlary salypdyrlar.
Alabaý köpasyrlyk taryhymyzyň dowamyndan häzirki günlere çenli halkymyzyň wepaly hemrasyna öwrülen jandardyr. Häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň baştutanlygynda türkmen alabaýlaryny ýetişdirmek däplerini ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizmek üçin zerur işler alnyp barylýar. Ýakynda Akdost atly alabaýyň Russiýanyň çempionatynda ýeňiji bolmagy türkmen alabaýynyň şöhratyny has-da belen-de göterdi. Goý, milli gymmatlyklarymyzy dabaralandyrýan Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun!
Merdan DOSMEDOW,
Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.