TERJIMEÇILERI TAÝÝARLAMAK IŞI BARHA KÄMILLEŞÝÄR

     Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzyň ähli ulgamlarynda, şol sanda ylym-bilimde düýpli özgertmeler amala aşyrylýar. Eziz Diýarymyzda ýaşlaryň daşary ýurt dillerini kämil öwrenmegi üçin yzygiderli işler alnyp barylýar, daşary ýurt dilleri sapaklary innowasion okuw usullaryndan, häzirki zaman tehnologiýalaryndan peýdalanylyp guralýar. Bilim edaralary ýokary hilli okuw kitaplary, okuw usuly gollanmalary bilen üpjün edilýär. Munuň özi, okatmagyň usulyýetini has-da kämilleşdirmäge we bilim işiniň netijeliligini artdyrmaga ýardam berýär. 

     Hä­zir­ki wagt­da Türk­me­nis­tan döw­le­ti­mi­ziň dün­ýä ýurt­la­ry bi­len alyp bar­ýan hyz­mat­daş­lyk gat­naşyk­la­ry­ny üs­tün­lik­li ösdürmä­ge my­na­syp go­şant goş­jak, da­şa­ry ýurt dil­le­ri­ni kä­mil bil­ýän ök­de hü­när­men­le­r kemala gelýär. Biziň ýur­du­myz dünýäniň en­çe­me döwlet­le­ri bilen hyz­matdaşlyk gatnaşyklaryny yzygiderli ösdür­mä­ge mö­hüm äh­mi­ýet ber­ýär. Şeý­le ýag­daý­da dür­li ugur­lar boýun­ça ter­ji­me­çi­le­ri taý­ýar­la­mak, onuň hil derejesiniň äh­mi­ýe­ti we aýratyn­lyklary esasy or­ny eýe­le­ýär. Bilşi­miz ýa­ly, ýur­dumyz­da sy­ýa­sy gat­na­şyk­la­ry berkit­mek­de, halk­la­ryň ara­syn­da­ky dost-­dogan­ly­gy pug­talandyrmak­da parlamen­ta­ra gat­na­şykla­ra aý­ra­tyn orun de­giş­li­dir. Bu ugur­da­ky gat­na­şyk­lar­da giň­den ula­nyl­ýan ter­ji­me­çi­lik işi bir­näçe ta­lap­la­ry öz içi­ne al­ýar. Parla­men­ta­ra dost­luk to­par­la­ry­nyň duşuşyklarynda , iki­ta­raplaýyn we köp­ta­rap­la­ýyn mas­la­hat­larda, ka­nun­çy­lyk tej­ri­be­si bo­ýun­ça pi­kir alyş­ma­lar­da dür­li ýurt­la­ryň we­kil­le­ri­niň gat­naş­ýan­dy­gy üçin ter­ji­me­çi­niň bu ugur­da talabalaýyk taýýar­lygy wa­jyp bolup dur­ýar. Ge­çi­ril­ýän parlamen­ta­ra du­şu­şyk­lar­da mag­lu­mat­la­ry takyk ýe­tir­mek üçin ter­ji­me­çiniň hal­ka­ra hu­kuk adal­ga­la­ry­ny, syýasy düşün­jele­ri anyk bilmegi esa­sy ze­rur­lyk hasap­lanylýar . Her bir söz we düşün­je hal­ka­ra hu­kuk taý­dan ta­kyk ma­ny­da ulanyl­ma­ly bol­ýar. Ter­ji­me edil­ýän söz­le­riň dil taý­dan däl, eý­sem, me­de­ni taý­dan dog­ry dü­şün­di­rilme­gi ýurt­la­ryň ara­syn­da dost­luk we hyzmatdaşlyk gat­na­şyk­la­ry­ny has-­da kä­mil­leş­dir­mä­ge, parahatçy­lyk we yna­nyş­mak me­deni­ýe­ti­ni ös­dür­mä­ge mümkinçi­lik ber­ýär.

      Ter­ji­me­çi­li­giň gör­nüş­le­ri bara­da aý­dy­lan­da, ola­ryň ulanylyşy du­şu­şy­gyň gör­nü­şi­ne we gat­naşy­jy­la­ryň sa­ny­na bagly­dyr. Parla­men­ta­ra du­şu­şyk­lar­da, esa­san, çy­kyş bilen bir wagt­da ýe­rine ýe­ti­ril­ýän sinh­ron ter­ji­me giňden ula­nyl­ýar. Terjimä­niň sinhron gör­nüşin­de ter­ji­meçi diňe teks­ti däl, çy­kyş ed­ýän ada­myň duý­gu­sy­ny, se­si­niň ähe­ňi­ni hem sak­la­ma­ga çalyş­ma­ly. Bu ter­jimä­niň çyl­şy­rym­ly gör­nü­şi bo­lup, ol terjimeçi­den dür­li ama­ly he­reket­le­ri: bir dil­de diň­le­me­gi, başga bir di­le ter­ji­me et­me­gi we şol ter­ji­me ed­ýän di­lin­de söz­le­me­gi, söz­leý­ji­den, ýag­ny çy­kyş ed­ýän adam­dan yza gal­man, ýalňyşsyz gep­le­me­gi ta­lap ed­ýär. Ýe­ri ge­len­de bel­le­sek, her döw­le­tiň öz dä­bi­niň we ka­nun­çy­lyk tej­ribe­si­niň bar­dy­gy­ny göz öňün­de tutup, parlamentara duşu­şyklarda terjimeçi gatnaşyjylaryň äh­li­si üçin ter­ji­me edil­ýän söz­le­ri dog­ry, talabala­ýyk be­ýan et­me­gi başar­ma­ly. Mu­nuň özi ter­ji­meçi­den ýo­ka­ry de­re­je­de ün­si, çalt pi­kir­len­me­gi, tej­ri­bä­ni, taý­ýarly­gy talap ed­ýär. Par­la­men­ta­ra duşu­şyk­lar­da edil­ýän ter­ji­me­ler di­ňe dil bi­len bag­la­ny­şyk­ly bolman, eý­sem, dip­lo­ma­ti­ýa­nyň hem möhüm bö­le­gi­dir. Hä­zir­ki wagt­da ýaş­la­ryň dil we ter­ji­me bilimle­ri­ni ös­dür­mek, ola­ry ­ geljek­de halka­ra de­re­je­sin­de işlemä­ge taýýar­la­mak esa­sy mesele­le­riň bi­ri bo­lup durýar. Şeýle bolansoň, ter­ji­me­çi­le­riň hünär us­sat­ly­gy­ny kämilleş­dirmek maksa­dy bilen hal­ka­ra tejribe­ler öw­re­nil­ýär we ter­ji­me­çi­lik işinde giň­den peýdalanylýar. El­bet­de, bu ugur­da dö­re­dilýän giň mümkinçilikler par­la­men­ta­ra hyz­mat­daş­lyk gatna­şyk­la­ry­ny has­da ös­dür­mä­ge uly go­şant goş­ýar. 

Zyba NEPESOWA, Türkmenistanyň Mejlisiniň Ylym-bilim, medeniýet we ýaşlar syýasaty baradaky komitetiniň baş hünärmeni.