Türkmenistanyň Mejlisi (Parlamenti) kanun çykaryjy häkimiýeti amala aşyrýan wekilçilikli edaradyr

TÜRKMENISTANYŇ MEJLISI
Türkmençe
Русский English
Baş sahypa
Mejlis hakynda
Mejlis barada
VII çagyrylyşynyň deputatlarynyň
sanawy
Düzümi we gurluşy
Mejlisiň komitetleri
Mejlisiň deputatlary
Kanunçylyk
Kodeksler
Kanunlar
Mejlisiň kararlary
Konstitusion kanuny
Halkara
Halkara hyzmatdaşlyk
Dostluk toparlary
Täzelikler
Habarlar
Täzelikler
Çykyşlar we makalalar
Türkmenistanyň mejlisinde alnyp barylýan işler
Türkmenistan

TÜRKMENISTANYŇ MEJLISI

Baş sahypa
Mejlis hakynda
Mejlis barada
VII çagyrylyşynyň deputatlarynyň
sanawy
Düzümi we gurluşy
Mejlisiň komitetleri
Mejlisiň deputatlary
Kanunçylyk
Kodeksler
Kanunlar
Mejlisiň kararlary
Konstitusion kanuny
Halkara
Halkara hyzmatdaşlyk
Dostluk toparlary
Täzelikler
Habarlar
Täzelikler
Çykyşlar we makalalar
Türkmenistanyň mejlisinde alnyp barylýan işler
Türkmenistan Habarlaşmak üçin
Türkmençe
Русский English
Baş sahypa / Habarlar / Täzelikler / Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Türki Döwletleriň Guramasynyň 10-njy sammitindäki ÇYKYŞY

Habarlar

Täzelikler Çykyşlar we makalalar Türkmenistanyň mejlisinde alnyp
barylýan işler
Aşgabat ş., Garaşsyzlyk şaýoly, 110
info@mejlis.gov.tm
(+9912) 21-47-92
(+9912) 92-45-60
Habarlaşmak üçin
03.11.2023

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Türki Döwletleriň Guramasynyň 10-njy sammitindäki ÇYKYŞY

Выступление Национального Лидера туркменского народа, Председателя Халк Маслахаты Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедова на 10-м Саммите Организации тюркских государств

Выступление Национального Лидера туркменского народа, Председателя Халк Маслахаты Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедова на 10-м Саммите Организации тюркских государств

(Astana şäheri, 2023-nji ýylyň 3-nji noýabry)

Hormatly döwlet Baştutanlary!

Hormatly maslahata gatnaşyjylar!

Ilki bilen, Türki Döwletleriň Guramasynyň şu günki ýokary derejeli duşuşygyna gatnaşmaga çakylyk hem-de çäräniň ýokary derejede guralmagy babatda döredilen amatly şertler we myhmansöýerligi üçin Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti hormatly Kasym-Žomart Kemelewiç Tokaýewe çuňňur minnetdarlyk bildirýärin. Şu ýokary derejeli duşuşygyň ýurtlarymyzyň arasyndaky syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer gatnaşyklaryň has-da ösmegine we bu ugurda täze wezipeleri kesgitlemäge ýardam berjekdigine ynanýaryn.

Hormatly maslahata gatnaşyjylar!

Bu gün syýasy gatnaşyklar Türki Döwletleriň Guramasyna gatnaşýan ýurtlaryň arasynda ýokary derejede alnyp barylýar. Biziň döwletlerimiz birek-birege özara goldaw berip, ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn formatlarda, şeýle hem Birleşen Milletler Guramasynda we beýleki abraýly halkara düzümlerde netijeli özara hereketleri amala aşyrýarlar. Şeýle ysnyşykly gatnaşyklar häzirki özboluşly zamanda möhüm ähmiýete eýe bolýar.

Mälim bolşy ýaly, soňky döwürde halkara gatnaşyklar ulgamy öz ösüşiniň kyn döwrüni başdan geçirýär. Dürli künjeklerde, şol sanda biziň ýurtlarymyza ýakyn sebitlerde syýasy-strategik ýagdaýlar ýüze çykýar. Şunuň netijesinde, dünýä jemgyýetçiligi dürli ählumumy wehimlerdir howplar bilen ýüzbe-ýüz bolýar. Ählumumy parahatçylyk we howpsuzlyk ulgamyna oňaýsyz täsir edýän bu çylşyrymly hadysalardan baş alyp çykmak üçin döwletleriň tagallalaryny birleşdirmekleri, emele gelen syýasy ýagdaýlara oýlanyşykly baha bermekleri hem-de zerur bolan çözgütleri kabul etmekleri wajyp hasaplanýar. Şol sebäpli, halkara hukuk kadalaryna, ilkinji nobatda, Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasyna esaslanyp, ýüze çykýan howplara garşy göreşmegiň netijeli gurallaryny döretmek, bilelikdäki hereketleri ýola goýmak, anyk çemeleşmeleridir meýilnamalary işläp taýýarlamak zerur bolup durýar.

Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan howpsuzlygyň bölünmezligi we bitewüligi baradaky garaýyşlardan ugur almak bilen, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynda Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny işläp taýýarlamak baradaky başlangyç bilen çykyş etdi. Türkmen tarapy bu başlangyjyň iş ýüzünde durmuşa geçirilmegi üçin şu aşakdaky üç ýörelgäni peýdalanmagy maksadalaýyk hasaplaýar:

birinjiden, dawaly ýagdaýlara, hususan-da, ýüze çykyp başlan tapgyrynda, olara ýol bermezlik üçin öňüni alyş diplomatiýasyny ulanmak;

ikinjiden, Bitaraplyk guralynyň mümkinçiliklerinden doly peýdalanmak;

üçünjiden, ynanyşmaga esaslanýan dialog medeniýetini dikeltmek.

Biz agzalan strategiýanyň özara düşünişmäge we hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga, dünýä jemgyýetçiliginiň öňünde duran gaýragoýulmasyz meseleleriň çözülmegine, galyberse-de, Durnukly ösüş maksatlaryny amala aşyrmaga ýardam berjekdigine ynanýarys. Şol sebäpli, Türki Döwletleriň Guramasyna gatnaşýan ýurtlaryň Türkmenistanyň Milletler Bileleşiginde öňe süren bu wajyp başlangyjyny iş ýüzünde amala aşyrmakda goldaw berjekdiklerine berk ynanýaryn.

Hormatly Rejep Taýyp Ärdoganyň belläp geçişi ýaly, adamzadyň taryhy urşuň utan ýeriniň ýokdugyny tassyklaýar. Atylan ok yzyna gaýtmaýar, ol çagamy ýa esgermi, saýgaryp durmaýar. Şunuň bilen baglylykda, doganlyk Bitarap Türkmenistan Rejep Taýyp Ärdoganyň ynsanperwer başlangyjyny goldamaga taýýardyr.

Gatnaşyklarymyzyň halkara ölçegleri barada aýtmak bilen, halkara guramalaryň çäklerinde özara hereketleri ulgamlaýyn esasda alyp barmak üçin Türki Döwletleriň Guramasynyň ýurtlarynyň 2024-2025-nji ýyllar üçin Hyzmatdaşlyk maksatnamasyny kabul etmek baradaky teklibi öňe sürýäris.

Söwda-ykdysady ugur babatda Türkmenistan Türki Döwletleriň Guramasynyň çäklerinde özara gatnaşyklary has-da işjeňleşdirmegi maksadalaýyk hasaplaýar. Şunda, ilkinji nobatda, döwletlerimizi birleşdirýän ykdysady ugurlary görkezmek zerurdyr. Olar ulag, energetika, söwda, önümçilik kooperasiýasy we beýleki pudaklary öz içine alýar. Umuman, türki döwletleriň eýe bolan ykdysady mümkinçiliklerini döwrüň talaplaryna laýyklykda doly derejede, netijeli işe girizmegi, dünýä ösüşiniň esasy ugurlary bilen sazlaşykly alyp barmagy zerur hasaplaýarys.

Ulag we logistika ulgamy biziň ýurtlarymyzyň gatnaşyklarynda wajyp orun eýeleýär.

Bilşiňiz ýaly, häzirki ählumumy durnuksyzlyk ýagdaýynda döwletlerimiziň arasynda we olaryň çäklerinden daşarda giňden ýaýran hem-de döwrebap üstaşyr ulag, logistika ulgamyny döretmek wezipesi esasy meseleleriň biri bolup durýar. Bu ugurda Türkmenistan soňky ýyllarda Aziýa bilen Ýewropany birleşdirýän birnäçe iri üpjünçilik ulgamynyň taslamalaryny öňe sürdi. Olara Türki Döwletleriň Guramasyna girýän ýurtlar hem işjeň gatnaşýarlar.

Has takyk bellesek, 2017-nji ýylda Aşgabatda gol çekilen degişli ylalaşyga laýyklykda, Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe ugry boýunça ulag geçelgesi döredildi. Häzirki wagtda bu ulag ýoluny doly güýjünde işe girizmek babatda tagalla edilýär. Şeýle hem 2019-njy ýylyň mart aýynda Türkmenistanyň başlangyjy bilen Hazar deňzi — Gara deňiz ulag geçelgesi döredildi we degişli köptaraplaýyn resminama gol çekildi. Mundan başga-da, häzirki döwürde Gyrgyzystan — Özbegistan — Türkmenistan ugry boýunça Hazar deňzine çykjak, soňra bolsa Azerbaýjana we Türkiýä uzajak ulag geçelgesini döretmek babatda hem işler alnyp barylýar.

Diňe ýokarda görkezilen käbir mysallar türki döwletleriň gatnaşmagynda döredilýän Hazarüsti ulag geçelgeleriniň zerurlygyny we netijeliligini aýdyň görkezýär. Şunuň bilen baglylykda, üstaşyr ulag gatnawlaryny işjeňleşdirmek üçin Türkmenistanyň logistika hem-de üpjünçilik ulgamynyň mümkinçiliklerini ulanmagy teklip edýärin.

Ýene bir möhüm ugur hökmünde energetika ulgamyny görkezmek bolar.

Türkmenistan baý nebitgaz gorlaryna eýe bolmak bilen, energiýa göterijileriniň dünýä bazaryna ygtybarly we howpsuz ýagdaýda iberilmegi baradaky syýasaty alyp barýar. Ylaýta-da, türkmen tebigy gazynyň we elektrik energiýasynyň goňşy ýurtlara, sebitiň döwletlerine iberilmegi babatda işler amala aşyrylýar. Bu ugurda Türki Döwletleriň Guramasynyň düzümine girýän ýurtlar bilen ysnyşykly gatnaşyklar alnyp barylýar. Mysal hökmünde aýtsak, häzirki wagtda Türkmenistan goňşy we doganlyk ýurtlar bolan Özbegistana, Azerbaýjana öz tebigy gazyny iberýär. Şol bir wagtyň özünde, türkmen tebigy gazyny Hazar deňziniň üsti bilen Azerbaýjana, Türkiýä we geljekde dünýä bazarlaryna çykarmak üçin mümkinçiliklerimiz bar. Bu babatda ýakyn wagtda biziň doganlyk ýurtlarymyz bilen ähli zerur bolan meseleleri çözüp, degişli işleri amala aşyrjakdygymyza berk ynanýaryn.

Şeýle hem elektrik energetikasy barada aýdylanda, bu gün Türkmenistan goňşy doganlyk ýurtlar bolan Özbegistana we Gyrgyzystana öz elektrik energiýasyny iberýär. Bu pudak boýunça biz öňümizdäki döwürde elektrik energiýasyny Hazar deňziniň üsti bilen doganlyk Azerbaýjana, Türkiýä hem iberip bileris. Ýeri gelende aýtsam, hut şu günüň özünde Hazar deňziniň türkmen kenarynda, Türkmenbaşy şäheriniň ýanynda kuwwatlylygy 1574 megawat bolan täze, döwrebap elektrik stansiýasynyň düýbi tutuldy.

Umuman, durmuşa geçirilýän bilelikdäki işleri güýçlendirmek we hukuk taýdan berkitmek maksady bilen, Türki Döwletleriň Guramasynyň düzümine gatnaşýan ýurtlar tarapyndan energetika pudagynda hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça “Ýol kartasynyň” taýýarlanylmagyny maksadalaýyk hasaplaýaryn.

Taryhy, medeniýeti, dili we däp-dessurlary birmeňzeş bolan türki döwletleriň arasyndaky medeni-ynsanperwer gatnaşyklaryň köpugurly hyzmatdaşlygymyzyň gün tertibinde möhüm orun eýeleýändigini bellemek isleýärin. Bu ulgamda amala aşyrylýan özara ysnyşykly hereketler dost-doganlygyň, birek-birege hormat goýmagyň, özara ynanyşmagyň, goldaw bermegiň esasynda ulgamlaýyn ösdürilýär. Medeniýet, sungat, ylym-bilim we sport babatda hyzmatdaşlygyň berkidilmegi netijesinde ýurtlarymyzyňdyr halklarymyzyň özara ýakynlaşmagyna oňyn şertler döredilýär. Şunuň bilen baglylykda, ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn medeni çäreleri ýygy-ýygydan geçirmegi, hususan-da, Türki döwletleriň bilelikdäki Medeniýet gününi guramagy teklip edýärin.

Şol bir wagtda, Türki medeniýetiň halkara guramasy bolan TÜRKSOÝ-nyň çäklerinde gatnaşyklarymyz ýokary derejede dowam etdirilýär. TÜRKSOÝ-nyň medeni-ynsanperwer ugurda möhüm işleri alyp barýandygyny nygtamak bilen, onuň çäklerinde bilelikde geçirilýän çäreleriň giňeldilmegini maksadalaýyk hasaplaýaryn. Şunuň bilen baglylykda, 2024-nji ýylda belleniljek meşhur türkmen nusgawy şahyry Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllyk ýubileýi hem-de Türkmenistanyň gadymy Änew şäheriniň «Türki dünýäniň medeni paýtagty» diýlip yglan edilmegi mynasybetli halkara derejede birnäçe çäreleri geçirmegi meýilleşdirýäris. Biz bu ugurda halkara hyzmatdaşlyga, hususan-da, türki halklar bilen bilelikdäki işleriň durmuşa geçirilmegine uly ähmiýet berýäris. Mümkinçilikden peýdalanyp, Sizi öňümizdäki ýylda ýurdumyzda geçiriljek dabaralara gatnaşmaga uly hormat bilen çagyrýaryn.

Şeýle hem biz ylym-bilim, saglygy goraýyş, sport we beýleki ugurlarda amala aşyrylýan işleri has-da berkitmegi maksadalaýyk hasaplaýarys. Hususan-da, ylmy-barlag institutlarynyň, ýokary okuw mekdepleriniň, öňdebaryjy ylmy merkezleriň arasyndaky gatnaşyklary depginli ösdürmegi teklip edýärin.

Şu günki sammitiň örän ähmiýetli waka bolmak bilen, türki dilli döwletleriň özara gatnaşyklaryny mundan beýläk-de ösdürmäge itergi berjekdigine berk ynanýaryn. Sözümiň ahyrynda siziň ähliňize jogapkärli döwlet işiňizde uly üstünlikleri, doganlyk halklarymyza bolsa abadançylyk we gülläp ösüş arzuw edýärin.

(г.Астана, 3 ноября 2023 года)

Уважаемые главы государств!

Уважаемые участники Саммита!

Прежде всего, хочу выразить Президенту Республики Казахстан Касым-Жомарту Кемелевичу Токаеву глубокую признательность за приглашение для участия в сегодняшней встрече высокого уровня Организации тюркских государств, созданные условия для высокой организации мероприятия и тёплое гостеприимство!

Уверен, что нынешний Саммит будет способствовать дальнейшему развитию политико-дипломатических, торгово-экономических и культурно-гуманитарных связей между нашими странами и определению новых задач на перспективу в этих направлениях.

Уважаемые участники Саммита!

Сегодня политические контакты между государствами-участниками Организации тюркских государств отличаются высоким уровнем. Наши страны, поддерживая друг друга, эффективно взаимодействуют в двустороннем и многостороннем форматах, а также в рамках Организации Объединённых Наций и других авторитетных международных структур. В нынешнее непростое время такие тесные отношения обретают особое значение.

Как известно, в последние годы система международных связей переживает трудный период своего развития. В разных уголках, в том числе и в близких к нашим странам регионах имеют место сложные политико-стратегические ситуации.

В результате мировая общественность сталкивается со всевозможными глобальными вызовами и угрозами. Для выхода из этих сложных катаклизмов, оказывающих негативное воздействие на систему всеобщего мира и безопасности, государствам важно консолидировать усилия, взвешенно оценивать возникшие политические ситуации и принимать необходимые решения.

В данном контексте, опираясь на нормы международного права и, в первую очередь, на Устав Организации Объединённых Наций, следует создавать эффективные механизмы борьбы с возникающими угрозами, наладить совместную работу, разрабатывать конкретные подходы и планы.

В связи с этим Туркменистан, руководствуясь точкой зрения о неделимости и целостности безопасности, на 78-й сессии Генеральной Ассамблеи ООН выступил с инициативой о подготовке Стратегии всеобщей безопасности. Для практической реализации данной инициативы туркменская сторона считает целесообразным применение нижеследующих трёх принципов.

Во-первых, для недопущения конфликтных ситуаций, в частности, на начальном этапе их возникновения, использовать превентивную дипломатию;

во-вторых, полностью использовать возможности механизма нейтралитета;

в-третьих, восстановить культуру диалога, основанного на доверии.

Уверены, что указанная Стратегия будет способствовать укреп­лению взаимопонимания и сот­рудничества, решению стоящих перед мировой общественностью актуальных вопросов и претворению в жизнь Целей устойчивого развития.

В данном контексте я также твёрдо убеждён, что страны – участницы Организации тюркских государств окажут поддержку в практической реализации этой важной инициативы, с которой Туркменистан выступил в Сообществе Наций.

Как уже говорил наш уважаемый брат Реджеп Тайип Эрдоган, вся история человечества подтверждает, что на войне нет победителей. Выпущенная стрела обратно не вернётся, она не выбирает жертв, будь-то ребёнок или солдат. Поэтому нейтральный Туркменистан готов поддержать инициативу Реджепа Тайипа Эрдогана.

Говоря о международных критериях партнёрства, мы выдвигаем предложение о принятии Программы сотрудничества стран Организации тюркских государств на 2024–2025 годы для системного взаимодействия в рамках международных организаций.

В отношении торгово-экономического вектора, Туркменистан считает целесообразным активизировать контакты в рамках Организации тюркских государств. При этом, прежде всего, следует указать объединяющие экономическую сферу наших государств направления. Они включают транспорт, энергетику, торговлю, производственную кооперацию и другие отрасли.

Словом, мы считаем необходимым в соответствии с требованиями времени в полной мере и эффективно задействовать экономические возможности тюркских государств, согласованно действуя с учётом основных тенденций мирового развития.

Транспорту и логистике в отношениях наших государств отводится важное место.

Как вам известно, в нынешней обстановке всеобщей нестабильности одной из ключевых задач является создание современной транспортно-транзитной и логистической систем, связывающих наши государства и широко разветвлённых за их пределами.

В этом направлении Туркменистан в последние годы выступил с рядом крупных инфраструктурных проектов, объединяющих Азию и Европу. В них принимают активное участие также страны, входящие в Организацию тюркских государств.

Точнее, в 2017 году, согласно подписанному в Ашхабаде соответствующему Соглашению, создан транспортный коридор Афганистан–Туркменистан–Азербайджан–Грузия–Турция. В настоящее время предпринимаются все усилия для задействования на полную мощность этой транспортной магистрали.

Также в марте 2019 года по инициативе Туркменистана был создан транспортный коридор Каспийское море – Чёрное море и подписан соответствующий многосторонний документ.

Кроме того, ведётся работа по формированию транспортного коридора Кыргызстан–Узбекис­тан–Туркменистан с выходом к Каспийскому морю, который затем продлится до Азербайджана, а оттуда – в Турцию.

Приведённые выше примеры наглядно подтверждают востребованность и эффективность создаваемого при участии тюркских государств Транскаспийского транспортного коридора.

В данном контексте в целях активизации транспортно-транзитного сообщения предлагаю использовать потенциал логистической и инфраструктурной системы Туркменистана.

В качестве ещё одного важного направления следует указать энергетику.

Обладая богатыми нефтегазовыми месторождениями, Туркменистан проводит политику надёжного и безопасного экспорта энергоносителей на мировой рынок. В частности, осуществляются поставки туркменского природного газа и электроэнергии в соседние страны и государства региона.

В этом направлении установлено тесное взаимодействие со странами, входящими в Организацию тюркских государств.

В качестве примера, в настоящее время Туркменистан отправляет свой природный газ в соседние и братские страны – Узбекистан и Азербайджан.

В то же время имеются возможности для транспортировки туркменского природного газа через Каспийское море в Азербайджан и Турцию, и в перспективе вывести его на мировые рынки. Уверен, что в самое ближайшее время совместно с нашими братскими странами будут решены все необходимые вопросы, осуществлена соответствующая работа.

Также, говоря об электроэнергетике, Туркменистан экспортирует электроэнергию в братские страны Узбекистан и Кыргызстан.

В этой сфере мы в будущем сможем через Каспий поставлять электроэнергию в Азербайджан и Турцию.

К слову, сегодня на туркменском побережье Каспия вблизи города Туркменбаши заложен фундамент новой современной электростанции мощностью 1574 МГт.

В целом считаем целесообразным подготовку Дорожной карты по развитию сотрудничества в сфере энергетики странами-участницами Организации тюркских государств для активизации и юридического закрепления осуществляемой совместной деятельности.

Хочу отметить, что в повестке дня многостороннего сотрудничества между тюркскими государствами, имеющими схожие историю, культуру, язык и традиции, культурно-гуманитарные отношения занимают важное место.

Налаженное в этой сфере тесное взаимодействие системно развивается на основе дружбы и братства, обоюдного уважения, доверия и оказания поддержки друг другу. В результате укрепления партнёрства в области культуры, искусства, науки, образования, спорта создаются благоприятные условия для сближения наших стран и народов.

В связи с этим предлагаю регулярно проводить двусторонние и многосторонние культурные мероприятия, в частности, совместные Дни культуры тюркских государств.

Вместе с тем на высоком уровне развиваются контакты в рамках Международной организации тюркской культуры (ТЮРКСОЙ). Отмечая значимую деятельность ТЮРКСОЙ в культурно-гуманитарном направлении, считаю целесообразным расширять проводимые в её рамках совместные мероприятия.

В связи с тем, что в 2024 году празднуется 300-летний юбилей великого туркменского поэта-классика и мыслителя Махтумкули Фраги, а также провозглашением древнего туркменского города Анау «Культурной столицей тюркского мира», запланирован ряд мероприятий международного уровня. В данном контексте большое значение мы придаём международному сотрудничеству, в частности, совместной работе с тюркскими народами. Пользуясь случаем, приглашаю всех вас принять участие в предстоящих в следующем году торжествах.

Также мы считаем целесо­образным укрепить взаимодействие в области науки и образования, здравоохранения, спорта и в других областях. В частности, предлагаю активизировать контакты между научно-исследовательскими институтами, высшими учебными заведениями, ведущими научными центрами.

Твёрдо уверен, что сегодняшний Саммит, являясь значимым событием, придаст импульс дальнейшему развитию отношений между тюркскими государствами.

Завершая своё выступление, хочу пожелать всем вам больших успехов в вашей ответственной деятельности, а нашим братским народам – благополучия и процветания!

(г.Астана, 3 ноября 2023 года)

Уважаемые главы государств!

Уважаемые участники Саммита!

Прежде всего, хочу выразить Президенту Республики Казахстан Касым-Жомарту Кемелевичу Токаеву глубокую признательность за приглашение для участия в сегодняшней встрече высокого уровня Организации тюркских государств, созданные условия для высокой организации мероприятия и тёплое гостеприимство!

Уверен, что нынешний Саммит будет способствовать дальнейшему развитию политико-дипломатических, торгово-экономических и культурно-гуманитарных связей между нашими странами и определению новых задач на перспективу в этих направлениях.

Уважаемые участники Саммита!

Сегодня политические контакты между государствами-участниками Организации тюркских государств отличаются высоким уровнем. Наши страны, поддерживая друг друга, эффективно взаимодействуют в двустороннем и многостороннем форматах, а также в рамках Организации Объединённых Наций и других авторитетных международных структур. В нынешнее непростое время такие тесные отношения обретают особое значение.

Как известно, в последние годы система международных связей переживает трудный период своего развития. В разных уголках, в том числе и в близких к нашим странам регионах имеют место сложные политико-стратегические ситуации.

В результате мировая общественность сталкивается со всевозможными глобальными вызовами и угрозами. Для выхода из этих сложных катаклизмов, оказывающих негативное воздействие на систему всеобщего мира и безопасности, государствам важно консолидировать усилия, взвешенно оценивать возникшие политические ситуации и принимать необходимые решения.

В данном контексте, опираясь на нормы международного права и, в первую очередь, на Устав Организации Объединённых Наций, следует создавать эффективные механизмы борьбы с возникающими угрозами, наладить совместную работу, разрабатывать конкретные подходы и планы.

В связи с этим Туркменистан, руководствуясь точкой зрения о неделимости и целостности безопасности, на 78-й сессии Генеральной Ассамблеи ООН выступил с инициативой о подготовке Стратегии всеобщей безопасности. Для практической реализации данной инициативы туркменская сторона считает целесообразным применение нижеследующих трёх принципов.

Во-первых, для недопущения конфликтных ситуаций, в частности, на начальном этапе их возникновения, использовать превентивную дипломатию;

во-вторых, полностью использовать возможности механизма нейтралитета;

в-третьих, восстановить культуру диалога, основанного на доверии.

Уверены, что указанная Стратегия будет способствовать укреп­лению взаимопонимания и сот­рудничества, решению стоящих перед мировой общественностью актуальных вопросов и претворению в жизнь Целей устойчивого развития.

В данном контексте я также твёрдо убеждён, что страны – участницы Организации тюркских государств окажут поддержку в практической реализации этой важной инициативы, с которой Туркменистан выступил в Сообществе Наций.

Как уже говорил наш уважаемый брат Реджеп Тайип Эрдоган, вся история человечества подтверждает, что на войне нет победителей. Выпущенная стрела обратно не вернётся, она не выбирает жертв, будь-то ребёнок или солдат. Поэтому нейтральный Туркменистан готов поддержать инициативу Реджепа Тайипа Эрдогана.

Говоря о международных критериях партнёрства, мы выдвигаем предложение о принятии Программы сотрудничества стран Организации тюркских государств на 2024–2025 годы для системного взаимодействия в рамках международных организаций.

В отношении торгово-экономического вектора, Туркменистан считает целесообразным активизировать контакты в рамках Организации тюркских государств. При этом, прежде всего, следует указать объединяющие экономическую сферу наших государств направления. Они включают транспорт, энергетику, торговлю, производственную кооперацию и другие отрасли.

Словом, мы считаем необходимым в соответствии с требованиями времени в полной мере и эффективно задействовать экономические возможности тюркских государств, согласованно действуя с учётом основных тенденций мирового развития.

Транспорту и логистике в отношениях наших государств отводится важное место.

Как вам известно, в нынешней обстановке всеобщей нестабильности одной из ключевых задач является создание современной транспортно-транзитной и логистической систем, связывающих наши государства и широко разветвлённых за их пределами.

В этом направлении Туркменистан в последние годы выступил с рядом крупных инфраструктурных проектов, объединяющих Азию и Европу. В них принимают активное участие также страны, входящие в Организацию тюркских государств.

Точнее, в 2017 году, согласно подписанному в Ашхабаде соответствующему Соглашению, создан транспортный коридор Афганистан–Туркменистан–Азербайджан–Грузия–Турция. В настоящее время предпринимаются все усилия для задействования на полную мощность этой транспортной магистрали.

Также в марте 2019 года по инициативе Туркменистана был создан транспортный коридор Каспийское море – Чёрное море и подписан соответствующий многосторонний документ.

Кроме того, ведётся работа по формированию транспортного коридора Кыргызстан–Узбекис­тан–Туркменистан с выходом к Каспийскому морю, который затем продлится до Азербайджана, а оттуда – в Турцию.

Приведённые выше примеры наглядно подтверждают востребованность и эффективность создаваемого при участии тюркских государств Транскаспийского транспортного коридора.

В данном контексте в целях активизации транспортно-транзитного сообщения предлагаю использовать потенциал логистической и инфраструктурной системы Туркменистана.

В качестве ещё одного важного направления следует указать энергетику.

Обладая богатыми нефтегазовыми месторождениями, Туркменистан проводит политику надёжного и безопасного экспорта энергоносителей на мировой рынок. В частности, осуществляются поставки туркменского природного газа и электроэнергии в соседние страны и государства региона.

В этом направлении установлено тесное взаимодействие со странами, входящими в Организацию тюркских государств.

В качестве примера, в настоящее время Туркменистан отправляет свой природный газ в соседние и братские страны – Узбекистан и Азербайджан.

В то же время имеются возможности для транспортировки туркменского природного газа через Каспийское море в Азербайджан и Турцию, и в перспективе вывести его на мировые рынки. Уверен, что в самое ближайшее время совместно с нашими братскими странами будут решены все необходимые вопросы, осуществлена соответствующая работа.

Также, говоря об электроэнергетике, Туркменистан экспортирует электроэнергию в братские страны Узбекистан и Кыргызстан.

В этой сфере мы в будущем сможем через Каспий поставлять электроэнергию в Азербайджан и Турцию.

К слову, сегодня на туркменском побережье Каспия вблизи города Туркменбаши заложен фундамент новой современной электростанции мощностью 1574 МГт.

В целом считаем целесообразным подготовку Дорожной карты по развитию сотрудничества в сфере энергетики странами-участницами Организации тюркских государств для активизации и юридического закрепления осуществляемой совместной деятельности.

Хочу отметить, что в повестке дня многостороннего сотрудничества между тюркскими государствами, имеющими схожие историю, культуру, язык и традиции, культурно-гуманитарные отношения занимают важное место.

Налаженное в этой сфере тесное взаимодействие системно развивается на основе дружбы и братства, обоюдного уважения, доверия и оказания поддержки друг другу. В результате укрепления партнёрства в области культуры, искусства, науки, образования, спорта создаются благоприятные условия для сближения наших стран и народов.

В связи с этим предлагаю регулярно проводить двусторонние и многосторонние культурные мероприятия, в частности, совместные Дни культуры тюркских государств.

Вместе с тем на высоком уровне развиваются контакты в рамках Международной организации тюркской культуры (ТЮРКСОЙ). Отмечая значимую деятельность ТЮРКСОЙ в культурно-гуманитарном направлении, считаю целесообразным расширять проводимые в её рамках совместные мероприятия.

В связи с тем, что в 2024 году празднуется 300-летний юбилей великого туркменского поэта-классика и мыслителя Махтумкули Фраги, а также провозглашением древнего туркменского города Анау «Культурной столицей тюркского мира», запланирован ряд мероприятий международного уровня. В данном контексте большое значение мы придаём международному сотрудничеству, в частности, совместной работе с тюркскими народами. Пользуясь случаем, приглашаю всех вас принять участие в предстоящих в следующем году торжествах.

Также мы считаем целесо­образным укрепить взаимодействие в области науки и образования, здравоохранения, спорта и в других областях. В частности, предлагаю активизировать контакты между научно-исследовательскими институтами, высшими учебными заведениями, ведущими научными центрами.

Твёрдо уверен, что сегодняшний Саммит, являясь значимым событием, придаст импульс дальнейшему развитию отношений между тюркскими государствами.

Завершая своё выступление, хочу пожелать всем вам больших успехов в вашей ответственной деятельности, а нашим братским народам – благополучия и процветания!

MEŇZEŞ HABARLAR

Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň mejlisi

Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda döwlet durmuşyna degişli birnäçe meselelere garaldy.

Ilki bilen, Mejlisiň Başlygy D.Gulmanowa çykyş edip, alnyp barylýan kanun çykaryjylyk işi barada maglumat berdi. Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda raýat-hukuk gatnaşyklaryny ösdürmek, döwletimiziň býujet ulgamynyň işini we dolandyrylyşyny döwrebaplaşdyrmak, Pensiýa gaznasynyň işine sanly ulgamy ornaşdyrmak, Döwlet arassaçylyk we keselleriň ýaýramagyna garşy göreşmek gullugynyň işlerini has-da kämilleşdirmek, maýyplygy bolan adamlaryň dürli derejeli halkara sport ýaryşlaryna gatnaşmaklaryny düzgünleşdirmek, ýaş alymlaryň ylmy işler bilen meşgullanmagy üçin has giň mümkinçilikleri döretmek, ýurdumyzda sport ulgamynda amala aşyrylýan işleri Bütindünýä dopinge garşy göreş agentliginiň kodeksine laýyk getirmek, adwokatura we adwokatlyk işi, raýat ýagdaýynyň namalary, tohumçylyk işi bilen bagly kanunlara degişli üýtgetmeleri we goşmaçalary girizmek boýunça işler alnyp barylýar.

Şeýle hem Nikaragua Respublikasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisinden ynanç haty kabul edildi. BMG-niň halkara bilermeni bilen geçirilen duşuşygyň barşynda “Türkmenistan bilen Birleşen Milletler Guramasynyň arasynda durnukly ösüş ugrunda 2021 — 2025-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlygyň Çarçuwaly maksatnamasynyň” çäklerinde alnyp barylýan işlere syn berildi. Mejlisiň deputatlary BMG-niň Çagalar gaznasynyň, ÝHHG-niň ýurdumyzyň degişli döwlet edaralary bilen bilelikde geçiren çärelerine gatnaşdylar. Bulardan başga-da, deputatlar Özbegistan Respublikasynyň Daşkent, Belarus Respublikasynyň Minsk, Awstriýa Respublikasynyň Wena şäherlerinde iş saparlarynda boldular, ÝHHG-niň Parlament Assambleýasynyň Rumyniýanyň Buharest şäherinde geçirilen 31-nji ýyllyk mejlisine gatnaşdylar. Deputatlaryň döwlet syýasatyny, “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylynyň taryhy we syýasy-jemgyýetçilik ähmiýetini, kabul edilýän kanunlaryň many-mazmunyny halk köpçüligine düşündirmek, wagyz etmek boýunça degişli işleri alyp barýandyklary barada hem aýdyldy.

Hormatly Prezidentimiz häzirki döwrüň talaplaryna laýyk gelýän täze kanunlaryň taslamalaryny işläp taýýarlamaga aýratyn üns bermegiň zerurdygyny belledi. Şunuň bilen birlikde, bu ugurda alnyp barylýan işleri düýpli kämilleşdirmegiň wajypdygyna üns çekildi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary H.Geldimyradow ykdysadyýetiň pudaklarynda sanly ulgamy giňden ornaşdyrmak, innowasion tehnologiýalary ulanmak arkaly bank hyzmatlarynyň hilini ýokarlandyrmak boýunça durmuşa geçirilýän işler barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda” karzlaşdyrmakda onlaýn ýüztutmalar arkaly berilýän karzlaryň möçberini artdyrmak we onlaýn karzlaşdyrma amallaryny kämilleşdirmek boýunça degişli çäreleri amala aşyrmak wezipesi öňde goýuldy. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýer Türkmenistanyň “Halkbank” paýdarlar täjirçilik banky tarapyndan öz müşderileri bolan fiziki şahslar üçin işlenip taýýarlanylan “Sanly karz” ulgamynyň mümkinçilikleri we artykmaçlyklary barada habar berdi. Hyzmatlaryň bu görnüşi internet ulgamy arkaly müşderilere uzak aralykdan hyzmat edilmegini, şol sanda banklar tarapyndan raýatlar üçin karzlaryň resmileşdirilmeginde sanly ulgamyň kömegi arkaly ýeňillikleriň döredilmegini göz öňünde tutýar.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, häzirki wagtda ykdysadyýetimiziň ähli pudaklaryna sanly ulgamyň giňden ornaşdyrylýandygyny, bank hyzmatlarynyň hilini ýokarlandyrmaga we görnüşlerini artdyrmaga yzygiderli üns berilýändigini kanagatlanma bilen belledi. Döwlet Baştutanymyz «Halkbank» paýdarlar täjirçilik banky tarapyndan fiziki şahslar üçin niýetlenen «Sanly karz» ulgamyny ulanyşa girizmek baradaky teklibi goldap, wise-premýere bu ugurda degişli işleri geçirmegi tabşyrdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Amanow “Türkmengaz” döwlet konserni tarapyndan gaz üpjünçilik ulgamynda sanly ulgamy ornaşdyrmak babatda alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Nygtalyşy ýaly, “Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynda” göz öňünde tutulan wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmek maksady bilen, ýurdumyzda zerur çäreler görülýär, hususan-da, täze tehnologiýalara laýyklykda, tebigy gazy sarp edýän hojalyklarda “akylly” gaz hasaplaýjy enjamlary gurnamak boýunça degişli işler alnyp barylýar.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, ilatymyzy, edara-kärhanalary tebigy we suwuklandyrylan gaz bilen howpsuz hem-de ygtybarly üpjün etmäge mümkinçilik berýän döwrebap gaz hasaplaýjy enjamlaryň gurnalmagynyň wajypdygyny belledi. Gaz üpjünçilik desgalarynyň önümçiligine has kämil aragatnaşyk ulgamynyň ornaşdyrylmagy bolsa sarp edilýän tebigy gaza gözegçiligi has-da güýçlendirmäge mümkinçilik berer diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we wise-premýere degişli işleri geçirmegi tabşyrdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary T.Atahallyýew oba hojalyk toplumynda işleriň ýagdaýy, welaýatlarda möwsümleýin oba hojalyk işleriniň geçirilişi barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, ýurdumyzda galla oragy dowam edýär, ýygnalan bugdaý hasylyny talabalaýyk saklamak üçin hasyly galla kabul ediş nokatlaryndan ammarlara we elewatorlara daşamak işleri geçirilýär. Diýarymyzda 2025-nji ýylyň bugdaý hasylynyň düýbüni tutmak, ýerleri ekiş möwsümine taýýarlamak maksady bilen, häzirki wagtda galla oragyndan boşan meýdanlarda sürüm işleri geçirilýär, bugdaý tohumlaryny, oba hojalyk tehnikalaryny taýýarlamak işleri alnyp barylýar. Gowaça ekilen meýdanlarda ideg işleri, hususan-da, hatarara bejergi, mineral dökünler bilen iýmitlendirmek, ösüş suwuny tutmak işleri dowam edýär. Ýurdumyzda azyk bolçulygyny has-da pugtalandyrmak boýunça zerur tagallalar edilýär. Daşoguz we Lebap welaýatlarynyň şaly ekilen meýdanlarynda ideg işleri, Mary welaýatynda bolsa güýzlük gant şugundyrynyň ekişini geçirmek, gögeriş suwuny tutmak işleri alnyp barylýar.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, oba hojalyk toplumyny ösdürmegi dowam etmegiň, welaýatlarda galla oragyny guramaçylykly geçirmegiň, ýygnalan hasyly kabul ediş bölümlerine tabşyrmak işlerine berk gözegçilik etmegiň, bu ugurda tehnikalaryň doly güýjünde we bökdençsiz işledilmegini üpjün etmegiň wajypdygyny belledi. Döwlet Baştutanymyz geljek ýylyň bugdaý hasylynyň düýbüni tutmak, ýerleri ekiş möwsümine taýýarlamak boýunça hem degişli işleri geçirmegiň möhümdigine ünsi çekdi. Gowaça ekilen meýdanlarda ideg işleriniň agrotehniki kadalara laýyk geçirilmegini berk gözegçilikde saklamak, beýleki möwsümleýin oba hojalyk ekinleriniň bol hasylyny ýetişdirmek işlerini-de talabalaýyk alyp barmak zerurdyr diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy we wise-premýere bu babatda degişli tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Annamämmedow ýurdumyzyň himiýa senagatynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny we düzümini pugtalandyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, “Türkmenhimiýa” döwlet konserni tarapyndan içerki sarp edijileri himiýa önümleri, hususan-da, himiýa we nebitgaz pudaklarynyň önümçiliklerinde ulanylýan suwuk hlor bilen üpjün etmek boýunça degişli işler alnyp barylýar. Bu serişdäni bildirilýän talaplara laýyklykda saklamak maksady bilen, “Balkanabat” ýod zawodynyň Jebel ýük saklanýan bölüminiň durkuny täzelemek we döwrebaplaşdyrmak teklip edilýär.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, ýurdumyzyň içerki sarp edijilerini himiýa önümleri bilen üpjün etmek boýunça alnyp barylýan işleri döwrebap guramaga möhüm ähmiýet bermegiň zerurdygyny nygtady. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz «Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň «Balkanabat» ýod zawodynyň Jebel ýük saklanýan bölüminiň durkuny täzelemek we döwrebaplaşdyrmak boýunça taýýarlanan teklibi goldady we wise-premýere degişli işleri geçirmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Atdaýew goňşy döwletler bilen özara bähbitli söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, Türkmenistanyň Hökümeti bilen Özbegistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda ikitaraplaýyn daşary ykdysady gatnaşyklary mundan beýläk hem ösdürmek hakynda 2022-nji ýylyň 21-nji oktýabrynda gol çekilen Ylalaşyga laýyklykda degişli işler alnyp barylýar. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyzyň garamagyna degişli teklip hödürlenildi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, Özbegistan Respublikasynyň biziň iň ýakyn hyzmatdaş döwletlerimiziň biri bolup durýandygyny belledi we goňşy ýurtlar bilen hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek boýunça alnyp barylýan işleri dowam etdirmegiň zerurdygyny nygtady. Döwlet Baştutanymyz özara bähbitli söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy giňeltmek üçin zerur çäreleri görmegiň wajypdygyny aýtdy hem-de hödürlenen teklibi goldap, wise-premýere bu ugurda degişli işleri geçirmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa geljek ýylda Ahal welaýatynda Medeniýet hepdeligini geçirmek hakynda Kararyň taslamasy barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, asylly däbe görä, bu döredijilik çäresi her ýyl Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet güni mynasybetli guralýar. Şu ýyl bu sungat baýramçylygy Arkadag şäherinde geçirildi. Onuň çäklerinde milli medeni mirasy wagyz etmäge gönükdirilen dürli çäreler guraldy. Hasabatyň dowamynda wise-premýer döwlet Baştutanymyzyň garamagyna 2025-nji ýylda Medeniýet hepdeligini Ahal welaýatynda geçirmek baradaky degişli resminamanyň taslamasyny hödürledi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzyň medeniýet ulgamyny yzygiderli ösdürmegiň möhüm wezipeleriň biri bolup durýandygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, türkmen medeniýetini we sungatyny has-da kämilleşdirmäge uly üns berilýär. Döwlet Baştutanymyz Medeniýet hepdeligini türkmen medeniýetiniň, sungatynyň, edebiýatynyň baýramy görnüşinde geçirmek maksady bilen, «Ahal welaýatynda Medeniýet hepdeligini geçirmek hakynda» Karara gol çekip, resminamany sanly ulgam arkaly wise-premýere iberdi we birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary N.Amannepesow Döwlet ylmy-tehniki maksatnamalaryny işläp taýýarlamagyň, ýerine ýetirmegiň we maliýeleşdirmegiň Tertibini tassyklamak hakynda Kararyň taslamasy barada hasabat berdi.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ylym ulgamy yzygiderli kämilleşdirilip, milli ykdysadyýetimiziň şu günki we geljekki ösüşleri üçin berk binýadyň döredilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Häzirki wagtda ýurdumyzyň kämil kanunçylyk-hukuk binýady kemala getirilýär. Şunuň bilen baglylykda, ylmy, ylmy-tehniki we innowasiýa işiniň ileri tutulýan ugurlary boýunça döwlet ylmy-tehniki syýasatynyň amala aşyrylyşynyň netijeliligini has-da ýokarlandyrmak, täze işläp taýýarlamalaryň, öňdebaryjy usullaryň, tejribeleriň we tehnologiýalaryň, ylmyň hem-de tehnikanyň soňky gazananlarynyň önümçilige ornaşdyrylyşyny çaltlandyrmak, maksatnamalary işläp taýýarlamak, maliýeleşdirmek bilen bagly gatnaşyklaryň düzgünleşdirilişini kämilleşdirmek maksady bilen, Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasy tarapyndan degişli resminamanyň taslamasy taýýarlanyldy.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, ýurdumyzda ylmy-tehniki maksatnamalary işläp taýýarlamagyň, maliýeleşdirmegiň we olaryň ýerine ýetirilişine gözegçilik etmegiň möhümdigine ünsi çekdi. Hormatly Prezidentimiz degişli Karara gol çekip, ony sanly ulgam arkaly wise-premýere iberdi hem-de ylym ulgamynda täze işläp taýýarlamalary, öňdebaryjy usullary we tehnologiýalary, ylmyň, tehnikanyň soňky gazananlaryny önümçilige ornaşdyrmagy has-da çaltlandyrmak babatda anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow Türkmenistanyň Gündogar Ýewropa ýurtlary bilen hyzmatdaşlygyny ösdürmek boýunça durmuşa geçirilýän işler barada hasabat berdi.

Ýurdumyzyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri Ýewropa sebitiniň ýurtlary bilen hyzmatdaşlygy ösdürmekden ybaratdyr. Hususan-da, Ýewropa Bileleşigine agza bolan Gündogar Ýewropa ýurtlary, ýagny Polşa, Wengriýa, Çehiýa, Rumyniýa we Slowakiýa bilen ikitaraplaýyn gatnaşyklary pugtalandyrmak boýunça netijeli işler alnyp barylýar. Şunuň bilen baglylykda, Daşary işler ministrligi tarapyndan birnäçe teklipler taýýarlanyldy.

Türkmen-polýak hyzmatdaşlygyny giňeltmek maksady bilen, şu ýylyň 17-nji iýunynda Warşawa şäherinde iki ýurduň Daşary işler ministrlikleriniň arasynda syýasy geňeşmeler geçirildi. Duşuşygyň barşynda dürli ulgamlarda özara gatnaşyklaryň möhüm meseleleri boýunça pikir alşyldy. Şeýle hem “Türkmenistanyň we Polşanyň Daşary işler ministrlikleriniň arasynda 2025-2026-njy ýyllarda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Maksatnama” gol çekildi. Gepleşikleriň dowamynda polýak tarapy ikitaraplaýyn gatnaşyklary giňeltmek maksady bilen, Warşawada Türkmenistanyň konsullyk edarasyny ýa-da nokadyny açmak meselesiniň oňyn ýagdaýda çözülmegine gyzyklanma bildirdi. Bu teklibi içgin öwrenmek üçin şu ýylyň dördünji çärýeginde ýurdumyzyň degişli döwlet düzümleriniň wekillerini Polşanyň paýtagtyna iş saparyna ibermek teklip edilýär.

Şeýle hem ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça ikitaraplaýyn iş toparyny döretmek meselesi ara alnyp maslahatlaşyldy. Häzirki wagtda bu ugurda polýak tarapy bilen degişli işler alnyp barylýar. Medeni-ynsanperwer ulgamda gatnaşyklaryň geljegi, şol sanda muzeýleriň ugry boýunça gatnaşyklary ýola goýmagyň mümkinçilikleri barada pikir alşyldy. Şunuň bilen baglylykda, 2025-nji ýylyň dowamynda Warşawada ýurdumyzdaky muzeý eksponatlarynyň, şol sanda polýak medeniýetine degişli gymmatlyklaryň sergisini guramak boýunça işleriň geçirilmegi teklip edilýär. Polýak tarapy şu ýylyň 17-nji maýynda Aşgabatda açylan “Magtymguly Pyragy” medeni-seýilgäh toplumynda meşhur şahyr Adam Miskewiçiň heýkeliniň oturdylandygy üçin hoşallygyny beýan etdi.

Türkmenistan bilen Wengriýany hem dostlukly, özara bähbitli gatnaşyklar baglanyşdyrýar. Şunuň bilen baglylykda, ilkinji nobatda, ýokary derejedäki özara saparlary bellemek gerek. Mälim bolşy ýaly, Wengriýanyň Premýer-ministri Wiktor Orban 2023-nji ýylyň iýunynda Türkmenistanda saparda boldy. Şol ýylyň awgustynda bolsa hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Wengriýa iş saparyny amala aşyrdy. Gazanylan ylalaşyklary durmuşa geçirmek bilen bagly meseleleri ara alyp maslahatlaşmak maksady bilen, şu ýylyň 18-nji iýunynda Budapeşt şäherinde Daşary işler ministrlikleriniň arasynda syýasy geňeşmeler geçirildi. Saparyň çäklerinde Türkmenistanyň wekiliýeti Wengriýanyň Milli Assambleýasynyň Başlygynyň orunbasary bilen duşuşdy.

Netijeli türkmen-wenger dialogyny pugtalandyrmak maksady bilen, 2025-nji ýylyň birinji ýarymynda Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara toparyň altynjy mejlisini geçirmek teklip edilýär. Bellenilişi ýaly, wenger tarapynyň çakylygy boýunça, şu ýylyň 7 — 11-nji awgustynda Türkmenistanyň wekiliýeti Wengriýada geçiriljek “Kurultaý” medeni çäresine gatnaşar. Saparyň çäklerinde ýurdumyzyň Medeniýet günlerini we bu ýurtda Magtymguly Pyragynyň heýkeliniň açylyşy bilen bagly dabaraly çäreleri guramak teklip edilýär. Wenger tarapy hem “Magtymguly Pyragy” medeni-seýilgäh toplumynda bu ýurduň meşhur şahyry Şandor Petefiniň heýkeliniň oturdylandygy üçin türkmen tarapyna hoşallyk bildirdi. Bilim ulgamynda özara gatnaşyklar bilen baglylykda, “Stipendium Hungaricum” maksatnamasynyň çäklerinde geljekki hyzmatdaşlygyň mümkinçiliklerine garaldy.

Türkmenistan bilen Çehiýa Respublikasynyň arasyndaky köpugurly hyzmatdaşlygy ösdürmegiň meseleleri şu ýylyň 20-nji iýunynda Daşary işler ministrlikleriniň arasynda Pragada geçirilen syýasy geňeşmeleriň gün tertibine girizildi. Türkmen wekiliýetiniň saparynyň çäklerinde Çehiýanyň Parlamentiniň Başlygynyň orunbasary bilen hem duşuşyk geçirildi. Gepleşikleriň netijeleri boýunça birnäçe teklipler, şol sanda iki ýurduň Daşary işler ministrlikleriniň arasynda özara hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ähtnamanyň ýa-da Maksatnamanyň taslamasyny taýýarlamak, ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça iş toparyny döretmek, 2025-nji ýylda Çehiýanyň wekiliýetiniň ýurdumyza saparyny guramak baradaky teklipler taýýarlanyldy.

Ýewropa Bileleşiginiň çäklerinde Türkmenistanyň wajyp hyzmatdaşlarynyň biri hem Rumyniýadyr. 2008-nji ýyldan bäri ýokary derejedäki özara saparlaryň we duşuşyklaryň 5-si geçirildi. Iki ýurduň Daşary işler ministrlikleriniň arasynda duşuşyklar yzygiderli guralýar. Ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-rumyn hökümetara topary hereket edýär, energetika we ulag pudaklaryndaky hyzmatdaşlygy ösdürmek maksady bilen, bu ugurlardaky ýörite iş toparlarynyň mejlisleri yzygiderli geçirilýär. Ynsanperwer ulgamda, şol sanda bilim ulgamynda gatnaşyklar okgunly ösdürilýär.

Döwletara gatnaşyklary mundan beýläk-de pugtalandyrmak maksady bilen, 17-18-nji iýulda Buharest şäherinde iki ýurduň Daşary işler ministrlikleriniň arasynda syýasy geňeşmeleri geçirmek, şeýle hem şu ýylyň ikinji ýarymynda Buharestde hökümetara toparyň 8-nji mejlisini guramak boýunça zerur işleri amala aşyrmak teklip edilýär. Şonuň bilen birlikde, 2025-nji ýylda Rumyniýa ýokary derejedäki sapary guramak baradaky teklip beýan edildi.

Ýurdumyzyň Slowakiýa Respublikasy bilen hyzmatdaşlygyny ösdürmek boýunça netijeli çäreler görülýär. Döwletara dialogy täze derejä çykarmak, syýasy-diplomatik gatnaşyklary işjeňleşdirmek maksady bilen, şu ýylyň 16-17-nji iýulynda Bratislawada Daşary işler ministrlikleriniň arasynda geňeşmeleri geçirmek teklip edilýär. Türkmenistanyň wekiliýetiniň saparynyň çäklerinde Slowakiýanyň Söwda-senagat edarasynyň ýolbaşçysy bilen duşuşygyň göz öňünde tutulýandygyny, slowak kompaniýalarynyň türkmen hyzmatdaşlary bilen netijeli işewür gatnaşyklary ýola goýmaga gyzyklanma bildirýändigini nazara almak bilen, şu ýylyň 4-nji çärýeginde ýurdumyza dostlukly döwletiň işewür toparlarynyň wekilleriniň saparyny guramak teklip edildi. Şunuň bilen birlikde, 2024-nji ýylyň dowamynda ykdysady hyzmatdaşlyk baradaky hökümetara Ylalaşygyň taslamasyny taýýarlamak boýunça işi tamamlamak hem-de şoňa laýyklykda, 2025-nji ýylyň birinji ýarymynda Bratislawada hökümetara türkmen-slowak toparynyň mejlisini geçirmek baradaky teklip aýdyldy.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Türkmenistanyň Bitaraplyk syýasaty esasynda dünýä ýurtlary, şol sanda Ýewropa ýurtlary bilen netijeli gatnaşyklary alyp barýandygyny, özara bähbitli hyzmatdaşlygyň zerur ugurlary boýunça gatnaşyklary ösdürmäge çalyşýandygyny nygtady. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýer, daşary işler ministrine Türkmenistan bilen Ýewropa ýurtlarynyň arasyndaky hyzmatdaşlygy has-da berkitmek boýunça zerur işleri geçirmegi dowam etdirmek tabşyryldy.

Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew gämigurluşyk hem-de gämi abatlaýyş işlerini kämilleşdirmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylynda amala aşyrylýan durmuş-ykdysady özgertmeleriň çäklerinde ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmak, senagaty ösdürmek, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri ýurdumyzda öndürmek boýunça döwlet maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirilýär. Şunuň bilen baglylykda, ýerli çig maly önümçilikde, şol sanda gämileri arassalamakda ulanmak hem-de ony daşary ýurtlara eksport etmek mümkinçiliginiň öwrenilýändigi barada aýdyldy.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, ýurdumyzda gämi gurluşygy bilen bir hatarda, gämi abatlaýyş işleriniň hem kämilleşdirilýändigini belledi. Döwlet Baştutanymyz degişli işlerde ýerli çig maly ulanmak baradaky teklibi goldap, agentligiň ýolbaşçysyna zerur işleri geçirmegi tabşyrdy.

Mejlisde döwlet durmuşyna degişli başga-da birnäçe meselelere garaldy we olar boýunça degişli çözgütler kabul edildi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly geçirilen mejlisini jemläp, hemmelere berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

05.07.2024

BMG-niň Baş sekretary Türkmenistana sapar bilen geldi

Şu gün günüň ikinji ýarymynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretary Antoniu Guterriş türkmen paýtagtyna sapar bilen geldi.

Mälim bolşy ýaly, BMG bilen netijeli hyzmatdaşlyk hem-de ählumumy gün tertibiniň möhüm meseleleri boýunça çözgütleri işläp taýýarlamak Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Bu ugruň binýady türkmen halkynyň Milli Lideri tarapyndan goýlup, häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz tarapyndan üstünlikli durmuşa geçirilýär. Şunuň bilen birlikde, döwletimiziň “Açyk gapylar” syýasatynyň esasy ugurlaryny bellemelidiris. Olar ähli ýurtlaryň durmuş-ykdysady taýdan durnukly ösmegini, dünýäniň halklarynyň abadançylygyny üpjün etmegiň bähbidine parahatçylygy, howpsuzlygy pugtalandyrmakdan, giň halkara hyzmatdaşlygy ösdürmekden ybaratdyr.

Türkmenistan 1992-nji ýyldan bäri Birleşen Milletler Guramasynyň doly ygtyýarly agzasy bolmak bilen, bu iri düzümiň abraýyny artdyrmak ugrunda çykyş edýär. Guramanyň işiniň esasy maksatlary dünýäde parahatçylygy we howpsuzlygy üpjün etmek, döwletleriň arasynda dostlukly gatnaşyklary ösdürmek, halkara meseleleri çözmek, adam hukuklaryna hormat goýulmagyny üpjün etmekde hyzmatdaşlyk etmek bilen baglydyr. Hut biziň ýurdumyzyň açyklygy, onuň Milletler Bileleşiginiň binýadynda goýlan belent ýörelgelere ygrarlylygy 1995-nji ýylda Türkmenistana dünýäniň 185 döwletiniň biragyzdan ses bermeginde BMG tarapyndan özboluşly Bitaraplyk derejesiniň berilmegini şertlendirdi. 2015-nji ýylyň 3-nji iýunynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 69-njy sessiýasynda 193 döwletiň goldamagynda “Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy” atly Kararnama ikinji gezek kabul edildi.

Özara gatnaşyklaryň baý tejribesine daýanmak bilen, Türkmenistanyň we Milletler Bileleşiginiň hyzmatdaşlygy ýyl-ýyldan hil taýdan täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýar. Ýurdumyzyň guramanyň esasy halkara konwensiýalaryna goşulmagy munuň aýdyň güwäsidir. Olar bilelikdäki taslamalaryň we maksatnamalaryň çäklerinde strategik hyzmatdaşlyk üçin ygtybarly binýada öwrüldi. Bilelikdäki hyzmatdaşlyk ýyllarynda döwletimiz gyzyklanma bildirýän taraplaryň ählisi bilen özara ynanyşmak ýagdaýyndaky gatnaşyklary ýola goýup, öz üstüne alan borçnamalaryna berk eýerýändigini görkezdi. Türkmenistanyň BMG-niň Baş Assambleýasynyň wise-başlyklygyna hem-de bu abraýly guramanyň ýöriteleşdirilen edaralarynyň agzalygyna ençeme gezek saýlanylmagy, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça Aşgabatda BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň açylmagy ýurdumyzyň halkara giňişlikdäki abraýynyň barha artýandygyna şaýatlyk edýär.

Türkmenistanyň Baş Assambleýanyň sessiýalarynda öňe sürýän döredijilikli başlangyçlarynyň BMG tarapyndan uly goldawa eýe bolýandygyny bellemek gerek. Şol başlangyçlar bu düzüm tarapyndan yglan edilen 2030-njy ýyla çenli döwür üçin durnukly ösüş ulgamyndaky Gün tertibiniň çäklerinde hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmaga gönükdirilendir. Türkmen tarapynyň energetika howpsuzlygyny we turba geçiriji infrastrukturanyň ygtybarlylygyny üpjün etmek, üstaşyr ulag geçelgeleriniň halkara ulgamyny döretmek boýunça gyzyklanma bildirilýän hyzmatdaşlygy ýola goýmak boýunça başlangyçlarynyň BMG-niň Baş Assambleýasynyň degişli Kararnamalary bilen berkidilmegi munuň aýdyň mysalydyr. Bularyň ählisi Milletler Bileleşiginiň derejesinde hemmetaraplaýyn dialoga kuwwatly itergi berdi.

...BMG-niň we Türkmenistanyň baýdaklary bilen bezelen Aşgabadyň Halkara howa menzilinde abraýly halkara guramanyň ýolbaşçysyny türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow garşylady.

Uçaryň öňünde milli lybasly çagalar belent mertebeli myhmana duz-çörek hödürlediler we gül desselerini gowşurdylar. Iki tarapynda Hormat garawulynyň esgerleri nyzama düzülen haly ýodajygyndan ýöräp, Antoniu Guterriş resmi wekiliýetler zalyna barýar. Bu ýerde Gahryman Arkadagymyzyň BMG-niň Baş sekretary bilen söhbetdeşligi boldy.

Milli Liderimiz belent mertebeli myhman bilen salamlaşyp, Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagynyň we hemmetaraplaýyn giňeldilmeginiň Türkmenistanyň daşary syýasatynyň strategik ugry bolup durýandygyny nygtady. Bellenilişi ýaly, ýurdumyz dünýä bileleşiginiň işlerine işjeň gatnaşyp, mundan beýläk-de oňyn Bitaraplyk, parahatçylyk söýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk ugruna berk eýerer. 2021 — 2025-nji ýyllar üçin durnukly ösüş ulgamynda hyzmatdaşlygyň Çarçuwaly maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň netijeli häsiýete eýedigi nygtaldy. Ol bilelikde işlemek üçin esasy resminama bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň göz öňünde tutulan maksatnamalary we meýilnamalary durmuşa geçirmek üçin mundan beýläk-de ähli çäreleri görjekdigi tassyklanyldy.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow halkara guramalar hem-de BMG-niň düzümleýin edaralary bilen gatnaşyklaryň netijeli häsiýete eýedigini belläp, Antoniu Guterrişe türkmen tarapynyň dünýäde özara düşünişmek, ynanyşmak ýagdaýyny berkarar etmäge gönükdirilen döredijilikli başlangyçlaryny goldaýandygy üçin tüýs ýürekden minnetdarlyk bildirdi.

Öz nobatynda, BMG-niň Baş sekretary Aşgabada nobatdaky gezek sapar bilen gelýändigine şatdygyny aýtdy. Bellenilişi ýaly, Birleşen Milletler Guramasy Türkmenistany ygtybarly we jogapkärli hyzmatdaş hasaplaýar hem-de ýola goýlan, ählumumy abadançylygyň, ösüşiň maksatlaryna laýyk gelýän netijeli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmäge gyzyklanma bildirýär. Şunda türkmen döwletiniň hemişelik Bitaraplyk halkara hukuk derejesiniň ähmiýeti nygtaldy. Türkmenistan hoşniýetli goňşuçylyk, birek-birege hormat goýmak, deňhukuklylyk, dünýäniň ähli döwletleri bilen özara bähbitli hyzmatdaşlyk ýörelgelerine esaslanýan parahatçylyk söýüjilikli daşary syýasatyna berk eýerýär.

Myhman Gahryman Arkadagymyza ikitaraplaýyn gatnaşyklary pugtalandyrmaga goşýan uly şahsy goşandy üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi. Şol gatnaşyklar soňky ýyllarda hil taýdan täze many-mazmun bilen baýlaşdyryldy. Şunda Antoniu Guterriş türkmen halkynyň Milli Lideriniň raýatsyzlygy azaltmak we aradan aýyrmak meselelerini çözmekdäki tagallalaryna ýokary baha berdi.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy we BMG-niň Baş sekretary köp ugurlary — durmuş-ykdysady, hukuk ulgamyny, ynsanperwer, bilim, saglygy goraýyş, ekologiýa we beýleki birnäçe ugurlary öz içine alýan däp bolan hyzmatdaşlygyň berkidilýändigini kanagatlanma bilen belläp, netijeli gatnaşyklary yzygiderli ösdürmäge taýýardyklaryny tassykladylar. Soňky ýyllarda toplanan hyzmatdaşlygyň baý tejribesi hem-de onuň köpugurly mümkinçilikleri bu işde ygtybarly binýat bolup hyzmat edýär. Şunuň bilen birlikde, netijeli tekliplere, olary durmuşa geçirmek babatda tagallalara esaslanýan gatnaşyklaryň mundan beýläk-de üstünlikli ösdüriljekdigine ynam bildirildi.

Soňra türkmen halkynyň Milli Lideriniň we BMG-niň Baş sekretarynyň awtoulag kerweni paýtagtymyzyň howa menzilinden “Oguzkent” myhmanhanasyna tarap ugrady.

Iri halkara düzümiň ýolbaşçysynyň hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bilen ertir günüň birinji ýarymynda geçirjek resmi duşuşygy belent mertebeli myhmanyň Türkmenistanda bolmagynyň maksatnamasynyň esasy wakalarynyň biri bolar. Ikiçäk we giňeldilen düzümde guraljak gepleşikleriň gün tertibine ikitaraplaýyn hem halkara hyzmatdaşlygyň özara gyzyklanma bildirilýän meseleleriniň ençemesi giriziler.

Şeýle hem BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterrişiň türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow bilen gepleşikleri göz öňünde tutulýar. Garaşylyşy ýaly, onuň dowamynda Türkmenistan bilen Birleşen Milletler Guramasynyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň geljegi, sebit we ählumumy gün tertibiniň wajyp meseleleri boýunça pikir alşylar.

Aşgabada saparynyň barşynda jenap Guterriş BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezine we BMG-niň ýurdumyzdaky wekilhanasynyň edarasyna baryp görer. Abraýly halkara guramanyň ýolbaşçysy “Mirap” binasynyň açylyşy mynasybetli geçiriljek dabaralara hem gatnaşar. Bu bina BMG-niň Türkmenistandaky wekilhanasyna berler.

Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretarynyň şu gezekki sapary hem-de geçiriljek gepleşikler netijeli köpýyllyk gatnaşyklary giňeltmegiň, ony ählumumy bähbitlere laýyk gelýän täze many-mazmun bilen baýlaşdyrmagyň ýolunda möhüm ädim bolar. Duşuşyklaryň netijeleri boýunça gazanyljak ylalaşyklar 2030-njy ýyla çenli döwür üçin durnukly ösüş ulgamyndaky Gün tertibiniň maksatlary we wezipeleri bilen baglylykda, täze taslamalaryňdyr maksatnamalaryň durmuşa geçirilmegine kuwwatly itergi berer.

05.07.2024

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Astanada ŞHG-niň sammitine we Magtymguly Pyragynyň ýadygärliginiň açylyş dabarasyna gatnaşdy

Şu gün türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň (ŞHG) sammitine gatnaşmak maksady bilen, Gazagystan Respublikasyna iş sapary bilen ugrady. Aşgabadyň Halkara howa menzilinde Gahryman Arkadagymyzy resmi adamlar ugratdylar.

Täze taryhy döwürde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda Türkmenistan oňyn Bitaraplyk, parahatçylyk söýüjilik, giň netijeli hyzmatdaşlyk ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasat strategiýasyny yzygiderli durmuşa geçirýär. Şol strategiýada Milli Liderimiziň oňyn başlangyçlary mynasyp dowam etdirilýär. Bu babatda abraýly halkara we sebit guramalary bilen netijeli gatnaşyklary pugtalandyrmak ileri tutulýan ugurlaryň biri bolup durýar. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň ŞHG-niň sammitine hormatly myhman hökmünde gatnaşmagy munuň aýdyň güwäsidir. Ýokary derejeli duşuşyk Gazagystan Respublikasynyň paýtagty Astana şäherinde geçirilýär.

Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletler bilen Türkmenistany däp bolan dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklary, taryhyň dowamynda emele gelen medeni-ruhy umumylyk baglanyşdyrýar. Munuň özi ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşde netijeli gatnaşyklary ösdürmek üçin ygtybarly binýat bolup hyzmat edýär. Türkmen tarapynyň ŞHG-niň sammitlerine yzygiderli gatnaşmagy ýurdumyzyň döwletara, sebit we halkara hyzmatdaşlygy ösdürmekde, häzirki döwrüň derwaýys meseleleriniň sazlaşykly çözgütlerini işläp taýýarlamakda işjeň orny eýeleýändiginiň, şeýle hem Watanymyzyň dünýä giňişligindäki abraýynyň barha artýandygynyň aýdyň güwäsidir.

Astana şäheriniň Nursultan Nazarbaýew adyndaky Halkara howa menzilinde türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowy Gazagystan Respublikasynyň Premýer-ministri Olžas Bektenow we beýleki resmi adamlar garşyladylar. Bu ýerde ŞHG-niň sammitine gatnaşýan ýurtlaryň Döwlet baýdaklary belende galdyryldy, Hormat garawuly nyzama düzüldi. Gahryman Arkadagymyza gül desseleri gowşuryldy.

...Günüň ikinji ýarymynda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow “Garaşsyzlyk” köşgüne ugrady. Bu ýerde Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň sammiti geçirildi.

ŞHG-niň hemişelik esasda hereket edýän halkara hökümetara guramadygyny bellemek gerek. Onuň işiniň esasy wezipeleri sebitde parahatçylygy, howpsuzlygy, durnuklylygy pugtalandyrmakdan, häzirki döwrüň howplaryna hem-de wehimlerine garşy göreşmek maksady bilen tagallalary birleşdirmekden, syýasy ulgamda oňyn dialogy, netijeli söwda-ykdysady, ylmy-tehniki hyzmatdaşlygy, medeni-ynsanperwer gatnaşyklary ösdürmekden ybaratdyr. Gazagystan Respublikasy şu sammiti Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynda başlyklyk edýän ýurt hökmünde kabul edýär.

Sammite gatnaşmak üçin Astana ŞHG-ä agza döwletleriň hem-de guramada synçy we dialog boýunça hyzmatdaş derejesine eýe bolan ýurtlaryň ýolbaşçylary geldiler. Foruma halkara we sebit guramalarynyň ýolbaşçylary, şol sanda BMG-niň Baş sekretary hem çagyryldy.

“Garaşsyzlyk” köşgünde türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowy Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýew mähirli garşylady. Wekiliýet Baştutanlarynyň bilelikde surata düşmek dabarasy tamamlanandan soňra, uly mejlisler zalynda Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň “ŞHG+” görnüşindäki mejlisi geçirildi. Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýew ýygnananlary mähirli mübärekläp hem-de parahatçylykly, sazlaşykly ösüşiň gün tertibini ilerletmekde şu sammitiň ähmiýetini belläp, mejlise gatnaşyjylara söz berdi.

Çykyşynyň başynda Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Gazagystan Respublikasynyň Prezidentine çakylygy, myhmansöýerlik hem-de mejlisiň ýokary derejede guralandygy üçin minnetdarlyk bildirdi.

Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, Türkmenistan Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň ýokary derejede geçirilýän mejlislerine hormatly myhman hökmünde indi birnäçe gezek gatnaşyp gelýär. Munuň özi asylly däbe öwrüldi we biz şeýle derejäni Türkmenistana hormat-sarpanyň nyşany, ýurdumyza bildirilýän ynamyň ýokary derejesiniň we açyklygyň, gurama bilen ysnyşykly hyzmatdaşlygy ösdürmäge çalyşmagyň görkezijisi hökmünde kabul edýäris. Şeýle çemeleşme Türkmenistanyň meýillerine doly laýyk gelýär. Biziň ýurdumyz ŞHG-ni möhüm ähmiýetli we geljegi uly hyzmatdaş hasaplaýar.

Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna girýän we onuň bilen işleşýän halklar we döwletler bilen biziň ýurdumyzy çuňňur taryhy gatnaşyklar, geografik taýdan goňşuçylyk, umumy gymmatlyklar, dünýägaraýyş baglanyşdyrýar. Bu gün bolsa oňa ykdysadyýetde, söwdada, maýa goýumlarda, tehnologiýalarda özara bähbitler hem goşulýar diýip, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy sözüni dowam etdi. Elbetde, Türkmenistan ŞHG-niň işiniň esasyny düzýän parahatçylyk, özara hormat goýmak, deňhukuklylyk, hyzmatdaşlyk ýaly düýpli ýörelgeleri doly paýlaşýar. Biziň ýurdumyz bu gurama bilen olaryň iş ýüzünde durmuşa geçirilmeginiň üstünde işlemäge taýýardyr.

Türkmenistan indi ençeme ýyllaryň dowamynda halkara giňişlikde parahatçylygyň kepili hökmünde dialog başlangyjyny öňe sürýär. Bu pikir biziň sammitimiziň mowzugyna doly laýyk gelýär. Biz muny BMG-de, beýleki abraýly köptaraplaýyn düzümlerde bilelikdäki netijeli işe başlamak üçin oňat mümkinçilik diýip hasaplaýarys diýip, Gahryman Arkadagymyz belledi.

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň başlangyjy esasynda 2025-nji ýyl Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edildi. Munuň özi Baş Assambleýanyň degişli Kararnamasynda berkidildi. Bu bolsa parahatçylyk we parahatçylyk döredijilik gün tertibi boýunça umumy çemeleşmeleri hem-de utgaşykly garaýyşlary işläp taýýarlamak maksady bilen, biziň döwletlerimizi BMG-de geňeşmeler we gepleşikler prosesine doly derejede çekmek üçin syýasy-hukuk esaslaryny emele getirýär. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan ŞHG bilen Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny döretmek baradaky başlangyjymyzy goldamak mümkinçiligini ara alyp maslahatlaşmak isleýär. Bu başlangyç Türkmenistanyň Prezidenti tarapyndan geçen ýylyň sentýabrynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynyň plenar mejlisinde öňe sürüldi. Bu teklibiň oňyn seslenme döreden halatynda, biziň ýurtlarymyzyň daşary syýasat edaralaryna syýasy geňeşmeleriň degişli meýilnamasyny işläp taýýarlamak boýunça tabşyryklary berip bolardy. Siziň bu teklibi goldamagyňyza umyt edýäris diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri aýtdy.

Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow çykyşynyň daşary syýasy bölegini teswirlemek bilen, Bitarap Türkmenistanyň esasy maksatlarynyň diňe parahatçylykly, durnukly we açyk-aýdyň ösüş bilen baglanyşyklydygyny nygtady. Biziň ýurdumyz ählumumy parahatçylygyň hem-de howpsuzlygyň esasy hökmünde birek-birege hormat goýmak ýörelgesine daýanýan dialogyň formulasyna özara gatnaşyklaryň hut şeýle ugruna geçmegiň, olary yzygiderli ösdürmegiň we ýagdaýy kadalaşdyrmagyň esasy şerti hökmünde garaýar.

Hormatly Arkadagymyz duşuşyga gatnaşyjylara ýüzlenip, Türkmenistanyň ŞHG bilen hyzmatdaşlyga berýän bahasynda özara ykdysady bähbitleriň sazlaşdyrylmagyndan ugur alýandygyny belledi. Bu gün eýýäm hyzmatdaşlygyň geljegi we onuň uzak möhletli häsiýete eýedigi äşgärdir. Ýewraziýa giňişligi egsilmez serişdeler we demografik kuwwata eýedir, ol okgunly ykdysady ösüşi, ajaýyp ylmy-tehnologik üstünlikleri görkezýär. Bu ýagdaýlar bilelikde Türkmenistan bilen Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň strategik ulgamlarda — ulag-kommunikasiýa, energetika ulgamlarynda, beýleki köp ugurlarda netijeli gatnaşyklary babatda oňyn mümkinçilikleri açýar. Türkmen halkynyň Milli Lideri şular barada aýtmak bilen, Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça hyzmatdaşlygyň durnukly, esasy ugurlaryny ýola goýmak üçin ähli şertleriň bardygyna ynam bildirdi.

Türkmenistan geografik taýdan bu uly taslamanyň tebigy we has oňaýly halkasy bolup durýar. Onuň çäklerinde ŞHG döwletleri bilen dürli formatlarda hem-de düzümlerde işleşmäge taýýardyrys diýip, Gahryman Arkadagymyz üstaşyr ulag ulgamy babatda Merkezi Aziýanyň üsti bilen Hytaýdan Ýewropa we Ýakyn Gündogara barýan ugry aýratyn belledi.

Anyk aýdylanda, gürrüň Ýewropa çykalgasy bolan Hytaý — Gyrgyzystan — Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Türkiýe geçelgesi barada barýar. Logistik nukdaýnazardan, bu örän amatly ýoldur. Onuň netijeli işlemegi üçin möhüm meseleleri, şol sanda ýükleriň serhetüsti daşalmagy bilen baglanyşykly meseleleri çözmek zerur bolup durýar.

Türkmenistanyň hem-de ŞHG ýurtlarynyň gatnaşmagynda beýleki bir möhüm ähmiýetli utgaşykly ugur Türkmenbaşy şäheriniň üsti bilen Hazar deňziniň gündogar kenarýakasynyň ugry boýunça we soňra günorta tarapa, Eýranyň aýlagdaky deňiz terminallaryna barýan Demirgazyk — Günorta geçelgesi bilen baglanyşyklydyr. Merkezi Aziýanyň, Hindistanyň we Pakistanyň serişde, ykdysady, ulag kuwwatyny birleşdirmek bilen baglylykda, oňa Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasy ýurtlarynyň gatnaşmagy üçin mümkinçilikleriň bardygyny görýäris diýip, Milli Liderimiz sözüni dowam etdi.

Energetika ulgamynda hem bilelikde işlemek üçin uly mümkinçilikler bar. Türkmenistan ŞHG ýurtlaryna iberilýän uglewodorod çig malynyň we elektrik energiýasynyň möçberini ep-esli artdyrmak mümkinçiligine eýedir. Şunda hormatly Arkadagymyz tebigy gazyň möçberi we iberilýän möhletleri babatda ýurdumyzyň şertnamalaýyn borçnamalaryny takyk ýerine ýetirýändigine ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, türkmen halkynyň Milli Lideri ŞHG-niň gyzyklanma bildirýän döwletlerine Türkmenistanyň başlangyjy esasynda Owganystanyň çäginde amala aşyrylýan energetika we kommunikasiýa taslamalaryna gatnaşmaklarynyň mümkinçiliklerine garamagy teklip etdi. Gürrüň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ugry boýunça elektrik geçirijisiniň we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamynyň gurluşygynyň taslamalarynyň durmuşa geçirilişi barada barýar.

Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasy bilen hyzmatdaşlygyň beýleki möhüm ugurlarynyň hatarynda söwdany, senagat kooperasiýasyny, oba hojalyk ulgamyny, “ýaşyl” gün tertibini, maglumat tehnologiýalary ulgamyndaky hyzmatdaşlygy görkezmek bolar. Kiçi we orta telekeçiligi çekmek bilen, serhetýaka we sebit işewürlik gatnaşyklarynyň-da geljegi uly hasaplanýar.

Türkmenistan ynsanperwer, ylym we bilim ulgamlarynda gatnaşyklary giňeltmäge hem-de işjeňleşdirmäge çalyşýandygyny beýan edýär diýip, Gahryman Arkadagymyz belledi. Ýurdumyz taryhy-medeni mirasy öwrenmek, innowasion geljek, ýaşlaryň daşky gurşawy goramaga goşandy, ýaşlar telekeçiligi we işewürlik taslamalary ýaly ugurlar boýunça bilelikdäki ýaşlar maksatnamalaryny işläp taýýarlamak ugrunda çykyş edýär. Sport babatdaky hyzmatdaşlyga möhüm ähmiýet berilýär. Mälim bolşy ýaly, golaýda Aşgabat “Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň täze sport mümkinçilikleriniň şäheri” derejesine mynasyp boldy. Bu dereje giň halkara hyzmatdaşlyk, şol sanda ŞHG döwletleriniň türgenleriniň gatnaşmagy arkaly hyzmatdaşlyk üçin açyklygy göz öňünde tutýar.

Gahryman Arkadagymyzyň çykyşy uly üns bilen diňlenildi.

***

Şu gün Milli Liderimiz Gündogaryň beýik şahyry we akyldary Magtymguly Pyragynyň Astanada oturdylan ýadygärliginiň açylyş dabarasyna gatnaşdy. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow şäheriň merkezinde, Turan köçesiniň ugrunda dikilen heýkeliň ýanyna geldi. Ajaýyp söz ussadynyň doglan gününiň 300 ýyllygynyň halkara derejede baýram edilýän ýylynda geçirilýän dabara iki doganlyk halkyň medeni we ruhy gatnaşyklarynyň asyrlaryň jümmüşinden gözbaş alýandygyna aýdyň şaýatlyk edýär.

Gahryman Arkadagymyzy Gazagystan Respublikasynyň Parlamentiniň Senatynyň Başlygy Maulen Aşimbaýew mähirli garşylady. Dabara Türkmenistanyň we Gazagystan Respublikasynyň wekiliýetleri, medeniýet işgärleri, iki döwletiň döredijilik intelligensiýasynyň wekilleri, dostlukly ýurduň Parlamentiniň deputatlary gatnaşdylar. Iki ýurduň sungat ussatlarynyň joşgunly çykyşlary baýramçylyk dabarasyna özboluşly öwüşgin çaýdy. Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowa söz berilýär.

Gahryman Arkadagymyz ýygnananlara ýüzlenip, Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýewe, goňşy ýurduň ähli halkyna türkmen wekiliýetine bildirilen dostluk we myhmansöýerlik üçin minnetdarlyk bildirdi.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygynyň belleýşi ýaly, gözbaşyny asyrlardan alyp gaýdýan türkmen-gazak dostlugy häzirki wagtda has-da berkeýär. Islendik döwürde-de türkmen we gazak halklary iň ýakyn goňşy bolmak bilen, birek-birege uly hormat-sarpa goýýan, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny saklaýan, özara düşünişmek däplerine eýerýän doganlyk halklardyr. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda akyldar şahyrymyzyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli Gazagystan Respublikasynyň paýtagty Astana şäherinde Magtymguly Pyragynyň heýkeliniň oturdylmagy dost-doganlygymyzyň ebedidigini hem-de mizemezdigini görkezýär.

Magtymguly atamyzyň goşgularynda dostlugyň wasp edilişi ýaly, biz bir supranyň başynda, ýakynlygymyz hem ýürekdeşligimiz bilen, «Agzybire Taňry biýr» diýen ajaýyp pähimimizden ugur alyp, beýik işleriň başyny başlaýarys diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri aýtdy.

Türkmenistanda 2024-nji ýyl söz ussadymyzyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly diýip yglan edildi. Golaýda Aşgabadyň ajaýyp künjeginde, gojaman Köpetdagyň eteginde «Magtymguly Pyragy» medeni-seýilgäh toplumynyň we şahyryň ýadygärliginiň, şeýle-de dünýäniň onlarça ýurdunyň görnükli şahsyýetleriniň heýkelleriniň açylyş dabarasy geçirildi. Türkmen we gazak halklaryny köpasyrlyk taryhy ýakynlyk baglanyşdyrýar diýip, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy sözüni dowam etdi. Döredijilikde uly yz goýan şahsyýetleriň biri, kompozitor, dombra saz guralynda gazak halkynyň milli aýdymlaryny ýerine ýetiren ozan Kurmangazy Sagyrbaýulynyň heýkeliniň paýtagtymyzdaky «Magtymguly Pyragy» medeni-seýilgäh toplumynda oturdylmagy medeni gatnaşyklarymyzyň taryhyň gatlaryna uzap gidýän kökleriniň bardygyny görkezýär. Geljekde Aşgabatda görnükli gazak şahyry Abaý Kunanbaýewiň hem heýkelini oturtmagy göz öňünde tutýarys. Ine, görşüňiz ýaly, munuň özi hemme döwürlerde ysnyşykly, ýakyn gatnaşyklary saklamakda medeniýetiň, sazyň, şygryň, umuman, döredijiligiň uly ornunyň bardygynyň aýdyň güwäsidir diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri belledi.

Ýakynda Astana şäherinde ýokary guramaçylykly geçirilen Türkmenistanyň Gazagystan Respublikasyndaky Medeniýet günleri hem iki döwletiň arasyndaky medeni gatnaşyklaryň has-da ösdürilmeginde özboluşly waka öwrüldi.

Nusgawy şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň goşgularynda ynsan kalbynda döreýän ajaýyp duýgular, agzybirlige çagyryşlar öz aýdyň beýanyny tapypdyr. Ol diňe türkmen halkynyň edebiýatynyň däl-de, eýsem, türki dilli edebiýatyň hem baýlaşmagyna uly goşant goşan şahsyýetdir. Beýik akyldaryň geljek nesillere galdyran baý edebi mirasy bu gün umumadamzat gymmatlygyna öwrüldi diýip, Gahryman Arkadagymyz nygtady. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy çykyşynyň dowamynda häzirki döwürde-de gazagystanly terjimeçilerdir şahyrlaryň Magtymguly Pyragynyň goşgularyny gazak diline terjime edip, okyjylara ýetirýändiklerini, şeýle-de Oguz han adyndaky «Türkmenfilm» birleşiginiň döredijilik işgärleriniň gazak kärdeşleri bilen bilelikde Gazagystanyň dürli sebitlerinde Magtymguly Pyragynyň ömrüne we döredijiligine bagyşlanan «Ismim düşdi ilden-ile» atly dokumental filmi surata düşürendiklerini aýratyn buýsanç bilen belledi.

Magtymgulynyň edebi mirasyny öwrenmekde, wagyz etmekde bitirýän hyzmatlary üçin gazagystanly edebiýatçy alymlara, ýazyjy-şahyrlara we sungat ussatlaryna tüýs ýürekden hoşallyk bildirildi. Pursatdan peýdalanyp, Gahryman Arkadagymyz hemmeleri Astanada Magtymguly Pyragynyň heýkeliniň açylmagy mynasybetli ýene-de bir gezek gutlap, Gazagystanyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýewe we ýurduň halkyna hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň hem-de türkmen halkynyň adyndan minnetdarlygyny beýan etdi. Bu heýkeliň açylmagy iki halkyň arasyndaky dost-doganlyk gatnaşyklarynyň has-da pugtalanýandygynyň, birek-birege hormat goýlup, ata-babalarymyzyň gymmatly wesýetleriniň dowamat-dowam bolýandygynyň aýdyň nyşanyna öwrüldi diýip, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy belledi we çykyşyny: “Goý, türkmen-gazak dostlugy baky ýaşasyn!” diýen sözler bilen jemledi.

Soňra Gazagystan Respublikasynyň Parlamentiniň Senatynyň Başlygy Maulen Aşimbaýew çykyş edip, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowy we dabara gatnaşyjylaryň ählisini tüýs ýürekden mübärekledi. Şunda şu günki wakanyň Gazagystanyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýewiň, Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň arasynda gazanylan ylalaşygyň netijesinde mümkin bolandygy nygtaldy.

Şu gün türkmen halkynyň beýik ogly Magtymguly Pyragynyň heýkeliniň açylyşyna gatnaşmak biziň üçin uly hormatdyr. Beýik akyldar şahyr dostlukly halkyň ruhubelentliginiň, parasatlylygynyň, ynsanperwerliginiň nyşanyna öwrüldi. Geljekde Aşgabatda gazak akyldary we şahyry Abaýyň hem şeýle heýkeliniň oturdyljakdygynyň çuňňur manysy bar diýip, Gazagystanyň Parlamentiniň Senatynyň Başlygy aýtdy.

Biziň ýurtlarymyzy öňden gelýän hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklary baglanyşdyrýar. Ikitaraplaýyn diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer gatnaşyklar ýylsaýyn berkeýär. Şunda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň döwletara gatnaşyklary pugtalandyrmakdaky ägirt uly goşandy nygtaldy. Bellenilişi ýaly, häzirki ýagdaýlarda Türkmenistan bilen Gazagystanyň arasyndaky ynanyşmagyň ýokary derejesini “nusgalyk” diýip atlandyrmak bolar. Iň esasysy bolsa, iki halkyň arasyndaky asyrlaryň jümmüşine uzalyp gidýän özara düşünişmek, dostluk däpleri yzygiderli ösdürilýär.

M.Aşimbaýew Astanada beýik şahyr Magtymgulynyň heýkeliniň açylmagynyň biziň hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklarymyzyň anyk mysaly bolmak bilen çäklenmeýändigini aýtdy. Munuň özi iki doganlyk halkyň köki asyrlara uzaýan mizemez ruhy gatnaşyklarynyň aýdyň nyşanydyr. Elbetde, Magtymguly Pyragynyň mirasy tutuş adamzadyň gymmatlygy bolup durýar. Hut şoňa görä-de, şu ýyl TÜRKSOÝ tarapyndan “Türki dünýäsiniň beýik şahyry we akyldary Magtymguly Pyragy ýyly” diýlip yglan edildi, şahyryň doglan gününiň 300 ýyllygy bolsa ÝUNESKO bilen bilelikde bellenilip geçilýän şanly seneleriň sanawyna girizildi.

Gazagystanlylar üçin Magtymgulynyň döredijiligi aýratyn ähmiýete eýedir we doganlyk mährine çoýulandyr. Magtymgulynyň beýikligi adamzat pikiriniň hem ruhunyň parlak ýyldyzydyr. Biz Magtymguly Gazagystanda iň meşhur we uly sarpa goýulýan şahyrlaryň biri diýip ynamly aýdyp bileris. Ajaýyp söz ussady baradaky bu sözler meşhur gazak alymy, akademik Zaki Ahmetowa degişlidir diýip, Gazagystanyň Parlamentiniň Senatynyň Başlygy nygtady.

Beýik Abaýyň goşgulary we filosofiýasy ýaly, türkmen halkynyň beýik oglunyň şygryýet mirasy hem Gazagystanda türki medeniýetiň umumy genji-hazynasynyň aýrylmaz bölegi hökmünde kabul edilýär. Iki şahyryň döredijiligini şahyrana zehiniň güýji, pikirleriň çuňňurlygy hem-de Gündogar üçin umumy bolan ynsanperwer ýörelgeler baglanyşdyrýar. Şeýle-de olary ahlak taýdan kämillige, halklaryň jebisligine çagyryş ýakynlaşdyrýar. XIX asyryň ortalarynda Germaniýada şahyryň eserlerini neşir eden wengriýaly Gündogary öwreniji Arminiý Wamberi hem Magtymgulynyň şygyrlarynyň parasatlylygyny, öňdengörüjilikli häsiýete eýedigini belläp geçipdir. Şahyryň bu zehini “Türkmeniň” atly goşgusynda-da öz aýdyň beýanyny tapýar diýip, Gazagystan Respublikasynyň Parlamentiniň Senatynyň Başlygy aýtdy we bu ajaýyp şygyrdan setirleri okady. Umuman, türkmen halkynyň parasatlylygyny, özboluşlylygyny özünde jemleýän Magtymgulynyň döredijilik mirasy dünýä edebiýatynyň altyn gaznasyna girdi we Merkezi Aziýanyň ähli halklarynyň umumy gymmatlygy bolup durýar.

Türkmen halkynyň beýik oglunyň heýkeliniň açylmagy şahyryň ýubileýine bagyşlanan beýleki birnäçe çäreler bilen utgaşdy. Gazagystanyň dürli şäherlerinde ylmy maslahatlar geçirildi. Mälim bolşy ýaly, biziň ýurdumyzyň Medeniýet ministrligi golaýda Magtymguly adyndaky halkara baýragy döretmek baradaky başlangyç bilen çykyş etdi. Bu ädimleriň beýik akyldaryň mirasyny Gazagystanda wagyz etmäge ýardam bermek bilen çäklenmän, eýsem, iki halkyň ruhy taýdan ýakynlaşmagynyň, ynanyşmagynyň, özara düşünişmeginiň mynasyp dowamy bolup hyzmat etjekdigine ynanýaryn diýip, Maulen Aşimbaýew belledi.

Sabyrsyzlyk bilen garaşylan pursat gelip ýetýär: türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow we Gazagystan Respublikasynyň Parlamentiniň Senatynyň Başlygy Maulen Aşimbaýew Magtymguly Pyragynyň ýadygärligini açýarlar.

Heýkeliň umumy beýikligi 8,5 metre golaýdyr. Heýkeltaraş Magtymguly Pyragynyň döredijilik bilen meşgullanýan pursadyny şekillendiripdir. Ýadygärligiň ýanaşyk ýerleri abadanlaşdyrylyp, bagy-bossanlyga öwrülipdir.

Asyrlar geçse-de, Magtymguly Pyragynyň eserleri ähmiýetini ýitirmän gelýär hem-de ol Türkmenistanyň çäginden daşarda-da örän meşhurdyr. Çünki olarda ebedi ynsanperwer ýörelgeler — Watana söýgi, parahatçylyk söýüjilik, döredijilige, hoşniýetli goňşuçylyga, dost-doganlyga çagyryş ýaly gymmatlyklar öz aýdyň beýanyny tapýar. Şahyr asyllylyk, wepalylyk, ruhy-ahlak taýdan arassalyk, rehim-şepagatlylyk, dogruçyllyk, zähmetsöýerlik ýaly ynsanyň iň gowy häsiýetlerini wasp edipdir.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy we Gazagystan Respublikasynyň Parlamentiniň Senatynyň Başlygy ýadygärligiň etegine ajaýyp gül desselerini goýýarlar we beýik söz ussadyny sarpalaýarlar. Iki ýurduň wekiliýetleriniň agzalary-da heýkele gül goýdular.

Dabara tamamlanandan soňra, Gahryman Arkadagymyz gazak Parlamentiniň ýokarky palatasynyň ýolbaşçysy bilen mähirli hoşlaşdy we bu ýerden ugrady.

Dabara gatnaşyjylara Türkmenistanda gazak dilinde neşir edilen, Aşgabatda açylan täze “Magtymguly Pyragy” medeni-seýilgäh toplumyna bagyşlanan kitapçanyň gowşurylandygy bellärliklidir. Mälim bolşy ýaly, bu giň gerimli taslama türkmen halkynyň Milli Lideri Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy esasynda amala aşyryldy. Kitapçada Gahryman Arkadagymyzyň şu gün Astanada geçirilen dabarada sözlän sözi hem çap edildi.

***

Şu gün Astanada türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýew bilen duşuşygy boldy. Duşuşyk iki ýurduň wekiliýet agzalarynyň gatnaşmagynda geçirildi.

Gahryman Arkadagymyz “Akorda” köşgüne tarap ugrady. Bu ýerde belent mertebeli myhmany goňşy döwletiň Baştutany mähirli garşylady. Duşuşygyň öňüsyrasynda iki ýurduň Döwlet baýdaklarynyň öňünde bilelikde surata düşmek dabarasy boldy.

Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti türkmen halkynyň Milli Liderini ýene-de bir gezek tüýs ýürekden mübärekläp hem-de Astana gelmek baradaky çakylygy kabul edendigi üçin hoşallyk bildirip, Gahryman Arkadagymyzyň şu gezekki saparynyň we ŞHG-niň sammitine gatnaşmagynyň döwletara hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmegiň ýolunda möhüm ädim bolup durýandygyny belledi.

Iki ýurduň arasyndaky hyzmatdaşlyk strategik häsiýete eýedir we okgunly ösüşi bilen tapawutlanýar. Şunuň bilen baglylykda, Prezident Kasym-Žomart Tokaýew şu günki duşuşygyň uly ähmiýetini belledi. Bu duşuşyk geljegi nazara almak bilen, hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary boýunça netijeli pikir alyşmak üçin oňat mümkinçilik döredýär. Dostlukly ýurduň Lideri döwletara dialogyň ýokary derejesini belläp, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa mähirli salamyny we iň gowy arzuwlaryny beýan etdi.

Prezident Kasym-Žomart Tokaýew ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň esasyny asyrlaryň dowamynda emele gelen hoşniýetli goňşuçylyk, doganlyk däpleriniň düzýändigini nygtap, Gazagystan Respublikasynyň Türkmenistan bilen köpugurly gatnaşyklary ösdürmäge taýýardygyny tassyklady.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gazagystana gelmäge we hormatly myhman hökmünde ŞHG-niň sammitine gatnaşmaga çakylygy, şeýle hem mähirli kabul edilendigi üçin minnetdarlyk bildirip, ýurtlarymyzyň arasyndaky gatnaşyklaryň okgunly ösdürilýändigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, şu gezekki duşuşyk dürli ulgamlarda özara bähbitli hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge goşmaça itergi berer.

Gahryman Arkadagymyz şu günki günüň möhüm waka — Gündogaryň beýik şahyry we akyldary Magtymguly Pyragynyň Astanadaky ýadygärliginiň açylyş dabarasyna beslenendigini nygtap, Prezident Kasym-Žomart Tokaýewe bu dabaranyň ýokary derejede guralandygy üçin minnetdarlyk bildirdi. Şu gezekki sammitiň we onda kabul ediljek çözgütleriň, Gazagystan Respublikasynyň ŞHG-de başlyklyk etmeginiň netijeleriniň bu guramanyň çäklerinde özara gatnaşyklary pugtalandyrmaga, ony täze many-mazmun bilen baýlaşdyrmaga ýardam etjekdigine ynam bildirildi.

Halk Maslahatynyň Başlygy ýokary derejedäki özara ynanyşmak ýagdaýyndaky dialogyň däp bolan türkmen-gazak hyzmatdaşlygynyň yzygiderli häsiýete eýe bolmagyny üpjün edýändigini nygtap, Prezident Kasym-Žomart Tokaýewe hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň mähirli salamyny we hoşniýetli arzuwlaryny ýetirdi.

Duşuşygyň dowamynda hyzmatdaşlyk meseleleriniň giň toplumy gyzyklanma bildirilip ara alnyp maslahatlaşyldy. Onuň barşynda häzirki döwrüň ýagdaýlaryny, bar bolan mümkinçilikleri we geljek üçin meýilnamalary nazara almak bilen, özara gatnaşyklaryň esasy ugurlary anyklaşdyryldy. Bellenilişi ýaly, biziň ýurtlarymyz ikitaraplaýyn görnüşde hem-de abraýly halkara guramalaryň çäklerinde üstünlikli, netijeli gatnaşyk edýärler, birek-birege özara goldaw berýärler. Türkmenistan we Gazagystan Respublikasy sebit, ählumumy gün tertibiniň möhüm meseleleri boýunça garaýyşlarynyň gabat gelýändigini ýa-da meňzeşdigini görkezýärler. Munuň özi, ilkinji nobatda, ählumumy parahatçylygy, howpsuzlygy, durnukly ösüşi üpjün etmäge degişlidir. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň köptaraply meýdançalarda hyzmatdaşlyk meselelerine işjeňlik we öňdengörüjilik bilen çemeleşýändigi nygtaldy. Munuň özi türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň şu gün “ŞHG+” formatynda geçirilen duşuşykda eden çykyşynda-da öz beýanyny tapdy.

Türkmen-gazak hyzmatdaşlygy barada aýdylanda, söwda-ykdysady ulgam onuň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hökmünde görkezildi. Bu babatda netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek, söwda dolanyşygynyň möçberini artdyrmak, özara haryt iberilmegini diwersifikasiýalaşdyrmak, maýa goýum işini, işewürlik gatnaşyklaryny işjeňleşdirmek üçin uly mümkinçilikler bar. Şunda bilelikdäki düzümleriň — hökümetara toparyň we işewürler geňeşiniň işine möhüm orun degişlidir.

Ulag-kommunikasiýa, logistika ulgamy türkmen-gazak hyzmatdaşlygynyň strategik ugry bolup durýar. Iki ýurduň geografik taýdan amatly ýerleşmegi bu ulgamda tagallalary üstünlikli birleşdirmek üçin oňaýly şertleri döredýär. Gazagystan — Türkmenistan — Eýran demir ýolunyň gurulmagy bu babatda giň gerimli hyzmatdaşlygyň aýdyň netijeleriniň biri bolup durýar. Bu ugurda bar bolan kuwwatdan netijeli peýdalanylmagy, Demirgazyk — Günorta hem-de Gündogar — Günbatar ugurlary boýunça gatnaşyklary işjeňleşdirmäge, sebitde we tutuş Ýewraziýa giňişliginde ykdysady taýdan goşulyşmaga ýardam eder.

Energetika ulgamynda özara bähbitli hyzmatdaşlygyň geljegi hem gyzyklanma bildirilip ara alnyp maslahatlaşyldy. Transmilli gaz geçiriji munuň aýdyň mysaly bolup durýar. Şol gaz geçiriji boýunça mawy ýangyç Türkmenistandan Hytaýa iberilýär. Şunuň bilen baglylykda, täze bilelikdäki taslamalary durmuşa geçirmek üçin uly mümkinçilikleriň bardygy bellenildi. Ynsanperwer ulgamdaky hyzmatdaşlyk ikitaraplaýyn gatnaşyklarda aýratyn orny eýeleýär. Biziň halklarymyzyň medeni we ruhy taýdan umumylygy ata-babalarymyzyň gymmatly mirasy bolup durýar hem-de häzirki döwürde türkmen-gazak gatnaşyklaryny okgunly ösdürmek üçin ygtybarly binýat bolup hyzmat edýär.

Bellenilişi ýaly, şu gün Astanada Gündogaryň beýik şahyry we akyldary Magtymguly Pyragynyň ýadygärliginiň açylmagy döwletara gatnaşyklaryň taryhyna aýdyň sahypa bolup ýazyldy. Golaýda Aşgabatda açylan “Magtymguly Pyragy” medeni-seýilgäh toplumynda bolsa ajaýyp gazak halk sazandasy we kompozitory Kurmangazy Sagyrbaýulynyň heýkeli oturdyldy. Şunuň bilen birlikde, türkmen paýtagtynda ajaýyp gazak şahyry Abaý Kunanbaýewiň heýkelini ornaşdyrmak göz öňünde tutulýar. Bularyň ählisi biziň halklarymyzyň dost-doganlygynyň aýdyň nyşanydyr. Şunuň bilen baglylykda, ynsanperwer gatnaşyklary, şol sanda ylym-bilim ulgamyndaky hyzmatdaşlygy pugtalandyrmagyň, bilelikdäki çäreleri, hususan-da, döredijilik çärelerini guramak tejribesini dowam etdirmegiň möhümdigi nygtaldy.

Gahryman Arkadagymyz we Gazagystanyň Prezidenti däp bolan dostlukly, netijeli döwletara gatnaşyklaryň taraplaryň hoşmeýilli erk-islegine daýanyp, mundan beýläk-de umumy abadançylygyň bähbidine özara bähbitli hyzmatdaşlyk ruhunda okgunly ösdüriljekdigine ynam bildirip, birek-birege we iki ýurduň doganlyk halklaryna iň gowy arzuwlaryny beýan etdiler.

Gazagystan Respublikasyna iş saparynyň maksatnamasyny tamamlap, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Astana şäheriniň Nursultan Nazarbaýew adyndaky Halkara howa menziline bardy hem-de şol ýerden Watanymyza ugrady.

Aşgabadyň Halkara howa menzilinde Gahryman Arkadagymyzy resmi adamlar garşyladylar.

***

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň iş saparynyň çäklerinde Türkmenistanyň wekiliýetiniň agzalary Astanada gazak kärdeşleri bilen birnäçe duşuşyklary geçirdiler. Olarda dürli ugurlarda özara bähbitli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Şunuň bilen baglylykda, ýangyç-energetika, ulag-kommunikasiýalar pudaklarynda netijeli gatnaşyklary giňeltmegiň mümkinçiliklerine garaldy. Bu babatda biziň ýurdumyz hyzmatdaşlygyň üstünlikli tejribesine hem-de uly kuwwata eýedir. Munuň özi täze bilelikdäki taslamalary durmuşa geçirmek üçin amatly şertleri döredýär. Beýleki möhüm ugurlarda gatnaşyklary işjeňleşdirmegiň mümkinçilikleri barada hem pikir alşyldy. Bu bolsa umumy bähbitlere doly laýyk gelýär.

04.07.2024

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň sammitindäki çykyşy

Hormatly Kasym-Žomart Kemelewiç!
Hormatly döwlet we wekiliýet Baştutanlary!

Ilki bilen, Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Kemelewiç Tokaýewe çakylygy, bildirilen myhmansöýerlik hem-de mejlisiň ýokary derejede guralandygy üçin minnetdarlyk bildirmäge rugsat ediň!

Türkmenistan Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň ýokary derejede geçirilýän mejlislerine hormatly myhman hökmünde indi birnäçe gezek gatnaşyp gelýär. Munuň özi asylly däbe öwrüldi we biz şeýle derejäni Türkmenistana hormat-sarpanyň nyşany, ýurdumyza bildirilýän ynamyň ýokary derejesiniň we açyklygyň, gurama bilen ysnyşykly hyzmatdaşlygy ösdürmäge çalyşmagyň görkezijisi hökmünde kabul edýäris. Şeýle çemeleşme Türkmenistanyň meýillerine doly laýyk gelýär. Biziň ýurdumyz ŞHG-ni möhüm ähmiýetli we geljegi uly hyzmatdaş hasaplaýar. Bu gurama bilen hyzmatdaşlyk biziň milli bähbitlerimize laýyk gelýär, ol sebit işleriniň barşyna hem-de ugruna oňyn täsir etmäge, halkara ýagdaýy durnuklylaşdyrmaga goşant goşmaga ukyplydyr.

Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna girýän we onuň bilen işleşýän halklar we döwletler bilen biziň ýurdumyzy çuňňur taryhy gatnaşyklar, geografik taýdan goňşuçylyk, umumy gymmatlyklar, dünýägaraýyş baglanyşdyrýar. Bu gün bolsa oňa ykdysadyýetde, söwdada, maýa goýumlarda, tehnologiýalarda özara bähbitler hem goşulýar. Elbetde, Türkmenistan ŞHG-niň işiniň esasyny düzýän parahatçylyk, özara hormat goýmak, deňhukuklylyk, hyzmatdaşlyk ýaly düýpli ýörelgeleri doly paýlaşýar. Biziň ýurdumyz bu gurama bilen olaryň iş ýüzünde durmuşa geçirilmeginiň üstünde işlemäge taýýardyr.

Türkmenistan indi ençeme ýyllaryň dowamynda halkara giňişlikde parahatçylygyň kepili hökmünde dialog başlangyjyny öňe sürýär. Bu pikir biziň sammitimiziň mowzugyna doly laýyk gelýär. Biz muny BMG-de, beýleki abraýly köptaraplaýyn düzümlerde bilelikdäki netijeli işe başlamak üçin oňat mümkinçilik diýip hasaplaýarys.

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň başlangyjy esasynda 2025-nji ýyl Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edildi. Munuň özi Baş Assambleýanyň degişli Kararnamasynda berkidildi. Bu bolsa parahatçylyk we parahatçylyk döredijilik gün tertibi boýunça umumy çemeleşmeleri hem-de utgaşykly garaýyşlary işläp taýýarlamak maksady bilen, biziň döwletlerimizi BMG-de geňeşmeler we gepleşikler prosesine doly derejede çekmek üçin syýasy-hukuk esaslaryny emele getirýär. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan ŞHG bilen Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny döretmek baradaky başlangyjymyzy goldamak mümkinçiligini ara alyp maslahatlaşmak isleýär. Bu başlangyç Türkmenistanyň Prezidenti tarapyndan geçen ýylyň sentýabrynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynyň plenar mejlisinde öňe sürüldi. Bu teklibiň oňyn seslenme döreden halatynda, biziň ýurtlarymyzyň daşary syýasat edaralaryna syýasy geňeşmeleriň degişli meýilnamasyny işläp taýýarlamak boýunça tabşyryklary berip bolardy. Siziň bu teklibi goldamagyňyza umyt edýäris.

Çykyşymyň daşary syýasy bölegini teswirlemek bilen, Bitarap Türkmenistanyň esasy maksatlarynyň diňe parahatçylykly, durnukly we açyk-aýdyň ösüş bilen baglanyşyklydygyny nygtamak isleýärin. Ählumumy parahatçylygyň hem-de howpsuzlygyň esasy hökmünde birek-birege hormat goýmak ýörelgesine daýanýan dialogyň formulasyna özara gatnaşyklaryň hut şeýle ugruna geçmegiň, olary yzygiderli ösdürmegiň we ýagdaýy kadalaşdyrmagyň esasy şerti hökmünde garaýarys.

Hormatly mejlise gatnaşyjylar!

Türkmenistan ŞHG bilen hyzmatdaşlyga berýän bahasynda biziň ykdysady bähbitlerimiziň sazlaşdyrylmagyndan ugur alýar. Bu gün eýýäm hyzmatdaşlygyň geljegi we onuň uzak möhletli häsiýete eýedigi äşgärdir. Ýewraziýa giňişligi egsilmez serişdeler we demografik kuwwata eýedir, ol okgunly ykdysady ösüşi, ajaýyp ylmy-tehnologik üstünlikleri görkezýär. Bu ýagdaýlar bilelikde Türkmenistan bilen Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň strategik ulgamlarda — ulag-kommunikasiýa, energetika ulgamlarynda, beýleki köp ugurlarda netijeli gatnaşyklary babatda oňyn mümkinçilikleri açýar.

Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça hyzmatdaşlygyň durnukly, esasy ugurlaryny ýola goýmak üçin bizde ähli şertleriň bardygyna ynanýaryn. Türkmenistan geografik taýdan bu uly taslamanyň tebigy we has oňaýly halkasy bolup durýar. Onuň çäklerinde ŞHG döwletleri bilen dürli formatlarda hem-de düzümlerde işleşmäge taýýardyrys. Üstaşyr ulag ulgamy barada aýdylanda bolsa, bu babatda Merkezi Aziýanyň üsti bilen Hytaýdan Ýewropa we Ýakyn Gündogara barýan ugry bellemek isleýäris. Anyk aýdylanda, gürrüň Ýewropa çykalgasy bolan Hytaý — Gyrgyzystan — Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Türkiýe geçelgesi barada barýar. Logistik nukdaýnazardan, bu örän amatly ýoldur. Onuň netijeli işlemegi üçin möhüm meseleleri, şol sanda ýükleriň serhetüsti daşalmagy bilen baglanyşykly meseleleri çözmek zerur bolup durýar.

Biziň pikirimizçe, ulag gatnawlary üçin has amatly ýagdaýy döretmek, serhetleriň kesişýän ýerlerinde nyrh, gümrük we beýleki ýeňillikleri bermek barada gürrüň edilmelidir. Bu meseläni gyzyklanma bildirýän hyzmatdaşlar bilen içgin ara alyp maslahatlaşmaga taýýardyrys.

Türkmenistanyň hem-de ŞHG ýurtlarynyň gatnaşmagynda beýleki bir möhüm ähmiýetli utgaşykly ugur Türkmenbaşy şäheriniň üsti bilen Hazar deňziniň gündogar kenarýakasynyň ugry boýunça we soňra günorta tarapa, Eýranyň aýlagdaky deňiz terminallaryna barýan Demirgazyk — Günorta geçelgesi bilen baglanyşyklydyr. Merkezi Aziýanyň, Hindistanyň we Pakistanyň serişde, ykdysady, ulag kuwwatyny birleşdirmek bilen baglylykda, oňa Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasy ýurtlarynyň gatnaşmagy üçin mümkinçilikleriň bardygyny görýäris.

Energetika ulgamynda hem bilelikde işlemek üçin uly mümkinçilikler bar diýip hasaplaýarys. Türkmenistan ŞHG ýurtlaryna iberilýän uglewodorod çig malynyň we elektrik energiýasynyň möçberini ep-esli artdyrmak mümkinçiligine eýedir. Şunda tebigy gazyň möçberi we iberilýän möhletleri babatda özümiziň şertnamalaýyn borçnamalarymyzy takyk ýerine ýetirýändigimizi nygtamak isleýärin. ŞHG-niň gyzyklanma bildirýän döwletlerine Türkmenistanyň başlangyjy bilen Owganystanyň çäginde amala aşyrylýan energetika, kommunikasiýa taslamalaryna gatnaşmaklarynyň mümkinçiliklerine garamagy teklip edýäris. Gürrüň Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ugry boýunça elektrik geçirijisiniň we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamynyň gurluşygynyň taslamalarynyň durmuşa geçirilişi barada barýar. Ykdysady bähbitlerden başga-da, şeýle iş Owganystanyň sebit we yklym işlerine çalt hem-de netijeli goşulmagyny üpjün eder, ýurduň ykdysady, durmuş taýdan dikeldilmegine, diýmek, syýasy ýagdaýyň durnuklylaşmagyna, parahatçylygyň we ylalaşyklylygyň gazanylmagyna ýardam eder.

Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasy bilen hyzmatdaşlygyň beýleki möhüm ugurlarynyň hatarynda söwdany, senagat kooperasiýasyny, oba hojalyk ulgamyny, “ýaşyl” gün tertibini, maglumat tehnologiýalary ulgamyndaky hyzmatdaşlygy görkezmek bolar. Kiçi we orta telekeçiligi çekmek bilen, serhetýaka we sebit işewürlik gatnaşyklarynyň-da geljegi uly hasaplanýar.

Ynsanperwer, ylym we bilim ulgamlarynda gatnaşyklary giňeltmäge hem-de işjeňleşdirmäge çalyşýandygymyzy beýan edýäris. Taryhy-medeni mirasy öwrenmek, innowasion geljek, ýaşlaryň daşky gurşawy goramaga goşandy, ýaşlar telekeçiligi we işewürlik taslamalary ýaly ugurlar boýunça bilelikdäki ýaşlar maksatnamalaryny işläp taýýarlamak ugrunda çykyş edýäris. Sport babatdaky hyzmatdaşlyga möhüm ähmiýet berýäris. Mälim bolşy ýaly, golaýda Aşgabat “Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň täze sport mümkinçilikleriniň şäheri” derejesine mynasyp boldy. Bu dereje giň halkara hyzmatdaşlyk, şol sanda ŞHG döwletleriniň türgenleriniň gatnaşmagy arkaly hyzmatdaşlyk üçin açyklygy göz öňünde tutýar.

Hormatly dostlar!

Sözümiň ahyrynda Türkmenistanyň Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň işine uly hormat goýýandygyny, onuň bilen hoşniýetli goňşuçylyk, dostluk gatnaşyklaryna berk ygrarlydygyny tassyklaýaryn hem-de mejlise gatnaşyjylaryň ählisine üstünlikli işlemegi arzuw edýärin.

(Astana şäheri, 2024-nji ýylyň 4-nji iýuly)

04.07.2024