DÖWLET ÄHMIÝETLI ŞÄHER — DÖWLETIŇ BUÝSANJY

Hemmämiziň bilşimiz ýaly, Türkmenistanyň Mejlisi tarapyndan ýurdumyzyň ösüşiniň nyşanyna öwrülen Arkadag şäheriniň hukuk-kanunçylyk binýadyny üpjün edýän degişli resminamalaryň taslamalary taýýarlanyldy we kabul edildi. Hormatly Prezidentimiz 2023-­nji ýylyň 23­-nji martynda «Arkadag şäheri hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna gol çekdi. 

Bu Ka­nun Ar­ka­dag şä­he­ri­niň hu­kuk ýagda­ýy­ny, şo­nuň ýa­ly­-da, Ar­ka­dag şä­he­ri­niň we­zi­pe­le­ri­ni ama­la aşyr­ma­gy bi­len bag­ly döw­let häki­mi­ýet eda­ra­la­ry­nyň işi­niň hu­kuk, gu­ra­ma­çy­lyk we beý­le­ki esaslaryny kes­gitle­ýär. Ka­nun­ 4­ bap­dan we 13 mad­da­dan yba­rat bo­lup, umu­my düz­gün­le­ri, Döw­let hä­ki­mi­ýet eda­ra­la­ry, ka­zy­ýet hä­ki­mi­ýe­ti we hu­kuk go­raý­jy eda­ra­lar,  jem­leý­ji düz­gün­leri öz içi­ne al­ýar. Tä­ze Kanunda bel­le­ni­len ka­da­la­ra la­ýyk­lyk­da, Ar­ka­dag şä­he­ri üçin döw­let ähmi­ýet­li şä­her di­ýen aý­ra­tyn hu­kuk ýag­da­ýy bel­le­nil­ýär. Şä­he­riň çäginde ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji hä­ki­mi­ýet şä­he­riň hä­ki­mi we et­rap­laryň hä­kim­le­ri ta­ra­pyn­dan ama­la aşy­ryl­ýar. 

Ar­ka­dag­ şä­he­ri­niň­ do­lan­dy­ryş ­ul­ga­myny kä­mil­leş­dir­mek üçin Türk­me­nis­ta­nyň  Kons­ti­tu­si­ýa­sy­nyň 81-­nji maddasy­nyň 12-­nji ben­di­ne la­ýyk­lyk­da, Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si­ ka­rar ka­bul ­et­di.­ Şä­he­riň­ guramaçylyk ­hu­kuk dü­zü­mi­niň kä­mil­leş­di­ril­me­gi Arka­dag şä­he­rin­de alnyp ba­ryl­ýan iş­leriň hal­ka­ra öl­çeg­le­re la­ýyk gelmegin­de, şä­her­ ilatynyň ­sa­ny­ny ­art­dyr­mak­da,­ ony gel­jek­de dep­gin­li ös­dür­mek­de, çäkleri­ni gi­ňelt­mek­de, ­ulag,­ se­na­gat,­ söw­da,­ hyzmat­lar, ylym­-bi­lim,­ sagly­gy­ go­ra­ýyş,­ gurlu­şyk ­ul­gam­la­ry­ny ­ös­dür­mek­de­ ähmiýet­li ýag­daý­ bo­lup ­dur­ýar. 

Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si­niň ka­ra­ry­na laýyk­lyk­da, Ar­ka­dag şäherinde gur­lan bi­lim, sag­ly­gy go­ra­ýyş, medeniýet eda­ra­la­ry­na we sungat bi­na­sy­na ­türk­men hal­ky­nyň gör­nük­li şah­sy­ýet­le­ri­niň at­la­ry dakyl­dy. At­la­ry ebe­dileş­di­ri­len gör­nük­li şahsyýetle­riň hal­kymyza, mähri­ban­ Wa­ta­nymyza ba­gyş­la­n ömür ýolla­ry ýaş ne­sil­ler üçin nus­ga­lyk mek­dep­dir. Be­ýik şah­sy­ýet­le­riň ýur­du­my­zyň be­ýik ösüşle­ri­ni alamatlandyr­ýan Ar­ka­dag şä­he­rin­dä­ki bi­na­la­ra we desga­la­ra at­la­ry­nyň da­kyl­ma­gy ola­ryň hal­kyň ha­ky­da­syn­da ebe­di­lik galmagy­ny şertlendirýär. 

Türk­men te­bi­ga­ty­nyň gö­zel kün­jek­le­ri­niň birin­de bi­na edi­len Arkadag şä­he­ri ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň güýç-kuwwaty­ny we ägirt uly ösüş müm­kin­çi­lik­le­ri­ni bü­tin dün­ýä äş­gär edýär. Bu ba­bat­da mag­lu­mat eý­ýa­my hasap­lan­ýan döw­rü­miz­de­ sy­ýa­sy,­ yk­dy­sa­dy, dur­muş ugur­lar boýun­ça tä­ze çe­me­leş­meler ­te­bi­gy­ ýag­daý­da­ ýü­ze­ çyk­ýar.­ Se­na­gat eýýamyn­da yk­dy­sa­dy peý­da we adam­la­ryň dur­muş üp­jün­çi­li­gi esa­sy üns mer­ke­zin­de dur­ýan bol­sa, hä­zir­ki dö­wür­de daş­ky gur­şawy go­ra­mak we eko­lo­gi­ýa aba­dan­çy­ly­gy­na il­kin­ji no­bat­da üns beril­ýär. Çak­la­ma­la­ra görä, dün­ýä­de 2050­-nji ­ýy­la­ çen­li­ şä­her­ler­de ýaşaýan ilat sa­ny­nyň has art­ma­gy­na ga­ra­şyl­ýar. Bu ýag­daý şä­her­leş­mek de­re­je­si­niň ösü­şi­ne maksat­na­ma­la­ýyn we eko­lo­gik bi­na­gär­lik nukdaýnaza­ryn­dan kö­p u­gur­ly çe­me­leş­me­gi ta­lap ed­ýär. Dur­nuk­ly ösüş mak­sat­la­ry­nyň bi­ri «Dur­nuk­ly şä­her­ler we ilat­ly no­kat­lar»  di­ýip atlandy­ry­lyp, ol dur­nuk­ly şä­her durmu­şy­nyň hi­li­ni ýo­kar­lan­dyr­mak­da jem­gy­ýet­çi­lik ulagla­ry­nyň ne­ti­je­li işi­niň gu­ral­ma­gy ze­rur bo­lup dur­ýar. Şä­her­le­riň meý­da­ny­ny gi­ňelt­mek müm­kin­çi­li­gi­niň köp ýag­daý­lar­da tebigy çäk­li bol­ma­gy se­bäp­li şäherlerde jem­gy­ýet­çi­lik ulag ulgamlarynyň ne­ti­je­li işi­ni ýo­la goý­mak ila­tyň ýa­şa­ýyş­-dur­muş derejesiniň ýo­karlan­ma­gyn­da esa­sy gör­ke­zi­ji­le­riň bi­ri bo­lup çy­kyş edýär. 

Kerimguly GELDIÝEW, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň Halkara we parlamentara aragatnaşyklar baradaky komitetiniň agzasy