PARLAMENT ÝOLBAŞÇYLARYNYŇ DUŞUŞYGY

Bir­le­şen Milletler Guramasy tarapyndan hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýy iki gezek ykrar edilen ýurdumyz dünýä döwletleri bilen ähli ugurlarda hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny yzygiderli ösdürýär. 

Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy boýun­ça we dost­luk­ly döw­let­le­riň awtor­daş bol­ma­gyn­da hem­-de gol­da­magyn­da BMG-­niň Baş Assambleýa­sy ta­ra­pyn­dan ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­niň we ulag üs­ta­şyr geçelge­le­ri­niň dö­redil­me­gi­ni, pa­ra­hat­çy­ly­gy we howpsuz­ly­gy, öza­ra yna­nyş­ma­gy ga­zanmak­da dia­lo­gyň hem-­de bi­ta­rap­lyk ýö­rel­ge­le­ri­niň ähmi­ýe­ti bi­len bag­lany­şyk­ly ka­rar­na­ma­lar ka­bul edil­di. 

Hä­zir­ki wagt­da Bir­le­şen Milletler Gu­ra­ma­sy­nyň Ter­tip­nama­sy­na hor­mat goý­mak esa­syn­da hal­ka­ra pa­ra­hat­çy­ly­gy we howp­suzly­gy, durnuk­ly ösü­şi üp­jün et­mekde köp­ta­rap­la­ýyn dip­lo­ma­ti­ýa­ny ös­dür­mä­ge aý­ra­tyn üns be­ril­ýär. Şu iş­le­riň çäk­le­rin­de ýur­du­myz hal­ka­ra ka­da­la­ry­na hor­mat go­ýul­ma­gy­ny üp­jün et­mek­de we öza­ra yla­la­şyk­la­ry dur­mu­şa geçir­mek­de, Dur­nuk­ly ösüş mak­sat­la­ry­na ýet­mek­de dün­ýä döwlet­le­ri­niň hyz­mat­daş­lyk gat­na­şyk­la­ryny iler­let­mek­de tä­ze­çe iş usul­la­ry ­we başlangyç­la­ry öňe sür­ýär. 

2023-­nji ýy­lyň de­kab­ryn­da paýtag­ty­myz Aş­ga­bat­da Bi­ta­rap­ly­gyň dost­la­ry to­pa­ry­nyň ýo­ka­ry de­re­je­li du­şu­şy­gy gib­rid gör­nü­şin­de ge­çiril­di. Du­şu­şy­ga Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­na ag­za döw­let­le­riň we­kille­ri, şeý­le hem hal­ka­ra we se­bit­le­ýin gu­ra­ma­la­ryň ýol­baş­çy­la­ry gat­naş­dy. 

Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si ýur­du­myzyň yn­san­per­wer içe­ri we da­şa­ry syýa­sa­ty­ny par­la­ment dip­lo­ma­ti­ýa­sy­nyň üs­ti bi­len gol­da­mak hem­-de hal­ka­ra de­re­je­sin­de iler­let­mek bi­len bag­ly­lyk­da de­giş­li iş­le­ri alyp bar­ýar. Türk­me­nis­tanyň Mej­li­si 2021-­nji ýy­lyň ap­re­lin­de dün­ýä döw­let­le­ri­niň par­la­ment ýol­başçy­la­ry­nyň mas­la­ha­ty­ny ge­çir­di. Oňa 15 ýurt­dan 17 parla­ment ýol­baş­çy­sy gat­naş­dy. 2022-­nji ýy­lyň do­wa­myn­da Türkmenista­nyň Mej­li­si Mer­ke­zi Aziýa ýurt­la­ry­nyň ze­nan­la­ry­nyň dialogy­na baş­lyk­lyk et­me­giň çäk­le­rin­de hal­ka­ra gu­ra­ma­lar bi­len bilelikde dür­li te­ma­lar­da 20-­ä­ go­laý çä­rä­ni we mas­la­ha­ty­ gu­ra­dy 2022 ­nji ýy­lyň ma­ýyn­da Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň başlan­gy­jy bi­len Merkezi Azi­ýa döw­let­le­ri­niň we Rus­si­ýa­nyň par­la­ment fo­ru­my üstünlikli ge­çi­ril­di. 2023­-nji ýy­lyň maýyn­da Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si Ýew­ro­pa­da Howp­suz­lyk we Hyz­mat­daş­lyk Gu­ra­ma­sy­nyň Par­la­ment Assamb­le­ýa­sy bi­len bi­le­lik­de bu gu­ra­ma ag­za par­la­ment­le­riň il­kin­ji mas­la­haty­ny ge­çir­di. 

2020-nji ýylyň sentýabrynda ýurdumyzyň başlangyjy bilen parahatçylygyň, howpsuzlygyň we durnukly ösüşiň bähbidine Bitaraplygyň dostlary topary döredildi. Bu topar BMG-ä agza döwletlere sebit we ählumumy derejede hyzmatdaşlygyň dürli ugurlary boýunça oňyn pikir alyşmak üçin mümkinçilik döredýär. Häzirki wagtda Birleşen Milletler Guramasynyň 20-den gowrak agzasy bu topara goşuldy.

Türk­me­nis­ta­nyň Mej­lisi­niň hal­ka­ra çä­re­le­ri­niň iş me­ýil­na­ma­sy­na la­ýyk­lyk­da, 2024-­nji ýy­lyň 15-­nji fewra­lyn­da Aş­ga­bat şä­he­rin­de utgaşyk­ly gör­nüş­de Bi­ta­raply­gyň dost­la­ry to­pa­ry­na ag­za ýurt­la­ryň Parlament­le­ri­niň ýol­baş­çy­la­ry­nyň bi­rin­ji du­şuşy­gy «Pa­ra­hat­çy­ly­gy we dia­lo­gy ber­kit­mek­de par­la­ment hyz­mat­daş­ly­gy­nyň or­ny» at­ly te­ma­da ge­çi­ril­di. 

Mas­la­hat­da Mej­li­siň Baş­ly­gy çy­kyş edip: «Bi­ta­raplyk hu­kuk ýagda­ýy Ga­raş­syz Türk­me­nis­ta­nyň dün­ýä döw­let­le­ri bi­len açyk, yzygider­li, ne­ti­je­li gat­na­şyk­la­rynyň şer­ti bo­lup dur­ýar. Şu­nuň bi­len bagly­lyk­da, türkmen hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz 2021-­nji ýyl­da «Dia­log­–­pa­ra­hat­çy­ly­gyň ke­pi­li» at­ly äh­lumu­my başlangy­jy öňe sür­di. Bu baş­lan­gyç dün­ýä bi­le­le­şi­gi ta­ra­pyn­dan goldanyp, BMG-­niň Ka­rar­na­ma­sy bi­len ber­kidil­di. Hor­mat­ly Prezidentimiz Ser­dar Berdimuhamedow BMG­-niň Baş Assambleýasynyň 78­-nji ses­si­ýa­syn­da eden çy­ky­şyn­da Bir­le­şen Milletler Gu­ra­ma­sy­nyň Ter­tip­na­ma­synyň ka­da­la­ry we hal­ka­ra hu­ku­gyň umu­my yk­rar edi­len düzgün­le­ri esa­syn­da Äh­lu­mu­my howp­suz­lyk strategi­ýa­sy­ny işläp taý­ýar­la­mak müm­kin­çi­li­gi­ni ara alyp maslahatlaşma­ga baş­la­ma­gy tek­lip et­di. Şeý­le hem hor­mat­ly Prezidentimiz BMG-­niň ho­wan­dar­ly­gyn­da Mer­ke­zi Azi­ýa­da we onuň bi­len ýa­na­şyk zo­lak­lar­da Howp­suz­lyk bo­ýun­ça mas­la­ha­ty dö­ret­mek bara­da­ky baş­lan­gy­jy öňe sür­di. Bu baş­lan­gyç­lar Ýer ýü­zün­de parahatçyly­gy, howp­suz­ly­gy we dur­nuk­ly ösü­şi üp­jün et­mek­de mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe bo­lar di­ýip pi­kir ed­ýä­ris» di­ýip bel­le­di. 

Bu du­şu­şyk­da par­la­ment­le­riň ýol­baş­çy­la­ry çy­kyş edip, Bitaraplygyň dost­la­ry to­pa­ry­nyň par­la­ment meýdan­ça­sy­nyň ­he­re­ket ­edip ­başla­ma­gy­nyň äh­lu­mu­my pa­rahat­çy­ly­gy, howp­suz­ly­gy we abadançylygy ­üp­jün­ et­me­giň bäh­bi­di­ne Bi­ta­rap­lyk ýö­rel­gele­ri­ni­ peýdalan­ma­gyň ­ne­ti­je­li par­la­ment çe­me­leş­me­le­ri­ni iş­läp taý­ýar­la­ma­ga müm­kinçi­lik­le­ri art­dyr­ýan­dy­gy­ny nyg­ta­dy­lar. 

Dün­ýä­niň dür­li se­bit­le­rin­de mil­li par­la­ment­le­re we par­la­ment bilele­şik­le­ri­ne hem-­de hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ra ýol­baş­çy­lyk ­ed­ýän, ­hal­ka­ra me­se­le­le­rin­de­ we ­par­la­ment işin­de ­uly­ tej­ri­be­si ­bo­lan ­we­kil­le­riň­ pi­kir­le­ri ­we ­tek­lip­le­ri bi­len ­ta­nyş­mak­ oňa­ gat­na­şy­jy­lar­ üçin ­örän­ äh­mi­ýet­li ­we gyzyk­ly­ bol­dy.­ 

Du­şu­şy­gyň ahy­ryn­da onuň Jem­leý­ji res­mi­na­ma­sy ka­bul edil­di. Res­mi­na­ma­da we çy­kyş­lar­da bu du­şu­şygyň­ pa­ra­hat­çy­ly­gy­ we­ dia­lo­gy­ ber­kit­mek­de,­ par­la­ment hyz­mat­daş­ly­gy­ny­ iler­let­mek­de ­mö­hüm­ or­ny­ bel­le­nil­di. Şeý­le gör­nüş­dä­ki mas­la­hat­la­ryň yzy­gi­der­li hä­si­ýet­de geçirilme­gi mak­sa­da­la­ýyk diý­lip ha­sap edil­di. Türkmen hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri Gahryman Ar­ka­dagymyzyň we hor­mat­ly Preziden­ti­miz Arkadagly Gah­ry­man Serdarymy­zyň pa­ra­hat­çy­ly­gy we dia­lo­gy berkitmek işindä­ki ta­gal­la­la­ry we go­şant­la­ry aý­ra­tyn nyg­tal­dy.

Merdan TUWAKOW,

 Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.