MERTEBE BELENTLIGI

«Be­lent­lik» diý­len­de göz öňü­ňize nä­me gel­ýär?! Adam­za­dyň gudrat gör­mek is­läp, al­ny­ny di­re­ýän be­ýik daglarymy?! Göz ýetirmeg­ä beýlede dur­sun, göz öňü­ne ge­tir­mek hem çe­tin bo­lan As­man bi­len Zeminiň ara­ly­gymy?! Bu ba­bat­da pi­kir­ler dür­li bo­lup bi­ler. Em­ma müňýyl­lyk­la­ryň do­wamyn­da ke­ma­la ge­len adam­zat paý­hasy­nyň dünýädä­ki äh­li be­lent­lik­ler­den hem be­ýik­di­gi bi­len yla­laş­jak­lar kän bolsa ge­rek. Kül­li adam­za­dyň akyl we ru­hy be­lent­li­gi ha­kyn­da aýt­maly bol­sa, gür­rüň­siz, älem ýa­ly çäk­siz, daglar ýaly saldamly edebi mirasy bilen Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy­nyň keş­bi ör bo­ýu­na gal­ýar. Bu ha­ky­ka­ta hormat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň gat­naş­ma­gyn­da açylyp ula­nyl­ma­ga ber­len, paý­tag­ty­myz Aş­ga­ba­dyň gö­zel kün­je­gin­de gur­lan Mag­tym­gu­ly Pyragynyň aja­ýyp heýke­li­niň we nus­ga­wy şa­hy­ry­myzyň adyny göterýän medeni­-seýilgäh toplu­my­nyň açy­lyş da­ba­ra­sy­nyň ta­ry­hy pur­sat­la­ry­na şaýat bo­lan ma­ha­ly­myz has aý­dyň göz ýe­tir­dik. 

Kül­li­ adam­za­dyň­ be­ýik­ şa­hy­rynyň ­Kö­pet­da­gyň ­ete­gin­de howalanyp du­ran­ be­lent ­heý­ke­li­ne ­gö­züň ­dü­şende­ go­ja­man­ Ze­mi­ne­ kök­ uran­ yn­san paý­ha­sy­nyň­ Ar­şy­-ag­la­ –­ be­lent­li­ge ulaş­ýan­dy­gy­ ha­kyn­da­ky­ pi­kir­ se­ri­ňe dol­ýar.­ Gör­ä,­ bu­ gud­ra­ty, ­be­ýik­ şa­hyryň­ heý­ke­li­ bi­len­ gojaman­ Kö­pet­dag has­ hem ­beý­ge­len­ ýa­ly ­gö­rün­ýär. ­Bu ýö­ne ­bir­ heý­kel­ däl-­de, ­asyr­la­ryň­ dowa­myn­da­ «çoh­ ga­ra­şy­lan­ ajap­ eý­ýama»,­ bin­ýa­dy­ ber­ka­rar­ döw­le­ti­mi­ze buý­sanç ­bi­len­ na­zar ­sa­lyp,­ du­ran ­şahy­ryň be­lent­ ru­hu­nyň ­tym­sa­ly­dyr.­

Hal­ky­my­zyň­ be­ýik­ şa­hy­ry­nyň adam­zat­ dur­mu­şy­na,­ älem-­ja­ha­na be­lent­lik­den­ na­zar­ sa­lyp,­ dö­re­den eser­le­riniň­ Ber­ka­rar­ döw­le­tiň­ tä­ze eýýa­my­nyň­ Gal­ky­ny­şy­ döw­rün­de­ «Dün­ýä­niň­ ha­ky­da­sy»­ hök­mün­de belent­ yk­ra­ra­ eýe­ bol­ma­gy­ mer­da­na hal­ky­my­zyň­ kal­by­na­ eg­sil­mez­ buýsanç­ ba­gyş­la­ýar.­ Şu­ ýer­de­ be­ýik­ şa­hyry­my­zyň­ gol­ýaz­ma­lar­ toplumynyň ÝU­NES­KO­-nyň­ «Dün­ýä­niň­ ha­ky­dasy» ­mak­sat­na­ma­sy­nyň­ hal­ka­ra­ sa­nawy­na­ gi­ri­zi­len­di­gi­ni­ buý­sanç­ bi­len nyg­ta­mak­ ze­rur. 

Türk­me­niň­ be­ýik­ og­ly­ Mag­tymgu­ly­ Py­ra­gy­nyň­ dog­lan­ gü­nü­niň 300 ýyllygy mynasybetli «Magtymgu­ly»­ at­ly­ ki­ta­byň­ çap­dan­ çyk­magy­ we­ on­da­ akyl­dar­ şa­hy­ryň­ umuma­dam­zat­ ­ gym­mat­ly­gy­na­ öw­rü­len goşgula­ry­nyň­ ýer­leş­di­ril­me­gi­ «Pähim­-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylyny has­-da dabaralandy­ran­ mö­hüm­ wa­ka­la­ryň­ bi­ri­ boldy. Ki­ta­byň­ il­kin­ji ­sa­ny­nyň ­hor­mat­ly Prezidentimiz tarapyndan Gahryman Ar­ka­da­gy­my­za­ ibe­ril­me­gi­niň­ düýp öze­nin­de­ öz­bo­luş­ly­ ma­ny,­ ägirt­ uly hor­mat­ bar.­ Çün­ki­ tä­ze­ ta­ry­hy­ döwrü­miz­de­ aja­ýyp­ üs­tün­lik­le­re,­ şan­ly wa­ka­la­ra­ bes­len­ýän­ bu­ ýy­lyň­ be­lent da­ba­ra­lan­dy­ryl­ma­gy,­ ak­ mer­merli­ paý­tag­ty­my­zyň­ gül­ gör­kü­ne­ has hem zynat beren «Magtymguly Pyra­gy»­ me­de­ni­-se­ýil­gäh­ top­lu­my­nyň hem­-de­ be­ýik­ şa­hy­ry­my­zyň­ heý­keli­niň­ gur­lup­ ula­nyl­ma­ga­ be­ril­me­gi ba­bat­da­ky­ asyl­ly­ iş­le­riň­ göz­ba­şyn­da türkmen­ hal­ky­nyň­ Mil­li­ Li­de­ri­niň taý­syz ­ta­gal­la­la­ry ­du­ran­dyr. 

«Pähim-­paýhas ummany Magtym­gu­ly­ Py­ra­gy»­ ýy­ly­nyň­ toý-baýram­ly,­ sa­ha­wa­ta­ baý­ gü­nün­de­ «Mag­tym­gu­ly»­ at­ly­ ki­ta­byň­ –­ be­ýik şa­hy­ry­my­zyň­ uly­ göw­rüm­li­ şy­gyr­lar ýy­gyn­dy­sy­nyň­ eli­mi­ze­ go­wuş­magy ­bag­ty­ýar­ ýaş­la­ry­my­zyň,­ mer­da­na hal­ky­my­zyň­ gö­wün­ guş­la­ry­ny­ ganatlan­dyr­dy.­ Ki­ta­byň­ Türk­me­nis­ta­nyň Kons­ti­tu­si­ýa­sy­nyň­ we­ Döw­let­ baýda­gy­nyň­ gü­nü­niň ­öňü­sy­ra­syn­da­ çap edil­me­gi­ mäh­ri­ban­ hal­ky­myz­ üçin my­na­syp,­ ar­zy­ly­ sow­gat ­bol­dy.­

Mer­da­na ­türk­men ­hal­ky­ ki­ta­ba, ­çeper­ sö­ze aý­ra­tyn­ ga­dyr­ goý­ýar. Ki­tabyň ­ga­dyr­-gym­ma­ty­ ha­kyn­da ­söz­ açylan­da,­ Gah­ry­man­ Arkadagymy­zyň «Öm­rü­miň­ ma­ny­sy­nyň­ do­wa­ma­ty»­ at­ly­ aja­ýyp­ kitabyn­da­ bel­le­ýşi­ ýa­ly,­ bir­ ki­ta­ba­ gu­ba­ dü­ýe­si­ni­ ça­l­şan ­Welmy­rat­ aga,­ ba­zar­dan­ ça­ga­la­ry­ üçin sow­gat-­sa­lam­ al­ma­gyň­ de­re­gi­ne,­ ähli­ üzü­mi­ni bir­ ki­ta­ba ­çal­şan­ An­na­ aga ýa­ly­ pe­der­le­ri­mi­ziň­ nus­ga­lyk­ amalla­ry­ ýadyňa­ düş­ýär.­ Şeý­le­ my­sal­lar,­ ýaş­la­ra ­dur­muş­da, ­ma­ny­ly ­ýa­şa­makda yb­arat­ bol­ýar.­ 

Mag­tym­gu­ly­ öz­ gaý­ta­lan­ma­jak dö­re­di­ji­li­gi­ bi­len­ tu­tuş­ hal­ky­ dün­ýä ta­na­dan­ şah­sy­ýet­dir.­ Meş­hur­ uk­ra­in ýa­zy­jy­sy­ Ý.K.Ole­şa:­ «Türk­men­le­riň klas­sy­ky­ ede­bi­ýa­ty­ Gün­do­ga­ryň­ beýik ­ede­bi­ýa­ty­nyň­ pu­da­gy­dyr.­ Bu ajaýyp­ ede­bi­ýat­da­ di­ňe ­Mag­tym­gu­ly­nyň ady­ny­ tut­mak­lyk­da­ ýe­ter­lik­dir»­ diýmek­ bi­len,­ hal­kyň­ be­ýik­ şa­hy­ry­nyň şyg­ry­ýet­ dün­ýä­si­ne­ uly­ ba­ha­ berýär.­ Ony­ kül­li­ Gün­do­gar­ ede­bi­ýa­ty­nyň göz­ba­şyn­da­ goý­ýar.­ Magtymgu­ly ­Pyra­gy­nyň­ öz­ dö­re­di­ji­li­gi­ bi­len­ dün­ýä ede­bi­ýa­tyn­da,­ pelsepe­ yl­myn­da­ uly yz­ go­ýan­dy­gy­ny­ hä­zir­ki­ wagt­da­ bütin­dün­ýä ­yk­rar ed­ýär.­ 

Tür­ki­ me­de­ni­ýe­tiň­ hal­ka­ra­ gura­ma­sy­nyň­ (TÜRK­SOÝ)­ he­mi­şe­lik ge­ňe­şi­niň­ Tür­ki­ýe­ Res­pub­li­ka­sy­nyň Bur­sa­ şä­he­rin­de­ ge­çi­ri­len­ mej­li­sin­de Mag­tym­gu­ly­ Py­ra­gy­nyň­ 300­ ýyl­lygy ­my­na­sy­bet­li,­ 2024­-nji­ ýy­ly­ «Tür­ki dün­ýä­niň­ be­ýik­ şa­hy­ry­ we­ akyl­da­ry Magtymguly Pyragy ýyly» diýip yglan ­et­mek ­ha­kyn­da­ ýur­du­my­zyň ­öňe sü­ren­ baş­lan­gyç­la­ry­nyň­ biragyzdan gol­da­nyl­ma­gy­ be­ýik­ söz­ us­sa­dy­na go­ýul­ýan ­be­lent­ sar­pa­nyň ­gü­wä­si­dir. 

Sö­zü­mi­ ga­ra­gal­pak­ ede­bi­ýat­şy­nas aly­my­ Ke­rim­baý­ Kurambaýewiň: ­«Bu gün ­Mag­tym­gu­ly­nyň­ şy­gyr­la­ry dünýä­ halk­la­ry­nyň­ pä­him­ baý­ly­gy­nyň or­ta­lyk­ ha­zy­na­sy­na­ ymyk­ly­ go­şul­dy.­ Se­bä­bi­ dün­ýä­ oky­jy­sy­ olar­dan­ di­ňe türk­men­ dur­mu­şy­ny­ däl,­ eý­sem,­ öz dur­mu­şy­ny­da­ gö­rüp­ bil­ýär»­ di­ýen aja­ýyp­ jüm­le­si­ bi­len­ de­li­llen­dir­mek is­le­ýä­rin.­ Dogru­dan­ hem,­ bu­ gün­ki gün ­türk­men­ hal­ky­nyň­ be­ýik­ da­na­sy Magtymguly Pyragy umumadamzat şa­hy­ry ­hök­mün­de­ be­lent­ yk­ra­ra eýedir. ­Ony ­döw­rüň ­fe­no­me­ni­ –­ gud­ra­ty,­ dün­ýä­niň­ akyl­da­ry­ hasaplaýarlar.­ 

Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz söz ussa­dy­nyň dö­re­di­ji­lik dün­ýä­si hakynda söz açyp: «Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy sö­züň güý­ji, gud­ra­ty bi­len şygry­ýet äle­min­de ady ar­şa ga­lan be­ýik akyl­dar şa­hyr­dyr» di­ýip, buýsanç bi­len nyg­ta­ýar. Ha­kykat­dan­-da, akyl­dar şa­hy­ry­myz özünden öň­ki alym­la­ryň, söz us­sat­la­ry­nyň, has ta­ky­gy, Gün­do­gar ede­bi­ýa­ty­nyň gör­nük­li we­kil­le­ri Sag­dy­nyň, Ha­fy­zyň, Fir­döw­si­niň, Ny­za­my­nyň, Nowa­ýynyň, Abu Sa­gyt Abul­haý­ryň we beý­leki­le­riň ede­bi mi­ra­sy­ny düýp­li öw­re­nip, ola­ryň ede­bi pi­kir­le­ri­ni tä­ze maz­mun bi­len baý­laş­dy­ryp­, nus­ga­wy ede­bi­ýatymyzda her bir setiri dür dänesine de­ňel­ýän çuň ma­ny­maz­mun­ly aja­ýyp eserleri bilen gymmatyny hiç haçan ýitir­me­jek parasat­ly pi­kir­le­ri, pel­se­pe­wi ga­ra­ýyş­la­ry mi­ras gal­dy­ryp­dyr. 

Ber­ka­rar­ döw­le­ti­mi­ziň­ mi­ze­mez bin­ýat­la­ry­ny­ ala­mat­lan­dyr­ýan,­ jebis­li­gi­mi­zi­ we­ ag­zy­bir­li­gi­mi­zi­ pugta­lan­dyr­ýan­ bu­ iki­ gym­mat­ly­gyň­ –­ Türk­me­nis­ta­nyň­ Kons­ti­tu­si­ýa­sy­nyň hem­-de­ Döw­let­ baý­da­gy­nyň­ mil­li baý­ra­my­na­ ga­bat­la­nyp,­ akyl­dar ­şa­hyry­my­zyň­ ady­ny­ gö­ter­ýän­ me­de­ni­seýilgäh ­top­lu­mynyň­ açy­lyp­ ula­nyl­maga ­be­ril­me­gi­niň ­we­ tä­ze­ ki­ta­byň ne­şir edil­me­gi­niň­ ru­hy­ ta­ry­hy­ bag­la­nyşyk­la­ry­ ha­kyn­da­ oý­la­na­nyň­da,­ türkmen ­hal­ky­nyň­ Mil­li ­Li­de­ri ­Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň «Garaşsyzlyk­–­bagty­myz»­ at­ly­ ki­ta­byn­da­ky:­ «...Biz­ ata-ba­ba­la­ry­my­zyň­ asyr­lar­ bo­ýy­ ar­zuw edip ­ge­len­ döw­le­ti­ni,­ be­ýik­ Mag­tymgu­ly­nyň­ «Berkarar­ döw­let­ is­tä­rin»­ di­ýip,­ şyg­ra­ sa­lan­ we­ «Gur­du­gym,­ as­lyn­da,­ bil­gil, ­bu ­ze­mi­niň­ my­hy­dyr,­ Erer­ ol ­er­kin ­my­dam, ­bu­dur ­türk­men binasy»­ di­ýip,­ ru­hy­ taý­dan­ esas­landy­ry­lan­ döw­le­ti­ni ­gur­duk»­ di­ýen ganat­ly­ jüm­le­le­ri­ ha­ky­da­ňa ­gel­ýär.­ 

Hor­mat­ly­ Pre­zi­den­ti­mi­ziň­ para­sat­ly­ baş­tu­tan­ly­gyn­da­ ata­ Watanymyz­da­ Mag­tym­gu­ly­ Py­ra­gy­nyň­ «Çoh­ ga­ra­şan ­ajap­ eý­ýa­my» berka­rar edil­ýär.­ Hal­ky­my­zyň­ öň­den­ gö­rü­ji şa­hy­ry­nyň­ dür­dä­ne­ şy­gyr­ setir­le­rinde­ «Ili­miz­ ulaş­sa­ so­wul­maz­ ýa­za»­ diý­lip,­ be­ýan­ edi­li­şi­ ýa­ly,­ Ber­ka­rar döw­le­tiň ­tä­ze ­eý­ýa­my­nyň­ Gal­ky­ny­şy döw­rün­de­ il­-gü­nü­mi­ziň­ yk­ba­ly­ çüwüp,­ al­nyn­dan­ ak­ gün­ dog­dy.­ Şeý­le eş­ret­li­ döw­ra­ny­ öz­ halkyna­ peş­geş be­ren­ mil­li­ Li­de­ri­mi­ziň,­ Ar­ka­dag­ly Gah­ry­man­ Serdarymy­zyň­ jan­la­ry sag,­ be­lent­ baş­la­ry­ aman ­bol­sun!

Ýaz­po­lat ­KE­RI­ÝEW, 

Türk­me­nis­ta­nyň­ Mag­tym­gu­ly adyn­da­ky­ Ýaşlar­ 

gu­ra­ma­sy­nyň Mer­ke­zi­ Ge­ňe­şi­niň ­baş­ly­gy, 

Mej­li­siň ­de­pu­ta­ty.