​Меджлис (Парламент) Туркменистана является представительным органом, осуществляющим законодательную власть

МЕДЖЛИС ТУРКМЕНИСТАНА

Русский

МЕДЖЛИС ТУРКМЕНИСТАНА

Русский

Выступления и Статьи

TÜRKMEN ÝAŞLARY DÜNÝÄ ÇYKÝAR

Arkadagly Serdarymyz ýaşlara uly ynam bildirip, şugla saçýan ýagty ertirleriň eýeleri hökmünde garaýar. Döwletimizde ýaşlar syýasaty ileri tutulýan ugurlaryň biri hökmünde kesgitlenip, ýaşlaryň ruhy ahlak, aň - paýhas, beden taýdan sazlaşykly ösmegine ähli mümkinçilikler we şertler döredilýär. 

Şu ýylyň 10-njy iýunynda döwlet Baştutanymyzyň gol çeken Karary bilen «Türkmenistanyň ýaşlarynyň halkara hyzmatdaşlygynyň 2023 – 2030-njy ýyllar üçin Strategiýasynyň» tassyklanandygyna uzak wagt geçmänkä, Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça ýöriteleşdirilen abraýly düzümi bolan ÝUNESKO-dan hoş habaryň gelip gowuşmagy örän buýsandyryjy boldy. Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň ÝUNESKO-nyň Bütin dünýä Ýaşlar jemgyýetiniň agzalygyna kabul edilendigi ýurdumyzyň halkara ýaşlar dialogyny ýerine ýetirmekde möhüm ädimi boldy. Häzirki wagtda Ýaşlar guramasy ýurdumyzda ýaşlaryň ukyp-başarnyklaryny hem-de zehinini ýüze çykarmakda, olaryň durmuş goraglylygyny üpjün etmekde, döredijilik başlangyçlaryny höweslendirmekde netijeli işleri alyp barýar. Ine, indi bolsa türkmen ýaşlary üçin ÝUNESKO-nyň maksatnamalaryna gatnaşmaga we öwrenmäge, dünýä çykmaga giň mümkinçilikler açylýar. 

Türkmenistan hemişelik Bitaraplyk ýörelgelerine esaslanmak arkaly, Birleşen Milletler Guramasy we onuň ýöriteleşdirilen düzümleri bilen işjeň hyzmatdaşlyk edýär. Bu ugurda Türkmenistan ÝUNESKO bilen netijeli gatnaşyklary alyp barýar. Häzirki wagtda Türkmenistanyň Hökümetiniň we ÝUNESKO-nyň arasynda 2021 – 2023-nji ýyllar üçin Hereketleriň täze işlenip taýýarlanan meýilnamasy hereket edýär. 

Türkmenistan 1993-nji ýylyň 17-nji awgustynda ÝUNESKO-nyň agzalygyna kabul edildi. Bu gurama tutuş adamzat tarapyndan goralyp, geljekki nesillere ýetirmäge degişli hasaplanýan maddy we maddy däl medeni gymmatlyklary gorap saklamakda, dikeltmekde we wagyz etmekde ähmiýetli işleri alyp barýar. Sanawyň esasy maksady täsin maddy we maddy däl medeni mirasymyzy, tebigy ýadygärligi goramakdan, çuňňur öwrenmekden we dünýä ýaýmakdan ybaratdyr. ÝUNESKO-nyň Bütin dünýä mirasynyň sanawyna ýurdumyz boýunça 1999-njy ýylda Gadymy Merw döwlet taryhy-medeni ýadygärlikler toplumy, 2005-nji ýylda Köneürgenç şäheri, 2007-nji ýylda Köne we Täze Nusaý galalary goşuldy, şeýle hem maddy däl medeni gymmatlyklaryň sanawyna 2015-nji ýylda «Görogly» dessançylyk sungaty, 2017-nji ýylda aýdym aýtmagyň we tans etmegiň küşt depdi milli dessury, 2019-njy ýylyň dekabr aýynda türkmen halyçylyk sungaty goşulýar. Mundan başga-da, türkmen keşdeçilik sungaty, ýüpekçilik we dokmaçylykda ýüpek önümçiliginiň däpleri we molla Ependiniň şorta sözlerini gürrüň berijilik däbi ýaly milli gymmatlyklarymyz sanawdan orun aldy. 

Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetinde hem-de Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynda ÝUNESKO kafedralary döredildi. Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynda, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynda we Türkmen oba hojalyk institutynda ÝUNESKO klublary açyldy. Umumy bilim berýän orta mekdepleriň 6-sy bu guramanyň assosirlenen mekdepleriniň toruna goşuldy. Şundan ugur alsak, ÝUNESKO bilen türkmen ýaşlarynyň arasynda strategik hyzmatdaşlygyň badalga alandygyny görmek bolýar. 

Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň ÝUNESKO-nyň Bütin dünýä Ýaşlar jemgyýetiniň agzalygyna kabul edilmegi bilen dünýä çykmak we dünýä medeniýeti bilen tanyşmak mümkinçiliginiň döremegi biz – ýaşlarda uly buýsanç döredýär. 

2023-nji ýylyň «Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly» diýlip yglan edilmeginiň hem özboluşly manysy bar. Arkadagly Serdarymyz wezipä girişmek dabarasynda ýaşlar syýasatyny ösdürmäge uly üns berjekdigini aýratyn belläp geçdi. Bu ugur döwletimiziň strategik ugry hökmünde barha ösdürilýär. Bu günki gün belent maksatlaryň we wezipeleriň taryhy ýylymyzyň adynda berkidilmegi onuň syýasy ähmiýetini has-da artdyrýar. 

Biz – ýaşlar üçin uly aladalar edýän, şertleri döredip berýän türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň we hormatly Prezidentimiz Arkadagly Serdarymyzyň janlarynyň sag bolmagyny, il-ýurt bähbitli alyp barýan işleriniň hemişe rowaç almagyny arzuw edýäris. 

 

Ýakup ATABAÝEW, 

TMÝG-niň Ruhubelent etrap geňeşiniň başlygy, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

TÜRKMENISTAN - bagtly çagalygyň mekany

Çagalar biziň durmuşymyzyň güli, ömrümiziň dowamatydyr. Olaryň berk bedenli, sagdyn ruhly ýaşlar bolup ýetişmekleri bolsa biziň öňde goýýan iň esasy maksatlarymyzyň biridir. Çünki biziň ýagty geljegimiz ýaş nesiller bilen aýrylmaz baglydyr. Bagtyýar çagalygyň mekany bolan ata Watanymyzda ýaş nesillerimiziň asuda durmuşda ýaşamagy babatda giň mümkinçilikler döredilýär. Ýurdumyzda çagalaryň bilim almagyna, terbiýelenmegine gönükdirilen işler sanardan köp. Açylyp ulanmaga berilýän çagalar baglary, orta mekdepler dünýäniň ösen tehnologiýalary bilen abzallaşdyrylan. Çagalarymyzyň kadaly dynç almaklary üçin ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda, şeýle hem Awazada we Gökderede çagalar sagaldyş we dynç alyş merkezleri gurlan. Olarda çagalar öz saglygyny berkidip, şadyýan dynç alýarlar.

Gün, howa, suw çagalaryň bedenini taplamakda, saglygyny berkitmekde tebigatyň beren iň peýdaly dermanlarydyr. Iş meýilnamasyna laýyklykda, çagalary tapgyrma-tapgyr arassa howada, suwda taplamaga degişli çäreler geçirilýär. Ýylyň dowamynda däl, hatda bir gije-gündiziň dowamynda hem howanyň derejesi üýtgäp durýar. Howanyň şeýle üýtgäp durmagyna çaganyň bedenini öwrenişdirmek onuň jan saglygyna örän peýdaly, şonuň üçin hem howadan, Gün şöhlesinden, suwdan hökman peýdalanmaly. Arassa howada çaga näçe köp gezelenç etse, onuň beden saglygy oňat, işdäsi açyk, ukusy kadaly bolýar. Çaganyň 3 ýaşdan 6 ýaşa çenli howanyň sowuk ýagdaýynda-da arassa howadan dem almagy örän zerurdyr. Gün bilen taplama çaganyň ýaşaýşynda beden saglygy üçin uly ähmiýete eýedir. Gün şöhlesi çaganyň bedenine köp peýda getirýär. Bellenen wagtlarda çagalary Günüň aşagynda gezelenç etdirmek olaryň bedeninde D witamininiň emele gelmegine ýardam edýär. Bu witamin bolsa çaganyň ösüşinde uly ähmiýetli bolmak bilen, onuň ukusynyň we işdäsiniň gowy, süňkleriniň berk bolmagyna peýdasy bar. Suw bilen taplamak çagalaryň sagdyn ösmegi üçin möhüm bolup durýar. Açyk howada suwa düşmek çagalaryň iň bir höwes edýän zatlarynyň biridir. Munuň özi ganyň aýlanyşyna uly täsir edýär. Açyk howada suwa düşmek bilen bir wagtyň özünde, howa, Gün hem-de suw çaganyň bedenine gowy täsir edýär. 

Ýurdumyzda çagalaryň sagdyn we hemmetaraplaýyn sazlaşykly ösmeklerine gönükdirilen kanunlaryň, kadalaşdyryjy hukuknamalarynyň onlarçasy kabul edildi. Türkmenistanyň Mejlisi tarapyndan kabul edilen «Çaganyň hukuklarynyň döwlet kepillikleri hakynda», «Bilim hakynda», «Hossarlyk we howandarlyk hakynda», «Ene süýdi bilen iýmitlendirmegi wagyz etmek we goldamak hakynda» Türkmenistanyň kanunlary, Türkmenistanyň Maşgala kodeksi hereket edýär. Bu kanunlar we kodeksler çaganyň hukuklarynyň, azatlyklarynyň we kanuny bähbitleriniň goralmagy çygryndaky döwlet syýasatynyň hukuk, durmuş, ykdysady we guramaçylyk esaslaryny kesgitleýär.

 

Enejan AMANÝAZOWA, 

Daşoguz şäherindäki 39-njy çagalar bakja-bagynyň 

müdiri, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty

DERWAÝYS WEZIPELER KESGITLENILDI

Türkmen ili Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüne gadam basmak bilen hormatly Prezidentimiz Arkadagly Serdarymyzyň başda durmagynda bagtyýar geljeginiň binýadyny berkden tutýar. Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan belent maksatlaryny Arkadagly Serdarymyz üstünlikli dowam etdirýär. Döwletimiziň we jemgyýetimiziň durmuşynda amala aşyrylýan syýasy özgertmeler ykdysady ösüş-özgerişler bilen sazlaşykly utgaşdyrylýar. Şeýlelikde, Garaşsyz, baky Bitarap döwletimiz bedew bady bilen öňe barýar. 

Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň 18-nji iýulynda paýtagtymyz Aşgabat  şäherindäki Maslahatlar merkezinde türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygynda Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisi geçirildi. Bu mejlis jemgyýetimiziň durmuşynda wajyp waka bolup, onda öňde durýan taryhy wakalar bilen bagly derwaýys meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Mejlisde Gahryman Arkadagymyz giňişleýin çykyş etdi. Türkmen halkynyň Milli Lideri taryhy çykyşynda, ilki bilen, agzybir türkmen halkynyň Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň baş baýramy bolan beýik Garaşsyzlygymyzyň baýramyny buýsanç duýgusy bilen garşylaýandygyny belledi. Bu senäniň taryhy ähmiýetini, onuň il-günümizi belent maksatlara galkyndyrýandygyny nygtady. 

Şeýle hem mejlisde Milli Liderimiz baýramçylyk günleriniň öň ýanynda geçiriljek Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisini ýokary derejede geçirmek bilen bagly guramaçylyk meseleleriniň üstünde durup geçdi. Gahryman Arkadagymyz ýurdumyzyň ösüş menzilleri, bolup geçen syýasy wakalar barada aýdyp, şu ýylyň sentýabrynda boljak taryhy wakalar bilen bagly öňde durýan wajyp wezipeleri kesgitledi. Şu wezipeleriň oňyn çözgüdi bolsa, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisini, Garaşsyzlygymyzyň 32 ýyllygynyň baýramyny ýokary derejede guramaçylykly geçirmäge mümkinçilik berer. 

Toýlary toýlara ulaşýan türkmen ili uly toýuna barýar. Möhüm taryhy wakanyň yz ýanynda toýy uludan tutuljak beýik Garaşsyzlygymyzyň baýramçylygy halkymyzy belent sepgitlere ruhlandyrar. 

 

Döwran HAPBAÝEW. 

Wekilbazar etrabyndaky 23-nji orta mekdebiň müdiri, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty

ELEKTROENERGETIKA PUDAGYNYŇ GADAMLARY

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň oýlanyşykly ykdysady syýasatynyň çäklerinde durmuşa geçirilýän düýpli özgertmeler ýurdumyzyň halk hojalygynyň ähli pudaklarynda ýokary netijeleriň gazanylmagyna itergi berýär. Öňdebaryjy tehnologiýaly önümçilik kuwwatlyklarynyň işe girizilmegi Garaşsyz döwletimiziň ykdysady ösüşine täze mümkinçilikleri açýar. 

Ýurdumyzyň elektroenergetika pudagy milli ykdysadyýetimiziň öňdebaryjy we iri pudaklarynyň biridir. Bu pudagyň çalt depginlerde we durnukly ösdürilmegi beýleki pudaklaryň ösüşine oňyn täsirini ýetirýär. Şonuň üçinem ýurt Baştutanymyz elektroenergetika pudagynyň ösdürilmegine uly üns berip, bu babatda wajyp wezipeleri öňde goýýar. Soňky ýyllarda ýurdumyzyň çar künjeginde kämil tehnologiýaly täze elektrik stansiýalarynyň birnäçesi gurlup, ulanmaga berildi. Şolaryň ikisi türkmen energetikasynyň öňbaşçysy bolan Mary DES-iniň senagat zolagynda işe girizildi. Olaryň biri kuwwaty 149,2 megawat bolan gaz turbina elektrik stansiýasydyr. Beýlekisi bolsa, kuwwaty 1574 megawata deň bolan utgaşykly dolandyrylýan elektrik stansiýasydyr. Soňky ýatlan elektrik stansiýamyz diňe bir sebitde iri elektrik stansiýasy bolmak bilen çäklenmän, onuň ykdysady tygşytlylygy, ekologiýa taýdan arassa önümçiligi bilen tapawutlanýandygyny ýatlamalydyrys. Bu desga innowasion, ýokary tehnologiýaly enjamlar bilen enjamlaşdyrylyp, onuň işe girizilmegi elektrik energiýasyna ýyl saýyn ösýän islegi has doly kanagatlandyrmaga mümkinçilik berýär. 

Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly hem institutymyzyň mugallymlarydyr talyp ýaşlary üçin ýatdan çykmajak ýyl bolar. Sebäbi, şu okuw ýylynyň ilkinji günlerinde ýokary okuw mekdebimiziň ýanaşyk çäklerinde 2 müň orunlyk täze goşmaça döwrebap okuw binasynyň, 800 orunlyk umumy ýaşaýyş jaýynyň, ýapyk görnüşli sport desgasynyň, şeýle hem aýlawly ýolda monumentiň gurluşygyna badalga berildi. Munuň özi Arkadagly Serdarymyzyň ýaşlar barada edýän aladalarynyň anyk işlerde durmuşa geçirilýändigine şaýatlyk edýär. 

Ösüşli-özgertmeleriň ýoly bilen öňe barýan pudak üçin ýaş hünärmenleri ýetişdirmek möhüm wezipe. Şu wezipeden ugur alnyp, institutymyzda geljekki energetikleri taýýarlamakda uly işler bitirilýär. Çylşyrymly tehnologiýaly önümçiligi dolandyrmaly, ýokary taýýarlykly hünärmenleri kemala getirmegiň bolsa, jogapkärçiligi ýokary bolýar. Biz şeýle wezipä hötde gelmäge-de çalyşýarys. 

 

Merdan ORAZMEREDOW. 

TDEI-niň mugallymy, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

EKOLOGIÝA ABADANÇYLYGY — MÖHÜM UGUR

Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň 14 – 15-nji sentýabrynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Täjigistan Respublikasyna iki günlük iş saparyny amala aşyrar. Iş saparynyň barşynda döwlet Baştutanymyz Araly halas etmegiň Halkara gaznasynyň esaslandyryjylary bolan Merkezi Aziýa döwletleriniň baştutanlary bilen duşuşar. Bulardan başga-da, iş saparynyň çäklerinde hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda goňşy döwletler bilen dost-doganlykly gatnaşyklary mundan beýläk-de berkitmekde birnäçe duşuşyklaryň bolmagyna garaşylýar.

Ýer ýüzünde ekologiýa meselesi üns merkezinde saklanylýar, çünki ol ýaşaýşa özüniň oňyn täsirini ýetirýär. Şeýle bolansoň, daşky gurşawy goramak Garaşsyz döwletimizde durmuşa geçirilýän döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugry hökmünde kesgitlendi. Ykdysady we durmuş ulgamyndaky giň möçberli özgertmeler maksatnamalary ähli babatda adamlaryň abadançylygynyň aýrylmaz şerti bolan ekologiýa bilen ysnyşykly baglanyşyklydyr.

Ýer ýüzünde tehnikanyň we tehnologiýanyň ösmegi bilen milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda innowasion, serişde tygşytlaýjy tehnologiýalar ornaşdyrylýar, howanyň arassalygyna gurulýan zawodlaryň we fabrikleriň, beýleki desgalaryň ekologiýa standartlaryna we talaplaryna laýyklygyna gözegçiligiň netijeliligini artdyrmak maksady bilen, degişli çäreler görülýär. Olar daşky gurşaw üçin howpsuzlygy dogrusynda hökmany tertipde degişli seljermeden geçirilýär. Ata Watanymyz daşky gurşawy goramak meseleleriniň çözgüdine örän jogapkärli çemeleşýär. 

Ýurt Garaşsyzlygyna eýe bolandan soňra, Diýarymyzda, ylaýta-da, soňky on ýyldan gowrak döwürden bäri tebigaty goramak bilen baglanyşykly köp çäreler durmuşa geçirildi. Olaryň arasynda Türkmenistanyň Tokaý kodeksi, «Ekologiýa howpsuzlygy hakynda», «Ösümlikleri goramak hakynda», «Ösümlik dünýäsi hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary, şeýle hem «Türkmenistanyň 2021 – 2025-nji ýyllar üçin Milli tokaý maksatnamasy»

«Türkmenistanyň 2021 – 2025-nji ýyllar üçin Aral Milli maksatnamasy» we beýlekiler uly orun eýeleýär. Şeýlelikde, şu resminamalaryň çäklerinde ýurdumyzyň çar künjeginde berjaý edilýän işler düýpli netijelere eýe bolýar. 

Döwletimizde ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek, eziz Watanymyzy bagy-bossanlyga büremek, onuň ösümlik we haýwanat dünýäsini baýlaşdyrmak, gözel tebigatymyzy aýawly saklamak boýunça maksatnamalaýyn işler amala aşyrylýar. Daşky gurşawy goramak ulgamynyň kanunçylyk binýadyny has-da berkitmek we kämilleşdirmek boýunça hem netijeli işler alnyp barylýar. Bu ulgamda hereket edýän kanunçylygyň kämilleşdirilmegi döwlet ekologiýa syýasatynyň üstünlikli amala aşyrylýandygynyň subutnamasydyr. 

Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan «Türkmenistanyň Milli tokaý maksatnamasy», «Türkmenistanyň Aral boýunça 2021 – 2025-nji ýyllar üçin Konsepsiýasy», «Howanyň üýtgemegi barada Türkmenistanyň Milli strategiýasynyň» rejelenen görnüşi, «Türkmenistanyň 2021 – 2025-nji ýyllar üçin Milli tokaý maksatnamasy» tapgyrlaýyn amala aşyrylyp, ýurdumyzyň we sebitiň ekologiýa abadançylygyny üpjün etmäge gönükdirilen maksatnamalaýyn işler durmuşa geçirilýär. 

Şu nukdaýnazardan, ýurdumyzyň Garagum sährasynyň ekologiýa ýagdaýyna yzygiderli üns berýän döwlet Baştutanymyz onuň baý ösümlik we haýwanat dünýäsiniň goralyp saklanylmagynyň, geljekki nesillere ýetirilmeginiň, ekologiýa abadançylygynyň döwrebap amala aşyrylmagynyň wajypdygyny tekrarlaýar. Şol sanda çölleşmä garşy göreşmegi, ýer we suw serişdelerini peýdalanmagy, şorlaşan ýerleri dikeltmegi, oba hojalyk önümçiliginde aňrybaş täze tehnologiýalary ýerlikli ulanmagyň möhümdigini nygtaýar. 

Häzirki döwürde ýerleriň ýagdaýyny kadalaşdyrmak üçin energiýa netijeliligi üpjün edilip, beýleki bir tarapdan, suw sorujy enjamlaryň peýdalanylyşyny gözegçilikde saklamak birjik-de ünsden düşürilmeýär. Suwarymly ekerançylyk meýdanlarynda we boz meýdanlarda bag nahallarynyň köpeldilip, wagtly-wagtynda ideg edilmegine uly ähmiýet berilýär. 

Mary welaýatynyň Tagtabazar etrabynyň Pendi ýaýlasynda hem ekologiýa abadançylygy üns merkezinde saklanylýar, suwarymly ýerlere ýaş nahallaryň dürli görnüşleri ekilýär we idegi ýetirilýär. Şonuň bilen baglylykda, daglar bilen bäsleşýän baýyrlarymyzda, has takygy, etrabymyzyň merkezinde ýerleşýän Ýekegowagyň degre-daşyna we Tagtabazar pagta-egirme fabriginiň daş-töweregine pürli we saýaly baglar ekildi. Bu işler diňe bir tebigatymyzyň gözelligine gözellik goşman, eýsem, howanyň arassa saklanmagyna, ýurdumyzyň azyk bolçulygyny berkitmäge ýardam berer. 

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda ýurdumyzyň ähli künjeklerinde müňlerçe bag nahallary oturdyldy. Bu ýaş nahallar tebigaty gözelleşdirýär we adamyň tebigat bilen ruhy sazlaşygyny döredýär, ynsan ömrüni uzaldýar. 

Ýurdumyzda tebigaty aýawly goramaga aýratyn ähmiýet berýän, bag ekmek ýaly sogaply, daşky gurşawy, ekologiýany goramak ýaly parz işlere badalga berýän türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň, şeýle hem hormatly Prezidentimiz Arkadagly Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, belent başlary aman bolsun! 

 

Arslan HAÝYDOW, 

TDP-niň Tagtabazar etrap komitetiniň hünärmeni, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty

НЕЗАВИСИМОСТЬ – ПРОЧНАЯ ОСНОВА ГОСУДАРСТВЕННОЙ ПОЛИТИКИ ТУРКМЕНИСТАНА

Под мудрым руководством Президента Сердара Бердымухамедова каждый день нашей независимой, постоянно нейтральной Отчизны знаменуется великими достижениями и славными событиями. В Туркменистане, который является демократическим правовым и светским государством, где защищаются права человека, гарантированные нормами Конституции и законами Туркменистана, на новом этапе развития осуществляются масштабные преобразования. 

Тридцать два года тому назад был принят Конституционный закон «О независимости и основах государственного устройства Туркменистана», в соответствии с которым Туркменистан провозглашался независимым демократическим государством. 

Со дня обретения независимости наша Родина уверенно следует вперёд, к новым высотам развития, успешно реализуя социально-экономические программы, совершенствуя государственное управление. В нашей стране предпринимаются последовательные шаги по укреплению демократических, правовых и светских основ. Конституционные преобразования, последовательно осуществлённые в Отчизне по инициативе Героя-Аркадага, имеют важное значение в защите прав и свобод человека, привлечении к управлению государственными делами различных слоёв населения. Дата 32-летия независимости Туркменистана имеет для туркменского народа особое значение. Сегодня, в году «Счастливая молодёжь с Аркадаг Сердаром», оценивая перемены, происходившие в жизни страны за годы независимости, можно с полной уверенностью сказать, что каждый день, каждый месяц был ознаменован политическими, экономическими и культурными событиями исторического значения. 

Герой-Аркадаг инициировал новую модель внутренней и внешней политики нашей независимой, постоянно нейтральной Отчизны в соответствии с волей туркменского народа. Великие преобразования, начатые Героем-Аркадагом, наглядно демонстрируют всему миру мудрость и дальновидность Национального Лидера – современного руководителя, признанного на международном уровне. Реализация масштабных проектов по промышленному развитию Туркменистана, диверсификации поставок углеводородных ресурсов на внешний рынок, созданию международных транспортных коридоров, вхождению нашей страны в ряд государств, осваивающих космос, преображению облика сёл и городов, превращению столицы в один из красивых городов мира, строительство города Аркадаг, который является городом будущего, последовательное повышение социально-бытового уровня жизни туркменского народа – за всем этим стоит огромная деятельность Героя-Аркадага в интересах страны и населения. В настоящее время реформы в нашей стране успешно продолжаются под руководством Президента Сердара Бердымухамедова. 

Независимость дала возможность воплотить в жизнь мечту наших предков о создании суверенного государства. За прошедший период сформировалась прочная основа нашего демократического правового, светского государства. В сознании, в культурной и духовной жизни туркменистанцев произошли большие перемены, наладилась система абсолютно новых общественных отношений. Государственная независимость позволила возродить национальные материальные и духовные ценности, истоки которых уходят в глубь тысячелетий, исконные благородные гуманистические традиции, передаваемые из поколения в поколение. За минувшие годы обеспечена продовольственная независимость и безопасность, созданы совершенные государственные органы управления. В государственную и общественную жизнь поэтапно были внедрены демократические принципы. 

В эру Возрождения новой эпохи могущественного государства в Отчизне получили достойное продолжение национальные традиции народовластия, завещанные славными предками. В году «Счастливая молодёжь с Аркадаг Сердаром» по инициативе Национального Лидера туркменского народа Гурбангулы Бердымухамедова был придан новый импульс демократическим реформам. Создание халк Маслахаты Туркменистана – высшего представительного органа народной власти – яркое тому подтверждение. 

В результате конституционных преобразований, осуществлённых в законодательной системе страны, создание однопалатного парламента стало значимым шагом на пути всестороннего развития Туркменистана, обеспечения государственных гарантий защиты прав и свобод человека, развития демократии, народной власти во всех сферах общества. 

Гарантирование активного участия в управлении государством представителей всех слоёв населения создаёт широкие возможности также для совершенствования законотворческой деятельности в соответствии с мировым опытом. В настоящее время ведётся подготовка к заседанию халк Маслахаты Туркменистана в честь 32-й годовщины священной независимости Родины. На заседании, наряду с важными вопросами государственной жизни, будут обсуждены успехи и рубежи, достигнутые за 32 года суверенитета, основные направления внутренней и внешней политики Туркменистана. 

На состоявшемся недавно заседании Президиума халк Маслахаты под руководством Национального Лидера туркменского народа, Председателя халк Маслахаты были рассмотрены вопросы подготовки к празднованию знаменательной даты и к заседанию халк Маслахаты. Вместе с тем были обсуждены пути реализации задач, поставленных Президентом Сердаром Бердымухамедовым на расширенном заседании Кабинета Министров. В ходе заседания Президиума халк Маслахаты по инициативе Героя Аркадага создан Организационный комитет по созыву и проведению на высоком уровне заседания халк Маслахаты Туркменистана и утверждён его состав, определена дата проведения заседания, утверждён Порядок выдвижения в состав халк Маслахаты Туркменистана общественных представителей от халк Маслахаты велаятов и города Ашхабад. Герой-Аркадаг, подписав соответствующие документы, в том числе об утверждении Положения Совета старейшин халк Маслахаты Туркменистана и его состава, дал официальный старт работе, связанной с проведением на высоком уровне предстоящего общенационального форума. 

Учитывая, что устойчивое и гармоничное развитие любого государства неразрывно связано с развитием науки и образования, в нашей стране большое внимание уделяется совершенствованию деятельности в этих важных направлениях. Следуя сложившейся доброй традиции, в нынешнем году в день знаний и студенческой молодёжи в городе Аркадаг и в велаятах были сданы в эксплуатацию многочисленные новые учреждения образования, в том числе детские сады, общеобразовательные средние школы и учебно-воспитательные комплексы, состоялись церемонии закладки зданий Туркменского государственного педагогического института имени Сейитназара Сейди в городе Туркменабат, а на территории Государственного энергетического института Туркменистана в городе Мары – нового дополнительного учебного корпуса, общежития, спортивного сооружения и монумента на объездной дороге. 

Участие Президента Сердара Бердымухамедова в церемонии закладки фундамента комплекса новых зданий Туркменского государственного архитектурно-строительного института, а также в торжествах по случаю открытия Международной академии коневодства имени Аба Аннаева, Педагогической средней профессиональной школы имени Бердымухамеда Аннаева, Медицинской средней профессиональной школы имени Сачлы Дурсуновой, комплекса новых зданий Академии государственной службы при Президенте Туркменистана, проведение во дворце Рухыет города Аркадаг Национальным Лидером туркменского народа, Председателем халк Маслахаты Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедовым общего урока, посвящённого воспитанию молодого поколения в духе уважения к славной истории туркмен, национальным ценностям, традициям, верности Родине, нашему мужественному народу, приумножили значимость широко отмечаемого в стране дня знаний и студенческой молодёжи. 

Вручение Международной академии коневодства имени Аба Аннаева Почётного сертификата Евразийской ассоциации конного спорта за создание в Туркменистане первой международной академии в регионе, готовящей высококвалифицированных специалистов для коневодства и конного спорта, и Сертификата Азиатской федерации конного спорта – как первой международной академии коневодства и конного спорта в регионе, обладающей лучшими возможностями и преимуществами в подготовке высококвалифицированных специалистов, Академии государственной службы при Президенте Туркменистана – Сертификата Университета «DUISBURG ESSEN» Федеративной Республики Германия за самую лучшую архитектуру и Института экономики энергетики и технологии энергетических систем имени Фраунгофера (ФРГ) за внедрение устойчивых и передовых технологий, а также соответствующих сертификатов ряду общеобразовательных школ, включённых в сеть Ассоциированных школ ЮНЕСКО – яркое свидетельство признания на международном уровне деятельности, проводимой в нашей стране. 

Утверждение Постановлением Президента Туркменистана в июне текущего года Стратегии международного сотрудничества молодёжи Туркменистана на 2023–2030 годы стало одним из комплексных мероприятий, реализуемых по укреплению в современном обществе роли молодых туркменистанцев. Недавнее принятие Молодёжной организации Туркменистана имени Махтумкули в официальные члены Глобального Молодёжного Сообщества Специализированного учреждения ООН по вопросам образования, науки и культуры (ЮНЕСКО) – очередное свидетельство признания заслуг нашей страны в расширении международного диалога молодёжи. 

Единогласное принятие в ходе заседания Исполнительного Совета ЮНЕСКО решения о включении коллекции рукописей Махтумкули Фраги в Международный список «Память мира» этой Организации, а также поддержка предложения о внесении в Список памятных дат ЮНЕСКО дня празднования 300-летия со дня рождения великого туркменского поэта-мыслителя, единогласное принятие решения Международной организацией тюркской культуры (ТЮРКСОЙ) об объявлении 2024 года «Годом великого поэта и мыслителя тюркского мира – Махтумкули Фраги» демонстрируют успешность проводимой Президентом Туркменистана Сердаром Бердымухамедовым международной культурной дипломатии. 

Защита прав и свобод молодёжи является одной из основных задач национального парламента. Осуществляемая деятельность по совершенствованию законодательства, связанного с молодёжной политикой, последовательно продолжается в новый исторический период. В данном контексте принятие по инициативе Героя-Аркадага новой редакции Закона Туркменистана «О государственной молодёжной политике» имеет огромное значение. 

В соответствии с выдвинутым Героем-Аркадагом принципом «Государство – для человека!» осуществляемые в нашей стране реформы направлены на достижение мирной и благополучной жизни туркменского народа. Главная задача внутренней и внешней политики, проводимой Президентом Сердаром Бердымухамедовым, – забота о туркменистанцах. Реализация идеологии, основанной на постулатах «Родина является Родиной только с народом! Государство является государством только с народом!», обоснованной наукой и практикой, демонстрирует успешное продолжение этой деятельности. 

В марте нынешнего года состоялись выборы депутатов Меджлиса Туркменистана седьмого созыва, ставшие важным событием в общественно-политической жизни страны. Выборы прошли в атмосфере гласности, открытости, на широкой альтернативной и демократической основе, став новым шагом на пути развития традиций народовластия, которым привержен наш народ на протяжении всей своей истории. В новом составе Меджлиса – представители трёх партий, действующих в нашей стране: демократической партии, Аграрной партии, Партии промышленников и предпринимателей Туркменистана. 

Из 125 депутатов Меджлиса 32 – женщины, что составляет 26 процентов от общего числа парламентариев, почти 40 процентов депутатов в возрасте до 40 лет. Это свидетельствует о возрастающей роли в туркменском обществе молодёжи и женщин. 

По инициативе Героя-Аркадага и усилиями Президента Сердара Бердымухамедова создаются все условия для обеспечения благополучной жизни, созидательного труда родного народа. В эру Возрождения новой эпохи могущественного государства имеются широкие возможности для плодотворной работы и улучшения социально-бытовых условий жизни парламентариев. Яркое подтверждение тому – открытие в нынешнем году в городе Ашхабад с участием Национального Лидера туркменского народа жилого дома для депутатов Меджлиса. 

В настоящее время народные избранники в соответствии с Программой социально-экономического развития страны в 2022–2052 годах активно участвуют в решении важных задач по обеспечению законодательной основы реализации национальных программ. В текущем году в законотворческой деятельности особое место отводится совершенствованию законодательства и его норм в таких направлениях, как защита прав и свобод человека, социальная и молодёжная политика, экономика, наука, образование, культура, цифровая система, охрана окружающей среды, природопользование и агропромышленный комплекс, внешнеполитическая деятельность, работа органов местной представительной власти и местного самоуправления, избирательный процесс. Основной задачей является подготовка законопроектов, отвечающих духу времени, вывод национального законодательства на новый уровень. При этом большое значение придаётся успешному достижению целей, поставленных Президентом Сердаром Бердымухамедовым перед депутатами на первом заседании Меджлиса седьмого созыва, а также Национальным Лидером туркменского народа, Председателем халк Маслахаты Гурбангулы бердымухамедовым на заседании халк Маслахаты, проведённом 20 апреля 2023 года. 

На новом этапе развития страны приняты Конституционные законы Туркменистана «О внесении изменений и дополнений в Конституцию Туркменистана», «О халк Маслахаты Туркменистана», «О Национальном Лидере туркменского народа», Законы Туркменистана «О Меджлисе Туркменистана», «О присоединении к Международной конвенции о Гармонизированной системе описания и кодирования товаров, принятой в городе Брюссель и изменённой Протоколом о внесении поправки», «О городе Аркадаг», «О ратификации Соглашения между Правительством Туркменистана, Правительством Азербайджанской Республики и Правительством Турецкой Республики о торгово-экономическом сотрудничестве», «О правовой охране топологий интегральных микросхем». 

Законы, принимаемые в соответствии с Конституцией Туркменистана, создают широкие возможности для обеспечения политических, экономических и социальных прав граждан страны, реализации прав каждого человека на жизнь и свободное существование, создание семьи, улучшение жилищных условий, труд, отдых, получение образования, занятия наукой. 

Основной задачей в укреплении и модернизации национальной правовой базы является разработка законов, направленных на координацию интересов государства и общества, каждой личности. 

Главной целью политики, начатой Героем-Аркадагом и продолжаемой Аркадаглы Сердаром, выступает совершенствование законодательства страны, внедрение передового мирового опыта законотворчества, содействие в вопросах общественной и государственной жизни на основе необходимых решений, создание устойчивых политических институтов. 

Туркменистан поддерживает двусторонние и многосторонние отношения со странами мира, авторитетными международными организациями. Реализуются совместные крупные международные проекты, созидательные инициативы. Присоединение нашей страны к международным документам и укрепление договорно-правовой базы в первую очередь содействует наращиванию продуктивного партнёрства со всеми заинтересованными сторонами. 

В результате поддержки Президента Сердара Бердымухамедова Меджлис Туркменистана является полноправным членом Межпарламентского союза, Парламентской Ассамблеи Организации по безопасности и сотрудничеству в Европе. 

Парламентская дипломатия Туркменистана успешно претворяется в жизнь в соответствии со статусом нейтралитета нашей страны и Концепцией внешнеполитического курса Туркменистана на 2017–2023 годы. Она осуществляется путём налаживания отношений с парламентами зарубежных стран на двусторонней и многосторонней основе, участия в работе международных межпарламентских организаций и ассамблей, создания групп межпарламентской дружбы, проведения совместных мероприятий. Это является важным инструментом и одним из ключевых факторов внешней политики, в том числе в практической реализации международных инициатив нашего нейтрального государства. В данном контексте следует отметить активное претворение в жизнь новой философии международных отношений Героя-Аркадага «Диалог – гарантия мира».

Важно подчеркнуть, что между Меджлисом Туркменистана и парламентами 48 государств мира действуют группы дружбы с целью дальнейшего расширения отношений, повышения международного авторитета нашей страны, ознакомления мировой общественности с внутренней и внешней политикой нашей независимой, постоянно нейтральной Отчизны и её успехами в различных областях, обмена передовым опытом законотворческой деятельности.

Кроме того, депутаты принимают активное участие в межпарламентских форумах, предоставляют своим коллегам из других государств достоверную информацию об осуществляемых в нашей стране политических и экономических преобразованиях, знакомят с позицией по актуальным вопросам современности. 

Обсуждение задач развития парламентской дипломатии нейтрального Туркменистана на Межпарламентском форуме государств Центральной Азии и Российской Федерации, проведённом в Ашхабаде по инициативе Героя-Аркадага, продемонстрировало сформированный крепкий фундамент всестороннего развития парламентских отношений. достижение договорённости о создании Секретариата Форума в туркменской столице в качестве постоянно действующей площадки, принятие Ашхабадской декларации – свидетельство эффективности осуществляемой деятельности в данной области. 

Состоявшаяся в Туркменистане встреча парламентских руководителей «Роль парламентариев в укреплении международного мира и доверия» и принятие её итогового документа стали важным шагом на пути развития отношений в этом направлении. 

Проведение Меджлисом Туркменистана в 2023 году совместно с Парламентской Ассамблеей Организации по безопасности и сотрудничеству в Европе Центральноазиатской региональной конференции «Роль нейтральных государств в укреплении безопасности, стабильности и диалога в рамках ОбСЕ» свидетельствует, что деятельность в этой области обретает последовательный характер. В целях результативного использования возможностей межпарламентской дипломатии в дальнейшем продвижении сотрудничества в различных направлениях проводятся встречи и консультации между парламентами стран мира. 

Участие по цифровой системе Героя-Аркадага в Молодёжном межпарламентском форуме государствучастников Содружества Независимых Государств, состоявшемся под девизом «Молодые парламентарии – взгляд в будущее Содружества», и его выступление способствовали укреплению традиционного сотрудничества между парламентариями, созданию новой политико-правовой базы для расширения позитивных межгосударственных отношений. 

По инициативе Героя-Аркадага в декабре 2020 года был создан диалог женщин государств Центральной Азии. В августе 2021 года в Национальной туристической зоне «Аваза» прошёл диалог женщин государств Центральной Азии в рамках Консультативной встречи глав государств Центральной Азии. В 2022 году Туркменистан председательствовал в диалоге женщин и провёл ряд мероприятий в его рамках. Принятие по инициативе Национального Лидера туркменского народа, Председателя халк Маслахаты Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедова декларации диалога женщин государств Центральной Азии и Российской Федерации «Роль женщин в общественно-политическом и социально-экономическом развитии» в качестве документа 76-й сессии Генеральной Ассамблеи ООН – свидетельство активных усилий, предпринимаемых нашей страной в данном направлении. 

В год празднования 32-й годовщины независимости Отчизны на 78-й сессии Генеральной Ассамблеи Организации Объединённых Наций будут изложены приоритетные позиции Туркменистана. Новые инициативы нашей страны направлены на дальнейшее углубление результативного диалога по ключевым аспектам всеобщего развития, включающего политико-дипломатические, энергетические, экологические и гуманитарные вопросы. 

В целях расширения деятельности диалога женщин стран Центральной Азии туркменская сторона выступает с инициативами по развитию сотрудничества в данной области. Предлагается совместно с соответствующими органами ООН создать механизмы консультаций диалога женщин на систематической основе по реализации глобальной повестки дня «Женщины, мир и безопасность», а также создать площадку для обмена информацией и опытом, проводить совместные мероприятия и форумы. 

Для содействия развитию всестороннего диалога между молодёжью стран региона в этом году в Туркменистане предлагается провести учредительное заседание Форума молодёжи стран Центральной Азии, что подтверждает приверженность нашего независимого нейтрального государства расширению сотрудничества в рамках авторитетных международных организаций в многостороннем и двустороннем формате. 

 

Д.ГУЛМАНОВА, 

председатель меджлиса Туркменистана

MILLI DEMOKRATIÝANYŇ AÝDYŇ ÝOLY

Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döwrün­de ýur­du­myz ösüş­le­riň be­lent sep­git­le­ri­ne ta­rap ynam­ly öňe bar­ýar. Tä­ze ta­ry­hy dö­wür­de mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň äh­li pu­dak­la­ryn­da giň möç­ber­li öz­gert­me­ler ama­la aşy­ryl­ýar. Bu öz­gert­me­ler hal­ky­my­zyň aba­dan, asu­da ýa­şa­ma­gy­na gö­nük­di­ri­len­dir. Şu jä­het­den, öň­de dur­ýan we­zi­pe­ler, gel­je­gi na­zar­la­ýan mak­sat­lar has-da uly, has-da mö­hüm. Il bäh­bit­li iş­le­riň amal edil­me­gin­de Türk­me­nis­ta­nyň Halk Mas­la­ha­ty wa­jyp or­na eýe­dir. Çün­ki döw­le­tiň iň mö­hüm me­se­le­le­ri Halk Mas­la­ha­ty­nyň mej­lis­le­rin­de mas­la­hat­la­şyl­ýar.

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan başy başlanyp, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda mynasyp dowam etdirilýän döwlet syýasatymyzda ýurdumyzyň ykdysady, syýasy, medeni taýdan kuwwatlanmagy, halkymyzyň eşretli, erkana durmuşda ýaşamagy ugrunda alnyp barylýan işler bimöçberdir. Bu ajaýyp özgertmeler Garaşsyzlyk ýyllarynda amala aşyrylan beýik işleriň miwesidir. 

Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň taryhy ähmiýetli wakalara beslenýändigini buýsançly bellemelidiris. Şu ýylyň 18-nji iýulynda türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň ýolbaşçylygynda Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisi geçirildi. Onuň dowamynda Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 32 ýyllyk baýramyna hem-de Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisine taýýarlyk görmek bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Şeýle-de Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisini çagyrmak we ýokary derejede geçirmek boýunça guramaçylyk topary döredildi, onuň geçiriljek senesi kesgitlenildi hem-de düzümi tassyklanyldy. 

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisine taýýarlyk görmek bilen bagly işleriň çäklerinde milli ykdysadyýetiň pudaklarynyň ykdysady we maliýe görkezijileriniň içgin seljerilmelidigini belläp, Milli Liderimiz bu babatda aýratyn möhüm hasaplanýan esasy ugurlara ünsi çekdi. Şunda, ilkinji nobatda, şu günüň derwaýys meseleleriniň oňyn çözgütlerini tapmak, ýaşlara bilim bermegiň, hünärmenleri taýýarlamagyň täze usullaryny ornaşdyrmak, saglygy goraýyş we derman senagaty pudagynyň ösüşini ilerletmek, oba özgertmelerini işjeň häsiýetde alyp barmak, daşary ýurt döwletleri we halkara guramalar bilen netijeli hyzmatdaşlygy ýokarlandyrmak baradaky hasabatlary seljermek, aýdyň ösüşleri ýola goýjak täze teklipleri hödürlemek derwaýys işleriň biri bolup durýar. 

Halkymyzda «Maslahatly biçilen don gysga bolmaz» diýen nakyl bar. Türkmençilikde her bir ediljek iş köpi gören, pähim-paýhasyň gönezligi bolan ýaşululara geňeşilipdir. Ýokarda agzalan mejlisde Gahryman Arkadagymyzyň Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Ýaşulular geňeşiniň döredilmegi bilen bagly Karara gol çekmegi hem milli däplerimiziň dabaralanmasydyr. Munuň özi, ilkinji nobatda, ýaşululara aýratyn sarpa goýulýandygynyň, halkyň jebisligini pugtalandyrmakda hem-de döwlet ähmiýetli meseleleri parasatlylyk bilen, maslahatlaşyp çözmekde olaryň baý zähmet we durmuş tejribesine daýanylýandygynyň aýdyň güwäsidir. 

Uly toýuň — ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 32 ýyllyk baýramynyň öňüsyrasynda il-günümiziň, halkymyzyň durmuşyna oňyn täsirini ýetirjek Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisine ýokary derejede taýýarlyk görmek işleri güýçli depginde alnyp barylýar. Biz — Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlary hem döwletimiziň barha ösmegine we kuwwatlanmagyna itergi berjek bu möhüm jemgyýetçilik wakany wagyz-nesihat etmäge mynasyp goşandymyzy goşarys. 

Halkymyzy eşretli durmuşda ýaşadýan Gahryman Arkadagymyzyň hem-de hormatly Prezidentimiziň janlary sag, ömürleri uzak, tutumly işleri rowaç bolsun! 

 

Maral GARAGULOWA,

 Baýramaly etrabyndaky 22-nji orta mekdebiň 

mugallymy, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

DURMUŞ GORAGLYLYGYNYŇ KANUNÇYLYK JÄHETLERI

Ýurdumyzda raýatlaryň durmuş goraglylygyny, iş üpjünçiligini, ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrýan özgertmeler üstünlikli amala aşyrylýar. Durmuş özgertmelerini döwrüň talabyna laýyk getirmek maksady bilen, milli parlament tarapyndan hem birnäçe möhüm işler amala aşyrylýar. Garaşsyzlyk ýyllary içinde durmuş goraglylygyna degişli birnäçe kanunçylyk namalary kabul edildi. Hereket edýänleri kämilleşdirildi. Raýatlaryň pensiýa, aýratyn toparlaryň döwlet kömek pullary bilen üpjünçiliginiň, şeýle hem weteranlaryň we maýyplygy bolan adamlaryň durmuş taýdan goralmagynyň döwlet kepillikleri Türkmenistanyň Ilaty durmuş taýdan goramak hakyndaky kodeksinde öz beýanyny tapýar. 

Ka­nun­çy­lyk namalarynyň taslamalary Gahryman Arkadagymyzyň we Arkadagly Serdarymyzyň teklipleri esasynda, şeýle hem daşary ýurt tejribesi öwrenilip, Türkmenistanyň goşulyşan halkara konwensiýalarynyň düzgünleri göz öňünde tutulyp, işlenip düzülýär. Häzirki wagta çenli durmuş ulgamyna degişli kanunçylyk namalaryna birnäçe gezek döwrebap üýtgetmeler we goşmaçalar girizildi. Türkmenistanyň Ilaty durmuş taýdan goramak hakynda kodeksinden başga-da, raýatlaryň durmuş taýdan goraglylygyny üpjün edýän kanunçylyk namalarynyň hatarynda Türkmenistanyň Ýaşaýyş jaý kodeksini, Maşgala kodeksini, Zähmet kodeksini, Türkmenistanyň «Ene mähri» diýen hormatly adyny döretmek hakynda, Döwlet pensiýa ätiýaçlandyrmasy hakynda, Durmuş hyzmatlary hakynda, Hossarlyk we howandarlyk hakynda, Ilatyň iş bilen üpjünçiligi hakynda Kanunlaryny görkezmek bolar. Şu we beýleki kanunçylyk namalary bilen zähmete ukypsyzlara, maýyplarа, çagaly maşgalalarа we beýleki adamlarа pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň tölenmegi hem-de durmuş ýeňillikleriniň berilmegi görnüşinde maddy üpjünçilik we durmuş hyzmatlary, iş we ýaşaýyş jaý üpjünçiligi amala aşyrylýar. 

Durmuş goraglylygy hakynda aýdylanda, köp çagaly maşgalalaryň döwlet tarapyndan goldanylmagy barada aýratyn gürrüň edesiň gelýär. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyz her ýylky mejlislerde bu babatda kanunçylygyň kämilleşdirilip durulmagynyň wajypdygyny aýdýar. Türkmenistanyň Ilaty durmuş taýdan goramak hakynda kodeksine we «Ene mähri» diýen hormatly adyň Düzgünnamasyna köp çagaly eneleri goldamak boýunça birnäçe täze kadalar girizildi. Olara laýyklykda, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň möçberi ýokarlandyryldy. Suwdan, gazdan, elektrik energiýasyndan we ýaşaýyş jaý-jemagat hyzmatlaryndan peýdalanmakda ýeňillikler göz öňünde tutuldy. 

Türkmenistanyň Ýaşaýyş jaý kodeksine laýyklykda, ýaşaýyş jaý şertlerini gowulandyrmak babatda döwlet goldawyna mätäç raýatlaryň toparyna dört we şondan köp çagasy bolan adamlar girýär. Döwlet ýaşaýyş jaý gaznasyna degişli ýaşaýyş jaýyny ilkinji nobatda almaga hukuk Türkmenistanyň «Ene mähri» diýen hormatly ady dakylan enelere, dört we şondan-da köp çagaly maşgalalara degişli edilýär. Halkara tejribede köp çagaly maşgala diýip, üç we şondan köp, käbir ýurtlarda dört we şondan köp kämillik ýaşyna ýetmedik çaga bolan maşgala düşünilýär. 

Ilaty durmuş taýdan goramak kodeksine laýyklykda, çagalaryň sanyna görä aýal maşgalalara hökmany pensiýa ätiýaçlandyrmasyna gatnaşygyny hasaba almak bilen, ýaşy boýunça pensiýa hukuk berilýär. Mysal üçin, üç çaga dogran we olary sekiz ýaşa çenli terbiýeläp ýetişdiren aýal maşgalalara 56 ýaş, dört çaga dogran we olary sekiz ýaşa çenli terbiýeläp ýetişdiren aýal maşgalalara 55 ýaş, bäş, alty, ýedi çagany dogran ýa-da çagalygyndan maýyp çagasy bolan we olary sekiz ýaşa çenli terbiýeläp ýetişdiren aýal maşgalalara 54 ýaş, sekiz we şondan köp çagany dogran we olary sekiz ýaşa çenli terbiýeläp ýetişdiren aýal maşgalalara 52 ýaş göz öňünde tutulan. 

«Harby borçlulyk we harby gulluk hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda kämillik ýaşyna ýetmedik dört we şondan köp çagaly, ätiýaçlykda bolýan erkek raýatlaryň harby ýygnanyşyklardan boşadylmagy baradaky kada berkidilendir. Sekiz çagadan az bolmadyk köp çagaly maşgalalara degişli çagalaryň giriş synaglaryndan üstünlikli geçen ýagdaýynda, döwlet hünär bilimi edaralaryna bäsleşiksiz kabul edilýändigi baradaky kada hem «Bilim hakynda» Türkmenistanyň Kanuny bilen düzgünleşdirilýär. Umumy bilim berýän edaralaryň köp çagaly we kömege mätäç maşgalalarda ýaşaýan okuwçy ýaşlary goldamak «Ýaşlar barada döwlet syýasaty hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda öz beýanyny tapýar. 

Köp çagaly maşgalalara ilatyň iş bilen üpjünçiligi çygrynda-da döwlet kepillikleri berilýär. Kanunçylyga görä ýetim, ata-enesiniň hossarlygyndan galan çagalara, köp çagaly maşgalalara, maýyplygy bolanlara, zähmete ukypsyzlara we beýlekilere zerur durmuş goragyny we goldawyny amala aşyrmak maksady bilen, haýyr-sahawat işi geçirilip bilner. Hemmämize mälim bolşy ýaly, türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen döredilen Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy netijeli işleri alyp barýar. Gazna tarapyndan howandarlyga mätäçlere lukmançylyk edaralarynda zerur operasiýalary geçirmek üçin yzygiderli pul serişdeleri bölünip berilýär. Gaznanyň ýanynda döredilen Ýaşulular geňeşi dürli meseleleri netijeli çözmäge hemmetaraplaýyn ýardam berýär. Bu Gahryman Arkadagymyzyň çagalary hemmetaraplaýyn alada we mähir bilen gurşap almak baradaky asylly ýörelgeden ugur alyp, olaryň abadan hem-de bagtyýar durmuşyna gönükdirilen tagallalarynyň netijesi bolup durýar. 

Durmuş goraglylygy çygrynda halkara guramalar bilen işjeň hyzmatdaşlyk alnyp barylýar. Hukuk ulgamynda kabul edilen «Durmuş hyzmatlary hakynda» Türkmenistanyň Kanuny munuň aýdyň subutnamasydyr. Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň edaralary, şol sanda Çagalar gaznasy, Ösüş maksatnamasy, Ilat gaznasy bilen alyp barýan ikitaraplaýyn gatnaşyklarynyň, kabul edilýän bilelikdäki maksatnamalaryň esasynda hereket edýän kanunçylyk namalary kämilleşdirilip, täze kanunlar kabul edilýär. Olaryň hatarynda Ýerli derejede hemmetaraplaýyn ýokary hilli durmuş hyzmatlaryny girizmek arkaly durmuş goraglylygy ulgamyny kämilleşdirmek baradaky bilelikdäki maksatnamany görkezmek bolar. Onuň esasynda «Durmuş hyzmatlary hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edilip, häzirki wagtda ol üstünlikli durmuşa geçirilýär. 

Köp çagaly maşgalalar döwletiň we hökümetiň hemişe üns merkezinde bolup, olaryň we beýleki raýatlarymyzyň durmuş taýdan goraglylygyny üpjün etmek, olara yzygiderli goldaw bermek esasy wezipeleriň hatarynda durýar. Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Arkadag şäheriniň Ruhyýet köşgünde ýaşlar bilen geçen umumy sapagynda şeýle belledi: «Haýsy ýokary döwlet wezipesinde işlesem-de, meniň ähli oý-pikirlerim halkym bilen baglydyr. Men ömrümiň manysyny watandaşlarymyzyň asuda, bagtyýar we abadan durmuşyny üpjün etmekde, mähriban halkyma gulluk etmekde görýärin». Ykbalyny halkyna bagyşlap iş tutýan Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Serdarymyzyň tutumly işleri kalplary tükenmez buýsanja, alkyş-hoşallyga besleýär. 

 

Gurbangül BERKELIÝEWA, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň Durmuş syýasaty 

baradaky komitetiniň baş hünärmeni

NETIJELI GÖRKEZIJILER

Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň 14­-nji iýulynda hormatly Prezidentimiz Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisini geçirip, onda milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň şu ýylyň alty aýynda ýerine ýetiren işleriniň netijelerine garaldy. Şeýle hem ýurdumyzda Prezident maksatnamasynyň hem­-de Türkmenistanyň durmuş-­ykdysady ösüşiniň beýleki maksatnamalarynyň yzygiderli durmuşa geçirilmegi netijesinde ýurdumyzda gazanylýan ösüşleriň belent sepgitleri barada aýdyldy. 

2022­-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, şu ýylyň birinji ýarymynyň jemleri boýunça maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna milli ykdysadyýetimizi ösdürmäge gönükdirilen maýa goýumlaryň möçberiniň 24,6 göterim artandygy we jemi içerki önümiň 16 göterimine deň bolandygy bellenildi. Özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň 49,4 göterimi önümçilik, 50,6 göterimi durmuş we medeni maksatl binalaryň gurluşygyna gönükdirilendigini görmek bolýar. Geçen ýylyň dekabr aýynda ilatyň we ýaşaýyş jaý gorunyň uçdan tutma ýazuwy geçirildi. Onuň netijeleri boýunça 2022-­nji ýylyň 17-­nji dekabry ýagdaýyna görä, ýaşaýyş jaýlarynyň sany 1 million 344 müň 268-­e deň bolup, 13,6 göterim, olaryň umumy meýdanynyň 165 million 167 müň 523 inedördül metr, ýagny 24,5 göterim artandygy anyklanyldy. 

Dur­muş işi bo­ýun­ça hü­när­me­niň işi­ni or­naş­dyr­ma­gy sy­nag et­mek üçin ýur­du­my­zyň we­la­ýat­la­ry­nyň we Aş­ga­bat şä­he­ri­niň de­giş­li şä­her­le­ri we et­rap­la­ry saý­la­nyp alyn­dy. Bu et­rap­lar­da we şä­her­ler­de dur­muş işi bo­ýun­ça 45 sa­ny hü­när­men ­işe alnyp, ola­ryň aý­lyk zäh­met hak­la­ry döwlet býu­je­ti­niň ha­sa­by­na ma­li­ýe­leş­di­ril­di.

Milli derejede meýilnamalaýyn ýerine ýetirilýän çäreleriň hatarynda durmuş taýdan hyzmat edýän edaralaryň we guramalaryň ygtyýarlyklarynyň çäklerinde ilatyň durmuş taýdan goldawa mätäçlik çekýän gatlagyna edilýän hyzmatlaryň gerimi giňeldilýär. Olary maddy taýdan berkitmek boýunça çäreler döwrüň talabyna laýyklykda yzygiderli kämilleşdirilýär. 

Ýurdumyzda ilaty durmuş taýdan goramak ulgamynda adamlaryň mynasyp ýaşaýşy babatynda netijeli durmuş goldawyny we onuň hukuk kepilliklerini döretmäge gönükdirilen çäreler yzygiderli durmuşa geçirilýär. Olaryň hatarynda çagalaryň saglygyny berkitmekde, aýratyn hemaýata mätäç çagalaryň saglygyny dikeltmekde alnyp barylýan işler hem­-de täze gurlup, ulanmaga berilýän hassahanalaryň şertleri we amatlyklary aýratyn ünsde saklanylýar. Arkadag şäherinde ýerleşýän Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky çagalar sagaldyş-­dikeldiş merkeziniň edara binasynda Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-­sahawat gaznasynyň ştab­kwartirasy ýerleşýär. Gaznanyň işiniň baş maksady ene­-atasyndan jyda düşen, ýörite durmuş goldawyna mätäç ýaşajyk raýatlarymyz baradaky aladadyr. Tutuş ýurt derejesinde şeýle sahawatly işleri amal etmekde bu gazna goldawa mätäç çagalaryň bagtly geljegini kepillendirýän esasy serişde çeşmesi bolup hyzmat edýär. Bu asylly işler döwlet derejesinde dowam etdirilip, onda hormatly ýaşulularymyzyň milli däplerimize, ýörelgelerimize esaslanýan garaýyşlaryna, maslahatlaryna aýratyn ähmiýet berilýär. 

Hoşmeýillilik, ynsanperwerlik we agzybirlik halkymyzyň we jemgyýetimiziň durmuş kadasy we bagtyýarlygynyň girewi bolup durýar. Eziz Watana, halka hyzmat etmek we her bir maşgalanyň abadançylygyny gazanmak halkymyzyň müňýyllyklardan gaýdýan parasatly ýörelgeleridir. Halkymyz, ylaýta­da, ýaşlar üçin okamaga, öwrenmäge, saglygyny berkitmäge giň mümkinçilikleri döredip berýän, peder ýoluny mynasyp dowam etdirýän hormatly Prezidentimiz Arkadagly Serdarymyzyň hem­-de Gahryman Arkadagymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun! Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda döwletimiziň şan­-şöhraty has-­da belende galsyn!

 

Merjen BORJAKOWA, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň Durmuş syýasaty 

baradaky komitetiniň hünärmeni.