Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe parahatçylyk söýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny barha pugtalandyrýan ýurdumyzyň at-abraýy dünýä dolýar. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ata Watanymyzda alnyp barylýan içeri we daşary syýasat parahatçylygy, howpsuzlygy, sebitleýin hem-de ählumumy möçberdäki durnuklylygy üpjün etmekde ileri tutulýan maksatlary we wezipeleri özünde jemleýär.

Ga­raş­syz, he­mi­şe­lik Bi­ta­rap Türk­me­nis­tan döw­le­ti­miz dün­ýä ýurtla­ry bi­len dost­luk­ly hyz­mat­daş­ly­gy has-da pug­talan­dyr­ýar. Şeý­le-de, hal­ka­ra gat­na­şyk­lar ul­ga­myn­da oňyn tek­lip­le­ri, umu­ma­dam­zat äh­mi­ýet­li baş­lan­gyç­la­ry öňe sür­ýän ýurt hök­mün­de tanal­ýar. Dün­ýä­de äh­lu­mu­my pa­ra­hat­çy­ly­gy üp­jün et­mek, halk­la­ryň ara­syn­da yna­nyş­magy ber­kit­mek, dost-do­gan­lyk gat­na­şyk­la­ry­ny ös­dür­mek ug­run­da döw­le­ti­mi­ziň öňe sürýän tek­lip­le­ri­niň ja­han iç­re yk­rar edil­ýän­di­gi­ne bol­sa Birle­şen Milletler Gu­ra­ma­sy­nyň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň 78-nji ses­si­ýa­sy­nyň 63-nji ple­nar mej­li­sin­de Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy esa­syn­da «2025-nji ýyl – Hal­ka­ra pa­ra­hat­çy­lyk we yna­nyş­mak ýy­ly» at­ly Ka­rar­nama­nyň ka­bul edil­me­gi­niň mysa­lyn­da hem aý­dyň göz ýe­tirdik. Bu Ka­rar­na­ma­nyň kabul edil­me­gi kal­by­my­za eg­sil­mez şat­lyk paý­lap, gö­wün­le­ri­mi­zi galkyn­dyr­dy, ata Wa­ta­ny­my­za, türk­men hal­ky­nyň Mil­li Li­de­ri Gahryman Ar­ka­da­gy­my­zyň dün­ýä nus­ga­lyk ýo­lu­ny my­nasyp do­wam etdir­ýän Ar­ka­dag­ly Gah­ry­man Ser­da­ry­my­za bo­lan buý­san­jy­my­zy, guwan­jy­my­zy has-da art­dyr­dy.

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň pa­ra­sat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da Ga­raş­syz, hemi­şe­lik Bi­ta­rap döw­le­ti­miz Dur­nuk­ly ösüş maksat­la­ry­ny ýe­ri­ne ýetirmä­ge, ener­gi­ýa howp­suz­ly­gy, durnuk­ly ulag ul­ga­my, ho­wa­nyň üýtge­me­gi ýa­ly ugur­lar bo­ýunça hyz­mat­daş­ly­ga aý­ra­tyn ähmi­ýet ber­ýär hem-de dün­ýä­de pa­ra­hat­çy­ly­gy, yna­nyş­ma­gy ber­kit­mek ar­ka­ly umumadamzat ösü­şi­ni üp­jün et­mek­de kö­pu­gur­ly dip­lo­ma­ti­ýa­nyň ne­ti­je­li gu­ral­la­ry­ny ulan­ýar. Ar­ka­dag­ly Gah­ry­man Ser­da­ry­my­zyň tä­ze ta­ry­hy döw­rü­miz­de öňe sür­ýän baş­lan­gyç­la­ry­nyň esa­syn­da ýur­du­myz­da Birleşen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy we beý­le­ki ab­raý­ly hal­ka­ra dü­züm­ler bi­len ne­ti­je­li hyz­mat­daş­lyk gat­na­şyk­la­ry­nyň bar­ha ös­dü­ril­me­gi ýur­du­myzyň pa­ra­hat­çy­lyk sö­ýü­ji­lik­li sy­ýa­sa­ty­nyň da­ba­ra­lan­ýandy­gy­nyň no­bat­da­ky su­but­nama­sy­dyr. 

Türk­me­nis­tan Ýer ýü­zün­de asu­da­ly­gyň, aba­dan­çy­ly­gyň, agzybirligiň nus­ga­sy bo­lup, para­hat­çy­lyk sö­ýü­ji we yla­laş­dyry­jy mer­kez hök­mün­de yk­rar edil­di. Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­rama­sy­nyň Baş Assambleýa­sy­nyň 78-nji ses­si­ýa­sy­nyň 63-nji plenar mej­li­sin­de Türkmenis­ta­nyň baş­lan­gy­jy esa­syn­da «2025-nji ýyl – Hal­ka­ra parahatçy­lyk we yna­nyş­mak ýy­ly» at­ly Ka­rarna­ma­nyň ka­bul edil­me­gi hem mu­nuň aý­dyň su­but­na­ma­sy bo­lup da­ba­ra­lan­dy. Hoş­ni­ýetli hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gyny, öza­ra bäh­bit­li dost-do­gan­lyk gat­na­şyk­la­ry­ny ösdürmäge mö­hüm äh­mi­ýet ber­ýän hormatly Prezidentimiziň bü­tin adam­za­dyň aba­dan, bag­ty­ýar, eş­ret­li dur­muş­da ýa­şa­ma­gy üçin ama­la aşyr­ýan dün­ýä nus­ga­lyk iş­le­ri bol­sa biziň her bi­ri­mi­zi buý­san­dyr­ýar, guwan­dyr­ýar. 

Per­man SA­PA­ROW, 

Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si­niň dur­muş sy­ýa­sa­ty 

ba­ra­da­ky ko­mi­te­ti­niň baş hü­när­me­ni.

Вся страна сегодня живёт в ожидании предстоящего 24 сентября очередного заседания Халк Маслахаты Туркменистана. Повсеместно развёрнута большая подготовительная работа с целью проведения заседания на высоком организационном уровне, в активном ключе в трудовых коллективах, средствах массовой информации идёт разъяснение роли и исторического значения проведения заседания Халк Маслахаты. 

Высший представительный орган народовластия, представляющий интересы народа Туркменистана, – Халк Маслахаты Туркменистана создан по инициативе и под непосредственным руководством Национального Лидера туркменского народа Героя-Аркадага. В основу этого института народовластия заложены традиции народа и богатый опыт, накопленный нашими предками в деле управления обществом, а также принципы современного демократического правового государства – гарантирование прав и свобод человека, в том числе права граждан на участие в управлении делами государства. Таким образом, главная отличительная черта Халк Маслахаты – это отражение и сочетание современных форм народного представительства в демократическом правовом светском государстве и исторически сложившейся модели национальной демократии. 

Говоря о значении создания Халк Маслахаты Туркменистана, надо отметить, что это положило начало новому этапу в укреплении общественно-политических отношений, совершенствовании деятельности представительных органов власти и в создании условий для воплощения в жизнь перспективных целей и задач Президентских программ, направлен- ных на процветание родной Отчизны и обеспечение благополучной жизни народа. «Участие представителей различных слоёв общества, старшего поколения, особенно молодёжи, в работе этого органа, которому предоставлены широкие полномочия, призвано сыграть большую роль в принятии решений по важнейшим вопросам государственной и общественной жизни», – подчёркивает Национальный Лидер туркменского народа, Председатель Халк Маслахаты Гурбангулы Бердымухамедов. 

Таким образом, Халк Маслахаты Туркменистана укрепляет и развивает отношения между государством и народом, осуществляет связь с местными представительными и другими органами государственной власти, а также с политическими партиями, профессиональными союзами и другими общественными объединениями. 

В целом правовая реформа, нацеленная на последовательную модернизацию политической системы страны и развитие традиций народной демократии, исходит из принципа политики уважаемого Президента Сердара Бердымухамедова, сформулированного как «Родина является Родиной только с народом! Государство является государством только с народом!». 

В этом контексте надо сказать, что создание Халк Маслахаты Туркменистана укрепило целостность системы представительных органов. Халк Маслахаты Туркменистана – высший представительный орган народовластия, Меджлис является представительным органом, осуществляющим законодательную власть, халк маслахаты велаятов, этрапов, городов – местные представительные органы государственной власти. Генгеши – это органы территориального общественного самоуправления. Местными органами исполнительной власти являются хякимлики велаятов, этрапов, городов. 

Деятельность Халк Маслахаты Туркменистана основывается на принципах демократии, гласности, справедливости, верховенства закона, приверженности общепризнанным нормам международного права, уважения прав и свобод человека, свободного обсуждения и принятия решений, всестороннем учёте общественного мнения, обеспечении участия широких слоёв населения в принятии наиболее важных общественно-политических решений. Деятельность велаятских, этрапских, городских халк маслахаты также основывается на принципах коллегиальности, гласности, учёта общественного мнения, ответственности. 

Деятельность Халк Маслахаты Туркменистана, а также велаятских, этрапских, городских Халк Маслахаты осуществляется в форме заседаний. Решения Халк Маслахаты Туркменистана и всех других уровней принимаются самым демократичным способом, а именно – открытым голосованием, простым большинством голосов от общего числа членов, участвующих в заседании. 

К полномочиям Халк Маслахаты Туркменистана относятся: рассмотрение и одобрение предложений по вопросам принятия Конституции и Конституционных законов Туркменистана, внесение в них изменений и дополнений; рассмотрение и одобрение основных направлений внутренней и внешней политики государства, а также программ и законов политического, экономического, социального и культурного развития страны; заслушивание ежегодного послания Президента Туркменистана; рассмотрение вопросов мира и безопасности; осуществление права законодательной инициативы; осуществление иных полномочий, предусмотренных законами Туркменистана. Как видно, к полномочиям Халк Маслахаты Туркменистана отнесены важные конституционные, политические и социально-экономические вопросы страны и внешнеполитической деятельности Туркменистана. 

Местные представительные органы в рамках своих полномочий участвуют в организации выполнения программ экономического, социального и культурного развития на соответствующей территории, в утверждении местного бюджета и отчёта о его исполнении, заслушивают информации руководителей местных органов исполнительной власти о деятельности, осуществляемой в области экономического, социального и культурного развития территории, обеспечивают соблюдение законности и охраны общественного порядка, защиту прав и законных интересов граждан, улучшение социального положения населения на соответствующей территории, изучают предложения граждан и представляют их в соответствующие органы. 

Постановления, принятые Халк Маслахаты Туркменистана, имеют обязательную силу на всей территории Туркменистана, исполняются Президентом Туркменистана, Меджлисом Туркменистана, Кабинетом Министров Туркменистана и иными государственными органами в соответствии с их полномочиями, установленными национальным законодательством. 

В контексте целей и задач Президентских программ на заседании Халк Маслахаты Туркменистана, состоявшемся 20 апреля 2023 года, Национальный Лидер туркменского народа, Председатель Халк Маслахаты Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедов поставил чёткие задачи перед органами представительной и местной исполнительной власти по повышению эффективности их деятельности в управлении государственными делами. 

Подчёркивая, что каждый из этих уровней действует самостоятельно, в строгом соответствии со своими правами и полномочиями, Герой-Аркадаг указывает на то, что вместе с тем они должны решать каждый вопрос посредством обсуждения в тесной связи с Халк Маслахаты и Меджлисом Туркменистана. Кроме того, направлять на рассмотрение Халк Маслахаты и Меджлиса Туркменистана наиболее значимые предложения по основным направлениям экономического, социального и культурного развития соответствующих территорий. А нам, депутатам, надлежит постоянно находиться в эпицентре событий и жизни общества. 

В настоящее время в рамках подготовки к очередному заседанию Халк Маслахаты Туркменистана вопросы повестки дня и проекты документов для рассмотрения на заседании Халк Маслахаты Туркменистана обсуждаются на собраниях организационного комитета по проведению на высоком уровне заседания Халк Маслахаты Туркменистана. Проводится соответствующая работа по рассмотрению предложений и других обращений, поступивших от граждан, их учёту и обобщению. Аппаратом Халк Маслахаты Туркменистана совместно с Меджлисом Туркменистана оказывается организационно-методическая помощь велаятским, этрапским и городским Халк Маслахаты в работе, связанной с подготовкой и проведением заседания Халк Маслахаты, а также осуществляется общая координация данных процессов. 

В эру Возрождения новой эпохи могущественного государства демократическим процессам, начатым по инициативе Героя-Аркадага Гурбангулы Бердымухамедова, придан качественно новый импульс. Очередное заседание Халк Маслахаты Туркменистана и принятые решения, несомненно, послужат на благо народа и страны. 

ДЖЕННЕТ ОВЕКОВА, 

депутат Меджлиса Туркменистана, член Комитета Меджлиса Туркменистана по законодательству и его нормам.

Türkmenistan — şöhratly taryhy, adamzat siwilizasiýasynyň ösmegine goşant goşan baý medeni mirasy bilen tanalýan ýurt. Biziň topragymyzda geçmişde dünýä ýaň salan hadysalar bolup geçipdir, beýik döwletler gurlupdyr. Diýarymyzyň çar künjegindäki arheologik ýadygärlikler hem muňa şaýatlyk edýär. Dürli ýyllarda bu ýerde tanymal alymlardyr arheologlar gazuw-agtaryş işlerini geçirip, Türkmenistanyň adamzat ýaşaýşynyň iň gadymy ojaklarynyň biridigini ylmy taýdan subut edipdirler. Gadymy Änew şäheriniň «Türki dünýäsiniň medeni paýtagty» diýen ady buýsanç bilen göterýän ýylda hormatly Prezidentimiziň «Änew — müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýet» atly täze kitabynyň çapdan çykmagy bolsa bu hakykata ýene bir ýola aýdyň göz ýetirmäge mümkinçilik berdi.

Üs­tü­miz­dä­ki ýylyň ýurdumyzda «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly diýlip atlandyrylmagy watandaşlarymyzyň kalbynda uly ruhy joşgun döretdi. Biz bu gün müň ýyllyklaryň baý taryhyna sarpa goýup, beýik Magtymgulynyň parasady bilen aňymyzy durlaýarys, beýik ösüşleri gazanýarys. 2015-nji ýylda ýurdumyzyň Mary şäheri «Türki dünýäsiniň medeni paýtagty» diýen derejä mynasyp bolupdy. 2024-nji ýylda bolsa bu abraýly ady gadymy Änew şäheri göterýär. Şu şanly waka mynasybetli myhmansöýer türkmen topragyna dostlukly ýurtlardan köp sanly myhmanlar gelýär. Türkmen topragynyň beýik taryhy, şöhratly Änew medeniýeti bilen gyzyklanyp, dünýäniň dürli künjeklerinden gelýän myhmanlaryň sany bu ýyl diňe artmak bilen bolar. Munuň özi Türkmenistanyň ýakyn-u-alysdaky ýurtlar bilen hoşniýetli gatnaşyklary barha ösdürýändiginiň, Watanymyzyň ähli babatda dünýäniň üns merkezindäki ýurda öwrülýändiginiň hem aýdyň güwäsidir. Änew şäheriniň «Türki dünýäsiniň medeni paýtagty» diýlip yglan edilmegi mynasybetli geçiriljek çärelere badalga bermek dabarasynyň giňden ýaýbaňlandyrylan günlerinde Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň täze kitabynyň elimize gowuşmagy şanly ýylymyzy, döwrümizi bezän ajaýyp waka öwrüldi. 

Täze kitaby okap, hormatly Prezidentimiziň ony türkmen topragynyň taryhyna, şol sanda Ahal welaýatynyň, onuň köp sanly ýadygärliklerine ozaldan gyzyklanmalary netijesinde özünde dörän pikirlerine daýanyp ýazandygyny duýmak bolýar. Dürli ýyllarda zähmet ýolunda toplan tejribeleri, halypalardan eşiden, öwrenen zatlary, durmuş wakalaryna şahsy garaýyşlary bilen birlikde, atasy Mälikguly aganyň öwüt-ündewleri, kyblasy Milli Liderimiziň beýik taglymatlary bu işde döwlet Baştutanymyza ýakyndan kömek edipdir. Bular barada hormatly Prezidentimiz eserinde aýratyn minnetdarlyk bilen ýatlaýar. «Kakam Gahryman Arkadagymyzyň taryha, esasanam, türkmen halkynyň taryhyna degişli berýän gyzykly gürrüňleri hemişe täsirli» diýip, Arkadagly Gahryman Serdarymyz belleýär. Şunda nesil terbiýesi, nesilleriň özara gatnaşygy, ata bilen ogluň arasyndaky gatnaşyk, ogluň öz pederine ynamy, söýgüsi, hemişe hoşallyk duýgusy üns çekilmäge mynasypdyr. Hormatly Prezidentimiziň öz atasyna, kakasyna hormaty hemmeler üçin, her bir maşgala, her bir perzent üçin nusgadyr, beýik mekdepdir. Çünki diňe şeýle hormat-sylagyň, nesilleriň arasyndaky pugta gatnaşygyň, mähriň hem söýginiň bar ýerinde maşgala mäkäm bolýar, peder ýoly dowamata uzaýar. Ahyrky netijede, munuň özi milletlik derejesi, döwletlilik bilen hem aýrylmaz baglanyşyklydyr. 

Döwlet Baştutanymyz Änew medeniýetine bagyşlanan eserinde ýörite maksatnamalar esasynda ýurdumyzda taryhy-medeni mirasymyzy gorap saklamak boýunça alnyp barylýan işler barada hem giňişleýin maglumat berýär. 2017-nji ýylda «Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşen Türkmenistanyň çägindäki taryhy-medeni ýadygärliklerde 2018-2021-nji ýyllarda gazuw-agtaryş işlerini geçirmegiň we medeni mirasy ylmy esasda öwrenmegiň hem-de wagyz etmegiň Döwlet maksatnamasy» kabul edilipdi. Maksatnama laýyklykda, türkmen alymlary, hünärmenleri Diýarymyzyň dürli sebitlerindäki arheologik ýadygärliklerde ylmy-barlag, rejeleýiş işlerini amala aşyrdylar, halkymyzyň gadymy maddy medeniýeti barada örän köp ylmy maglumatlary topladylar. Bu işler häzirki wagtda «Milli taryhy-medeni mirasyň obýektlerini aýap saklamagyň, goramagyň, öwrenmegiň hem-de olara syýahatçylary çekmegiň 2022-2028-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyna» laýyklykda üstünlikli dowam etdirilýär. 

Türkmenistan abraýly halkara guramalar, şol sanda Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlygy yzygiderli ösdürýär. BMG-niň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasy (ÝUNESKO) bilen hem işjeň hyzmatdaşlyk ýola goýuldy. ÝUNESKO-nyň degişli komitetleri, ylmy-barlag institutlary bilen hem ýurdumyz medeni-ynsanperwer, ylym-bilim ulgamlary boýunça bilelikdäki işiň baý tejribesine eýedir. Türkmen topragynyň örän möhüm taryhy ýerleri, halkymyzyň gaýtalanmajak milli gymmatlyklary ÝUNESKO tarapyndan aýratyn hasaba alnandyr we umumadamzat mirasyna degişli abraýly sanawlara goşulandyr. 

Ýurdumyzda milli taryhy-medeni mirasymyzy öwrenmek, gorap saklamak, däp-dessurlarymyza aýawly garamak boýunça uly işleriň bitirilýändigi bizi örän guwandyrýar. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň täze kitaby bolsa bu babatda bahasyna ýetip bolmajak gollanmadyr.

Hatyja MUSTAKOWA, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda durmuşyň ähli ugurlarynda uly ösüşler gazanylyp, belent sepgitlere ýetilýär. Durmuş, ykdysady we medeni meseleleriň üstünlikli çözülmegi her bir döwletiň baştutanlarynyň durmuşa geçirýän döwlet syýasatyna, ykdysady kuwwatyna we kämil kanunçylygyna bagly bolup durýar. Şunda Türkmenistanyň kanunçylygy durnukly durmuş-ykdysady ösüşiniň, jemgyýetiň ähli agzalarynyň, ýagny raýatlaryň, kärhanalaryň, guramalaryň, edaralaryň kanunalaýyk hereketleriniň üpjün edilmeginiň, kanunyň kadalarynyň talabalaýyk ýerine ýetirilmeginiň hukuk binýadydyr. 

2023-nji ýylyň 6-njy aprelinde geçirilen Türkmenistanyň Mejlisiniň ýedinji çagyrylyşynyň birinji maslahatynda hormatly Prezidentimiz: «Türkmenistanda adamyň we raýatyň Konstitusiýada hem-de kanunlarda kepillendirilen hukuklaryny, azatlyklaryny goramak biziň alyp barýan döwlet syýasatymyzyň baş maksady bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, bu işleriň kanunçylyk binýadyny kämilleşdirmek ýurduň kanun çykaryjy edarasynyň esasy wezipeleriniň biri bolmaly» diýip nygtady. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň milli parlamentiň ýedinji çagyrylyşynyň deputatlary bilen duşuşygynda eden maksatnamalaýyn çykyşy durmuşyň ähli meselelerini öz içine almak bilen, her bir ugurda öňde durýan wezipeleri, nazarlanýan ösüşleriň kanunçylyk esaslaryny kesgitledi. 

Elbetde, türkmen jemgyýetindäki ösüşler milli kanunçylygyň kämilleşmegi esasynda gazanylýar. Şeýle taryhy döwürde milli kanunçylygymyzy kämilleşdirmek maksady bilen, täze kanunlary kabul etmek hem-de hereket edýän kanunlary döwrebaplaşdyrmak ugrunda Türkmenistanyň Mejlisinde yzygiderli işler alnyp barylýar. Şunuň bilen baglylykda, şu ýylyň 30-njy martynda geçirilen Türkmenistanyň Mejlisiniň ýedinji çagyrylyşynyň bäşinji maslahatynda ýurdumyzyň kanunçylyk-hukuk binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça toplumlaýyn maksatnama laýyklykda işlenilip taýýarlanylan birnäçe kanunlaryň taslamalaryna garaldy we kabul edildi. 

Maslahatda ara alyp maslahatlaşylmaga birnäçe kanunlar bilen birlikde, Türkmenistanyň çäklerinde gidrometeorologik gözegçilikleriň globallygy, toplumlaýynlygy, ulgamlylygy we üznüksizligi berjaý etmek, daşky gurşawyň ýagdaýyna gözegçilikleri geçirmegiň ylmy taýdan esaslandyrylan tehnologiýalarynyň gidrometeorologik maglumatyny toplamagyň, işläp taýýarlamagyň, seljerme geçirmegiň, saklamagyň we peýdalanmagyň bitewüligini üpjün etmek, şeýle hem bu ugurda milli kanunçylyk binýadyny döwrebaplaşdyrmak maksady bilen, «Gidrometeorologiýa işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşi kabul edildi. Bu Kanunda gidrometeorologiýa maglumatlaryny peýdalanmagyň düzgünleri beýan edilýär. Esasy bellemeli zatlaryň biri hem Kanunda degişli kadalaşdyryjy hukuk namalarynyň kabul edilmeginiň göz öňünde tutulmagydyr. Olaryň kabul edilmegi bu pudakdaky işleriň döwrebap alnyp barylmagynda we täzeçil guralmagynda, gözegçilikler esasynda alynýan maglumatlaryň anyk we dogry bolmagynda hem-de degişli peýdalanyjylara wagtynda ýetirilmeginde oňyn netijesini berer. Şeýle hem Kanuna gidrometeorologiýa işi babatda hünärmenleri taýýarlamak, gidrometeorologiýa işini ygtyýarlandyrmak, maliýeleşdirmek, gidrometeorologiýa işi babatda jedelleri çözmek hem-de halkara hyzmatdaşlygy amala aşyrmak barada kadalar hem girizildi. Bu Kanun ýurdumyzda gidrometeorologiýa işiniň hukuk esaslaryny kesgitlemek bilen, döwlet häkimiýet edaralaryny, ýuridik we fiziki şahslary gidrometeorologiýa işi we tebigy gurşawyň ýagdaýy baradaky anyk maglumatlar bilen üpjün etmekde ýüze çykjak gatnaşyklary düzgünleşdirmekde döwrebap hukuk binýady bolup hyzmat eder. 

Geçirilen maslahatyň dowamynda Türkmenistanyň Kanunlarynyň birnäçesine üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda kanunlaryň taslamalaryna hem garaldy. Bu kabul edilen kanunlaryň ählisi ýurdumyzyň mundan beýläk-de demokratik ýol bilen ynamly öňe gitmegini, milli ykdysadyýetimiziň ähli ulgamlarynyň okgunly ösmegini, halkymyzyň hal-ýagdaýynyň has-da gowulandyrylmagyny üpjün eder. 

Watanymyzy ösüşiň täze belentliklerine tarap alyp barýan halk bähbitli, umumadamzat ähmiýetli işleri üstünlikli durmuşa ornaşdyrýan, ýurdumyzyň milli kanunçylygyny ösdürmekde uly mümkinçilikleri döredip berýän hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň, türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, il-ýurt bähbitli, dünýä ähmiýetli işleri hemişe rowaç bolsun!

 Jennet ÖWEKOWA,

 Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, Kada-kanunçylyk baradaky komitetiniň agzasy

Halkymyzda bag ekmek, idetmek sogap hem haýyrly iş hasaplanýar. Bag barada birnäçe aýtgylar, pähimler, parasatly sözler köp. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň 2024-nji ýylyň 9-njy fewralynda geçiren Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda ýurdumyzda saýaly, pürli, miweli baglaryň we üzümiň 3 million düýp nahalyny ekmek baradaky taryhy Kararyna laýyklykda, 16-njy martda ýurdumyzda ählihalk ýazky bag ekmek dabarasy giňden geçirildi. Asylly däp ýurdumyzy mundan beýläk-de bagy-bossanlyga öwürmek, gözel tebigatymyzy has-da baýlaşdyrmak, şeýle hem «Türkmenistanyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Milli tokaý maksatnamasyny» üstünlikli durmuşa geçirmek ýaly belent maksatlara gönükdirilendir. Bu bolsa hormatly Prezidentimiziň Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan döwletimizde tebigaty goramak, onuň baýlygyny rejeli peýdalanmak we daşky gurşawy sagdynlaşdyrmak baradaky döwlet syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. 

Ýurdumyzyň milli baýlygy bolan täsin tebigatymyzy gorap saklamak, ony netijeli peýdalanmak, şol baýlyklary halkymyzyň eşretleri üçin ulanmak, ýurtda we sebitde ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek baradaky tagallalar Türkmenistanyň ykdysady, medeni we durmuş taýdan ösüş ýolunyň ugrudyr. Munuň özi biziň döwlet hukuk ulgamymyzyň binýady bolan Türkmenistanyň Konstitusiýasy arkaly bellenen ýörelgelere esaslanýar. Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň tebigaty goramaga gönükdirilen 53-nji maddasynda her bir adamyň jany we saglygy üçin amatly daşky gurşawa, onuň ýagdaýy barada hakyky maglumata we ekologiýa kanunçylygynyň bozulmagy ýa-da tebigy betbagtçylyk netijesinde saglygyna we emlägine ýetirilen zyýanyň öweziniň dolunmagyna hukugynyň bardygy kepillendirilýär. Şeýle hem, döwletiň ilatyň sagdyn ýaşaýyş şertlerini goramak we üpjün etmek, daşky gurşawy goramak we onuň durnukly ýagdaýyny saklamak maksady bilen tebigy baýlyklaryň rejeli peýdalanylyşyna gözegçilik edýändigi beýan edilýär. Şonuň ýaly-da, her bir adam tebigaty goramaga, daşky gurşawa we tebigy baýlyklara aýawly çemeleşmäge borçludyr. 

Türkmenistanyň Konstitusiýasynda bellenilen daşky gurşawy goramak hakyndaky esasy ýörelgeler ýurdumyzyň ekologiýa kanunçylygyny kämilleşdirmekde öz beýanyny tapýar. Döwletimiziň ekologiýa kanunçylygynda «Tebigaty goramak hakynda» Türkmenistanyň Kanuny aýratyn orun tutýar. «Türkmenistanda tebigaty goramak, onuň serişdelerini rejeli peýdalanmak we täzeden dikeltmek, daşky gurşawy sagdynlaşdyrmak milli döwlet wezipeleridir, ähli halkyň işidir, Türkmenistanyň her bir raýatynyň ahlak borjudyr» diýip bellenilen esasy wezipeler bu kanunyň guramaçylyk, ykdysady we terbiýeçilik ähmiýetini görkezýär. Ýurdumyzyň ekologiýa kanunçylygynyň esaslaryny düzýän kanunlar örän giň häsiýete eýedir. Olar ekologiýa hukugynyň çeşmeleri bolup çykyş edýärler. 

Türkmenistan BMG-niň doly hukukly agzasy hökmünde halkara hukugynyň umumy ykrar edilen kadalaryny ileri tutýar. Şu nukdaýnazardan, döwletimiz tebigy gurşawy goramak boýunça halkara-hukuk resminamalarynyň we halkara guramalaryň işjeň agzasy bolup çykyş edýär. Garaşsyz, hemişelik Bitarap döwletimiziň ählumumy ekologik meseleleriniň çözgüdine bolan garaýyşlarydyr çemeleşmeleri Arkadagly Gahryman Serdarymyz tarapyndan dünýä derejeli forumlarda öz beýanyny tapýar. Daşky gurşawy gorap saklamak, tebigy baýlyklary artdyrmak, türkmen halkynyň abadan durmuşynyň geljekde has-da gülläp ösmegi üçin olary rejeli peýdalanmak ýurdumyzda alnyp barylýan döwlet ekologiýa syýasatynyň esasyny düzýär. Sagdynlygyň ýurdy bolan Watanymyzda tebigaty goramak bilen bagly meseleleriň toplumyny çözmek üçin hemme mümkinçilikler döredilendir. Türkmenistanyň her bir raýaty daş-töweregimizi gurşap alýan tebigatymyzy aýap saklamaga şahsy goşandyny goşmalydyr. 

Orazdurdy ABDYÝEW, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, 

Mejlisiň Ylym, bilim, medeniýet we ýaşlar 

syýasaty baradaky komitetiniň agzasy.

Änew şäheriniň 2024-nji ýylda «Türki dünýäsiniň medeni paýtagty» diýlip yglan edilmegi mynasybetli giň gerimli çärelere badalga berilmeginiň öňüsyrasynda hormatly Prezidentimiz «Änew — müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýet» atly täze kitabyny halkymyza sowgat etdi. Toý şatlygyny artdyran gymmatly serpaý döwletiň we jemgyýetiň sazlaşykly ösüşinde, nesilleriň ruhy we ahlak kämilliginde baý medeni-taryhy gymmatlyklarymyzyň möhüm orna eýedigini ýene bir gezek tassyklady. 

Täze eser ady äleme dolan Änew medeniýetini, onuň dünýäniň medeni ösüşindäki mynasyp ornuny ylmy maglumatlara salgylanmak arkaly beýan edýär. Üç dilde çap edilen kitabyň dünýäniň ylmy jemgyýetçiliginde uly gyzyklanma döretjekligi hem şol anyk taryhy maglumatlar bilen berk baglydyr. Sebäbi halkymyzyň şöhratly geçmişinden, gurmak, döretmek ýaly sogaply ýörelgelerinden söhbet açýan ylmy maglumatlaryň her biri ylmy jemgyýetçiligi täze taryhy açyşlara çagyrýar. Änewiň taryhy gymmatlyklary başga ýerlerde duş gelmeýän özboluşly sungat eserleri bolup, olar ata-babalarymyzyň dünýäniň medeni ösüşine goşan ummasyz goşantlarynyň buýsançly tassyknamasydyr. «Änew — müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýet» atly kitap özüniň çuňňur many-mazmunynda şunuň ýaly mizemez durmuş hakykatlaryny jemlemek bilen, şöhratly geçmiş taryhymyza, keremli topragymyza, gülläp ösüşiň nurana ýolundan okgunly öňe barýan berkarar Watanymyza bolan buýsanjymyzy, guwanjymyzy has-da artdyrýar. 

Şöhratly taryhymyzy, milli ruhy-medeni mirasymyzy äleme ýaýyp, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň dünýä dolan abraý-mertebesini has-da belende göterýän Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň jöwher zehininden döräp, giň okyjylar köpçüliginiň söýgüsine mynasyp bolýan şeýle eserleriniň höwrüniň köp bolmagyny arzuw edýäris. 

Wezirgeldi Aşyrow, 

welaýat arassaçylyk we keselleriň ýaýramagyna 

garşy göreşmek gullugynyň başlygynyň orunbasary, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty

“Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýyly taryhy wakalara beslenýär. Bilşimiz ýaly, şu ýylyň fewral aýynda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlyklygynda Maslahatlar merkezinde Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisi geçirildi. Onuň gün tertibine “Türkmenistany 2024-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasyny” durmuşa geçirmek, şu ýyl ýerne ýetirilmeli işleriň esasy ugurlary boýunça çäreleriň Meýilnamasyny ara alyp maslahatlaşmak bilen bagly meseleler girizildi. 

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Gahryman Arkadagymyz mejlise gatnaşyjylaryň öňünde maksatnamalaýyn çykyş etdi. Türkmen halkynyň Milli Lideri akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllyk ýubleýini giňden belläp geçmek boýunça amala aşyrylýan işlere aýratyn üns çekdi. Mejlisde Gahryman Arkadagymyz 2023-nji ýylda amala aşyrylan işleriň netijelerine syn berdi we jemi içerki önümiň ösüş depgininiň durnukly saklanandygyny belledi. 

Mejlisiň dowamynda ýurdumyzyň içerki ösüşi bilen bagly käbir görkezijilere üns çekildi. Bellenilişi ýaly, ýurdumyzyň ykdysady kuwwaty barha artdy, jemi içerki önümiň ösüş depgini durnukly saklanyp galdy. 2009-njy ýyldan bäri ortaça 6 göterimden ýokary ösüş emele geldi. Soňky 15 ýylyň dowamynda jemi içerki önümiň möçberi 3,7 esse artyp, ýurdumyzda öndürilýän önümleriň görnüşleri ýokarlandyryldy. Geçen ýyllar bilen deňeşdirilende, 2023-nji ýylda öndürilen senagat önümleriniň möçberi 3 esseden gowrak artdy. Içerki bazarda haryt üpjünçiligi doly kanagatlandyrylýar. 2023-nji ýylda bölek-satuw haryt dolanyşygynyň möçberi 2008-nji ýyl bilen deňeşdirilende 8,5 esse artyp, 140 million manada barabar boldy. 

Gahryman Arkadagymyzyň öňümizde goýýan wezipelerinden ugur alyp, kanunçylygy döwrebap kämilleşdirmekde, kabul edilen kanunlar bilen halkymyzy tanyşdyrmakda we halkyň hukuk bilimini ýokarlandyrmakda wagyz-nesihat işlerini giňden alyp barýarys. 

Begenç GURBANGELDIÝEW. 

Türkmenistanyň “Halk bank” paýdarlar täjirçilik 

bankynyň Tagtabazar şahamçasynyň dolandyryjysy 

wezipesini wagtlaýyn ýerine ýetiriji, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe edebi mirasymyzy düýpli öwrenmekde, ony dünýä giňden ýaýmakda ägirt uly işler bitirilýär. Bu möhüm meselede Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary bilen tutumly işler ýaýbaňlandyrylýar. Edebi mirasyna, ruhy gymmatlyklaryna sarpa goýýan halkymyzyň geljegi aýdyňdyr. 

Ýokarda aýdanlarymyzy Gündogaryň beýik şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna görülýän taýýarlyk çäreleri hem aýdyň äşgär edýär. Magtymguly atamyzyň soňky nesillere miras galdyran eserleri terbiýe mekdebidir. Asyrlar aňsada, onuň watan söýüjilige, mertlige, lebzi halallyga, ruhy-ahlak terbiýesine ýugrulan şygyrlary häzirki döwürde-de gadyr-gymmaty bilen haýran galdyrýar. Özbaşdak türkmen döwletini, türkmeniň aňynyň bir suprada taýýar kylynmagyny arzuwlan Magtymguly atamyzyň isleg-arzuwy hasyl boldy. Dana şahyrymyzyň şygarlarynda ata Watana, ene topraga çäksiz söýgi, edep-terbiýelilige, ahlaklylyga, halal zähmete, gaýduwsyzlyga, sagdyn durmuşa, ruhubelentlige çagyryş çeper beýan edilýär.

Bilşimiz ýaly, Magtymgulynyň eserleri dünýäniň halklarynyň ençemesiniň dillerine terjime edildi. Şonuň üçinem Magtymguly atamyzyň şygyrlary dürli ýurtlaryň okyjylaryna tanyşdyr. Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyz Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisinde eden çykyşynda: “Magtymguly Pyragy öz ynsanperwer garaýyşlary bilen her bir ynsana, bütin adamzada söýginiň, ählumumy sazlaşygyň dogry ýoluny salgy berýär. Bu gün Magtymgulynyň ömür-döredijiligini, edebi mirasyny ýurdumyzda we daşary ýurtlarda öwrenmek hem-de wagyz etmek ugrunda alnyp barylýan işler örän möhüm ähmiýete eýedir. Ýurdumyzda Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet güni mynasybetli şu ýyl Arkadag şäherinde ilkinji gezek Medeniýet hepdeligini geçireris” diýmek bilen, barha golaý gelýän şanly senäniň ähmiýetine ünsi çekýär.

Häzirki wagtda güneşli Diýarymyzda akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna taýýarlyk işleri barha işjeň häsiýete eýe bolýar. Munuň özi taryhy senäniň ägirt uly ähmiýetine subutnamadyr. 

Atamyrat KÖSSEKOW. 

Sakarçäge etrap pensiýa gaznasynyň bölüminiň 

pensiýalar bölümçesiniň başlygy, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

Şeýle bir taryhy wakalar, şanly günler bolýar. Olar ýaşaýyş-durmuşa täze joşgun, täze bir bat berýärler. Şolar bilen birlikde ýaşaýyş akabalarynyň özgerdiji güýji has köpelýär, durmuş-ýaşaýşymyzyň mazmuny täze mana eýe bolýar. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda şeýle mazmunly wakalara beslenýän günlerimiziň has köpdügine buýsanjymyz artýar. 

Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygynyň toý dabaralary, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň «Änew — müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýet» atly kitabynyň elimize gowuşmagy, Änew şäheriniň 2024-nji ýylda «Türki dünýäsiniň medeni paýtagty» diýlip yglan edilmegi, Milli Liderimiziň Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisinde eden taryhy çykyşy, hormatly Prezidentimiziň oba hojalygynyň öňe gitmegine gönükdirilen Kararlary «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynyň many-mazmunyny has baýlaşdyrdy. Döwletimiziň we jemgyýetimiziň ösüşlerine itergi berýän bu wakalaryň hersiniň uly ähmiýeti bar. Şeýle wakalaryň jümmüşinde ýurdumyz ösüşleriň ýoluny külterleýär. Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň 9-njy fewralynda bolup geçen giňişleýin mejlisinde hormatly Prezidentimiziň pudagyň öňe gitmegine gönükdirilen möhüm Kararlaryň uly toparyny kabul etmegi daýhanlaryň ruhlaryny belende göterdi, işe bolan höweslerini joşdurdy. 

Döwlet Baştutanymyzyň ýurdumyzyň oba hojalygyny düýpli özgertmek hem-de pudagy dolandyrmagy has-da kämilleşdirmek maksady bilen Türkmenistanyň Oba hojalyk ministrligini täzeden üýtgedip guramak, daýhanlaryň zähmetini höweslendirmek üçin bugdaýyň we pagtanyň döwlet satyn alyş bahalaryny ýokarlandyrmak barada kabul eden Kararlarynyň ähmiýetiniň uludygyny biz durmuşymyzda görýäris. Bu möhüm resminamalar pudakdaky işleriň sazlaşykly we netijeli alnyp barylmagyna oňyn täsirini ýetirýär. Şonuň bilen birlikde döwletimiziň ykdysady binýady has-da berkeýär. 2024-nji ýylyň täze hasylyndan başlap, bugdaýyň bir tonnasyny döwletimiz daýhandan 2000 manatdan satyn alýar. Öňküsinden tapawutlylykda bu ýyl bugdaýyň bir tonnasynyň bahasy 2,5 esse ýokarlandyryldy. 

Pagtanyň bir tonnasy üçin döwlet satyn alyş bahalary ýygymyň başlanýan gününden 15-nji oktýabra çenli 5 müň manat, 15-nji oktýabrdan 15-nji noýabra çenli 4 müň 770 manat, 15-nji noýabrdan ýygymyň tamamlanýan gününe çenli 4 müň 550 manat möçberde bolar.

Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan we hormatly Prezidentimiziň oba hojalygynda üstünlikli dowam etdirýän özgertmeleriniň çägi giňdir, şolaryň hasabyna pudagyň önüm öndürijilik ukyby ýene-de ýokarlandyrylýar. Oba hojalygyny ösdürmek bilen döwletimiziň ykdysady binýady has berkeýär. Bu özgerdiji Kararlaryň täsiri öz zähmet çekýän daýhan birleşigimiziň mysalynda hem aýdyň duýulýar. Biziň daýhan birleşigimizde kärendeçileriň 225-si bugdaý öndürmek bilen meşgullanýar. Daýhanlaryň ekin meýdanlaryndan bol hasyl almaklary üçin zerur bolan şertleriň ählisi üpjün edilýär, öňde baryjy iş usullary ýerlikli ulanylýar. Şertnamalaýyn borçnamadan artyk öndürilen önümleri olaryň islegi boýunça öz garamagynda galdyrylýar we erkin bahalar boýunça ýerlemek hukugy berilýär. Bu bolsa ýer eýeleriniň ýokary hasyl almaga bolan höweslerini artdyrdy. Daýhan birleşigimizde şu ýyl bugdaý ekilen 635 gektar meýdandan 2250 tonna hasyly ýygnamak maksat edinilýär. Hormatly Prezidentimiziň Kararlaryndan ruhlanan gallaçylarymyzyň öňde goýlan sepgidi eýelejekdiklerine ynamlary ýetik. Ynha, Gülüstan Annamyradowa daýhan birleşiginde ussat kärendeçileriň birisi. Onuň geçen ýylyň galla oragynda bugdaý eken 3 gektar kärende ýerinden ýygnan hasyly 17 tonna 260 kilograma barabar boldy. Ussat kärendeçiniň artykmaç ýygnan hasyly 6 tonnadan hem geçdi. Zarawşan Durdymyradowa hem 2 gektar kärende ýerinden 7 tonna 300 kilograma derek 11 tonna 200 kilogram bugdaý hasylyny döwlete tabşyrdy. Garýagdy Guwandykow bolsa 3 gektar ýerinden 20 tonna 200 kilogram bugdaý hasylyny ýygnap, şertnamalaýyn borçnamasyny 2 essä golaý berjaý etdi. Gülnara Hakyýewa, Hezretkuly Hydyrow ýaly kärendeçiler hem 3-4 tonna bugdaý hasylyny meýilleşdirileninden artyk tabşyrdylar. Şu ýyl hem olar ýokary hasyl ýygnamak höwesleri bilen joşýarlar. Döwlet Baştutanymyzyň bugdaýyň we pagtanyň döwlet satyn alyş bahalaryny ýokarlandyrmak barada kabul eden Karary işine ussat daýhanlaryň yhlaslaryna yhlas goşdy. Hut şeýle daýhanlaryň we öňdebaryjy daýhan hojalyklarynyň hasabyna oba hojalyk önümleriniň öndürilişi boýunça öňde goýlan maksatlara üstünlikli ýetilýär. Şeýle möhüm Kararlar azyklyk önümleriň bolçulygyny üpjün etmäge-de güýçli täsirini ýetirýär. Azyk garaşsyzlygynyň esasy görkezijisi bolup durýan dänä bolan islegiň oba hojalyk toplumy tarapyndan doly kanagatlandyrylmagy döwletimiziň daýhanlar baradaky edýän aladalarynyň we olara berýän uly goldawynyň ýerine düşýändigini aýdyň görkezýär. Munuň üçin ýer eýeleri Gahryman Arkadagymyzyň we Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlarynyň sag, ömürleriniň uzak bolmagyny, alyp barýan nusgalyk işleriniň mydama rowaç almagyny arzuw edýärler. 

Bahadur ŞADYÝEW, 

«Lebapgallaönümleri» önümçilik birleşiginiň Çärjew etrabynyň «Azatlyk» daýhan birleşigindäki galla agronomy, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.