Ber­ka­rar­ döw­le­tiň­ tä­ze­ eý­ýa­mynyň­ Gal­ky­ny­şy­ döw­rün­de­ ýaş nesiller, ­ola­ryň­ saz­la­şyk­ly ­ösü­şi we­ sag­ly­gy,­ my­na­syp­ bi­lim­ terbi­ýe­ almak­la­ry,­ saý­lap­ alan­ hünä­ri­ne­ eýe­ bol­mak­la­ry,­ ylym­ we­ dö­re­di­ji­lik,­ sport­ bi­len­ meş­gul­lan­mak­la­ry­ üçin­ ze­rur şert­le­riň­ dö­re­dil­me­gi­ ba­ra­da­ky­ ala­da­ Türkme­nis­ta­nyň­ döw­let­ sy­ýa­sa­ty­nyň­ ile­ri­ tu­tulýan ­ugur­la­ry­nyň­ biri­dir. 

Ýaş­la­ryň­ bag­ty­ýar­ dur­mu­şy­ ba­ra­da­ky­ giň ge­rim­li­ ala­da­lar­ döwlet sy­ýa­sa­ty­nyň ­mö­hüm ug­ry ­bol­mak­ bi­len,­ ola­ryň­ ka­bul ­edi­len­ hem-de­ here­ket­ ed­ýän­ mil­li­ ka­nun­çy­lyk ­na­ma­lary­na,­ ýur­du­my­zyň­ eg­sil­mez­ kuwwa­ty­ bo­lup dur­ýan­ ýaş­la­ryň­ röw­şen­ yk­ba­ly­na­ gö­nük­diri­len ýörelgele­re­ esas­lan­ýan­dy­gy­ has-­da ­guwan­dy­ry­jy­dyr.­ Ýaş­lar­ ba­ra­da­ky­ Türk­me­nista­nyň­ Ka­nu­ny­na­ hem­-de­ «Türk­me­nis­tan­da ýaş­lar­ ba­ra­da­ky döw­let ­sy­ýa­sa­ty­nyň­ 2021-2025-­nji­ ýyl­lar­ üçin­ Döw­let­ Maksatnamasyna»­ da­ýan­ýan­ bu­ ala­da­lar­ ýaş­la­ryň­ hukuk­la­ry­ny­ we­ azatlyk­la­ry­ny­ üp­jün­ et­mek­de düýp­li­ öňe­gi­diş­lik­le­riň­ ga­za­nyl­ma­gy­na­ ýardam­ ed­ýär.­Ýur­du­myz­da ­ýaş­la­ryň ­hu­kuk­ we dur­muş­ taý­dan­ goraglyly­gy­ny­ üp­jün­ et­mek,­ ýaş­lar­da­ ru­hy ­ah­lak­ gym­mat­lyk­la­ry­ny,­ sagdyn­ dur­muş­ ýö­rel­ge­le­ri­ni­ ke­ma­la­ ge­tir­mek,­ jo­gap­kär­çi­li­gi,­ zäh­me­te­ söý­gi­ni­ ter­bi­ýe­lemek ­ýö­rel­ge­le­ri­ne ­esas­lan­ýan­ ýaş­lar ­ba­ra­da döw­let­ syýa­sa­ty­nyň­ hu­kuk­ bin­ýa­dy­nyň­ kämil­leş­di­ril­me­gi­ hem­-de ­ýaş­la­ryň hukuk­ terbi­ýe­si­ni­ ýo­kar­lan­dyr­mak ­bo­ýun­ça ­yzy­gi­der­li al­nyp­ ba­ryl­ýan­ işler­ ýaş­lar­ ha­kyn­da­ky­ alada­nyň­ üs­tün­lik­li­ dur­mu­şa­ ge­çi­ril­ýän­di­gi­ni şöhle­len­dir­ýär.­

Ýur­du­myz­da­ ýaş­la­ryň­ kal­byn­da­ wa­tansö­ýü­ji­lik,­ yn­san­per­wer­lik,­ re­him­dar­lyk,­ sa­ha­wat­ly­lyk­ ýa­ly­ duý­gu­la­ry­nyň­ ýo­karlan­ma­gy­ üçin­ hormat­ly­ Pre­zi­den­ti­miz­ bimöç­ber ­ala­da­lar ­ed­ýär.­ Ar­ka­dag­ly­ Gah­ry­man Ser­da­ry­my­zyň:­ «Ýaş­lar­ mäh­ri­ban­ hal­ky­myzyň,­ eziz­ Wa­ta­ny­my­zyň­ beýik­ gel­je­gi­ni ­gu­rujy­lar­dyr,­ jem­gy­ýe­ti­mi­ziň­ iş­jeň­ bö­le­gi­dir.­ Eziz Diýary­my­zyň­ güýç ­kuw­wa­ty,­ ab­raý ­mer­tebe­si­ we ­aý­dyň­ gel­je­gi ­bo­lan ýaş­lar­ bi­ziň­ alyp bar­ýan­ iş­le­ri­mi­ze,­ ýur­du­my­zyň­ ösüş­le­ri­ne öz­ my­na­syp­ go­şant­la­ry­ny­ goş­ýar­lar.­ Bu­ günki­ gün­ ylym-­bi­lim,­ sport,­ me­de­ni­ýet,­ sungat ugur­la­ryn­da ­dün­ýä­de ­uly­ üs­tün­lik­le­ri­ ga­zanýan ­türk­men­ ýaşlarynyň ­döw­le­ti­miz ­ta­ra­pyndan­ öz­le­ri­ne­ bil­di­ril­ýän­ be­lent­ yna­my­ ödeýän­dik­le­ri­ne­ buý­san­ýa­rys»­ di­ýip­ nyg­ta­ma­gy şeý­le­ uly ­ala­da­la­ryň­ my­na­syp ­be­ýa­ny­dyr. 

Döw­le­ti­mi­ziň­ gel­je­gi­ ylym-­bi­lim­li,­ dün­ýä bi­len­ aýak­daş­ gi­dip­ bilýän­ giň­ dün­ýä ­ga­raýyş­ly­ ýaş­la­ra­ bag­ly.­ Bu­ ugur­da­ eziz­ Wa­tany­myz­da­ äh­li­ müm­kin­çi­lik­ler­ dö­re­dil­ýär hem-­de­ ýaş­la­ryň­ dün­ýä­ de­re­je­sin­dä­ki­ ökde hü­när­men­ler­ bo­lup­ ýe­tiş­mek­le­ri­ üçin ­hal­kara­ hyz­mat­daş­ly­gy­na­ aýra­tyn­ äh­mi­ýet­ be­rilýär.­ Bu­ gün­ki­ gün­ ýur­du­my­zy ­gül­let­jek türkmen ýaş­la­ry­nyň­ müň­ler­çe­si ­dün­ýä­niň­ dür­li kün­jek­le­rin­de ­ab­raý­ly ­ýo­ka­ry okuw­ mek­deple­rin­de­ bi­lim­ al­ýar­lar,­ ýur­du­my­zyň­ baý­dagy­ny­ al­ as­man­da­ buý­sanç­ bi­len­ par­lad­ýarlar.­ Ýa­ňy­ ýa­kyn­da­ ku­raş­ bo­ýun­ça­ ge­çi­ri­len Dünýä­ çem­pio­na­tyn­da ­türk­men­ ýaş­la­ry­nyň en­çe­me­si­niň­ dün­ýä­ çempiony­ di­ýen ­ab­raý­ly adyň­ eýe­si­ bol­mak­la­ry­ ýo­kar­da ­bel­läp geçenleri­mizi­ do­lu­ly­gy­na­ tas­syk­la­ýar.

Ýur­du­myz­da­ ýaş­ ne­sil­le­ri­mi­ziň­ nus­ga­lyk şah­sy­ýet­le­ri­miz­den­ habar­ly­ bol­mak­la­ry­ we ola­ryň­ eder­men­lik­le­ri­ bi­len­ ta­nyş­ bol­makla­ry­ üçin­ şah­sy­ýet­le­ri­mi­ziň­ heý­kel­le­ri­ oturdy­lan­ se­ýil­gäh­le­riň­ gu­rul­ma­gy,­ teatr­lar­da şol­ dö­wür­le­re­ de­giş­li­ sah­na­ eser­le­ri­niň­ goýul­ma­gy,­ kinofilmleriň­ su­ra­ta­ dü­şü­ril­me­gi,­ oba­dyr­ et­rap­la­ra,­ şä­her­le­re,­ or­ta,­ ýö­ri­te­ or­ta we­ ýo­ka­ry­ okuw­ mek­dep­le­ri­ne­ bel­li­ şah­syýet­le­ri­mi­ziň­ at­la­ry­nyň­ daky­lyp ­ebe­di­leş­di­rilme­gi, ­ta­ryh ­der­si­niň ­okuw­ me­ýil­na­ma­la­ry­na girizilme­gi­ ne­sil­le­ri­mi­ziň­ bu­ ba­bat­da­ giň mag­lu­mat­la­ra­ eýe­ bol­ma­gy­na­ dö­re­dil­ýän şert­ler­den ­ha­bar ­ber­ýär. ­Şu­nuň­ bi­len­ bag­lylyk­da,­ ýurdumyzda ­hal­ky­my­zyň­ baý ­me­de­ni mi­ra­sy­ny­ go­rap­ sak­la­mak,­ dikeltmek,­ öwren­mek­ we­ art­dyr­mak,­ mil­li­ gym­mat­lyk­lary,­ däp-dessurlary,­ maş­ga­la­ ede­bi­ni­ giň­den wa­gyz­ et­mek­ ar­ka­ly­ sag­dyn,­ bi­lim­li,­ ýo­ka­ry aň­ dü­şün­je­li,­ wa­tan­sö­ýü­ji­ ýaş­ ne­sil­ler­ üçin mak­sat­na­ma­la­ýyn­ işler­ yzy­gi­der­li­ amala­ aşy­ryl­ýar.­ Bu­la­ryň­ äh­li­si­ Mil­li­ Li­de­ri­miz Gahryman­ Ar­ka­da­gy­my­zyň­ çy­kyş­la­ry­nyň ­birin­de: ­«Biz­ be­ýik ­oguzlaryň ­ne­sil­le­ri­di­ris.­ Biz dün­ýä ­ta­ry­hy­na ­we­ me­de­ni­ýe­ti­ne­ gym­mat­ly go­şant­ goşup,­ ta­ryh­da­ nus­ga­lyk ­yz­ gal­dy­ran hal­kyň­ ne­sil­le­ri­di­ris.­ Biz­ öz­ şan­ly­ geç­mi­şimi­ze, ­baý­ ta­ry­hy­my­za, ­be­ýik­ döw­rü­mi­ze ­guwan­ma­ga ­we­ buýsan­ma­ga ­do­ly­ hak­ly­dy­rys»­ di­ýip­ aý­dan­ söz­le­ri­ bi­len­ ut­ga­şyp,­ ýaş­la­ry ter­bi­ýe­le­mek­de ­nus­ga­lyk­ ýö­rel­ge­le­riň ­ke­mala­ gel­me­gi­ne­ ýar­dam ­ed­ýär.­ 

Ag­zy­bir­ hal­ky­myz,­ esa­san­ hem­ ýaş­lar­ ýurdu­my­zyň ­sy­ýa­sy durnukly­ly­gy­ny, ­ok­gun­ly ­öňe git­me­gi­ni,­ äh­li­ pu­dak­lar­da­ saz­la­şyk­ly­ ösüşi üp­jün­ et­mek­ üçin­ my­na­syp ­zäh­met ­çe­kip,­uly go­şant­la­ry­ny­ goşmagy­ öz­le­ri­niň ­il­-ýurt ­öňündä­ki­ per­zent­lik­ borç­la­ry­ ha­sap­la­ýar­lar. Yh­lasly ­oka­mak,­ dö­re­di­ji­lik­li­ we ­tu­tan­ýer­li ­iş­le­mek,­ eziz­ Di­ýa­ry­my­zyň­ mun­dan­ beý­läk­-de­ gül­läp ös­me­gi­ üçin­ hal­ky­my­zy­ be­ýik­ iş­le­re­ ruhlandyr­ýan­ Ar­ka­dag­ly­ Gah­ry­man­ Ser­da­ry­my­zyň ja­ny­ sag,­ öm­ri­ uzak­ bol­sun!­ Sa­ha­wat­ly­ iş­le­ri he­mi­şe ­ro­waç­lyk­la­ra­ bes­len­sin!

Senem BERDIÝEWA, 

Türk­me­nis­ta­nyň ­Pre­zi­den­ti­niň ýa­nyn­da­ky 

Döw­let­ gul­lu­gy ­aka­de­mi­ýa­sy­nyň ­diň­leý­ji­si,­ 

Türk­me­nis­ta­nyň Mejlisiniň ­de­pu­ta­ty.

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň öňe sür­ýän pa­ra­hat­çy­lyk sö­ýüji da­şa­ry sy­ýa­sa­ty Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň be­ýik mak­sat­ly baş­lan­gyç­la­ry­nyň do­wa­my ­bol­mak bi­len,­ hal­ka­ra ­de­re­je­sin­de­ giň­ golda­wa eýe bol­ýar. Türk­me­nis­ta­nyň dost­luk­ly­ ýurt­lar­ bi­len­ ýo­la­ go­ýan äh­lu­mu­my abadançy­ly­gyň pug­talan­dy­ryl­ma­gy­na­ gö­nük­di­ri­len­ tä­ze baş­lan­gyç­la­ry, söw­da­-yk­dy­sa­dy, ulag­-lo­gis­ti­ka,­ ma­ýa­ go­ýum­ ba­batda hyz­mat­daş­ly­gy bar­ha gi­ňe­ýär. Da­şa­ry ýurt­ly hyz­mat­daş­lar bi­len bi­le­lik­de uly möç­ber­li tas­la­ma­lar dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Şeý­le hem özara bäh­bit­li, deň hu­kuk­ly gat­na­şyk­la­ryň şert­na­ma­la­ýyn­ hu­kuk bin­ýa­dy­nyň ke­ma­la ­gel­me­gi babatda­ döw­re­bap iş­ler ­dur­mu­şa­ ge­çi­ril­ýär.­

2023-­nji ýy­lyň 30­-njy sent­ýabryn­da ge­çi­ri­len Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si­niň ýe­din­ji ça­gy­ry­ly­şy­nyň no­bat­da­ky üçün­ji mas­la­ha­tyn­da garalan bir­nä­çe ka­nun­la­ryň tas­la­mala­ry ­hem ­mu­nuň aý­dyň­ subutnamasy­dyr. Mas­la­hat­da 2023-­nji ýy­lyň 9-­njy ­iýu­nyn­da­ Aş­ga­bat­ şähe­rin­de gol çe­ki­len Türk­me­nis­ta­nyň Hökü­me­ti bi­len Weng­ri­ýa­nyň Hö­küme­ti­niň ­ara­syn­da ­ma­ýa­ go­ýum­la­ry hö­wes­len­dir­mek we öza­ra goramak ha­kyn­da­ky ­Yla­la­şy­gy ­tas­syk­la­mak ha­kyn­da­ we­ 2023­-nji­ ýylyň 20­-nji mar­tyn­da Do­ha şä­he­rin­de gol çeki­len Türk­me­nis­ta­nyň Hö­kü­me­ti bi­len Ka­tar Döw­le­ti­niň Hö­kü­meti­niň ara­syn­da ma­ýa go­ýum­la­ry öza­ra hö­wes­len­dir­mek we go­ra­mak ha­kyn­da Yla­la­şy­gy tas­syk­la­mak ha­kyn­da ka­nun ­tas­la­ma­la­ry ­hö­dürlen­di.­ Bu­ yla­la­şyk­la­ryň­ esa­sy­ maksa­dy taraplaryň­ ara­syn­da ­dost­luk­ly gat­na­şyk­la­ry has­-da pug­ta­lan­dyrmak, özara bäh­bit­li söw­da-­yk­dysa­dy­ hyz­mat­daş­ly­gy­ ös­dür­mek­ we güýçlendirmek, ma­ýa go­ýum­la­ry­ny hö­wes­len­dir­mek, yla­laş­ýan taraplaryň­ döw­let­le­ri­niň ­çäk­le­rin­de ­maýa­dar­la­ryň ma­ýa go­ýum­la­ry üçin amat­ly şert­le­ri dö­ret­mek hem-­de ola­ry­ iki­ ta­rap­la­ýyn­ go­ra­mak ­bo­lup dur­ýar. Bu ka­nun­lar ýur­du­my­zyň söw­da­-yk­dy­sa­dy gat­na­şyk­la­ry­nyň hukuk ­bin­ýa­dy­nyň ­üs­tü­ni ­ýe­tir­mek bi­len, öza­ra gy­zyk­lan­ma bil­di­ril­ýän me­se­le­le­re we hyz­mat­daş­ly­gyň tä­ze ugur­la­ry­na­ ga­ra­ma­ga ­hem­-de­ söwda­-yk­dy­sa­dy gat­na­şyk­la­ry­my­zy ös­dür­mä­ge­ we­ güýç­len­dir­mä­ge ­uly ýar­dam eder. Mas­la­ha­tyň do­wamyn­da baş­ga­da bir­nä­çe Kon­wen­siýa we Yla­la­şy­ga go­şul­mak ha­kyn­da ka­nun ­tas­la­ma­la­ryň ­üs­tün­de­ dur­lup geçildi. 

Hor­mat­ly ­Pre­zi­den­ti­mi­ziň ­ta­galla­la­ry ­ne­ti­je­sin­de, ­dün­ýä­ döw­let­le­ri bi­len ulag-­lo­gis­ti­ka ge­çel­ge­le­ri­ni dö­ret­mek­ bo­ýun­ça­ hyz­mat­daş­ly­gy berkit­mek ba­ra­da hem uly iş­ler al­nyp­ ba­ryl­ýar.­Ýur­du­myz­ De­mirga­zyk -Gü­nor­ta we Gün­do­gar - Gün­ba­tar ugur­la­ry bo­ýun­ça ulag ­üstaşyr geçelge­le­ri­ni dö­ret­mek bo­ýun­ça iri tas­la­ma­la­ry dur­mu­şa geçir­ýär. Türkme­nis­tan­ - Azer­baý­jan - Gru­zi­ýa­ - Tür­ki­ýe,­ Öz­be­gis­tan­ - Türkmenis­tan­ - Oman­ - Ka­tar we­ Ýew­ro­pa­ - Kaw­kaz­ - Azi­ýa hal­ka­ra ulag ge­çel­ge­si (TRACECA) ýa­ly ­hal­ka­ra ­ulag­ ge­çel­ge­le­ri­ni­ döretmäge iş­jeň­ gat­naş­ýar. ­Bu­ ul­gamda­ hem­ ýur­du­myz­ dün­ýä­ döw­let­le­ri bi­len durnuk­ly ulag ge­çel­ge­le­ri­ni dö­ret­mek ba­bat­da gat­na­şyk­la­ryň şertnamalaýyn ­hu­kuk bin­ýa­dy­nyň ke­ma­la gel­me­gi ba­ba­tyn­da hem döwre­bap ­iş­le­ri­ dur­mu­şa­ ge­çir­ýär.­ 1998-­nji­ ýy­lyň­ 8­-nji­ sent­ýab­ryn­da Ba­ku­ şä­he­rin­de ­ka­bul­ edi­len­ Ýewro­pa-Kaw­kaz-Azi­ýa hal­ka­ra ulag geçel­ge­si­ni ös­dür­mek ha­kyn­da esa­sy­ köp­ ta­rap­la­ýyn­ Yla­la­şy­ga goşulmak ha­kyn­da ka­nun tas­la­ma­sy­na ga­ral­dy.­ 

Bu Yla­la­şyk­da oňa gat­na­şy­jy döw­let­le­riň­ Ýew­ro­pa,­ Ga­ra­ de­ňiz,­ Kaw­kaz,­ Ha­zar­ de­ňi­zi­ we­ Azi­ýa­ sebit­le­rin­de yk­dy­sa­dy gat­na­şyk­la­ry­ny ös­dür­mek, söw­da­ny hem­-de hal­ka­ra ýük ­we­ ýo­lag­çy ­ge­çir­me­le­ri ­üs­ta­şyr ama­la­ aşyr­mak­ ba­bat­da­ky­ ka­da­lar göz­ öňün­de­ tu­tul­ýar.­ Türk­me­nis­tanyň bu Yla­la­şy­ga go­şul­ma­gy dün­ýä döw­let­le­ri bi­len yk­dy­sa­dy gat­na­şykla­ry ös­dür­mä­ge, hal­ka­ra ba­zar­la­ry­na çyk­ma­ga, hal­ka­ra ýük ge­çir­me­le­ri­ni artdyr­ma­ga ­hem-­de­ ýük­le­riň ­yg­tybar­ly­ go­rag­ly­ly­gy­ny ­üp­jün­ et­mä­ge ýardam ­eder.­ 

Ga­raş­syz, he­mi­şe­lik Bi­ta­rap döwle­ti­miz­de­ iş­le­mä­ge ­äh­li­ mümkinçilik­le­ri dö­re­dip ber­ýän Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň, Ar­ka­dag­ly Gah­ry­man Ser­da­ry­my­zyň jan­la­ry sag,­ ömür­le­ri­ uzak­ bol­sun!­ Il-­ýurt bähbit­li­ alyp ­bar­ýan­ be­ýik ­iş­le­ri ­hemi­şe ­ro­waç­lyk­la­ra ­bes­len­sin!

 Aly RAHMEDOW, 

Mary welaýatynyň Ýolöten etrap häkimliginiň baş hünärmeni, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň her bir ýyly şanly hem taryhy wakalary bilen şöhratlanýar. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylyny hem şeýle ýyllaryň hataryna buýsanç bilen goşup bileris. Ahalteke atçylyk sungatynyň we atlary bezemek däpleriniň ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizilmegini, şeýle-de, ýurdumyzyň BMG-niň Ilat we ösüş boýunça komissiýasynyň 2024 – 2028-nji ýyllar üçin agzalygyna saýlanylmagyny üstümizdäki ýylyň şöhratyna şöhrat goşan wakalar hökmünde görkezmek bolar. 

Türk­me­nis­ta­nyň tek­lip eden «Ahal­te­ke at­çy­lyk sun­ga­ty we at­la­ry be­ze­mek däp­le­ri» at­ly hö­dür­na­ma­sy­nyň ÝU­NES­KO-nyň Adam­za­dyň mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zil­me­gi, ha­ky­kat­da­n-da, tary­hy wa­ka­dyr. Bu çöz­güt 5-nji de­kabr­da ÝU­NES­KO-nyň Mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy go­ra­mak bo­ýun­ça hö­kü­me­ta­ra ko­mi­te­ti­niň Botswana Res­pub­li­ka­sy­nyň Ka­sane şä­he­rin­de ge­çi­ri­len 18-nji mej­li­sin­de kabul edil­di. Aja­ýyp za­ma­na­myz­da ýur­du­my­zyň dün­ýä­dä­ki ab­ra­ýy­na ab­raý go­şul­ma­gyn­da mil­li mi­ra­sy­my­zyň, gym­mat­lyk­la­ry­my­zyň hem örän uly or­nu­nyň bar­dy­gy­na şu çöz­gü­diň ka­bul edil­me­gi­niň özem aý­dyň gü­wä geç­ýär. Ahal­te­ke at­çy­lyk sun­ga­ty­nyň we at­la­ry be­ze­mek däp­le­ri­niň ÝUNES­KO-nyň Adam­za­dyň mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­ri­zil­me­gi hem mu­nuň aý­dyň ny­şa­ny bo­lup, bu şan­ly waka be­hiş­di bedew­le­ri­mi­ziň dün­ýä­dä­ki şöh­ra­ty­ny has-da art­dyr­mak­da Mil­li Liderimi­ziň hem-de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň taý­syz ta­gal­la­la­ry edýändi­gi­ni, mil­li at­şy­nas­lyk sun­ga­ty­my­zyň dün­ýä ýa­ýyl­ýan­dy­gy­ny äleme aýan et­di. 

Türk­me­nis­ta­nyň BMG-niň Ilat we ösüş bo­ýun­ça ko­mis­si­ýa­sy­nyň 2024 – 2028-nji ýyl­lar üçin ag­za­ly­gy­na saý­la­nyl­ma­gy-da üs­tü­mizdä­ki ýy­lyň ta­ry­hy­na al­tyn harp­lar bi­len ýa­zy­lan şan­ly wa­ka bol­dy di­ýip buýsanç bi­len aýt­ma­ga do­ly ha­ky­myz bar­dyr. Bu ta­ry­hy çöz­güt Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň «Wa­tan di­ňe hal­ky bi­len Watandyr! Döw­let di­ňe hal­ky bi­len döw­let­dir!» di­ýen baş ýö­rel­ge­si­ne esas­lan­ýan hem-de «Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy: Türk­me­nis­ta­ny 2022 – 2052-nji ýyl­lar­da dur­muş-yk­dy­sa­dy taý­dan ösdür­me­giň Mil­li mak­sat­na­ma­sy­nyň» çäk­le­rin­de ama­la aşyr­ýan be­ýik iş­le­ri­niň, oňyn bi­ta­rap­lyk ýö­rel­ge­le­ri­ne eýer­ýän pa­ra­sat­ly da­şa­ry we içe­ri sy­ýa­sa­ty­nyň, ne­ti­je­li hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­nyň gi­ňel­dil­me­gi­ne döwletimi­ziň iş­jeň gat­naş­ma­gy­ny üp­jün ed­ýän ägirt uly tu­tum­la­ry­nyň dün­ýä bi­le­le­şi­gi ta­ra­pyn­dan giň gol­da­wa we yk­rar­na­ma eýe bolýandygynyň aý­dyň ny­şa­ny­dyr. 

Goý, aja­ýyp za­ma­na­myz­da hal­ky­my­zy eş­ret­li dur­muş­da ýa­şa­dyp, eziz Wa­ta­ny­my­zyň dün­ýä­dä­ki ab­ra­ýy­nyň has-da be­len­de gö­te­ril­me­gi üçin nus­ga­lyk iş­le­ri ama­la aşyr­ýan türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri­niň we hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň jan­la­ry sag, ömür­le­ri uzak, be­lent baş­lary aman bol­sun! 

Per­man SA­PAROW,

 Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si­niň dur­muş sy­ýa­sa­ty 

ba­ra­da­ky ko­mi­te­ti­niň baş hü­när­me­ni

Ýurtda ykdysady ösüşiň esasy ugurlarynyň biri, döwletiň eýeçiligiň ähli görnüşlerini hemmetaraplaýyn ösdürmegi we deň goragyny kepillendirmegi bolup durýar. Eýeçilik hukugy ýurduň ykdysady gatnaşyklarynyň esasyny emele getirmek bilen, raýatlaryň şahsy durmuş-ykdysady gatnaşyklaryna täsirini ýetirýär. Şu jähetden, eýeçilik hukugyny jemgyýetiň bähbitlerinden ugur alyp, kanunçylyk taýdan kadalaşdyrmagyň usullaryny we hukuk goragyny berkitmegiň ähmiýeti örän uly. Esasy Kanunymyzda eýeçiligiň el degrilmesizdigi, döwlet eýeçiliginiň ähli görnüşleriniň deň goragyny kepillendirýänligi we olaryň ösmegi üçin deň şertleri döredýänligi kesgitlenendir. 

Kärhanalaryň zähmet gatnaşyklarynda kärhananyň eýeçiligindäki emlägi aýawly saklamak we ony zyýanyň ýetirilmeginden goramak üçin, maddy jogapkärçiligiň uly ähmiýeti bar. Işçileriň, gullukçylaryň işleýän ýerine ýetiren maddy zyýany barada jogapkärçilik edarada, kärhanada, guramada kärhananyň emlägini gorap saklamak üçin hukuk serişdeleriniň biri hökmünde hyzmat edýär. Bu babatda zähmet gatnaşyklarynda iki tarapyň (iş berijiniň we işgäriň) hem jogapkärçiligi kanunçylykda berkidilendir. Zähmet şertnamasynyň taraplary bolan iş beriji ýa-da işgär öz wezipe borçlaryny ýerine ýetirmezligi, seresapsyzlygy bilen beýleki tarapa ýetiren zyýany üçin Türkmenistanyň Zähmet kodeksinde we beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalary tarapyndan bellenilen düzgünler boýunça onuň öwezini dolýar. Şeýlelikde, zähmet gatnaşyklarynda iş berijiniň ýa-da işgäriň maddy jogapkärçiligi ýüze çykýar. 

Türkmenistanyň Zähmet kodeksinde işgäre zähmet borçlaryny ýerine ýetirmek bilen baglanyşyklylykda ýa-da onuň zähmet çekmek mümkinçiliginden bikanun mahrum edilmegi netijesinde, iş beriji tarapyndan öweziniň dolunmalydygy göz öňünde tutulandyr. Şu netijeleriň ýüze çykmagynyň öňüni almak üçin, iş beriji işgäriň zähmetini goramak hakynda adamyň saglygyny we işe ukyplylygyny üpjün edýän guramaçylyk, tehniki çäreleri geçirýär. Ýagny, işgärler üçin amatly, howpsuz zähmet şertlerini döretmek iş berijiniň esasy borçlarynyň biri bolup durýar. 

Işçileriň, gullukçylaryň zähmet kanunçylygynyň kadalary bilen düzgünleşdirilýän maddy jogapkärçiligi raýat hukugynyň kadalary bilen düzgünleşdirilýän maddy jogapkärçilikden düýpli tapawutlanýar. Has takygy, zähmet hukugy boýunça işgärleriň maddy jogapkärçiligi şu aşakdakylary özünde jemleýär: 

1. Ilkinji nobatda, zyýany töleýän adam şol zyýan ýetirilen edaranyň, kärhananyň, guramanyň işgäri bolmaly. 

2. Hakykatda gös-göni ýetirilen zyýan çäklendirilen möçberde töledilmäge degişli. 

3. Işgäriň günäsi bolmadyk halatlarda ýetirilen zyýan işgäre töledilmeli däl. 

4. Kadaly önümçilik töwekgelligi şertlerinde işgär ýetirilen zyýany töletmekden boşadylmaly. 

5. Ýetirilen zyýany töletmegiň ýörite düzgüni, çägi bellenilýär. 

Işçini, gullukçyny doly ýa-da çäklendirilen maddy jogapkärçilige çekmezden ozal zyýanyň nähili ýagdaýlarda we şertlerde dörändigini nazara almak hökmany talaplaryň biridir. 

Işgäriň maddy jogapkärçiligine hakykat ýüzünde ýetirilen zyýanlar girýär. Şeýle zyýanlara işgäriň jogapkärçiliginde duran emläklerde we beýleki maddy gymmatlyklarda çykan kemçilikler; emläkleriň zaýa ýa-da ýok edilmegi; emläkleriň gymmatynyň pese gaçmagy; öndürijiliksiz çykdajylar (jerime we ş.m tölegler) degişlidir. Emläk, zat zaýa edilende diňe ýetirilen zyýan töletdirilýär, alynjak bolnan peýda töledilmeýär. Hukuk kadalarynyň bozulmagy sebäpli ýetirilen zyýana işgäriň öz wezipe borçlaryny we içerki zähmet düzgün-nyzam şeýle hem başga kadalaşdyryjy hukuk namalary berjaý etmänligi ýa-da talabalaýyk berjaý etmänligi sebäpli ýetirilen zyýan degişlidir. 

Ýokarda hem belleýşimiz ýaly, zähmet hukugynda tölegiň möçberi çäklendirilen we doly jogapkärçilik esasynda kesgitlenilýär. Çäklendirilen maddy jogapkärçilik işçiniň, gullukçynyň iş hakynyň belli bir bölegi bilen kesgitlenilýär. Munda zyýanyň möçberi kesgitlenilende diňe hakykat ýüzünde ýetirilen zyýan nazara alynýar, giderilen peýda göz öňünde tutulmaýar. Işgäriň mejbury ýagdaýda işden galan wagty ýa-da pes zähmet hakly işi ýerine ýetiren wagty üçin hak tölenilendigi sebäpli edara, kärhana ýetirilen zyýany tölemek borjy bolsa, wezipeli adamyň üstüne ýüklenilýär. 

Işçileriň, gullukçylaryň öz günäsi bilen edara, kärhana ýetiren maddy zyýanlarynyň doly möçberde töledilmegine doly möçberde maddy jogapkärçilik diýilýär. Doly şahsy maddy jogapkärçilik bolsa, ýörite işgärlere (mysal üçin, hojalyk müdirine, hasapça) ulanylýar. Bu işgäriň doly maddy jogapkärçiligi onuň ýetirilen zyýanyny doly möçberde tölemek borjundan ybarat. Olar işe kabul edilende, wezipe borçlarynda ähli üstüne ýüklenilen maddy jogapkärçilik görkezilýär we ýazmaça şertnamalar baglaşylýar. 

Doly maddy jogapkärçilik çekýän işgär kärhananyň emlägine ýetirilen zyýan ýüze çykanda, zyýanyň ýetirilmeginde özüniň günäsiniň ýokdugyny subut etmäge borçly bolýar. Ýetirilen zyýany anyk işgäriň tölemegi hakynda çözgüt kabul edilmezinden öňinçä, iş beriji ýetirilen zyýanyň möçberini bellemek we onuň ýüze çykmagynyň sebäplerini anyklamak üçin barlag geçirýär. Şeýle barlagy geçirmek üçin iş topary döredilýär. Işgärden zyýanyň ýüze çykmagynyň sebäbini anyklaýan, ýazmaça görnüşde düşündirişi talap etmegi hökmany hasaplanylýar. 

Garaşsyz, baky Bitarap döwletimizde Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary netijesinde, eýeçiligiň dürli görnüşlerindäki döwrebap kärhanalaryň döredilmegini höweslendirmek üçin ähli ykdysady, hukuk şertler döredilýär. Şeýlelikde, döwlet diňe bir eýeçiligiň görnüşlerini bellemän, eýsem, olaryň haýsydyr birine çäklendirmeleriň ýa-da artykmaçlyklaryň ýol berilmezligini, olaryň deň derejedäki goragyny kepillendirýär. Şol sanda bu hukuklary durmuşa geçirmek babatda döwlet tarapyndan berilýän kepillikleriň berkidilmegine ýardam edýär. 

Merjen BORJAKOWA,

 Türkmenistanyň Mejlisiniň Durmuş syýasaty 

baradaky komitetiniň hünärmeni.

Ösüş-özgerişleriň aýdyň ýol bilen öňe barýan Garaşsyz, baky Bitarap döwletimizde Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň başda durmagynda ýaşlar syýasatyny durmuşa geçirmekde uly işler amala aşyrylýar. Şu syýasatyň çäklerinde türkmen ýaşlarynyň bilim-terbiýe almaklarynda, hünärli adamlar bolup ýetişmeklerinde uly işler bitirilýär. Ýaşlaryň durmuş taýdan goraglylygyny üpjün etmek, olaryň döredijilikli zähmet çekmekleri we talaba laýyk dynç almaklary ugrunda uly tagallalar edilýär. 

Ýaşlar baradaky alada üstümizdäki ýylyň “Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly” diýlip atlandyrylmagam ýene bir gezek şaýatlyk edýär. Şu ýylyň 16-18-nji noýabrynda welaýat merkezimiz Mary şäherinde geçirilen “Beýik Ýüpek ýolunyň täze eýýamy” atly ýaşlar forumy hem şanly ýylymyzyň möhüm wakasy boldy. 

Gadymy Mary topragynda Orta Aziýa ýurtlarynyň hem-de Hytaý Halk Respublikasynyň ýaşlarynyň gatnaşmaklarynda geçirilen bu forumyň adyndan mälim bolşy ýaly, Beýik Ýüpek ýolunyň täze eýýamynyň uly geljeginiň Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň hem-de şu foruma gatnaşan daşary ýurtlaryň ýaşlaryna degişlidigini äşgär etdi. Forumyň barşynda atlary agzalan ýurtlarda ýaşlar barada alada edilýändigi, şu meselede bilelikdäki tagallalaryň ýerine düşjekdigi, ýaşlaryň arasyndaky şeýle hyzmatdaşlygy ösdürmegiň bähbitli taraplary dogrusynda giňişleýin durlup geçildi. Aýratynam, forumyň çäklerinde guralan “Merkezi Aziýada we Hytaý Halk Respublikasynda ýaşlar syýasatynyň meseleleri” atly işewürlik ertirligi hem uly ähmiýete eýe bolup, ýaşlar babatda alnyp barylýan degerli işleriň giň gerimde ýaýbaňlandyrylýandygy bellenilip geçildi. “Beýik Ýüpek ýolunyň täze eýýamy” atly bu forum sebitiň ýurtlarynda we HHR-de ýaşlaryň uly orun tutup, olara ähli ugurlarda giň mümkinçilikleriň döredilýändigini aýdyň subut etdi. Şeýle hem bu möhüm waka oňa gatnaşan ýurtlaryň ýalarynyň arasynda özara bähbitli hyzmatdaşlygy has-da pugtalandyrmaga, halklaryň arasyndaky dost-doganlygy ösdürmäge täze mümkinçilikleri açjakdygy şübhesizdir. 

Welaýat merkezimizde geçirilen “Beýik Ýüpek ýolunyň täze eýýamy” atly forum Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň içeri we daşary syýasatynyň rowaçlanýandygyny subut etdi. Esasanam, ýaşlar syýasatynyň ynamly gadamlarynyň batlanýandygyna aýdyň mysaldyr. 

Atamyrat KÖSSEKOW. 

Sakarçäge etrap pensiýa gaznasy bölüminiň pensiýalar bölümçesiniň başlygy, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

2023-nji – Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly şanly wakalary, düýpli öňegidişlikleri bilen galkynyşly döwrümiziň taryhynda we ildeşlerimiziň kalbynda öçmejek yz goýup, tamamlanyp barýar. Üstümizdäki ýylda hormatly Prezidentimiziň parasatly ýolbaşçylygy bilen ýurdumyz ähli babatda uly ösüşlere beslendi. 

Arkadagly Gahryman Serdarymyz ýaş nesliň ylymly, bilimli, berk bedenli, sagdyn ruhly kemala gelmegi hem-de sanly tehnologiýalardan kämil baş çykarmagy ugrunda düýpli özgertmeleriň başyny tutdy. Şuňa laýyklykda gysga döwrüň içinde ýurdumyzyň bilim, saglygy goraýyş, medeniýet we sport ulgamlarynda halkara derejesindäki giň gerimli çärelere badalga berildi, toplumlaýyn maksatnamalar durmuşa geçirildi. Ylym-bilimden ýüki ýetik, döwrebap tehnologiýalardan baş çykarmaga, döredijilikli işlemäge ukyply hünärmenleriň taýýarlanylmagyny üpjün etmek maksady bilen ýurdumyzyň çäklerindäki ýokary we orta okuw mekdepleriniň sany yzygiderli artdyrylýar. Olary häzirkizaman enjamlary bilen enjamlaşdyrmak, ýokary tehnologiýaly innowasiýa merkezlerini döretmek dowam etdirilýär. 

Geçip barýan ýyl ýurdumyzyň bilim işgärleri, okuwçy we talyp ýaşlar üçin şatlykly wakalara iň baý ýyllaryň biri boldy. Güneşli Diýarymyzyň ähli welaýatlary bilen bir hatarda gadymy Lebap topragynda bilim we terbiýeçilik edaralarynyň 9-synyň bir bada açylyp, ulanylmaga berilmegi, sebitde deňi-taýy bolmadyk ýokary okuw mekdebiniň täze binalar toplumynyň düýbüniň tutulmagy ýylymyzyň şanyna şan, watandaşlarymyzyň şatlygyna şatlyk goşdy. Biri-biriniň üstüni ýetirýän medeni-durmuş maksatly desgalaryň yzygiderli gurlup, ulanylmaga berilmegi Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň her bir raýatyň mynasyp durmuşda ýaşamagy, ýaşlaryň geljeginiň mundan-da şuglaly bolmagy hakynda edýän hossarlyk aladasynyň aýdyň subutnamasydyr. 

Hormatly Prezidentimiziň ylym-bilim ulgamyny düzümi boýunça hem, mazmuny boýunça hem dünýäniň okgunly ösýän döwletleriniň derejesine ýetirmek ugrunda edýän aladalarynyň netijesinde häzirki wagtda ylym-bilim edaralarynyň işine innowasion usullarda okatmagyň iň häzirki zaman ýörelgeleri ornaşdyrylýar. Hut şunuň netijesinde türkmen ýaşlary halkara we dünýä derejelerindäki ylym-bilim bäsleşiklerinde, olimpiadalarynda ýokary derejeleri eýeleýärler. Dünýä ylmynyň gazananlarynyň ýaşlar üçin elýeterli edilmegi, halkara ylmy jemgyýetçiliginde türkmen alymlarynyň öz mynasyp orunlaryny tapmaklaryna amatly şertleriň döredilmegi netijesinde milli ylym-bilim ulgamymyz rowaçly menzilleri külterleýär. Ýurdumyzyň ylym ulgamyny kämilleşdirmek, onuň netijeliligini ýokarlandyrmak, alymlaryň tagallalaryny ylmyň iň möhüm, geljegi uly ugurlaryna gönükdirmek ýaly döwrüň öňe sürýän talaplaryndan ugur alnyp, bu ulgamda düýpli özgertmeler amala aşyrylýar. Ylym ulgamynda üstünlik gazanmagyň derwaýys şerti halypa alymlaryň we ýaş nesliň arasynda sazlaşykly baglanyşygy ýola goýmakdyr. Ýaş alymlaryň arasynda geçirilýän ylmy işleriň bäsleşikleri, döwlet Baştutanymyzyň ýaş alymlary, başarnykly talyplary we okuwçylary ylmy işleri alyp barmaga çekmek barada berýän tabşyryklary bu sazlaşygyň ilerlemeginde ägirt uly ähmiýete eýedir. Her güni şanly wakalara, ajaýyp üstünliklere beslenen 2023-nji ýylda ýaşlaryň ukyp-başarnyklaryny, zehinlerini ýüze çykarmaklary ugrunda döreden mümkinçilikleri üçin hormatly Prezidentimize we Gahryman Arkadagymyza köp sag bolsun aýdýarys. 

Goý, Gahryman Arkadagymyzyň we hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen geljek ýylda hem halkymyza şanly ösüşler, ýeňişli üstünlikler, belent maksatlar hemra bolsun! Milli Liderimiziň we belent mertebeli hormatly Prezidentimiziň janlary sag, ömürleri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli işleri rowaçlyklara beslensin!

 Intizar AWLÝAKULYÝEW, 

Çärjew etrabyndaky 61-nji orta mekdebiň müdiri, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

Häzirki döwürde durmuşa geçirilýän beýik işlere tüýs ýürekden buýsanýarys, çünki halk bähbidini nazarlaýan işler abadan ýaşaýşymyza gönükdirilip, ýurdumyzyň aýdyň ösüşiniň kepilidir. Halkymyzyň milli we ruhy gymmatlyklaryndan gözbaş alýan asylly ýörelgelerimiz, parahatçylyk söýüjilik ýolumyz ösüşleriň berk binýadydyr. Eziz Diýarymyzyň at-abraýynyň, şan-şöhratynyň, mertebesiniň pugtalanmagy, has-da belende göterilmegi ugrunda ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda uly tagalla edilýär. Bularyň hemmesi halkymyzyň özygtyýarly döwlet baradaky köp asyrlyk arzuwynyň hasyl bolandygyny alamatlandyrýar. 

Täze taryhy eýýamda Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň tagallalary bilen ýurdumyzyň belent mertebesi dünýäde has-da dabaralanýar. Ýakynda Türkmenistanyň teklip eden «Ahalteke atçylyk sungaty we atlary bezemek däpleri» atly milli hödürnamasy ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizildi.  Munuň özi häzirki ösüşli döwrümizde gadymdan gelýän asylly ýörelgelerimiziň rowaçlanýandygyny, mynasyp ösdürilýändigini aýdyň beýan edýär. 

Türkmen halky hemiňe kämilligi, ajaýyplygy kemala getiripdir, asylly ýörelgesi bilen milli gymmatlyklary döredipdir. Ahalteke bedewi hem halkymyzyň buýsanjy, guwanjy bolup durýar. Asyrlaryň dowamynda atlary seýislemek, bezemek sungaty kämil derejelere ýetirilip, bu ugur has-da sünnälenip gelnipdir. Şonuň üçin hem halkymyzyň bu sungat derejesine göterilen ýörelgesi nusgalykdyr diýip belläsimiz gelýär. Hut «Ahalteke atçylyk sungaty we atlary bezemek däpleriniň» ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizilmegi hem bu ugruň nusgalykdygyny görkezýär. 

Gahryman Arkadagymyz «Atda wepa-da bar, sapa-da» atly kitabynda: «Ahalteke bedewlerine berýän ünsümiz mirasymyza uly sarpa goýýandygymyzdan nyşandyr. Mirasa göz ýetirmegiň, oňa juda aýawly çemeleşmegiň döwletlilik getirýändigi biziň kalbymyzda ornan ynamdyr» diýip belleýär. Şu parasatly sözlerden görnüşi ýaly, türkmen atşynaslary arassa ganly behişdi bedewlerimizi ösdürip ýetişdirmek işlerini tebigat bilen sazlaşykda ýerine ýetiripdir, has-da kämilleşdiripdir. Olar atşynaslygyň gadymy ýollaryny kämil derejä ýetirip, şu günki güne çenli hem olaryň arassalygyny saklapdyrlar. 

Ahalteke bedewlerimiziň şan-şöhratyny dünýä ýaýmakda, behişdi bedewlerimiziň halkara derejesindäki abraýyny has-da artdyrmakda beýik işleri durmuşa geçirýän Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun, beýik işleri rowaçlyklara beslensin! 

Perman SAPAROW, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň Durmuş syýasaty

baradaky komitetiniň baş hünärmeni.

Ýurdumyzda halkyň hal-ýagdaýynyň ýokarlandyrylmagy we Durnukly ösüş maksatlarynyň durmuşa giňden ornaşdyrylmagy üçin uly möçberde maýa goýumlar goýulýar. Bu babatda milli maksatnamalardyr iri taslamalar üstünlikli amala aşyrylýar «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasy», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy» hem-de «Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etraplardaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini özgertmek boýunça 2028-nji ýyla çenli döwür üçin Milli maksatnamasy» we pudaklaýyn maksatnamalar her ýylda kabul edilýän esasy maliýe resminamasy bolan Döwlet býujeti hakynda Kanunyň esasyny düzýär. Bu hukuk resminamasy bilen, Watanymyzy 2024-nji ýylda durmuş- ykdysady taýdan ösdürmegiň maliýe ugurlary kesgitlenildi.

Ministrler Kabinetiniň 2023-nji ýylyň on aýynyň jemlerine bagyşlanyp, 10-njy noýabrda geçirilen mejlisinde döwlet Baştutanymyz «Türkmenistanyň 2024-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasyny Türkmenistanyň Mejlisine ibermek baradaky hata gol çekdi. 25-nji noýabrda Türkmenistanyň Mejlisiniň VII çagyrylyşynyň dördünji maslahatynda degişli kanun taslamasy deputatlar tarapyndan ara alnyp maslahatlaşyldy we biragyzdan goldanylyp, kabul edildi. Kanuna hormatly Prezidentimiziň gol çekmegi bilen, ol metbugatda çap edildi. Onuň görkezijileri barada aýdylanda, 2024-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň umumy girdejileri 102 313,5 million manat möçberinde göz öňünde tutulýar. Býujetiň I derejesiniň girdejileri, ýagny salgytlar we býujete geçirilýän beýleki tölegler boýunça serişdeleriň gelip gowuşýan möçberi 32 865,0 million manat möçberde meýilleşdirilip, 2023-nji ýyl üçin tassyklanan derejesine garanyňda, 12,8 göterim ýokarydyr.

Hususy telekeçilere ähli taraplaýyn goldaw berlip, hususy pudagyň ösüşi üçin ähli şertler döredilýär. Kiçi we orta telekeçiligi mundan beýläk-de höweslendirmek, döwlete dahylsyz bölegiň paýyny geljek ýylda 71,4 göterime ýetirmek maksat edinilýär. Ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň durnukly depginler bilen ösmegi netijesinde, jemi içerki önümiň ösüş depgininiň deňeşdirme nyrhlarda 6,6 göterime çenli ýokarlanmagyna garaşylýar. Daşary söwda dolanyşygynyň möçberi hem artar.

Döwlet býujetinde umumy çykdajylar 102 313,5 million ma­nat möçberinde göz öňünde tutuldy. I derejeli çykdajylar barada aýdylanda, 32 865,0 million ma­nat möçberinde meýilleşdirilip, olaryň köp bölegi raýatlaryň döwlet tarapyndan kepillendirilýän durmuş şertleriniň pugtalandyrylmagyna gönükdiriler. Durmuş maksatly ulgama gönükdiriljek serişdeleriň tutýan paýy 77,3 göterim göz öňünde tutulan. Durmuş ulgamyny maliýeleşdirmek üçin serişdeler Prezident maksatnamalarynda meýilleşdirilen çärelere gönükdirilmek bilen, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň has-da ýokarlanmagyny, ykdysadyýetiň depginli ösüşini üpjün eder.

Döwlet býujetinden durmuş we jemgyýetçilik hyzmatlaryna goýberiljek serişdeleriň 36,6 göterimi bilime, 13,5 göterimi saglygy goraýşa, 2,9 göterimi medeniýete, 37,8 göterimi döwlet durmuş üpjünçilik ulgamyna, 9,2 göterimi ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyna harçlanar. Birinji synpa barjak mekdep okuwçylaryny netbuk kompýuterleri bilen üpjün etmek üçin ýörite serişdeler göz öňünde tutulan. Kanunda: «Zähmet haky, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary Türkmenistanyň Döwlet býujetiniň çykdajylarynyň goralan maddalarydyr» diýlip aýratyn bellenilmegi ilatyň durmuş goraglylygynyň kepili hökmünde ertirki güne ynamy has-da artdyrýar.

Hormatly Prezidentimiziň ynsanperwer durmuş syýasatyndan gelip çykýan, asylly däbe öwrülen sahawatly resminama esasynda geljek ýylyň başyndan Türkmenistanda zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýji haklarynyň möçberi ýene-de 10 göterim ýokarlandyrylar. Kanundan görnüşi ýaly, merkezleşdirilen býujetden Arkadag şäheriniň, Daşoguz we Lebap welaýatlarynyň býujetleriniň deňeçerligini üpjün etmek üçin olara 2 986,2 million manat möçberde serişdeler bölünip berler. Ýerli býujetiň umumy möçberi 13 755,0 million manat bolar. Şol sanda, Aşgabat şäheriniň býujeti 2 443,1 million manat möçberde meýilleşdirilip, bu görkeziji 2023-nji ýylyň tassyklanan meýilnamasy bilen deňeşdirilende, 10,8 göterim ýokarydyr. Arkadag şäheriniň býujeti 236,7 million manat möçberinde meýilleşdirilen. Ahal welaýatynyň býujeti 1 658,9 mil­lion manat bolup, ol üstümizdäki ýyl bilen deňeşdirilende, 7,1 göterim, Balkan welaýatynyň býujeti 1 538,7 million manat möçberde bolup, şu ýyl bilen deňeşdirilende, 9,5 göterim Daşoguz welaýatynyň býujeti 2 478,5 million manat möçberde kesgitlenip, şu ýylkydan 9,4 göterim, Lebap welaýatynyň býujeti 2 781,1 million manat möçberde bolup, 2023-nji ýyldakysyndan 9,2 göterim ýokarydyr. Mary welaýatynyň 2024-nji ýyl üçin býujeti 2 618,0 million manat möçberde meýilleşdirilip, ol 2023-nji ýylyňky bilen deňeşdirilende, 8,1 göterim ýokarydyr.

Bilşimiz ýaly, «Arkadag şäheri hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilmegi bilen, oňa döwlet ähmiýetli şäher hukuk derejesi berildi. Esasy maliýe resminamasy bolan «Türkmenistanyň 2024-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda ilkinji gezek bu şäheriň býujeti barada görkezijiler beýan edilen.

Türkmenistanyň Prezidentiniň durmuş-ykdysady syýasatynda maýa goýum işjeňligi uly ähmiýete eýedir. Ýurdumyzyň durnukly ykdysady ösüşi üçin ýeterlik maliýe serişdeleri goýberilýär. Maýa goýum maksatnamasy senagat pudaklarynyň ösdürilmegine, innowasion häsiýetli bilelikdäki kärhanalaryň işiniň giň gerimde ýola goýulmagyna, eksporta gönükdirilen hem-de importyň ornuny tutýan önümçilikleriň geriminiň giňeldilmegine, oba hojalygynda özgertmeleri geçirmegiň hasabyna azyk howpsuzlygyny pugtalandyrmaga, ilatyň durmuş taýdan goraglylygynyň berk berjaý edilmegine gönükdirilen toplumlaýyn çäreleri özünde jemleýär.

Ýurduň ykdysadyýetiniň önümçilik maksatly desgalarynyň gurluşygyna maýa goýumlaryň umumy möçberinden 67,8 göterimi, önümçilik däl maksatly desgalaryň gurluşygyna 32,2 göterimi harçlanar. Geljek ýylda Arkadag şäheriniň ikinji tapgyrynyň gurluşygy batly depginler bilen dowam etdiriler. Hassahanalaryň we saglyk öýleriniň, çagalar baglarynyň, umumybilim berýän orta mekdepleriň, ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşygy, şol sanda ýurdumyzyň etraplarynda we şäherlerinde ýaşaýyş jaýyna aýratyn mätäçlik çekýän adamlar üçin jaýlaryň, täze obalaryň, awtomobil ýollarynyň, suw we lagym, gaz, elektrik geçirijileriniň, suw arassalaýjy desgalaryň gurluşyklary göz öňünde tutulan.

«Türkmenistanyň 2024-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Türkmenistanyň Kanuny milli ykdysadyýetiň pudaklaryny, şeýle hem sebitleriň batly depginler bilen sazlaşykly ösdürilmegini, ilatyň durmuş hal-ýagdaýynyň has-da gowulandyrylmagyny göz öňünde tutýar. Munuň özi tutumly maksatlara hyzmat etmek bilen, ýurduň ykdysady ösüşiniň, halkyň abadançylygynyň ygtybarly binýadyny has-da berkider.

Guwançmyrat AGAÝEW,

Türkmenistanyň Mejlisiniň Ykdysady meseleler 

baradaky komitetiniň başlygy

Häzirki döwürde ýurdumyzda oba hojalyk ekinleri bolan däneçilik we pagtaçylyk bilen bir hatarda, gök ekerançylyk, miweçilik, bakjaçylyk, şol sanda üzümçilik, bagçylyk ýaly ekinler halkymyz üçin esasy azyk çeşmesi bolup hyzmat edýär. Şoňa görä-de, hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen ýurdumyzda ekerançylykda tohumçylygyň hil derejesini ýokarlandyrmakda, ekologiýa taýdan arassa azyk bolçulygyny döretmekde ägirt uly işler amala aşyrylýar. Agrosenagat pudagy ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmaga mynasyp goşant goşýar. Şol sebäpden ýurdumyzda hereket edýän ýokary okuw mekdepleriniň oba hojalygyny ylmy taýdan ösdürmek babatda alyp barýan işleri, ylmy-barlag institutlarynyň hünärmenleriniň goşýan goşandy uludyr. Tohumçylyk işini alyp barmak, ekerançylyga edilýän agrotehniki idegleri kämilleşdirmek, suwaryş ulgamynda täzeçil usullary synagdan geçirmek, durmuşa geçirilýän çäreleriň netijeliligini has hem kämilleşdirmek oba hojalyk işgärleriniň mukaddes borjy bolup durýar. 

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň başlygy Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen, ileri tutulýan bu ulgamda sebit we halkara, mundan başga-da, GDA-nyň çäklerinde hyzmatdaşlygyň giňelmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Alnyp barylýan köptaraplaýyn gatnaşyklaryň ileri tutýan ugurlary oba hojalygynda azyk bolçulygyny üpjün etmekden hem-de eksport kuwwatynyň artdyrylmagyna ýardam berýän giň gerimli işleri döwrebaplaşdyrmakdan ybarat. Soňky ýyllarda oba hojalyk ekinleriniň hasyllylygyny ýokarlandyrmak maksady bilen, tohumçylyk işiniň kämilleşdirilmegine, oba hojalyk ylmynda ýokary tehnologiýalaryň, iň soňky gazanylanlaryň ornaşdyrylmagyna, şeýle hem halkara hyzmatdaşlygyň işjeňleşdirilmegine, şol sanda ugurdaş daşary ýurt edaralary bilen gatnaşyklaryň giňeldilmegine uly ähmiýet berilýär. 

Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň tohumçylyk meseleleri boýunça Hökümetara utgaşdyryjy geňeşi bilen hyzmatdaşlyk etmek bu ulgamda dünýäniň öňdebaryjy iş tejribesini ornaşdyrmak üçin giň mümkinçilikleri açýar. Muňa mysal hökmünde Russiýa Federasiýasynyň degişli ylmy-barlag institutlary bilen hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlary boýunça meseleleriň ara alnyp maslahatlaşylandygyny, ekerançylykda bugdaýyň, ýeralmanyň we beýleki oba hojalyk ekinleriniň ýokary hasylly görnüşlerini ösdürip ýetişdirmek boýunça tejribeler alyşmak üçin ileri tutulýan ugurlaryň kesgitlenilendigini aýtmak bolar. 

Ýurdumyzda Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, täze obadyr şäherçeler, döwrebap tohum saklanýan ammarlar toplumlary we elewatorlar, ýyladyşhana hojalyklary, azyk önümlerini öndürýän kärhanalar, iri sowadyjy ammarlar yzygiderli gurlup, ulanmaga berilýär. Obasenagat toplumyny ösdürmekde hususyýetçi daýhanlaryň paýyna hem möhüm wezipeler düşýär. Däneçiligi, gök ekerançylygy, miweçiligi, maldarçylygy, guşçulygy ösdürmekde hususyýetçiligiň orny giň gerime eýe bolýar. Obasenagat toplumy üçin bilimli, kämil hünärmenleri taýýarlamakda netijeli işler alnyp barylýar. Bu ugurda hünärmenleriň bilim derejesiniň kämil bolmagyna, olaryň ylmy iş alyp barmagyna, ýerleriň melioratiw ýagdaýyndan baş çykarmagyna hem-de ekerançylykda ekin dolanyşygyny amala aşyrmagyň ýollaryny bilmeklerine üns berilýär. 

Ýakynda hormatly Prezidentimiz Arkadag şäherine iş saparyny amala aşyryp, bu ýerde Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň we ylmy-barlag institutlarynyň täze binalar toplumynyň taýýarlanylan taslamalary bilen tanyşdy. Munuň özi häzirki döwürde milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynyň işini sazlaşykly alyp barmak, önümçilige täzeçil tehnologiýalary we sanly ulgamy ornaşdyrmak meselelerine uly üns berilýändiginiň aýdyň mysalydyr. Gurulmagy meýilleşdirilýän ylmy-barlag önümçilik institutlarynda ekerançylykdan bol hasyl almakda nusgalyk tohumlary ýetişdirmek, pagtaçylyk, däneçilik, gök-bakja önümleriniň bolçulygynyň üpjün edilmeginiň ähli ugurlaryny mundan beýläk-de ylmy esasda öwrenmek we ösdürmek döwrüň talaby bolup durýar. Bu babatda döwlet Baştutanymyzyň ýakyn geljekde bu şäherde kämil derejeli hünärmenleri taýýarlaýan ýokary okuw mekdepli, ylmy-barlag tohumçylyk institutlary bolan döwrebap oba hojalyk şäherçesiniň dörediljekdigini bellemegi oba hojalykçy, seçgiçi alymlaryň başlaryny göge ýetirdi. Şeýle döwlet ähmiýetli işler daýhanlaryň işiniň ilerlemegine, olara ýerden bol hasyl almaga, köp girdeji gazanmaga, ýurdumyzyň azyk bolçulygyny pugtalandyrmaga itergi berer. 

Ýurdumyzda tohumçylygy aýawly goramaga we ösdürmäge aýratyn ähmiýet berýän, bag ekmek ýaly sogaply işlere, daşky gurşawy, tebigatyň täsinliklerini goramak ýaly parz işlere badalga berýän türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň, şeýle hem hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, belent başlary aman bolsun! 

Arslan HAÝYDOW, 

TDP-niň Tagtabazar etrap komitetiniň hünärmeni,  Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.