Birleşen Milletler Guramasy dünýäde parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmekde, bu ugurdaky öňde goýlan uzak möhletli maksatlary bilelikde amala aşyrmakda ähli agza döwletleriň tagallalaryny birleşdiriji esas bolup hyzmat edýär. Bu, aýratyn hem, dünýäde syýasy deňagramlylygy saklamakda, bähbitleriň özara utgaşykly bolmagyny gazanmakda we olary bir ugra gönükdirmekde zerur bolan şertleri döretmekde uly ähmiýete eýedir. 

Täze ýylyň öňüsyrasynda BMG tarapyndan taryhy Kararnamalaryň ikisiniň kabul edilmegi bilen eziz Diýarymyzyň şan-şöhraty dünýäde ýene bir gezek dabaralandy. BMG-niň Baş Assambleýasynyň 2023-nji ýylyň 19-njy dekabrynda geçirilen 78-nji sessiýasynyň 49-njy umumy mejlisinde «Durnukly ösüşi üpjün etmekde ygtybarly we durnukly energiýa birikmesiniň esasy orny», şeýle hem «Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek üçin ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Kararnamalar biragyzdan kabul edildi. Türkmenistanyň başlangyjy esasynda işlenip düzülen energiýa birikmesi bilen bagly Kararnama 38 döwlet awtordaşlyk etdi. Mälim bolşy ýaly, Türkmenistan 2024-nji ýylyň başynda strategiýalary ara alyp maslahatlaşmak, energiýa birikmesini hem-de energiýa çeşmeleriniň hereketini güýçlendirmek ugrundaky hyzmatdaşlygy ösdürmek maksady bilen, durnukly ösüşi gazanmakda we içerki energiýa çeşmeleri çäkli ýurtlaryň isleglerini kanagatlandyrmakda olaryň esasy ornuny ykrar etmek arkaly halkara hünärmenleriň duşuşygyny geçirmegi teklip etdi. 

Türkmenistan diňe bir sebitiň däl, tutuş dünýäniň kuwwatly energetika döwletleriniň birine öwrüldi. Ýurdumyzda öndürilýän elektrik energiýasy diňe bir öz ojaklarymyza däl, eýsem, doganlyk halklaryň öý-ojaklaryna-da ýalkym salyp, hormatly Prezidentimiziň adyny alkyşlara besleýär. Bu bolsa energetika pudagynyň işgärlerini has hem netijeli zähmet çekmäge ruhlandyrýar. Garaşsyzlyk ýyllary içinde energetika beketleriniň ençemesi, şol sanda utgaşykly dolanyşykda hereket edýän döwrebap elektrik stansiýalary gurlup, ulanmaga berildi. Ahal — Balkan ýokary woltly asma elektrik geçirijisi işe girizildi, Balkan — Daşoguz howa elektrik geçirijisiniň gurluşygy batly depginler bilen alnyp barylýar. Şeýle hem Aşgabat şäheriniň Büzmeýin etrabynda Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkezi gurlup, ulanmaga berildi. Öndürilýän elektrik energiýasy ýurdumyzyň umumy elektrik akymyna goşulyp, energiýa bolçulygy üpjün edilýär. 

Türkmenistanyň başlangyjy bilen işlenip düzülen ulaglaryň ähli görnüşleri bilen bagly Kararnama bolsa 47 döwlet awtordaş bolup çykyş etdi. Bu Kararnama durnukly ösüş üçin zerur bolan ähli ugurlarda ulag ulgamynyň we ulag infrastrukturasynyň dowamly işlemegine hem-de pugtalandyrylmagyna goldaw bermäge çagyrýar. 2023-nji ýylyň 19-njy sentýabrynda ABŞ-nyň Nýu-Ýork şäherinde BMG-niň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynyň umumy mejlisinde eden çykyşynda Arkadagly Gahryman Serdarymyz ileri tutulýan ugurlaryň biri hökmünde ulag ulgamyndaky Durnukly ösüş maksatlarynyň durmuşa geçirilişine ünsi çekdi. Türkmenistan bu möhüm ugurda gepleşikler üçin netijeli halkara platformalary döretmegiň başyny başlady. Döwletimiz ulag ulgamyna yzygiderli goşulyşmak bilen Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlar boýunça wajyp ýollarydyr merkezleri birleşdirýän esasy üstaşyr ulag geçelgeleriniň düzümini berkidýär. «Türkmenistanyň ulag syýasatynyň esaslary hakynda», «Demir ýol ulagy hakynda», «Awtomobil ýollary we ýol işi hakynda», «Awtomobil ulagy hakynda», «Ulag howpsuzlygy hakynda» Türkmenistanyň kanunlary ýurdumyzda hereket edýär. Olar özara söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy kanunçylyk esasda giňeltmäge, durnukly ösüşi we parahatçylygy üpjün etmäge gönükdirilendir. 

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň paýtagtynda 2016-njy ýylyň 26-njy noýabrynda Durnukly ulag ulgamy boýunça birinji ählumumy maslahatyň geçirilen senesini BMG-niň Baş Assambleýasynyň «Bütindünýä durnukly ulag güni» diýip yglan etmegi döwletimiziň öňe sürýän dünýä ähmiýetli başlangyçlarynyň halkara derejesinde ykrar edilýändiginiň nobatdaky beýany bolup durýar. 

Ata Watanymyzyň at-abraýyny dünýäde dabaralandyrýan Gahryman Arkadagymyza we Arkadagly Gahryman Serdarymyza alkyşlarymyz çäksizdir. 

Serdar DURDYÝEW, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, 

Ýerli wekilçilikli häkimiýet we öz-özüňi dolandyryş 

edaralary bilen işlemek baradaky komitetiniň agzasy

Döw­let býu­je­ti­ —­ yk­dy­sa­dy­ýe­ti me­ýil­leş­dir­me­giň mö­hüm gu­ra­ly. Se­bä­bi is­len­dik ýurt­da dur­muş-yk­dy­sa­dy öz­gert­me­le­ri ama­la aşyr­mak üçin ze­rur bo­lan ma­li­ýe se­riş­de­le­ri her ýyl üçin ýö­ri­te iş­le­nip taýýarlanyl­ýan Döw­let býu­je­ti ta­ra­pyn­dan üp­jün edil­ýär. Şo­ňa gö­rä, hormatly Pre­zi­den­ti­mi­ziň tab­şy­ryk­la­ry­na la­ýyk­lyk­da, bu wa­jyp resminama­ny taý­ýar­la­ma­ga yl­my esas­da, örän oý­la­ny­şyk­ly çe­me­le­şi­lip, Wa­ta­ny­myzyň dur­muş-yk­dy­sa­dy ösü­şi­ne kuw­wat­ly iter­gi ber­jek derwaýys ugurlar üçin se­riş­de­ler kes­git­le­nil­ýär. Mej­li­siň ta­mam­la­nan ýy­lyň 30-njy no­ýab­ryn­da ge­çi­ri­len ýe­din­ji ça­gy­ry­ly­şy­nyň ýe­din­ji maslaha­tyn­da makul­la­nyl­ma­gy bi­len, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz «Türkmenis­ta­nyň 2025-nji ýyl üçin Döw­let býu­je­ti ha­kyn­da» Türkmenis­ta­nyň Ka­nu­ny­ny tas­sykla­dy. Biz hem bu mö­hüm res­mi­na­ma, oňa la­ýyk­lyk­da şu ýyl­da al­nyp ba­ryl­jak iş­ler ba­ra­da gy­zyk­la­nyp, Türkme­nis­ta­nyň Mej­li­si­niň Yk­dy­sady me­se­le­ler ba­ra­da­ky ko­mi­te­ti­niň baş­ly­gy Gu­wanç­my­rat AGA­ÝEW, Dur­muş sy­ýa­sa­ty ba­ra­da­ky komitetiniň baş­ly­gy An­na­mu­ham­met SAR­JA­ÝEW, Türk­me­nis­ta­nyň Ma­li­ýe we yk­dy­sa­dy­ýet mi­nistr­li­gi­niň Döw­let býu­je­ti mü­dir­li­gi­niň başly­gy Ah­met UW­DI­ÝEW bi­len «te­ge­lek sto­luň» ba­şyn­da söh­bet­deş bol­duk.

— Söhbedimiziň başyny 2025-nji ýylyň Döwlet býujeti hakyndaky Kanunyň esasy aýratynlyklary, býujetiň serişdeleriniň paýlanylyşy baradaky gürrüňlerden başlasak, ýerlikli bolardy... 

Gu­wanç­my­rat ­AGA­ÝEW:

— Hormatly Prezidentimiz tarapyndan tassyklanan «Türkmenistanyň 2025-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Türkmenistanyň Kanuny ýurdumyzyň durmuş-ykdysady taýdan ösüşiniň, maýa goýum syýasatynyň esasy ugurlaryny, milli ykdysadyýetiň pudaklarynyň, sebitleriň öňünde durýan wezipeleri durmuşa geçirmek babatda nobatdaky tapgyry öz içine alýar. 2025-nji ýylda jemi içerki önümiň hakyky ykdysady ösüş depgini deňeşdirme nyrhlarda 6,3 göterime çenli derejede emele geler we ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň durnukly ösmeginiň hasabyna üpjün ediler. Kanuna laýyklykda, şu ýyl üçin Döwlet býujeti girdejiler we çykdajylar boýunça 123 798,1 million manat möçberde, şol sanda býujetiň birinji derejesi girdejiler hem çykdajylar boýunça 36 500 million manat möçberde tassyklanyldy. Merkezleşdirilen býujet bolsa girdejiler we çykdajylar boýunça 111 987,6 million manat möçberde, şol sanda býujetiň birinji derejesi girdejilerdir çykdajylar boýunça 24 689,6 million manat möçberde göz öňünde tutuldy. Şunda çykdajylaryň köp böleginiň ýurdumyzyň raýatlarynyň döwlet tarapyndan kepillendirilýän durmuş şertleriniň pugtalandyrylmagyna gönükdiriljekdigi aýratyn bellärliklidir. 

Kanundan görnüşi ýaly, Merkezleşdirilen býujetden Arkadag şäheriniň, Daşoguz we Lebap welaýatlarynyň býujetleriniň deňeçerligini üpjün etmek üçin olara 3 496,5 million manat möçberde serişdeler bölünip berler. Şunlukda, 2025-nji ýyl üçin Döwlet býujetinde welaýatlar, Aşgabat we Arkadag şäherleri boýunça ýerli býujetleriň umumy möçberi 15 307 million manat möçberde meýilleşdirilýär. Şu ýylda Türkmenistanyň ykdysadyýetine maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna 40,1 milliard manat möçberinde maýa goýumlar gönükdiriler. Onda önümçilik-tehniki desgalara gönükdirilýän maýa goýumlaryň paýy 65,6 göterime, durmuş-medeni ulgamlara serişdeleriň paýy bolsa 34,4 göterime deň bolar. Halkymyzyň bagtyýar durmuşyny üpjün etmek maksady bilen, Oba milli maksatnamasy boýunça binalaryňdyr desgalaryň, inženerçilik ulgamlarynyň gurluşyklary hem-de durkuny täzelemek işleri üçin býujetden 750 million manat möçberinde düýpli maýa goýum serişdeleri bölünip berler. Umuman, 2025-nji ýyl üçin Döwlet býujeti milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň batly depginde sazlaşykly ösdürilmegini, ilatyň durmuş hal-ýagdaýynyň has-da gowulandyrylmagyny göz öňünde tutýar. 

— Bilşimiz ýaly, Türkmenistanyň ykdysadyýeti durmuş ugruny nazarlaýar. Hormatly Prezidentimiz hem özgertmeler maksatnamalarynyň we meýilnamalarynyň üstünlikli amala aşyrylmagy bilen bir hatarda, olaryň durmuş ugurly bolmalydygyna aýratyn ünsi çekýär. 2025-nji ýylyň býujetinde şu möhüm ugurda nämeler göz öňünde tutulýar? 

An­na­mu­ham­met­ SAR­JA­ÝEW: 

— Elbetde, islendik döwletiòň durmuş ulgamy onuň ykdysady we durmuş ösüşiniň derejesini kesgitleýän görkezijileriň biri bolmagynda galýar. Ýurtlaryň ykdysady ýagdaýy olaryň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş derejesi bilen kesgitlenilýär. Türkmenistanyň Konstitusiýasynda-da: «Türkmenistan her bir adamyň durmuş taýdan goraglylygyny kepillendirýän döwletdir» diýlip bellenen. Gahryman Arkadagymyzyň başlangyçlaryny mynasyp dowam etdirýän Arkadagly Gahryman Serdarymyz öz çykyşlarynda hemişe adam hakdaky aladanyň döwletiň baş wezipesidigini aýratyn nygtaýar. Şoňa görä, bu günki gün halkymyzyň abadan durmuşda ýaşamagyny gazanmak Diýarymyzda ýaýbaňlandyrylan düýpli özgertmeleriň esasy maksady bolup durýar. Bu maksada ýetmek üçin sebitlerimiziň ykdysady kuwwatyny artdyrmaga gönükdirilen toplumlaýyn çäreler amala aşyrylýar, täze iş orunlary döredilýär. Amatly işewürlik gurşawy üpjün edilip, kiçi we orta telekeçiligiň ösüşine döwlet tarapyndan goldaw berilýär. 

«Türkmenistanyň 2025-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Kanuna laýyklykda, býujetiň serişdeleriniň 76 göterimden gowragynyň (26,4 milliard manat) durmuş ulgamyna gönükdiriljekdigi örän guwandyryjydyr. Şunda durmuş we jemgyýetçilik hyzmatlaryna goýberilýän serişdeleriň 37,2 göterimi bilimi, 13,4 göterimi saglygy goraýşy, 2,9 göterimi medeniýeti, 37,4 göterimi durmuş üpjünçilik ulgamyny, 9,2 göterimi ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyny maliýeleşdirmäge sarp ediler. Soňky ýyllarda döwlet kömek pullarynyň görnüşleri artdyrylyp, raýatlaryň aýratyn toparlarynyň döwlet kömek pullary bilen üpjünçiliginiň möçberi yzygiderli köpeldilýär, kanunçylykda bellenilen döwletiň goldawyna mätäç adamlara agyz suwundan, gazdan, elektrik energiýasyndan, ýaşaýyş jaý-jemagat hyzmatlaryndan tölegsiz ýa-da ýeňillikli peýdalanmak hukugy üpjün edilýär. Ýylyň-ýylyna zähmet we talyp haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň möçberiniň artdyrylmagy raýatlarymyzyň durmuş üpjünçiliginiň pugtalanmagyna ýardam berýär. Hormatly Prezidentimiziň Permanyna laýyklykda, ýetip gelen 2025-nji ýylda-da olaryň möçberi ýene 10 göterim ýokarlandyrylar. Bularyň ählisi ýurdumyzda halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmaga, ilaty durmuş taýdan goramak ulgamyny maliýeleşdirmäge uly ähmiýet berilýändigini aýdyň görkezýär.

 — Ýurdumyzyň 2025-nji ýyla niýetlenen baş maliýe resminamasynyň serişdeleri, esasan, nämäniň hasabyna emele getiriler? 

Gu­wanç­my­rat­AGA­ÝEW:

— Şu ýyl üçin Türkmenistanyň Döwlet býujetiniň birinji derejesine gelip gowuşjak serişdeler barada aýdylanda, olar maliýe ýylynyň dowamynda fiziki we ýuridik şahslar tarapyndan töleniljek salgytlardyr ýygymlaryň, beýleki tölegleriň hasabyna emele getiriler. Bu girdejileriň umumy möçberinde peýdadan alynýan salgydyň paýy 15,4 göterime; goşulan baha üçin salgydyňky 13,3 göterime; goşmaça tölegleriňki (aksiz) 5,5 göterime; ýerasty baýlyklardan peýdalanmak üçin salgydyň paýy 4,0 göterime; emläk üçin salgydyňky 3,3 göterime; ilatdan alynýan salgytlaryňky 11,3 göterime; hökmany Döwlet pensiýa ätiýaçlandyrmasyna pensiýa gatançlarynyň paýy 16,6 göterime; beýleki salgytlaryň we tölegleriň paýy 30,6 göterime deň bolar diýlip çaklanylýar. 2025-nji ýylda býujetiň ikinji derejesinde toplumlaryň we pudaklaryň önümleri ýerlemekden alýan girdejileri (salgytlary hasaba almazdan) 87 298,1 million manat möçberinde bolmagyna garaşylýar. 

Hormatly Prezidentimiziň tagallalary bilen döwlete dahylsyz pudaga berilýän yzygiderli goldawlar esasynda hususy pudagyň ösdürilmegi, telekeçileriň milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda netijeli işleri alyp barmaklary üçin hem zerur şertler döredilýär. Türkmenistanda kiçi we orta telekeçiligi mundan beýläk-de höweslendirmek, döwlet goldawyny bermek arkaly hususyýetçiligi ilerletmek, jemi içerki önümiň möçberindäki döwlete dahylsyz bölegiň paýyny 2025-nji ýylda 71,6 göterime ýetirmek göz öňünde tutulýar. Arkadagly Gahryman Serdarymyz ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň hususy böleginiň ägirt uly serişdelere eýedigini belleýär. Şoňa görä, bu günki gün telekeçiler tutuş halk hojalyk toplumynyň işjeňleşdirilmeginde möhüm orny eýeleýärler. 

Diýarymyzda kiçi we orta telekeçiligi sazlaşykly ösdürmek, hususy başlangyçlary goldamak üçin amatly hukuk, ykdysady, maliýe-durmuş şertleri döredildi. Munuň özi telekeçilik düzüminiň, salgyt ulgamynyň esaslarynyň kämilleşdirilmeginde, eksport-import amallarynyň geçirilmeginiň, ýer böleklerini bölmegiň tertibiniň, ýeňillikli karzlary bermegiň ýönekeýleşdirilmeginde hem-de telekeçiler üçin karzlary, gümrük we söwda amallaryny resmileşdirmegiň kadalarynyň ýeňilleşdirilmeginde öz beýanyny tapýar. Bu çäreler 2018 — 2024-nji ýyllarda kiçi we orta telekeçiligi goldamak boýunça Döwlet maksatnamasyny yzygiderli durmuşa geçirmegiň çäklerinde amala aşyrylýar. Bu resminama Türkmenistanda hususy önüm öndürijileriň işlerini işjeňleşdirmek arkaly durmuş-ykdysady ösüşiň ýokary depginleriniň saklanylmagyna gönükdirilendir.

— Döwletimiziň ägirt uly mümkinçiliklerini durmuşa geçirmek milli ykdysadyýetimiziň sazlaşykly ösüşi bilen berk baglanyşykly. Şunuň bilen baglylykda, 2025-nji ýylda ýurdumyzyň ykdysady syýasatyny ilerletmekde nähili wezipeleriň göz öňünde tutulýandygy barada-da aýdyp beräýseňiz! 

Ah­met­ UW­DI­ÝEW: 

— Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge, onuň düzümini kämilleşdirmäge köp möçberde maýa goýumlar, şol sanda daşary ýurt maýa goýumlary gönükdirilýär. Ykdysady ösüşi ýokary derejede saklamak; makroykdysady durnuklylygy üpjün etmek, şol sanda bu işi hususy pudagyň tutýan ornuny ýokarlandyrmak we ykdysadyýeti düzgünleşdirmegiň netijeli ulgamyny döretmegiň hasabyna alyp barmak; ykdysadyýeti köpugurly ösdürmek bilen, ahyrky önüm hökmünde çig mala baglylygyň peseldilmegini gazanmak, bar bolan çig mal serişdelerini gaýtadan işleýän pudaklaryň sanyny artdyrmak; täze senagat önümçiliklerini we iş orunlaryny döretmek; ykdysadyýetiň senagatlaşma derejesini ýokarlandyrmak ýaly wezipeleri bolsa 2025-nji ýylda ýurdumyzyň ykdysady syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda görkezmek bolar. Şular bilen birlikde, pudaklarda önümçiligiň öňdebaryjy tejribelerini ornaşdyrmak, öndürilýän önümleriň möçberini artdyrmak; oba hojalygyny döwrebaplaşdyrmak we sanlylaşdyrmak, maýa goýumlaryň möçberini artdyrmak, şol sanda adam maýasyny ösdürmäge gönükdirilen maýa goýumlary çekmegiň gurallarynyň dürli görnüşlerini giňeltmek; şähergurluşyk we ýaşaýyş jaý maksatnamalaryny durmuşa geçirmegi dowam etdirmek; döwlet-hususy hyzmatdaşlygy güýçlendirmek, kiçi we orta telekeçilige goldaw bermek, ykdysadyýetiň daşarky täsirlere durnuklylygyny ýokarlandyrmak meseleleri hem aýratyn üns merkezinde bolar. 

Häzirki wagtda Türkmenistanda berk ykdysady binýada esaslanyp, makroykdysady durnuklylygy we jemi içerki önümiň ösüş depgininiň ýokary derejede saklanmagyny üpjün etmekde, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini gowulandyrmakda uly üstünlikler gazanylýar. Bu ýylda sebitde geosyýasy ýagdaýyň durnukly saklanyp galan şertlerinde jemi içerki önümiň depgini 6,3 göterim derejede bolar diýlip çaklanylýar. Şunda ýurdumyzyň makroykdysady görkezijileriniň, ilkinji nobatda, jemi içerki önümiň ösüş depgininiň ýokary derejede saklanmagy döwletimiziň ykdysady howpsuzlygyna, senagat-innowasion ösüşe gönükdirilen ugurlar boýunça pudaklarda dowam etdirilýän özgertmeleriň, çig maly gaýtadan işleýän täze pudaklary döretmek bilen, olary diwersifikasiýalaşdyrmagyň, hereket edýän kärhanalary döwrebaplaşdyrmagyň, ýokary goşulan gymmaty bolan önümçilikleri artdyrmagyň hasabyna amala aşyrylar.

— Söhbedimiziň başynda 2025-nji ýylda ýurdumyzyň ykdysadyýetine maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna 40,1 milliard manat möçberinde maýa goýumlaryň gönükdiriljekdigi aýdyldy. Şu babatda maýa goýum syýasatynda, esasan, haýsy ugurlar ileri tutulýar? 

Ah­met ­UW­DI­ÝEW: 

— Şu ýylda býujet çykdajylaryny amatly etmek, serişdeleriň maksatlaýyn peýdalanylyşyna gözegçiligi ýola goýmak, býujet amallarynyň aýdyňlygyny üpjün etmek esasy wezipeleriň biri hökmünde aýratyn üns merkezinde saklanar. Býujet çykdajylary maksada gönükdirilip, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalaryna we «Türkmenistanyň 2025-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasyna» laýyklykda amala aşyrylar. Bu ýylda-da maýa goýum syýasaty döwlete dahylsyz maýa goýumlaryň artdyrylmagyny höweslendirmäge gönükdiriler. Türkmenistanyň maýa goýum syýasatynyň baş maksady esasy maýa gönükdiriljek ugurlara goýumlary çekmekden ybarat bolup, şunda olary innowasiýalara, ýokary goşulan gymmaty bolan önümçilige, adam maýasyny, ýurduň ekologik, durmuş-ykdysady howpsuzlygyny üpjün etmäge niýetlenen ulgamlary ösdürmäge gönükdirmek ileri tutulýar. Aşakdaky ugurlar bolsa şol maksatlara ýetmegiň esasy gurallary hökmünde çykyş edýär: 

— maýa goýumlary peýdalanmagyň netijeliligini ýokarlandyrmak bilen, olaryň jemi içerki önümdäki paýyny maksatnamada kesgitleneninden ýokary derejede saklamak; 

— esasy maýa gönükdirilýän maýa goýumlaryň umumy möçberinde Döwlet býujetiniň serişdeleriniň paýynyň azalmagynda, maýa goýumlaryň maliýeleşdirilmeginde guramalaryň we ilatyň hususy serişdeleriniň, daşary ýurt maýa goýumlarynyň tutýan ornuny ýokarlandyrmak; 

— döwlet-hususy hyzmatdaşlygy ýörelgelerinde durmuşa geçirilýän maýa goýum taslamalarynyň sanyny artdyrmak; 

— maýa goýum taslamalarynyň düşewüntliligini ýokarlandyrmak. 

Maýa goýumlaryň netijeliligini we möçberini artdyrmak, ilkinji nobatda, ýokary netijeli, eksporta gönükdirilen ýokary tehnologik önümçilikleri, hyzmatlar ulgamynda täze iş ýerlerini döretmäge, durmuş ulgamynda ileri tutulýan maksatnamalary durmuşa geçirmäge, inženerçilik desgalaryny gurmaga gönükdirilen innowasion maýa goýumlaryň möçberini köpeltmek bolsa maýa goýum syýasaty amala aşyrylanda ugur alynýan esasy görkezijilerdir. Şoňa görä, şu ýylda bar bolan önümçilik kuwwatlyklaryny we mümkinçilikleri, içerki hem daşarky töwekgelçilikleri, pudaklaryňdyr sebitleriň bäsdeşlik artykmaçlyklaryny nazara alyp, mundan beýläk-de ýurdumyzyň depginli durmuş-ykdysady ösüşini üpjün etmäge şert döretjek maýa goýum serişdeleri özleşdiriler. 

— Türkmenistanyň 2025-nji ýyl üçin baş maliýe resminamasynyň hukuk esaslary, ony işläp taýýarlamak bilen bagly çemeleşmeler, durmuş ugurly syýasaty amala aşyrmakda öňde durýan wezipeler, maýa goýum strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlary barada beren gürrüňleriňiz, anyk maglumatlaryňyz üçin size köp sag bolsun aýdýarys. Goý, ýurdumyzyň ykdysady syýasatyny rowaçlyklara beslemek babatda öňde durýan möhüm wezipeleri abraý bilen amal etmekde hemişe üstünlikler hemraňyz bolsun! 

— Sag boluň! 

Jemleme ýerine: 

Garaşsyz Watanymyzyň ägirt uly mümkinçiliklerini durmuşa geçirmek ykdysady we durmuş ugurlarynyň durnukly ösüşi bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Şoňa görä, häzirki wagtda milli ykdysadyýetimizde düýpli özgertmeleri amala aşyrmak, onuň tapgyrlaýyn esasda bazar gatnaşyklaryna geçirilmegini üpjün etmek, sanlylaşdyrmak we ýokary tehnologiýaly binýady berkitmek, senagat pudagyna ägirt uly maýa goýum serişdelerini gönükdirmek arkaly halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak babatda toplumlaýyn işler alnyp barylýar. Munuň özi kabul edilen maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirmäge, bilim, ylym, medeniýet, saglygy goraýyş ulgamlaryna, ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygy ugurlaryna gönükdirilýän maýa goýumlaryň möçberini yzygiderli artdyrmaga mümkinçilik berýär. 

Mälim bolşy ýaly, «Türkmenistany 2024-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasyna» laýyklykda, tamamlanan ýylda jemi 38 milliard 500 million manat möçberinde düýpli maýa goýumlaryň özleşdirilmegi göz öňünde tutuldy. «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» şygary astynda geçjek 2025-nji ýylda bolsa milli ykdysadyýetimize maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna 40,1 milliard manat möçberinde maýa goýumlar gönükdiriler. Türkmenistanyň 2025-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hem zerur maliýe-ykdysady binýady emele getirip, bu ýylda bellenen sepgitlere ýetmäge amatly şertleri döreder. «Tegelek stol» söhbetdeşligimizde beýan edilen maglumatlardan görnüşi ýaly, bu resminamada göz öňünde tutulan wezipeler, ilkinji nobatda, pudaklaryň we ýurdumyzyň welaýatlarynyň ykdysady ösüşiniň durnukly depgininiň saklanmagyny, Türkmenistanyň ägirt uly mümkinçilikleriniň durmuşa geçirilmegini, döwlet çykdajylarynyň ýokary netijeliliginiň üpjün edilmegini, halkymyzyň maddy hal-ýagdaýynyň yzygiderli gowulandyrylmagyny nazarlaýar. Hormatly Prezidentimiziň nygtaýşy ýaly, biziň esasy maksadymyz eziz Watanymyzy beýik geljege tarap ynamly öňe alyp barmakdan ybaratdyr. Şoňa görä-de, ähli tagallalarymyzy Garaşsyz, hemişelik Bitarap döwletimizi mundan beýläk-de gülledip ösdürmäge, merdana halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmaga gönükdirmelidiris.

Arkadagly eýýamymyzyň ösüşlerden ösüşlere beslenip gelýän ajaýyp ýyllary ýurdumyzyň ösüşlerini täze belentliklere çykarýar. Köpmilletli agzybir halkymyzyň sapaly durmuşy — Garasyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan Watanymyzyň dünýä ýalkym saçýan ajaýyp keşbi. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda ata Watanymyz Türkmenistanyň içeri we daşary syýasatynda gazanylan beýik üstünlikler bolsa dünýä parahatçylykly ösüşiň ýalkymyny saçýar. 

Türkmenistanyň başlangyjy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň Kararnamasy esasynda «2023-nji ýyl — Parahatçylygyň kepili hökmünde dialogyň halkara ýyly» şygary bilen geçmeginiň özünde hem çuňňur many bar. 

Ýurdumyzyň teklibi esasynda, 2023-nji ýylda BMG-niň ençeme Resminamalary kabul etmegi Bitaraplygyň türkmen nusgasynyň umumadamzat ähmiýetini çuň mazmun bilen baýlaşdyrdy. 

Birleşen Milletler Guramasy Türkmenistanyň başlangyjy boýunça 2023-nji ýylyň 24-nji fewralynda «Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň orny» atly, 2023-nji ýylyň 16-njy maýynda her ýylyň 26-njy noýabryny «Bütindünýä durnukly ulag güni» diýlip yglan etmek barada, 2023-nji ýylyň 19-njy dekabrynda «Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek üçin ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» hem-de «Durnukly ösüşi üpjün etmekde ygtybarly we durnukly energiýa birikmesiniň esasy orny» atly Kararnamalar we ýene-de birnäçe Resminamalary kabul etdi. Bularyň ählisi dünýäde ynsanperwerligi ösdürmekde, ynanyşmagy berkitmekde Türkmenistanyň başlangyjy bilen durmuşa geçirilen beýik işler boldy. 

Gahryman Arkadagymyzyň beýik tagallalary netijesinde Birleşen Milletler Guramasynyň bilim, ylym, medeniýet meseleleri boýunça ýöriteleşdirilen düzümi bilen ýurdumyzyň işjeň hyzmatdaşlygy yzygiderli ösdürilýär. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda ýurdumyzyň ÝUNESKO-nyň Bedenterbiýe we sport boýunça hökümetara komitetiniň 2023 — 2027-nji ýyllar üçin agzalygyna saýlanmagy, Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä Ýaşlar jemgyýetiniň resmi agzalygyna kabul edilmegi, akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň golýazmalar toplumynyň ÝUNESKO-nyň «Dünýäniň hakydasy» maksatnamasyna, onuň doglan gününiň 300 ýyllygynyň bolsa 2024-2025-nji ýyllarda bu gurama bilen bilelikde bellenilip geçilýän şanly seneleriň sanawyna goşulmagy hormatly Prezidentimiziň sport we medeniýet diplomatiýasynyň şanly üstünliklere beslenýändiginiň dabaralanmasydyr. 

Milli medeniýetimiziň we sungatymyzyň «Ýüpekçilik we dokmaçylykda ýüpek önümçiliginiň däpleri», «Molla Ependiniň şorta sözlerini gürrüň berijilik däbi» hem-de «Ahalteke atçylyk sungaty we atlary bezemek däpleri» ýaly birnäçe ugurlarynyň ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna, Aşgabat şäheriniň «Dizaýn» ugry boýunça ÝUNESKO-nyň döredijilik şäherleriniň toruna goşulmagy bolsa halkymyzyň baý taryhy-medeni mirasyny dünýäde giňden wagyz etmekde geçen ýyldaky gazanylan üstünliklerimiziň aýdyň beýany boldy. 

Mälim bolşy ýaly, döwlet Baştutanymyzyň yhlasly tagallalary netijesinde beýik akyldar Magtymguly Pyragynyň umumadamzat ähmiýetli döredijiliginiň dünýädäki şöhratyny artdyrmakda, halkara jemgyýetçiliginde ony giňden wagyz etmekde netijeli işler durmuşa geçirilýär. 

Häzirki wagtda Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň Kararyna laýyklykda, 2024-nji ýylda Gündogaryň beýik akyldary we şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyny dünýä derejesinde giňden belläp geçmäge taýýarlyk görülýär. 

Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň parasatly başlangyçlary esasynda akyldar şahyrymyzyň Köpetdagyň eteginde ägirt uly heýkeliniň gurulmagy beýik şahyryň ömrüne, döredijilik mirasyna häzirki döwrüň nesilleri tarapyndan uly sarpa goýulýandygynyň aýdyň nyşanydyr. 

Alym Arkadagymyzyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» atly ajaýyp goşgusy akyldaryň dünýädäki şöhratyny has belent derejä çykarmak bilen, onuň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli çäreleriň başlanmagyna badalga berdi. 

Mälim bolşy ýaly, Türki medeniýetiň halkara guramasynyň — TÜRKSOÝ-nyň hemişelik geňeşiniň mejlisinde 2024-nji ýyl «Beýik türkmen şahyry we akyldary Magtymguly Pyragy ýyly» diýlip yglan edildi. 

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň wekillerinden, ýurdumyzyň iri jemgyýetçilik birleşiklerinden, zähmet toparlaryndan we raýatlarymyzdan gelip gowşan tekliplerde Gahryman Arkadagymyzyň ýiti zehininden, jöwher paýhasyndan dörän goşgusyndan ugur alyp, 2024-nji ýyly Magtymguly Pyragynyň ady bilen baglanyşykly atlandyrmak barada beýan edilenleri nazarda tutup, 2024-nji ýyly «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly diýip yglan etmek baradaky karary milli demokratiýamyzyň belent dabaralanmasy boldy. 

Munuň özi Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda Watanymyzyň beýik ösüşlerini täze sepgitlere ýetirmekde, şan-şöhratyny we halkara abraýyny artdyrmakda, ýaş nesillere Magtymguly Pyragynyň ömrüni we döredijiligini, edebi mirasyny öwrenmekde hem-de ony dünýä ýaýmakda, ýaşlary beýik söz ussadynyň dünýä nusgalyk döredijiligine çäksiz buýsanç, söýgi we hormat goýmak ruhunda terbiýelemekde öňde goýan wezipelerimiziň, durmuşa geçirjek işlerimiziň ajaýyp şygary boldy. 

Gahryman Arkadagymyzyň nygtaýşy ýaly, Magtymguly atamyzyň pelsepewi garaýyşlaryny, şygyrlaryny dabaralandyrjak 2024-nji ýyl döwletimiziň beýik üstünlikleriniň, döwrebap özgertmeleriniň, ösüşleriniň ýyly bolsun! 

Halkymyzyň sapaly durmuşynyň dowamat-dowam bolmagy üçin ähli şertleri döredýän hormatly Prezidentimiziň, Gahryman Arkadagymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun, il-ýurt, umumadamzat ähmiýetli beýik işleri hemişe rowaçlyklara beslensin! 

Bäşim ANNAGURBANOW, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, 

Türkmenistanyň Agrar partiýasynyň başlygy.

Däp bolşy ýaly, ýyllaryň sepgidinde ýap-ýaňy tamamlanan ýyl öz ornuny Täze ýyla berende, ilki bilen, geçen ýylyň menzillerine ser salýarys. Bitirilen işler, ýetilen sepgitler hakda oý-pikirlerimiziň soňy ýaňy başlanan ýylda öňümizde durýan wezipelere çagyrýar. Dogrusy, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda Garaşsyz döwletimizi ösdürmekde ägirt uly işler amal edildi. Ýurdumyzyň ykdysady kuwwaty ýokarlanyp, Watanymyzyň halkara abraýy täze belentliklere çykdy. 

Ýap-ýaňy ýeňişli sepgitleri, ýatdan çykmajak taryhy wakalary bilen Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanymyzyň taryhyna altyn harplar bilen ýazylan Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda milli ykdysadyýetimizde gazanylan üstünlikler dogrusynda näçe aýtsaň aýdyp oturmaly. Munuň özi döwlet Baştutanymyzyň öňdengörüjilikli ykdysady syýasatynyň giň möçberli anyk işlerde durmuşa geçirilýändiginiň netijesidir. 

Geçen ýylyň içinde ýurdumyzda, şol sanda welaýatymyzyň çäginde dürli maksatly binalaryň we desgalaryň ençemesi gurlup, ulanmaga berildi. Bu döwlet ähmiýetli, il-gün bähbitli şeýle tagallalar bolsa, Türkmenistan döwletimiziò gülläp ösmegine, il-günümiziň abadançylykda ýaşamagyna gönükdirilendir. 2023-nji ýylyň taryhy wakalaram guwanjymyzy goşalandyrdy. Olaryň hatarynda Arkadag şäheriniň birinji tapgyrynyň ulanmaga berilmegi, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň taryhy mejlisi, geçen ýylyň 16-18-nji noýabrynda Mary şäherinde geçirilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň we Hytaý Halk Respublikasynyň ýaşlarynyň “Beýik Ýüpek ýolunyň täze eýýamy” atly forumy ýatlamak ýakymlydyr. 

Artyk BÄŞIMOW. 

Mary etrap häkimliginiň senagat, gurluşyk we 

beýleki pudaklary boýunça bölüminiň arhitektory, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

Независимый нейтральный Туркменистан уверенно продвигается по пути масштабных преобразований, которые впишут яркие страницы в историю эры Возрождения новой эпохи могущественного государства. Преобразовательные процессы затронули все сферы жизни государства и общества. Особенно на передний план выдвинулась социальная активность. И здесь наибольший размах обрело молодёжное движение, нашедшее своё выражение в девизе 2023 года «Счастливая молодёжь с Аркадаг Сердаром».

 Прошедшие 12 марта 2022 года выборы Президента Туркменистана не только определили название нового времени – эра Возрождения новой эпохи могущественного государства, но и оказали существенное влияние на общество. С первого дня на высшем посту уважаемый Президент Сердар Бердымухамедов обозначил цели и реформы на предстоящий период. В их реализации, как неоднократно подчёркивал глава государства, отводится большая роль молодёжи эпохи независимости. 

Вместе с тем отмечалось, что политика Туркменистана, вобравшая новые идеи и инициативы, будет придерживаться курса, который выстроен Героем-Аркадагом и испытан временем. Объективные результаты и прогресс в осуществлении государственной политики, проводимой под руководством уважаемого Президента, свидетельствуют, что решение грандиозных задач по развитию страны, как и прежде, непосредственно сопряжено с потенциалом нашего общества и отвечает его интересам. Мы видим эффективность и жизнеспособность сформулированных Героем Аркадагом основных принципов государственного управления, которые стали основой успешного и последовательного продвижения вперёд. И в этом проявляются политический, социально-экономический и интеллектуальный аспекты проводимых мер в интересах государства и общества, незыблемость и прочность заложенного фундамента для последующих достижений. 

Деятельность базовых структур, призванных ускорить интеграцию в глобальные процессы, была усовершенствована за счёт комплексных преобразований, что в свою очередь позволило государственной политике более активно решать целевые задачи внутри страны и в системе международных отношений. В этом плане стоит отметить, что Герой-Аркадаг сумел выработать конструктивный путь для проведения политики, охватывающей все сферы государственной и общественной жизни, и привлечь в это дело народных представителей, в том числе молодёжь. Повышение уверенности и самодостаточности нации в своих силах, её приверженность завещанному предками пути на основе уважения к своей истории, своему наследию и своим принципам стали определяющими в деле формирования и утверждения здоровой общественной позиции. Благодаря этому Герою-Аркадагу удалось доказать, что обновление напрямую зависит от национальных духовных ориентиров, исконных нравственных ценностей и чувства национальной гордости. 

Что касается внешней политики Туркменистана, то здесь стоит обратить внимание на заложенные Героем-Аркадагом в её основу принципы. Национальная практика взаимодействия с ООН универсальна, она также уникальна и образцова для стран региона, так как сыграла определяющую роль в выработке собственных концепций и способов их проведения в жизнь. Подобная позитивная тенденция всё больше становится приоритетным направлением регионального сотрудничества, а также новым принципом глобальной стратегии. Новые реалии более отчётливо проявляют эффект взаимодействия государств региона и ООН в контексте развития человеческой цивилизации, а также цели новых принципов действий в регионе, возникшие под влиянием инициатив Героя-Аркадага и государственной политики, осуществляемой под руководством уважаемого Президента. Сотрудничество ООН с государствами региона направлено на обеспечение мирной жизни, межправительственных и международных отношений, отвечающих интересам каждой стороны, и страны уверенно двигаются к этой цели. Есть все основания утверждать, что мир и развитие становятся реальностью в нашем регионе в результате продуманной и прагматичной политики глав государств и правительств. 

Такая позитивная тенденция позволяет уважаемому Президенту Туркменистана эффективно реализовать инновационную политику, усилить конкретные направления в области экономики, культуры, науки и образования, спорта и здравоохранения, в развитии которых ключевую роль играет сотрудничество со странами региона. В частности, имеются прекрасные условия для расширения связей в системе науки и образования, сферах культуры, спорта, экономики и бизнеса. Тесные отношения наших народов являются важным фактором обеспечения политической и социальной стабильности, духовного и физического здоровья общества, укрепления уверенности в завтрашнем дне, и этот факт демонстрирует позитивный уровень регионального сотрудничества, качественно изменившегося в последнее время. Регулярное проведение между государствами региона культурных мероприятий, научных конференций обуславливает взаимное доверие и духовное сближение. 

Надо обратить внимание ещё на одну деталь. За годы независимости были возрождены искусство и культура, историческое наследие нации, что привело к формированию устойчивой идеологической почвы. Сегодня она неиссякаемый источник для духовно-нравственного совершенствования молодого поколения. Стремление и энтузиазм к постижению истоков нации, которые сегодня превалируют в общественном сознании, позволили направить интеллектуальный и созидательный потенциал на решение задач общенационального развития, выработать позитивные тенденции в системе международных отношений. Сегодня мы видим, что молодёжь тяготеет к искусству, музыке, образу жизни и традициям своего народа, осознаёт важность материальных и духовных ценностей. Именно в этом проявляется сила и эффект целевой государственной стратегии. 

Если принять во внимание зависимость между прогрессом и молодым поколением, то во всей полноте проявляется актуальность укрепления правовых основ поддержки молодёжи, необходимость создания для неё всех условий для физического и духовного совершенствования. Задачи, связанные с усилением роли молодёжной политики, включены во все программы развития государства. Глава государства выдвигает конкретные инициативы по повышению общественной роли и активности молодёжи. Как отмечает уважаемый Президент, духовно-нравственному, культурному, интеллектуальному и физическому развитию молодёжи придаётся большое значение. Права молодёжи в нашей независимой Отчизне полностью защищены, законы, охватывающие различные аспекты молодёжной политики, совершенствуются на постоянной основе в соответствии с требованиями времени. 

На заботу со стороны государства молодое поколение отвечает своими достижениями на различных международных конкурсах – творческих, спортивных, научно-образовательных. Своим талантом и способностями они отстаивают и приумножают авторитет Родины в эру Возрождения новой эпохи могущественного государства. 

Сегодня мы являемся очевидцами успешных результатов деятельности Аркадаглы Героя Сердара и Национального Лидера туркменского народа Героя-Аркадага по консолидации созидательного потенциала общества, в том числе молодого поколения, вокруг реализации грандиозных программ развития страны. Будучи опытным и дальновидным политиком, прекрасно разбирающимся в истории, культуре и жизненных принципах родного народа, Герой-Аркадаг проводит содержательную продуманную работу, которая охватывает все аспекты общественной жизни. Всенародного признания удостаивается тот факт, что Национальный Лидер туркменского народа, Председатель Халк Маслахаты Туркменистана придаёт большое значение гуманитарным принципам. Учреждение Благотворительного фонда по оказанию помощи нуждающимся в опеке детям имени Гурбангулы Бердымухамедова, а также Совета старейшин при Халк Маслахаты Туркменистана значительно повысило гуманитарную составляющую в структуре социально ориентированной государственной политики. 

Герой-Аркадаг продвигает кардинальные преобразования по оптимизации функций демократических, политических и правовых институтов страны. Коренные конституционные реформы в законодательной системе страны, реформирование статуса Халк Маслахаты Туркменистана, расширение межпарламентских связей – результат инициатив Национального Лидера туркменского народа. 

Книги, созданные на основе тщательного анализа и научного подхода к истории, традициям, материальным и духовным ценностям туркменского народа, – одно из главных проявлений неразрывности трудового и творческого пути Героя-Аркадага с судьбой туркменского народа. 

К числу новаторских инициатив уважаемого Президента Сердара Бердымухамедова относятся укрепление экономической интеграции в регионе, консолидация усилий стран-соседей и стран-партнёров в решении вопросов всеобъемлющей безопасности. Подобные новые подходы в государственной политике гарантируют туркменскому народу великое будущее, мирную жизнь и важную роль в мировом сообществе. 

Ата Сердаров,

 председатель Демократической партии Туркменистана, депутат Меджлиса Туркменистана

Gahryman Arkadagymyzyň taryhy başlangyçlary, döwlet Baş tutanymyzyň beýik işleri netijesinde, «Ahalteke atçylyk sungaty we atlary bezemek däpleri» atly milli hödürnamanyň Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasynyň (ÝUNESKO) Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizilmegi ata Watanymyzyň halkara abraýynyň barha dabaralanýandygyny alamatlandyrýar.

Müňýyllyklardan gözbaş alyp gaýdýan taryha eýe türkmen halky medeni, maddy, ruhy mirasa, däp-dessurlara, çeper döredijilige baý halk. Olar halkyň asyrlaryň dowamynda kämilleşdirilen paýhas hakydasydyr, şu gününe ygtybarly ynamy, ertirine çelgidir. Gahryman Arkadagymyzyň: «Medeni miras — maddy we ruhy gymmatlyklar ynsana şatlyk, ata-babalara hormat, ýaşaýşa söýgi, dowamata hyjuw döredýän gözellik älemidir. Bu älem tümlügi — gündizlige, çöli — lälezarlyga, duşmançylygy — dostluga öwürýän, ýürekleri buýsançdan doldurýan, beýnileri paýhas bilen durlaýan güýçdür» diýen sözleri her halkyň geljekki ykbalynyň geçen şöhratly taryhy ýoluna, medeni gymmatlyklaryna daýanýandygyna şaýatlyk edýär.

Türkmen bedewiniň şöhraty, ata-babalarymyzdan miras galan atçylyk sungaty dünýä ýaýylýar. «Türkmenistanyň halk atşynasy», «Türkmenistanyň ussat halypa çapyksuwary», «Türkmenistanyň ussat halypa seýsi» diýen hormatly atlaryň eýesi bolan Milli Liderimiziň «Ahalteke bedewi — biziň buýsanjymyz we şöhratymyz», «Gadamy batly bedew», «Atda wepa-da bar, sapa-da» atly eserleri bu ugurda ylmy gözlegleri alyp barjak alymlar, talyplar üçin gymmatly hazynadyr. «Atda wepa-da bar, sapa-da» atly eserde şeýle diýilýär: «Akylyň ýetmedik ýerinde gudrat başlanýar. «Behişdi bedew», «suw aty», «ýel aty» ýaly kesgitlemeler hem-de atlarymyz baradaky ençeme ýordumlar hut şonuň ykrar edilmesidir. Bu hem tebigatyň bize beren uly serpaýydyr. Şeýle «serpaýlaryň» gadyryny bilip, arzyly saklamak bolsa olaryň ömrüni müdimi edýär». Bu eserler türkmen halkynyň taryhyň dürli döwürlerinde  syrdaşyna, dostuna öwrülen bedewleriň şöhratyny nesillere ýetirmekde uly ähmiýete eýedir.

Türkmenistan 1993-nji ýylyň 17-nji awgustynda ÝUNESKO-nyň doly hukukly agzasy boldy. 1994-nji ýylda guramanyň Bütindünýä medeni we tebigy mirasyny goramak baradaky Konwensiýasyna goşuldy. 1995-nji ýylda Parižde ýurdumyzyň ÝUNESKO-nyň ýanyndaky wekilhanasy açyldy. Tähranda ýerleşýän klaster edarasy bu düzümiň Türkmenistan bilen alyp barýan işleriniň utgaşdyrylmagynyň meselelerine seredýär.

Ýurdumyzda ÝUNESKO-nyň bilim ulgamynda hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen halkara taslamalarynyň biri bolan «UNITWIN» maksatnamasy işjeň ornaşdyrylýar. Netijede, Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetinde «Medeni miras: geçmişden geljege», Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynda «Durnukly ösüş üçin ekologiýa bilimi» atly ÝUNESKO kafedralarynyň, şeýle hem bu düzümiň aýratyn maksatnamasynyň çäklerinde Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynda «Parahatçylygyň dilleri», Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynda «Parahatçylygyň medeniýeti», Türkmen oba hojalyk institutynda «Daşky gurşawy goramak — durnukly ösüşiň möhüm konsepsiýasy», Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetinde «Dermanlyk ösümliklerimiz — saglygymyz, mirasymyz», Aba Annaýew adyndaky Halkara atçylyk akademiýasynda «Ahalteke atlary -parahatçylygyň ilçileri» atly ÝUNESKO klublarynyň açylmagy, umumybilim berýän mekdepleriň 6-synyň guramanyň Assosirlenen mekdepleriniň toruna girizilmegi köpugurly hyzmatdaşlygyň barha rowaçlanýandygynyň aýdyň mysallarydyr.

Türkmenistanyň ÝUNESKO-nyň doly hukukly agzalygyna kabul edilmeginiň 30 ýyllygynyň giňden bellenilen ýylynda döwletimiziň guramanyň Bedenterbiýe we sport boýunça hökümetara komitetiniň 2023 - 2027-nji ýyllar üçin agzalygyna, Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Bütindünýä ýaşlar jemgyýetiniň resmi agzalygyna saýlanylmagy Garaşsyz, hemişelik Bitarap ýurdumyzyň bu abraýly düzüm bilen alyp barýan hyzmatdaşlygynyň geljeginiň uludygyny görkezýär. Bu üstünlikler Gahryman Arkadagymyzyň başlangyçlarynyň, hormatly Prezidentimiziň  öndengörüjilikli syýasatynyň miweleridir.

Bahar SEÝIDOWA,

Türkmenistanyň Mejlisiniň Ylym, bilim, medeniýet  we

ýaşlar syýasaty baradaky komitetiniň başlygy.

Eýýamlar täzelenýär, döwletler gurulýar, döwür özgerýär. Dünýäniň syýasy kartasyndaky 200-­den gowrak döwletiň bitewüligini ynsanperwer gatnaşyklar, parahatçylyk söýüjilik medeniýeti hasyl edýär. Hoşmeýilliligi bilen tapawutlanyp, beýik soltanlyklary guran halkymyzyň ynsanperwerlik mekdebiniň döwürleriň synagyndan geçendigi taryhdan mälim hakykat. Pederlerimiz ähli milletler bilen ylalaşykly ýaşamaga, il-­ýurt bähbitli özara gatnaşyklara mydama uly ähmiýet beripdir. Rehimdarlygy, dawa­-jenjelleri çözmekde sözüň güýjüne daýanypdyr. Geçmişden gözbaş alan bu asylly ýörelgeler, pederlerimiziň görüm­-göreldesi asyrlar aşyp, biziň günlerimize gelip ýetipdir. 

Häzirki dünýäniň gün tertibinde ählumumy parahatçylygy üpjün etmek, hyzmatdaşlygy berkitmek umumy häsiýetli mesele hasaplanýar. Bitaraplyk syýasatynyň oňyn ýörelgeleri eziz Diýarymyzyň ösüş ýoluny kesgitlemäge, parahatçylyk söýüji halk hökmündäki ornumyzy, türkmen döwletliligini berkarar etmäge mümkinçilik berýär. Şunda halkara hyzmatdaşlygyň meýdançasynda parahatçylygyň ilçisi, asudalygyň ygtybarly goragçysy hökmünde Bitaraplygymyzyň gazanan netijeleriniň mysaly­nda merdana halkymyzyň ruhy dünýäsine mahsus raýdaşlyk, dostanalyk gatnaşyklarynyň beýik nusgasyny açyp görkezýär. Ösüş arkaly parahatçylygy berkitmek ugrunda ýurdumyz tarapyndan her bir öňe sürlen başlangyçlar, çagyryşlar halkymyzyň ykbalyny özgertmek bilen birlikde, sebitiň, dünýä döwletleriniň durmuşyna hem oňyn täsir edýändigini ençeme gezek subut etdi. 

Şunuň bilen baglylykda, Bitarap döwletimiz sebitde we dünýäde parahatçylygy berkitmek we Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek boýunça ählumumy tagallalara uly goşant goşýar. Dünýäniň syýasy, ykdysady we hukuk giňişligine üstünlikli goşulmak bilen, baý ylalaşdyryjylykly we döredijilikli kuwwatyny tutuş adamzadyň bähbidine ulanýar. Şu ýylyň 19-­njy sentýabrynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 78-­nji sessiýasynda ýurdumyz tarapyndan sebit we ählumumy derejedäki möhüm meseleler boýunça netijeli halkara hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de giňeltmäge gönükdirilen täze başlangyçlar öňe sürüldi. Hormatly Prezidentimiz bu sessiýada, hususan­da, Birleşen Milletler Guramasynyň howandarlygynda Merkezi Aziýada we onuň bilen ýanaşyk zolaklarda Howpsuzlyk boýunça maslahaty döretmek başlangyjy bilen çykyş etdi. Şeýle hem Birleşen Milletler Guramasynda Merkezi Aziýadaky ekologik meselelere has düýpli we täsirli ähmiýet bermek üçin, bu ugurda ýöriteleşdirilen düzümi — Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalar boýunça sebit merkezini döretmek teklip edildi. Bu merkeziň işlemegi üçin Türkmenistanyň paýtagty Aşgabatda guramaçylyk we tehniki şertleri döretmegiň mümkinçilikleri nygtaldy. Bu başlangyçlar, ilkinji nobatda, ekologik taýdan arassa, serişde tygşytlaýjy häzirki zaman tehnologiýalary, aýratyn­da, energetika, senagat we ulag pudaklaryna ornaşdyrmaga tapgyrlaýyn geçmek hem-­de peýdalanmak hakyndaky meseleleri öňden görüjilikli we oýlanyşykly çözmäge ýardam berer. 

Hormatly Prezidentimiz 13­-nji oktýabrda GDA­nyň döwlet Baştutanlarynyň Bişkek şäherinde geçirilen nobatdaky sammitine gatnaşmak üçin Gyrgyzystan Respublikasyna iş saparyny amala aşyrdy. Asylly däbe görä, yzygiderli geçirilýän şeýle duşuşyklar sebitiň ýurtlarynyň milli ykdysadyýetlerini pugtalandyrmaga, bu ugurdaky mümkinçiliklerini durmuşa geçirmäge bolan gyzyklanmalaryň üýtgewsiz häsiýete eýedigini görkezýär. Nobatdaky sammitde oňa gatnaşyjy ýurtlaryň döwlet Baştutanlarynyň özara pikir alyşmalarynyň barşynda döwletleriň daşary syýasat edaralarynyň arasyndaky gatnaşyklary işjeňleşdirmek, köp taraplaýyn syýasy geňeşmeleriň täsirli gurallaryny döretmek arkaly syýasy­ diplomatik gatnaşyklary berkitmegiň zerurdygy nygtaldy. Arkadagly Gahryman Serdarymyz sammitde eden çykyşynda soňky döwrüň halkara wakalarynyň, parahatçylygy gorap saklamagyň, howpsuzlygy, durnuklylygy üpjün etmegiň dünýä syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarydygyny aýdyp, bu babatda dünýä ösüşiniň ýagdaýlaryny we ugurlaryny nazara almak bilen, BMG-­niň howandarlygynda Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny işläp taýýarlamak mümkinçiliklerini ara alyp maslahatlaşmaga girişmegiň zerurlygy bilen bagly teklipleri öňe sürdi. 

Ählumumy howpsuzlygy gazanmagyň täsirli guraly hökmünde, öňüni alyş diplomatiýasynyň ýörelgelerinden, oňyn Bitaraplygyň kuwwatyndan peýdalanmak hem-­de ynanyşmak dialogynyň medeniýetiniň ähmiýeti ileri tutulýan ugurlaryň hatarynda kesgitlenilýär. Döwletimiziň iki gezek ykrar edilen Bitaraplyk derejesi umumadamzadyň bähbitlerini nazarlaýan ynsanperwer ýörelgeleriň ulgamy, parahatçylyk söýüjilik we ylalaşdyryjylyk medeniýetiniň nusgasydyr. Bitaraplyk dünýä halklaryny parahat, abadan ýaşaýşyň hatyrasyna, durnukly ösüşiň bähbidine hyzmatdaşlyga, arkalaşmaga çagyryşdyr. Ösüş arkaly parahatçylygy berkitmek ugrunda ýurdumyz tarapyndan her bir öňe sürlen başlangyçlar, çagyryşlar halkymyzyň ykbalyny özgertmek bilen birlikde, sebitiň, dünýä döwletleriniň durmuşyna hem oňyn täsir edýänligini ençeme gezek äşgär etdi. 

Umuman, türkmen Bitaraplygy — halkymyzyň jebisliginiň we gazanan ýeňişleriniň miwesi, döredijilikli zähmetiniň üstünlikli netijesi we geljekki sepgitleriniň daýanjy. Türkmen Bitaraplygy sebitde, şol bir wagtyň özünde, dünýä döwletleriniň arasynda geosyýasy, geoykdysady deňagramlylygyň möhüm şerti, durnuklylygy saklamagyň täsirli serişdesi, ählumumy parahatçylygyň rowaçlanmagynyň kepili bolup çykyş edýär. Waspy döwlet Senamyzda dabaralanýan, şekili döwlet Baýdagymyzda mertebelenýän hemişelik Bitaraplygymyza eýe bolan günümiziň halkara derejede dabaralanmagy ata Watanymyzyň dünýä jemgyýetçiligindäki at-­abraýyny, mertebesini has­-da ýokarlandyrýar.

Merjen BORJAKOWA, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň Durmuş syýasaty 

baradaky komitetiniň hünärmeni

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň ulag diplomatiýasyny durmuşa geçirmekde gazanýan üstünlikleri Durnukly ösüşiň maksatlaryny we wezipelerini durmuşa geçirmegiň kämil nusgasyny görkezýär.

Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň 16-njy maýynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 77-nji sessiýasynyň 70-nji plenar mejlisinde Türkmenistanyň başlangyjy esasynda her ýylyň 26-njy noýabrynyň «Bütindünýä durnukly ulag güni» diýlip yglan edilmegi halkara jemgyýetçiliginiň Arkadagly Serdarymyzyň parasatly tagallalaryna bildirýän beýik buýsanjy boldy. 

Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 78-nji Mejlisinde eden taryhy çykyşynda: «Türkmenistanyň maksada gönükdirilen işiniň netijesinde, diňe soňky ýyllarda ulag babatda öňe süren başlangyçlarymyz boýunça Baş Assambleýanyň alty Kararnamany kabul edendigine buýsanýarys. Şolaryň soňkularynyň hatarynda şu ýylyň maý aýynda kabul edilen «Bütindünýä durnukly ulag güni» atly Kararnamany görkezmek bolar. Bu resminamany biragyzdan goldandyklary üçin ähli agza döwletlere minnetdarlyk bildirýäris» diýip nygtamak bilen, «Bütindünýä durnukly ulag güni» mynasybetli ýokary derejeli maslahaty çagyrmak babatdaky teklibi halkara jemgyýetçiliginde gyzgyn goldawa mynasyp boldy. 

Şeýlelik-de, hemişelik Bitaraplyk ýörelgelerinden gelip çykýan borçlaryna we hukuklaryna çuň paýhasly, döredijilikli çemeleşýän Garaşsyz Türkmenistan BMG tarapyndan kabul edilen Kararnama esasynda, Jahanda ilkinji gezek bellenilýän «Bütindünýä durnukly ulag güni» mynasybetli ýokary netijelere beslenen halkara derejeli çäreleriň birnäçesini geçirýär. 

Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň şeýle buýsançly wakalary Alym Arkadagymyzyň «Türkmenistan — Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi» atly eserinde nygtaýşy ýaly: «Her bir şahasy ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna goşulmaga mynasyp hasaplanylýan Beýik Ýüpek ýolunyň döremeginde hem-de işjeň hereket etmeginde hem esasy orunlaryň biri türkmenlere degişlidir» diýen paýhasynyň çuň manysyny dabaralandyrýar. 

Şeýle üstünlikler bolsa «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» we onda bellenen wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilýändigini görkezýär. 

Hormatly Prezidentimizi, türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzy, ähli halkymyzy şatlyga, buýsanja beslenip gelýän 2024-nji, Täze ýyl baýramy bilen gyzgyn gutlaýarys. 

Dünýäde dostlugy, ynsanperwerligi, parahatçylygyň medeniýetini ösdürýän iri ulag taslamalaryny amala aşyryp, Beýik Ýüpek ýolunyň keşbini täze, döwrebap öwüşginler bilen gaýtadan dikeldýän Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun! 

Baýrammyrat HÄJYMAMMEDOW, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, 

Durmuş syýasaty baradaky komitetiniň agzasy

Toý-baýramlara, şanly senelere, taryhy wakalara baý bolan Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly hem tamamlanyp barýar. Täze -2024-nji ýylyň öň ýanynda Arkadag şäheriniň «Bagt köşgi» toý-dabaralar merkezinde ýaňlanan bagt toýunyň joşgunly aýdym-sazlary täze durmuşa gadam basýan ýaşlaryň köňül arzuwlarynyň wysaly bolup ýaňlandy. 

Arkadag şäheriniň 10-njy çagalar bagynyň hojalyk müdiri Kemalnazar Pirliýew öz göwün beren gözeli — Aşgabat şäheriniň ýöriteleşdirilen 97-nji orta mekdebiniň mugallymy Aýjahan Taňrygulyýewa bilen bagt nikasyndan geçip, durmuş toýuny tutdy. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň Pirliýewleriň maşgalasyna goşa şatlyk getirendigini bellemek ýakymly. Şäheriň «akylly» öýlerinden paýly bagtyýar maşgalanyň täze jaý toýuny toýlany ýaňy ýalydy. Bu gün bolsa täze öýe täze gelniň gadamy düşüp, agzybir maşgalanyň şatlygy goşalandy. Maşgala ojagynyň eýesi, Arkadag şäheriniň Bilim müdirliginiň mekdebe çenli bilim we terbiýe bölüminiň müdiri Amanjahan Pirliýewanyň şatlyk-begenjiniň çägi ýok: 

— Maşgala durmuşymyzda Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda bolup geçýän şatlykly wakalar eziz Diýarymyzyň arzuwlaryň wysal tapýan ýurdudygyny ýene bir gezek subut edýär. Täze ýyl — maşgala baýramçylygy. Maşgalamyza Arkadag şäherinden ähli amatlyklary bolan döwrebap ýaşaýyş jaýynyň berilmegi, körpe perzendimiz Kemalnazaryň täze şäheriň «Bagt köşgi» toý-dabaralar merkezinde Täze ýyl baýramçylygynyň öňüsyrasynda durmuş toýuny toýlamagy buýsançly başymyzy göge ýetirdi. Bize ajaýyp zamanany peşgeş beren hormatly Prezidentimize, Gahryman Arkadagymyza köp sag bolsun aýdýarys. 

Arkadag şäherinde bina edilen medeni-durmuş maksatly desgalaryň hatarynda durmuş ýoluna gadam basýan ýaşlary söýginiň hem bagtyň ak ýollaryna atarýan «Bagt köşgi» toý-dabaralar merkezi Arkadag şäheriniň bagtyýar ýaşaýjylaryna hyzmat edýär. «Bagt köşgi» toý-dabaralar merkezinde ýaşlaryň nika toýundan başlap, halkymyzyň durmuşy bilen bagly toý däpleriniň ählisini toýlamaga giň mümkinçilikler bar. 

Biz şeýle parahat döwletde ýaşap, zähmet çekýändigimize buýsanýarys. «Döwlet adam üçindir!» diýýän Gahryman Arkadagymyzyň, «Watan diňe halky bilen Watandyr! Döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýýän Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň aladalaryna jogap edip, täze ýylda has-da yhlasly, döredijilikli zähmet çekeris. 

Ogul­ma­ral­ HO­JA­ÝE­WA,­ 

Ar­ka­dag­ şä­he­ri­niň ­hä­kim­li­gi­niň­ Bagt köş­gü­niň ­di­rek­to­ry,­

Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si­niň­ de­pu­ta­ty