Täzelikler

Интервью Национального Лидера туркменского народа, Председателя Халк Маслахаты Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедова Турецкому телевидению

— Siziň Alyhezretiňiz, Milli Lider, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy, hormatly Arkadag! Ilki bilen, işiňiziň örän köpdügine garamazdan, interwýu bermäge wagt tapandygyňyz üçin Size minnetdarlyk bildirmäge rugsat ediň! Siz görnükli syýasatçy, döwlet işgäri hökmünde türki döwletleriň hyzmatdaşlygynyň möhümdigini hemişe belleýärsiňiz. Bu näme bilen baglanyşykly? Siz bu işi, onuň mümkinçiliklerini, şunda Türkmenistanyň ornuny nähili görýärsiňiz?

— Size bu duşuşyk baradaky teklibiňiz üçin minnetdarlyk bildirýärin.

Türkiýäniň özünde hem, ondan uzaklarda hem abraýly we millionlarça tomaşaçysy bolan «TRT Haber» teleýaýlymynyň ýolbaşçysy — Siziň bilen söhbetdeş bolmak örän ýakymly. Munuň özi içerki we halkara durmuşyň möhüm soraglary boýunça pikiriňi aýtmaga, türki ýurtlaryň arasyndaky gatnaşyklar bilen bagly garaýşyňy giňden beýan etmäge oňat mümkinçilik berýär.

Türki döwletleriň köpugurly hyzmatdaşlygy taryhy şertler bilen baglydyr. Munuň biziň halklarymyzyň dil, medeni we milli taýdan umumylygy, asyrlaryň dowamynda ykballarynyň baglanyşykly bolandygy bilen kesgitlenendigini men ençeme gezek belläpdim. Türki halklaryň asly birdir. Bu ýagdaý özara gatnaşyklarymyza aýratyn many-mazmun berýär. Garaşsyz, özygtyýarly döwletler bolsak-da, biz uzak möhletli maksatlarymyzyň we bähbitlerimiziň umumydygyny ýatdan çykarmaýarys. Türki halklaryň taryhy, häzirki hem geljekki orny baradaky düşünjelerimiz biri-biri bilen berk baglanyşyklydyr. Şoňa görä-de, ähli ugurlarda — syýasatda, ykdysadyýetde, medeniýetde, şahsyýetara gatnaşyklarda hyzmatdaşlygy berkitmegiň möhümdigine düşünýäris.

Meniň pikirimçe, türki döwletleriň Gündogar bilen Günbataryň arasynda medeni köpri hökmündäki ornuny dikeltmek häzirki döwürde esasy wezipeleriň biridir. Türki halklaryň bu wezipesi gadymy döwürlerde we orta asyrlarda «türki guşak» diýlip atlandyrylyp, ol Aziýanyň hem Ýewropanyň «duşuşyk ýeri» bolup hyzmat edipdir. Bu yklymlaryň ykdysadyýetiniň, medeniýetiniň, ylmynyň ösmegine oňaýly täsir edipdir. Şeýle hem olaryň beýleki halklar üçin açyk bolmagyna, sabyrlylygyna, hoşniýetliligine, özara düşünişmegine ýardam beripdir.

Türkmenistan üçin türki döwletler bilen dost-doganlyk, özara bähbitli gatnaşyklary ösdürmek örän möhüm bolan geljegi uly ugurlaryň biri bolup durýar. Biziň ýurdumyz Türki Döwletleriň Guramasynda synçy bolmak bilen, onuň işine ýakyndan gatnaşýar. Hususan-da, bu guramanyň Aksakgallar geňeşinde agza bolmagy möhümdir. Şeýle hem biz guramanyň düzümleri bilen işleşmäge taýýardyrys. Häzirki döwürde türkmen tarapy Türki söwda-senagat edarasyna girmek üçin arza berdi. Türki döwletleriň Parlament Assambleýasyna we Türki akademiýa girmek meselesini-de öwrenýäris.

Şeýlelikde, Türkmenistan türki döwletleriň hyzmatdaşlygynyň esasy ugurlaryna özüniň gatnaşmagyny yzygiderli we ynamly dowam etdirýär.

— Türki Döwletleriň Guramasynyň işi barada aýtmak bilen, Siziň onuň halkara gatnaşyklaryň häzirki ulgamyndaky ornuny nähili görýändigiňiz baradaky pikiriňizi soramak isleýäris.

— Men ony bir bitewi iki maksady bolan gurama hasaplaýaryn. Bir tarapdan, ony türki ýurtlaryň arasynda dost-doganlyk gatnaşyklaryny, özara bähbitli ykdysady we medeni hyzmatdaşlygy berkitmegi maksat edinýän gurama, beýleki bir tarapdan bolsa, geljegi uly, ygtybarly iri halkara hyzmatdaş hökmünde görýärin. Ýokarda-da belleýşim ýaly, bu bir bitewi iki maksat bolup durýar. Türki Döwletleriň Guramasy dünýäde türki ýurtlaryň bähbitlerini öňe sürmek bilen, içerki türki hyzmatdaşlygynyň berkidilmegine, döwletlerimiziň ykdysady taýdan ösmegine, bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga ýardam edýär.

Häzirki döwürde biziň öňümizde örän uly, uzak möhletli wezipeler durýar. Dünýäniň geoykdysady ýagdaýynyň çalt üýtgemelerine özüniň doly derejede gatnaşmagyny üpjün etmek, mümkinçiliklerimizi öz ornumyzy berkitmek üçin ulanmak, häzirki zamanyň innowasiýa, sanly şertlerinde öň hatarda bolmak, ählumumy «ýaşyl» gün tertibine işjeň goşulyşmak wezipeleri durýar.

Döredijilikli syýasy maksatlarda — parahatçylygy, howpsuzlygy we durnuklylygy saklamakda, deňhukuklylyk, özara hormat goýmak ýörelgelerini goramakda, halkara hukugyň we BMG-niň Tertipnamasynyň ykrar edilen kadalaryna eýermekde öz abraýymyzy, täsirimizi, tejribämizi ulanmak zerurdyr. Şeýle hem dünýäde türki medeniýeti, biziň halklarymyzyň örän baý taryhy-medeni, ynsanperwer mirasyny, türki edebiýatçylarynyň, sazandalarynyň, suratkeşleriniň, kinematograflarynyň üstünliklerini giňden ýaýmak ileri tutulýan ugurlar bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, şu ýyl beýik türkmen şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllyk şanly toýunyň bellenilmegi ajaýyp mümkinçilikleri açýar. Türkmen halkynyň beýik ogly, şol bir wagtda türki dünýäniň hem wekilidir. Ol öz eserlerinde türki halklaryň gadymdan gelýän gymmatlyklaryny we aýratynlyklaryny — watançylygyny, maşgala wepalylygyny, däp-dessurlara hormat goýşuny, harby edermenligini, aç-açanlygyny wasp edipdir.

Biz bu şanly senäniň türki ýurtlarda giňden bellenilýändigine ýokary baha berýäris. Goldawy üçin Hökümetlere, şeýle hem Türki medeniýetiň halkara guramasynyň (TÜRKSOÝ) 2024-nji ýyly “Türki dünýäsiniň beýik şahyry we akyldary Magtymguly Pyragy ýyly” diýip yglan etmek baradaky çözgüdi üçin minnetdarlyk bildirýäris. Umuman, TÜRKSOÝ-nyň çäklerinde amala aşyrylýan maksatnamalaryň we taslamalaryň gerimini giňeltmek, şolar bilen halkara giňişlige has işjeň çykmak maksadalaýyk bolar diýip hasap edýäris.

— Biziň söhbetdeşligimiz Türki Döwletleriň Guramasynyň Aksakgallar geňeşiniň nobatdaky mejlisiniň öňüsyrasynda geçýär. Siz bu düzümiň esasy maksadyny nämede görýärsiňiz?

— Men Aksakgallar geňeşiniň örän möhüm we zerur düzümdigine ynanýaryn. Onuň Türki Döwletleriň Guramasynyň düzüminde döredilmegi ýöne ýere däldir. Onuň maksady türki halklaryň ajaýyp taryhy däbini — ýaşuly nesliň wekilleri bilen maslahatlaşmak, olaryň pähim-paýhasyna, uly durmuş tejribesine daýanmak däbini dowam etdirmek we ony ýaýmak bolup durýar. Bu däp biziň halklarymyza dogry çözgütleri tapmaga köp gezek ýardam etdi.

Şu babatda häzirki döwürde aksakgallaryň orny barha uly ähmiýete eýe bolýar, döwlet işlerinde möhüm şert hökmünde öňe çykýar. Şoňa görä-de, Aksakgallar geňeşiniň işiniň gerimi barha giňeler, abraýy diňe artar diýip pikir edýärin. Geňeşiň sesi Türki Döwletleriň Guramasynyň çäklerinde ýokary ruhy-ahlak gymmatlyklaryna, öz taryhyna buýsanmak duýgusyna esaslanan terbiýe we bilim syýasatyny emele getirmek ýaly soraglarda örän uly ähmiýete eýe bolmalydyr. Aksakgallar geňeşiniň işi biziň halklarymyzyň arasynda ynsanperwer gatnaşyklary berkitmäge, olaryň birek-birege doganlyk gatnaşyklaryna, raýdaşlygyna we özara ýardam bermegine, halk diplomatiýasyna, parlamentara hyzmatdaşlyga işjeň goşant goşmaga gönükdirilendir.

Türkmenistanda aksakgallaryň şeýle işi döwlet derejesinde goldanylýar. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň düzüminde Ýaşulular geňeşi hereket edýär. Ol örän möhüm döwlet kararlarynyň kabul edilmegine, ýurdumyzyň içeri we daşary syýasatynyň strategik ugurlarynyň emele getirilmegine işjeň gatnaşýar. Umuman, bu ugurda bizde gowy tejribe bar we biz Türki Döwletleriň Guramasynyň Aksakgallar geňeşiniň bilelikdäki işiniň çäklerinde bu tejribäni paýlaşmaga taýýardyrys.

— Siz içerki ösüş we daşary syýasat ugrunyň nukdaýnazaryndan, Türkmenistanyň durmuşyndaky häzirki tapgyry nähili häsiýetlendirýärsiňiz?

— Bize durmuş-ykdysady ösüşiň kabul edilen döwlet maksatnamalaryny we meýilnamalaryny yzygiderli ýerine ýetirmegi üpjün edýän şertleri döretmegiň başardandygyny bellemek isleýärin. Içerki durnuklylyk, jemgyýetçilik agzybirligi, syýasy we jemgyýetçilik institutlarynyň durnukly ýagdaýy, adamlaryň olara ynamy, elbetde, munuň esasy şerti bolup durýar.

Dünýä ykdysadyýetiniň häzirki durnuksyz şertlerinde-de Türkmenistan 2024-nji ýyla gowy netijeler bilen geldi. Geçen ýyl jemi içerki önümiň ösüşi 6 göterimden hem ýokary boldy. Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasy üstünlikli durmuşa geçirilýär. Soňky 15 ýylda ýurdumyzyň ilatynyň 2 million adam köpelendigi adamlaryň durmuş abadançylygynyň we ertirki güne ynamynyň aýdyň görkezijisi bolup durýar.

Biziň ýurdumyz halkara giňişlikdäki çylşyrymly ýagdaýlara garamazdan, döwletimiziň daşary syýasat konsepsiýasynda bellenen Bitaraplyk ugruna yzygiderli eýerýär. Strategik taýdan ileri tutulýan meseleler bolan ählumumy parahatçylygy, howpsuzlygy we durnuklylygy gazanmaga, Durnukly ösüş maksatlaryny durmuşa geçirmäge ýardam berýär. Türkmenistanyň bu garaýşynyň halkara guramalarda, şol sanda Birleşen Milletler Guramasynda barha giňden goldanylýandygyny bellemek isleýärin. Ýurdumyzyň BMG-de Bitaraplygyň dostlary toparyny döretmek baradaky başlangyjyna eýýäm ýigrimiden gowrak döwlet goşuldy. Baş Assambleýa Türkmenistanyň Bitaraplygyny goldaýan iki sany Kararnamany biragyzdan kabul etdi. Bu bolsa biziň döwletimiziň çylşyrymly meseleleri bitaraplyk esasynda çözmek üçin öňe sürýän tekliplerine halkara giňişlikde barha giňden düşünilýändigini görkezýär. Türkmenistanyň durnukly ulag, energiýa howpsuzlygy, ekologiýa, sagdyn durmuş ýörelgeleri baradaky we beýleki ençeme başlangyçlarynyň hem giňden goldanylýandygyny nygtamak gerek.

Türki döwletler bilen gatnaşyklarymyzyň ösýändigi barada-da aýdyp geçeýin. Bu gatnaşyklar hakyky doganlygyň, hoşniýetli goňşuçylygyň, birek-birege hormatyň we özara bähbitli hyzmatdaşlygyň mysaly bolup durýar. Biz muňa ýokary baha berýäris hem-de onuň gadyryny bilýäris. Hyzmatdaşlygymyzy geljekde-de giňelderis we baýlaşdyrarys. Muny halklarymyzyň düýpli bähbitleriniň, abadançylygynyň, parahatçylykly we durnukly ösüşiniň hatyrasyna amala aşyrarys.

— Söhbetdeşligimiziň şu ýerinde Türkmenistanyň Türkiýe Respublikasy bilen gatnaşyklary barada hem gysgaça aýdyp geçäýseňiz!

— Türkmen-türk gatnaşyklary nusga alarlykdyr. Iki tarap hem syýasy, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga çalyşýar. Men ikitaraplaýyn gatnaşyklary ösdürmäge düýpli üns berýändigi, bu barada alada edýändigi, ähli ugurlar boýunça hyzmatdaşlygy giňeltmäge örän uly şahsy goşant goşýandygy üçin, gadyrly doganym, hormatly Prezident Rejep Taýyp Ärdogana minnetdardyryn. Türkmenistanyň Prezidentiniň ýakynda oňa Türkmenistanyň «Hormatly il ýaşulusy» diýen adyny dakmagy Prezident Rejep Taýyp Ärdoganyň hyzmatlarynyň ykrar edilmeginiň nyşany boldy.

Türkmenistan bilen Türkiýe daşary syýasatda işjeň we netijeli hyzmatdaşlyk edýärler, halkara düzümlerde birek-biregi goldaýarlar. Biziň ýurtlarymyz ählumumy parahatçylyk we howpsuzlyk syýasatynyň ynamly tarapdarlarydyr. Şeýle syýasaty ýöredip, olar sebit işlerini netijeli ösdürmäge uly goşant goşýarlar. Häzirki döwürde türkmen-türk hyzmatdaşlygy Gündogar — Günbatar ugry boýunça durnukly energetika we ulag geçelgelerini döretmegiň, Ýewraziýada täze, netijeli logistika hyzmatdaşlygyny emele getirmegiň möhüm şerti bolup durýar.

Ikitaraplaýyn ykdysady we söwda gatnaşyklary hem depginli ösýär. Özara haryt dolanyşygynyň möçberi geçen, 2023-nji ýylda 2,5 milliard amerikan dollaryna golaý boldy. Türk kompaniýalary ýurdumyzyň gurluşyk, energetika, ulag we senagat pudaklarynda öňden bäri netijeli işläp gelýärler.

Medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlyk hem barha ösdürilýär. Medeniýet, sungat wekilleri Türkmenistanda we Türkiýede guralýan dürli çärelere işjeň gatnaşýarlar. Ýurdumyzda 2023-nji ýylyň noýabrynda Türkiýäniň Medeniýet günleri üstünlikli geçirildi. Ýöne sanlar bilen beýan edip bolmaýan düşünjeler hem bar. Munuň özi doganlyk gatnaşyklarymyzy ösdürýän we halklarymyzy birleşdirýän birek-biregiň ykbalyna dahylly bolmak duýgusydyr. Bu bolsa bilelikdäki üstünliklerimiziň esasydyr. Türkmenistan bilen Türkiýäniň häzirki döwürde ýola goýan we geljekde has-da ilerletjek gatnaşyklarynyň binýadydyr.

Pursatdan peýdalanyp, men doganlyk türk halkyna parahatçylyk, abadançylyk we gülläp ösüş baradaky iň mähirli arzuwlarymy beýan edýärin.

— Hormatly türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadag, interwýu üçin Size hoşallyk bildirýärin.

— Men hem, öz gezegimde, size şu duşuşyk üçin minnetdarlyk bildirýärin we döredijilik işiňizde mundan beýläk-de üstünlikleri arzuw edýärin. Sag boluň!

– Ваше Превосходительство Национальный Лидер туркменского народа, Председатель Халк Маслахаты Туркменистана уважаемый Аркадаг! Первым делом позвольте выразить признательность за уделённое для интервью время, несмотря на загруженность делами.

Будучи видным политиком и государственным деятелем, Вы неизменно заявляете о важности сотрудничества между тюркскими государствами. С чем это связано, и каким Вы видите такое сотрудничество, его перспективы и роль Туркменистана в этом процессе?

– Благодарю за предложение о встрече. Весьма приятно беседовать с Вами, руководителем авторитетного не только в самой Турции, но и за её пределами новостного канала «TRT Haber» с многомиллионной аудиторией. Это замечательная возможность, чтобы высказать своё мнение по ключевым вопросам внутренней и международной жизни и детально разъяснить позицию по поводу отношений между тюркскими государствами.

Многоплановое взаимодействие стран тюркского мира сложилось исторически, то есть оно обусловлено общностью языка, культуры и национального самосознания, связностью судеб на протяжении столетий, о чём я неоднократно говорил.

У тюркских народов корень один, и данное обстоятельство придаёт особое содержательное наполнение нашим взаимоотношениям. Мы стали независимы и суверенны как государство, но несмотря на это не забываем общность долгосрочных целей и интересов и осознаём перманентную конвергенцию наших позиций в контексте истории, настоящего и будущего тюркских народов.

По этой причине мы осознаём и необходимость упрочения сотрудничества во всех областях – политике, экономике, культуре, межличностных отношениях.

По моему мнению, восстановление роли тюркских народов как культурного моста между Востоком и Западом – одна из актуальных задач.

В средние века, да и намного раньше, её именовали «тюркский пояс», служивший «местом схода» Азии и Европы. Данное обстоятельство положительно сказывалось на развитии экономики, культуры и науки в двух частях света, а также привело к проявлению открытости, терпимости, добродушия по отношению к другим народам, позволяло находить общий язык.

Укрепление уз дружбы, братства и взаимовыгодных связей с государствами тюркского мира – один из наиболее перспективных векторов для Туркменистана, который в статусе наблюдателя непосредственно участвует в деятельности Организации тюркских государств. И здесь, в частности, важно членство в её Совете старейшин.

Мы также готовы сотрудничать со структурными подразделениями Организации. В настоящее время туркменская сторона подала заявление на вступление в Союз торгово-промышленных палат тюркских государств. Прорабатываем и вопрос вступления в Парламентскую ассамблею тюркских государств и Тюркскую академию.

Таким образом, Туркменистан последовательно и уверенно наращивает своё деятельное участие в ключевых сферах партнёрства стран тюркского мира.

– Хотелось бы узнать Ваше видение роли Организации тюркских государств в современной системе международных отношений в контексте её деятельности, какова она?

– Считаю, что у этой Организации две, но единые цели, и рассматриваю её как структуру, направленную на укрепление уз дружбы и братства, тесного экономического и культурного диалога между тюркскими государствами на основе взаимной выгоды, с одной стороны, а с другой – как наиболее перспективного и надёжного международного партнёра.

И как я уже говорил, это – две, но единые цели.

Продвигая интересы вышеупомянутых стран на мировой арене, Организация тюркских государств способствует укреплению сотрудничества внутри тюркского сообщества и повышению экономического развития и конкурентоспособности его членов.

Сегодня перед нами стоят большие долгосрочные задачи, а именно: обеспечение полноценного участия в ускоренных процессах трансформации конъюнктуры глобальной геоэкономики, использование наших возможностей для укрепления собственных позиций, быть в авангарде в современной инновационной и цифровой среде, активное присоединение к глобальной «зелёной повестке».

Что касается целей созидательной политики – поддержание мира, безопасности и стабильности, защита норм равноправия и взаимоуважения, приверженность положениям международного права и Устава ООН, нам надлежит использовать свой авторитет, своё влияние и свой опыт.

В числе приоритетов также – широкая популяризация в мире тюркской культуры, достаточно богатого историко-культурного и гуманитарного наследия наших народов, достижений тюркских литераторов, музыкантов, художников и кинематографистов.

Прекрасную возможность в данном контексте предоставляет празднование в нынешнем году 300-летнего юбилея великого туркменского поэта и мыслителя Махтумкули Фраги – выдающегося сына нашего народа и в то же время представителя тюркского мира, который воспевал в своих произведениях непреходящие ценности и черты тюркских народов – патриотизм, верность семейному очагу, почитание традиций и обычаев, воинскую доблесть и прямоту.

В тюркских государствах упомянутая знаменательная дата отмечается очень торжественно. Мы высоко ценим это и признательны правительствам за поддержку, а также Международной организации тюркской культуры (ТЮРКСОЙ) за решение об объявлении 2024 года годом Махтумкули Фраги.

В целом считаем целесообразным расширить масштаб программ и проектов, реализуемых на платформе ТЮРКСОЙ, и более активно продвигать их на международной арене.

– Наше интервью проходит в преддверии очередного заседания Совета старейшин Организации тюркских государств, и в связи с этим хотелось бы узнать Ваше мнение, в чём заключается основная задача данного органа?

– Убеждён, что Совет старейшин – весьма важный и нужный орган, который неспроста создан в структуре Организации тюркских государств.

Его задача заключается в поддержании преемственности и масштабировании искони замечательной традиции народов тюркского мира – советоваться с представителями старшего поколения, руководствоваться их мудростью и большим жизненным опытом. Приверженность этой традиции неоднократно позволяла нашим народам находить верный ответ.

В данном контексте роль старейшин имеет сегодня огромное значение и выступает ключевым фактором в государственных делах. Поэтому считаю, масштаб деятельности Совета старейшин будет только расширяться, а его авторитет – расти.

Голос Совета старейшин должен быть определяющим в таких вопросах, как формирование в рамках Организации тюркских государств воспитательной и образовательной политики, опирающейся на высокие духовно-нравственные ценности и чувство гордости за свою историю.

Совет старейшин призван укреплять гуманитарные связи наших народов, способствовать дружественным отношениям, солидарности и взаимопомощи, активно содействовать народной дипломатии и межпарламентскому сотрудничеству.

Подобная деятельность старейшин находит в Туркменистане государственную поддержку. Совет старейшин есть и в структуре Халк Маслахаты Туркменистана.

Этот орган активно участвует в принятии важных государственных решений, выработке стратегических направлений внутренней и внешней политики нашего государства. Словом, в этом деле у нас имеется хорошо наработанная практика, и мы готовы поделиться ею в рамках совместной работы с Советом старейшин Организации тюркских государств.

– Как бы Вы охарактеризовали современный этап в жизни Туркменистана с точки зрения внутреннего развития и внешней политики?

– Следует отметить, что нам удалось сформировать факторы обеспечения последовательной реализации принятых государственных программ и планов социально-экономического развития.

И здесь главным фактором, конечно, является внутренняя стабильность, социальное единство, устойчивость политических и общественных институтов и вера людей в них.

В современных условиях нестабильности в мировой экономике Туркменистан с хорошими показателями встретил 2024 год. Рост валового внутреннего продукта в минувшем году повысился на более чем 6 процентов.

У нас успешно реализуется Программа социально-экономического развития страны в 2022–2052 годах. За последние 15 лет демографический прирост составил 2 миллиона, а это – ясный показатель социального благополучия людей и их уверенности в завтрашнем дне.

Несмотря на сложную международную обстановку наша страна последовательно придерживается курса нейтралитета, определённого в Концепции внешней политики Туркменистана, а также содействует решению таких стратегически приоритетных задач, как поддержание глобального мира, безопасности и стабильности, достижение Целей устойчивого развития.

Хочу отметить, что подобная позиция Туркменистана находит нарастающую поддержку в международных организациях, в том числе на полях Организации Объединённых Наций. К нашей инициативе о создании Группы друзей нейтралитета в рамках Сообщества Наций уже присоединилось свыше двадцати стран.

Генеральная Ассамблея единогласно приняла две резолюции в поддержку нейтралитета Туркменистана, что демонстрирует всё большее понимание международными структурами наших предложений по разрешению сложных задач посредством нейтралитета.

Хочу также отметить широкую поддержку инициатив Туркменистана в области устойчивого транспорта, энергетической безопасности, экологии, охраны здоровья и др.

Только за последние годы Генеральная Ассамблея Организации Объединённых Наций поддержала и единогласно приняла
25 инициатив, выдвинутых Туркменистаном.

Хочу также сказать и о развитии отношений с тюркскими государствами, которые служат примером настоящего братства, добрососедства, взаимоуважения и обоюдовыгодного сотрудничества, что мы весьма высоко ценим. В перспективе мы нарастим и расширим их во имя коренных интересов, благополучия, мирного и устойчивого развития наших народов.

– Несколько слов об отношениях Туркменистана и Турецкой Республики, пожалуйста!

– Наши отношения носят образцовый характер, и обе стороны стремятся укрепить политические, торгово-экономические, культурно-гуманитарные связи.

Я благодарен моему дорогому брату, Президенту Реджепу Тайипу Эрдогану, за серьёзное внимание и заботу о развитии двусторонних отношений, а также за поистине весомый личный вклад в расширение сотрудничества во всех областях. Признанием заслуг Президента Реджепа Тайипа Эрдогана стало недавнее присвоение ему Президентом Туркменистана почётного звания «Türkmenistanyň Hormatly il ýaşulusy».

Туркменистан и Турция активно и конструктивно сотрудничают во внешней политике и поддерживают друг друга в рамках международных структур.

Наши страны – убеждённые сторонники политики глобального мира и безопасности – вносят огромный вклад в конструктивное развитие региональных процессов.

Сегодня туркмено-турецкое сотрудничество является ключевым фактором создания устойчивых энергетических и транспортных коридоров по маршруту Восток–Запад и формирования нового конструктивного логистического партнёрства в Евразии.

Ускоренными темпами наращиваются и двусторонние торгово-экономические связи.

Объём взаимного товарооборота в минувшем, 2023 году, превысил 2 миллиарда 236 миллионов долларов США.

Турецкие компании уже давно эффективно работают в строительной, энергетической, транспортной и промышленной сферах нашей страны.

Активно развивается и культурно-гуманитарный диалог. Представители сферы культуры и искусства регулярно участвуют в различных мероприятиях, проходящих как в Туркменистане, так и в Турции. В ноябре 2023 года у нас с успехом прошли Дни культуры Турции.

Но есть и категории, которые не передашь цифрами. Это – чувство сопричастности к судьбе друг друга, которое укрепляет братские узы и объединяет наши народы. Оно – предтеча отношений, которые сегодня установились между Туркменистаном и Турцией и будут продолжены в будущем.

Пользуясь случаем, адресую братскому турецкому народу наилучшие пожелания мира, благополучия и процветания.

– Уважаемый Национальный Лидер туркменского народа, Председатель Халк Маслахаты Туркменистана Герой-Аркадаг, благодарю Вас за интервью.

– Я также благодарю Вас за нынешнюю встречу и желаю дальнейших успехов в творческой работе! Спасибо!

И как я уже говорил, это – две, но единые цели.

– Несколько слов об отношениях Туркменистана и Турецкой Республики, пожалуйста!

Ускоренными темпами наращиваются и двусторонние торгово-экономические связи.

Объём взаимного товарооборота в минувшем, 2023 году, превысил 2 миллиарда 236 миллионов долларов США.

Пользуясь случаем, адресую братскому турецкому народу наилучшие пожелания мира, благополучия и процветания.

– Я также благодарю Вас за нынешнюю встречу и желаю дальнейших успехов в творческой работе! Спасибо!

Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda şu ýylyň dokuz aýynda ykdysadyýetimiziň pudaklarynda alnyp barlan işleriň jemleri jemlenildi hem-de öňde durýan wezipeler kesgitlenildi.

Ilki bilen, Mejlisiň Başlygy D.Gulmanowa çykyş edip, şu ýylyň ýanwar — sentýabr aýlarynda ýerine ýetirilen işler barada maglumat berdi.

Bellenilişi ýaly, geçen dokuz aýyň dowamynda Türkmenistanyň Kanunlarynyň 23-si, hususan-da, “Türkmenistanyň “Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllygyna” atly ýubileý medalyny döretmek hakynda”, “Magtymguly Pyragynyň medeni mirasy hakynda”, “Energiýany tygşytlamak we energiýadan netijeli peýdalanmak hakynda”, “Gidrometeorologiýa işi hakynda” Kanunlar, ýurdumyzyň daşary syýasat başlangyçlaryny hukuk taýdan goldamak bilen baglanyşykly başga-da birnäçe Kanunlar kabul edildi. Şeýle hem hereket edýän kanunlary Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň düzgünlerine, halkara hukugyň kadalaryna laýyk getirmek maksady bilen, Raýat, Maşgala, Býujet, Zähmet, Ilaty durmuş taýdan goramak, Sanitariýa kodekslerine we başga-da birnäçe kanunlara degişli üýtgetmeleridir goşmaçalary girizmek bilen baglanyşykly Kanunlar, Mejlisiň kararlarynyň 18-si kabul edildi.

Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň diňleýjileri üçin deputatlaryň gatnaşmagynda kanun çykaryjylyk işiniň döwrebap usullary we ýörelgeleri boýunça okuw sapaklary guraldy. Ýylyň başyndan bäri daşary döwletleriň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçileriniň 14-sinden ynanç hatlary kabul edildi. Daşary ýurtlaryň parlamentleri we halkara guramalar bilen gatnaşyklary pugtalandyrmagyň çäklerinde duşuşyklaryň 30-dan gowragy geçirildi. Deputatlar kanun çykaryjylyk işini kämilleşdirmek hem-de döwlet maksatnamalarynyň ýerine ýetirilmegini üpjün etmek meseleleri boýunça maslahatlaryň 91-sine gatnaşdylar. Kanun çykaryjylyk işinde tejribe alyşmak maksady bilen, daşary ýurtlara iş saparlarynyň 28-si guraldy. Şeýle-de Watanymyzda gazanylýan beýik ösüşleri, täze taryhy döwürde öňde goýlan maksatlary giňden wagyz etmek, kabul edilýän kanunlaryň many-mazmunyny halk köpçüligine düşündirmek üçin deputatlaryň ençeme çärelere gatnaşýandyklary barada aýdyldy.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow kanunçylyk ulgamyny döwrebaplaşdyrmagyň we ykdysadyýetimizi mundan beýläk-de pugtalandyrmagyň möhüm ähmiýete eýedigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň kanunçylygyny kämilleşdirmegi dowam etdirmegiň wajypdygyna ünsi çekdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary H.Geldimyradow şu ýylyň ýanwar — sentýabr aýlarynda ýurdumyzda gazanylan makroykdysady görkezijiler barada hasabat berdi.

Maksatnamalaýyn çäreleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde, şu ýylyň dokuz aýynda jemi içerki önüm 6,3 göterim artdy. Bu görkeziji senagat pudagynda 3,5 göterime, gurluşykda 9,3 göterime, ulag-aragatnaşyk pudagynda 6,8 göterime, söwdada 9 göterime, oba hojalygynda 5,2 göterime, hyzmatlar ulgamynda 7,5 göterime deň boldy. 2023-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 11,7 göterim artdy. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, şu ýylyň üç çärýeginde bölek satuw haryt dolanyşygy 11,2 göterim köpeldi. Daşary söwda dolanyşygynda hem oňyn görkezijiler gazanyldy. Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 102,4 göterim, çykdajy bölegi 97,7 göterim ýerine ýetirildi. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, 2023-nji ýylyň degişli döwrüne görä, 10,5 göterim ýokarlandy. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary, talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi. Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 16,6 göterim artdy. Şeýle hem “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna” laýyklykda gurulmagy we durky täzelenilmegi meýilleşdirilen desgalar boýunça ýerine ýetirilen işler barada aýdyldy.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, «Türkmenistany 2025-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasynyň», şeýle hem geljek ýylyň Döwlet býujetiniň taslamalaryny seljermegiň möhümdigini nygtady. Şunuň bilen birlikde, wise-premýere bu ugurda alnyp barylýan işleriň netijeliligini ýokarlandyrmak boýunça zerur çäreleri görmek tabşyryldy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Amanow gözegçilik edýän ýangyç-energetika toplumynda 2024-nji ýylyň ýanwar — sentýabr aýlarynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi. Nebiti we gaz kondensatyny çykarmak babatda gazanylan tehniki-ykdysady görkezijiler hakynda-da aýdyldy.

Bellenilişi ýaly, “Türkmennebit” döwlet konserni tarapyndan nebit çykarmagyň meýilnamasy 102,6 göterime deň boldy. Şu ýylyň dokuz aýynda nebiti gaýtadan işleýän zawodlar tarapyndan nebiti gaýtadan işlemegiň meýilnamasy 104,1 göterim, benzin öndürmegiň meýilnamasy 106,9 göterim, çalgy ýaglaryny öndürmegiň meýilnamasy 105,9 göterim, tebigy we ugurdaş gazy çykarmagyň meýilnamasy 100,3 göterim, mawy ýangyjy daşary ýurtlara ibermegiň meýilnamasy 101,7 göterim ýerine ýetirildi. Şunuň bilen bir hatarda, dizel ýangyjyny, polipropilen, suwuklandyrylan gazy öndürmek boýunça gazanylan tehniki-ykdysady görkezijiler barada aýdyldy.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, nebitgaz pudagynyň kärhanalaryny we önümçiliklerini doly güýjünde, durnukly işletmek üçin toplumyň işini yzygiderli kämilleşdirip durmagyň wajypdygyny nygtap, wise-premýere bu babatda birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary T.Atahallyýew gözegçilik edýän pudaklarynda şu ýylyň dokuz aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri, ýurdumyzyň welaýatlaryndaky möwsümleýin oba hojalyk işleri barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, oba hojalyk pudagynda önümçiligiň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 126,3 göterime, şol sanda Oba hojalyk ministrligi boýunça 101,9 göterime, Daşky gurşawy goramak ministrligi boýunça 120,1 göterime, Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti boýunça 142,4 göterime, “Türkmenpagta” döwlet konserni boýunça 100 göterime, “Türkmengallaönümleri” döwlet birleşigi boýunça 226,4 göterime, “Türkmenobahyzmat” döwlet birleşigi boýunça 119,8 göterime, Azyk senagaty döwlet birleşigi boýunça 100,2 göterime, Maldarçylyk we guşçulyk senagaty döwlet birleşigi boýunça 100,7 göterime, “Türkmen atlary” döwlet birleşigi boýunça 102,4 göterime barabar boldy. Maýa goýum serişdelerini özleşdirmegiň meýilnamasy 340,6 göterim ýerine ýetirildi.

Häzirki wagtda ýurdumyzyň welaýatlarynda bugdaý ekişini bellenen möhletlerde we talabalaýyk geçirmek, ýetişdirilen pagta, şaly hasylyny ýygnap almak boýunça degişli işleriň alnyp barylýandygy aýdyldy. Şunuň bilen bir hatarda, mallaryň baş sanyny artdyrmak, olaryň önüm berijiligini ýokarlandyrmak maksady bilen, maldarçylyk hojalyklarynda mallar üçin ot-iýmleriň ätiýaçlyk gorlaryny döretmek işleri dowam edýär. Ekerançylyk meýdanlarynyň suw üpjünçiligini, ýerleriň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmak üçin suwaryş we şor suw akabalaryny arassalamak boýunça degişli işler geçirilýär.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzda alnyp barylýan oba hojalyk işlerini berk gözegçilikde saklamagyň zerurdygyna ünsi çekdi. Döwlet Baştutanymyz pagta ýygymynyň depginini güýçlendirmegiň, oba hojalyk tehnikalaryny netijeli peýdalanmagyň, bugdaý ekişini agrotehniki möhletlerde geçirmek boýunça zerur işleri alyp barmagyň, oba hojalyk pudagynyň kärhanalaryny doly güýjünde işletmek üçin öz wagtynda zerur çäreleri görmegiň wajypdygyny nygtady. Hormatly Prezidentimiz ýokary hilli oba hojalyk önümlerini öndürýän döwrebap önümçilikleri döretmegi dowam etdirmegiň, mallaryň we guşlaryň baş sanyny artdyrmagyň, tohumçylyk işini ylmy taýdan guramak boýunça zerur işleri geçirmegiň möhümdigini aýdyp, wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Annamämmedow şu ýylyň ýanwar — sentýabr aýlarynda gurluşyk we senagat toplumy tarapyndan ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, hasabat döwründe toplum tarapyndan öndürilen önümleriň hem-de ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy 110,5 göterim boldy. Ýylyň başyndan bäri Gurluşyk we binagärlik ministrligi boýunça işleriň meýilnamasy 106,4 göterim ýerine ýetirildi. Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrligi tarapyndan öndürilen önümleriň, ýerine ýetirilen işleriň möçberi 1 milliard 302 million manada deň boldy. Hasabat döwründe Energetika ministrligi boýunça öndürilen önümleriň, ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy 104,7 göterime, “Türkmenhimiýa” döwlet konserni boýunça 125,6 göterime deň boldy. Şu ýylyň ýanwar — sentýabr aýlarynda Awtomobil ýollarynyň gurluşygyny dolandyrmak baradaky döwlet agentligi boýunça ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy 114 göterim, Aşgabat şäheriniň häkimligi boýunça 137,1 göterim berjaý edildi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, ýurdumyzyň gurluşyk we senagat toplumynyň kärhanalaryny taslama kuwwatyna çykarmak boýunça toplumlaýyn çäreleri görmegi dowam etdirmegiň möhümdigini belledi. Bilelikdäki kärhanalary, önümçilikleri ýola goýup, täze iş orunlaryny döretmek boýunça işleri ilerletmek wajyp wezipeleriň hatarynda görkezildi. Döwlet Baştutanymyz wise-premýere 2024-nji ýylda açylyp ulanmaga berilmeli binalaryň we desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşygynyň bellenen möhletlerde tamamlanmagyna berk gözegçilik etmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Atdaýew gözegçilik edýän ministrliklerinde, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda, telekeçilik ulgamynda şu ýylyň ýanwar — sentýabr aýlarynda alnyp barlan işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça söwda dolanyşygynyň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 102,1 göterime, öndürilen önümleriň ösüş depgini 103,1 göterime barabar boldy. Dokma senagaty ministrligi boýunça, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, nah ýüplügiň öndürilişi 144,4 göterime, nah matalar 128,4 göterime, tikin we trikotaž önümleri 100,3 göterime, gön önümleri 124,6 göterime barabar boldy. “Türkmenhaly” döwlet birleşigi boýunça önüm öndürmegiň meýilnamasy 100,2 göterim ýerine ýetirildi. Döwlet haryt-çig mal biržasy tarapyndan hasabat döwründe 225 birža söwdasy geçirilip, olarda 21 müň 378 şertnama hasaba alyndy. Dokuz aýda Söwda-senagat edarasy boýunça ýerine ýetirilen işleriň ösüş depgini 103,4 göterime barabar boldy. Hasabat döwründe sergileriň 17-si, maslahatlaryň 96-sy geçirildi. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça oba hojalyk we azyk önümlerini öndürmegiň ösüş depgini 109,5 göterime, senagat önümleriniň ösüş depgini 104 göterime deň boldy.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, ýurdumyzda ýokary hilli harytlary öndürmek boýunça alnyp barylýan işlere berk gözegçilik etmegiň wajypdygyna ünsi çekdi. Şeýle hem döwlet Baştutanymyz Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi tarapyndan harytlaryň eksportyny artdyrmak babatda zerur işleri geçirmegiň möhümdigini belläp, wise-premýere bu babatda anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa şu ýylyň ýanwar — sentýabr aýlarynda gözegçilik edýän düzümlerinde ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, hasabat döwründe welaýatlarda, Aşgabat we Arkadag şäherlerinde şanly seneler, Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy, medeni-durmuş maksatly desgalaryň açylyp ulanmaga berilmegi mynasybetli dürli çäreler geçirildi. “Ýaňlan, Diýarym!” telebäsleşiginiň jemleýji tapgyry geçirildi, Türkmenistanyň Prezidentiniň “Türkmeniň Altyn asyry” atly baýragyny almak ugrundaky bäsleşigiň jemleri jemlenildi. Hasabat döwründe Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 33 ýyllygy mynasybetli dabaralar, konsertler, sergiler we beýleki medeni çäreler guraldy. Halkara hyzmatdaşlygyň çäklerinde-de dürli çäreler geçirilip, türkmen hünärmenleri daşary ýurtlarda iş saparlarynda boldular. Şu ýylyň 1-nji sentýabrynda Türkmenistanyň we Täjigistan Respublikasynyň döwlet Baştutanlarynyň sanly ulgam arkaly gatnaşmaklarynda dostlukly ýurduň Hatlon welaýatynyň Dusti etrabynda Magtymguly adyndaky umumybilim berýän orta mekdebiň binalar toplumynyň açylyş dabarasynda iki ýurduň sungat ussatlarynyň çykyşlary guraldy. Ýurdumyzyň döredijilik topary Russiýa Federasiýasynyň Moskwa şäherinde beýik türkmen şahyry Magtymguly Pyragynyň heýkeliniň açylyş dabarasyna gatnaşdy.

Teatrlaryň, sirkleriň, kinoteatrlaryň we kinokonsert merkezleriniň, kitaphanalaryň, muzeýleriň, Türkmen döwlet neşirýat gullugynyň, Oguz han adyndaky “Türkmenfilm” birleşiginiň, Döwlet habarlar agentliginiň ýerine ýetiren işleriniň netijeleri barada-da hasabat berildi. Hasabat döwründe döwlet maksatnamalaryndan, sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyndan gelip çykýan wezipeleri ýerine ýetirmek, şol sanda elektron neşirleriň sanyny artdyrmak, pudaga degişli elektron saýtlary häzirki zaman talaplaryna laýyk gelýän maglumatlar bilen üpjün etmek, işgärleriň hünär derejesini ýokarlandyrmak boýunça degişli işler alnyp baryldy.

Soňra wise-premýer Arkadag şäherinde VI Wena balyny geçirmäge görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi. Garaşylyşy ýaly, bu döredijilik çäresine Saglygy goraýyş we derman senagaty işgärleriniň güni mynasybetli baýramçylyk dabaralaryna, Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna bagyşlanan “Döwürleriň we siwilizasiýalaryň özara arabaglanyşygy — parahatçylygyň we ösüşiň binýady” atly halkara foruma gatnaşýan daşary ýurtly myhmanlar hem-de beýlekiler gatnaşar. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyzyň garamagyna bu medeni çäräni geçirmek bilen bagly degişli teklip hödürlenildi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, 10-njy oktýabrda Arkadag şäherinde guraljak VI Wena balyna gowy taýýarlyk görmegiň we ony ýokary derejede geçirmegiň möhümdigini belledi hem-de wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Orazdurdyýewa gözegçilik edýän ulgamlarynda şu ýylyň dokuz aýynda alnyp barlan işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, hasabat döwründe Bilimler we talyp ýaşlar güni hem-de täze okuw ýylynyň başlanmagy mynasybetli ýurdumyzyň bilim edaralarynda “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” atly dabaraly çäreler geçirildi. Hormatly Prezidentimiziň we Gahryman Arkadagymyzyň adyndan 1-nji synpa okuwa kabul edilen ähli okuwçylara “Bilimli” noutbuk kompýuterleri gowşuryldy. Baýramçylyk mynasybetli çagalar baglary, orta mekdepler dabaraly açylyp ulanmaga berildi. Ylymly-bilimli nesilleri terbiýeläp ýetişdirmäge gönükdirilen özgertmeler dowam etdirildi. Bilim işine okatmagyň öňdebaryjy usullary giňden ornaşdyryldy. Mekdep okuwçylary halkara ders bäsleşiklerinde 15 altyn, 32 kümüş, 55 bürünç medal, halkara internet bäsleşiklerinde 94 altyn, 99 kümüş, 102 bürünç medal gazandylar. Halkara derejede geçirilen ders bäsleşiklerinde, olimpiadalarda talyp ýaşlar 58 altyn, 122 kümüş, 202 bürünç, toparlaýyn bäsleşiklerde 5 altyn, 11 kümüş, 17 bürünç medala mynasyp boldular.

Hasabat döwründe ylmy barlaglaryň netijeliliginiň ýokarlandyrylmagyna, innowasion tehnologiýalaryň önümçilige ornaşdyrylmagyna gönükdirilen işler dowam etdirildi. Öňüni alyş-bejeriş işleriniň öňdebaryjy usullary amaly lukmançylyga ornaşdyryldy. Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň serişdeleriniň hasabyna näsag çagalara operasiýalar we bejergiler geçirildi. Gazna tarapyndan saglygy goraýyş edaralaryna gemodializ enjamlary sowgat berildi. Şu ýylyň dokuz aýynda bedenterbiýäni, sporty ösdürmek, ussat türgenleri taýýarlamak boýunça işler hem dowam etdirildi. Türgenlerimiz halkara ýaryşlarda 146 altyn, 134 kümüş, 193 bürünç medal gazandylar. Aşgabat şäheri “Arkalaşygyň täze sport mümkinçilikleriniň şäheri”, Olimpiýa şäherçesiniň Tennis toplumy «Tennis boýunça Aziýa sebitiniň okuw-türgenleşik merkezi» diýlip yglan edildi.

Soňra wise-premýer Türkmenistanyň saglygy goraýyş we derman senagaty işgärleriniň gününe görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi.

Baýramçylygyň öňüsyrasynda, 9 — 12-nji oktýabrda Aşgabat şäherinde Halkara fiziologiýa ylmy-kliniki we Halkara sagaldyş-dikeldiş merkezlerini, Türkmenabat şäherinde glisirrizin turşusyny öndürýän kärhanany, Mary şäherinde Mary welaýatynyň hem-de Mary şäheriniň Arassaçylyk we keselleriň ýaýramagyna garşy göreşmek gulluklarynyň edara binalaryny dabaraly açyp ulanmaga bermek göz öňünde tutulýar. “Saglygy goraýyş, bilim we sport Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe” atly halkara sergi hem-de ylmy maslahat geçiriler. Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetinde zähmetde tapawutlanan saglygy goraýyş işgärlerine döwlet sylaglary gowşurylar.

Türkmenistanda fiziologiýa ylmyny ösdürmegiň 2024 — 2028-nji ýyllar üçin Milli maksatnamasyny; Türkmenistanda lukmançylyk sagaldyş-dikeldiş çäreleriniň 2024 — 2028-nji ýyllar üçin Milli strategiýasyny; Türkmenistanyň immuno-öňüni alyş boýunça 2024 — 2028-nji ýyllar üçin Milli maksatnamasyny tassyklamak; Ilatyň derman serişdeleri we lukmançylyk maksatlaryna niýetlenen önümler bilen üpjün edilmegini kämilleşdirmek; Halkara sagaldyş-dikeldiş merkezini; Halkara fiziologiýa ylmy-kliniki merkezini döretmek; Balkan, Lebap we Mary welaýatlarynda onkologiýa hassahanalarynyň gurluşygynyň taslamalaryny maliýeleşdirmek hakynda Türkmenistanyň Prezidentiniň Kararlarynyň taslamalary işlenip taýýarlanyldy.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, ýurdumyzyň bilim ulgamynyň mundan beýläk-de kämilleşdirilmegini ileri tutulýan wezipeleriň hatarynda görkezdi. Şunuň bilen birlikde, sporty ösdürmäge aýratyn üns berlip, Diýarymyzda dürli sport çärelerini, halkara ýaryşlary geçirmegiň möhümdigi bellenildi. Döwlet Baştutanymyz saglygy goraýyş ulgamyny döwrebaplaşdyrmagyň wajypdygyny aýdyp, bu ugurda tejribe alyşmak üçin daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen ýakyndan gatnaşyklary dowam etdirmegiň zerurdygyny belledi. Hormatly Prezidentimiz wise-premýere Saglygy goraýyş we derman senagaty işgärleriniň güni mynasybetli ulanmaga beriljek häzirki zaman saglygy goraýyş desgalarynyň açylyş dabarasynyň ýokary derejede geçirilmegini üpjün etmegi, «Saglygy goraýyş, bilim we sport Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe» atly halkara sergä we ylmy maslahata gowy taýýarlyk görmegi tabşyrdy.

Mejlisiň dowamynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Türkmenistanda fiziologiýa ylmyny ösdürmegiň 2024 — 2028-nji ýyllar üçin Milli maksatnamasyny; Türkmenistanda lukmançylyk sagaldyş-dikeldiş çäreleriniň 2024 — 2028-nji ýyllar üçin Milli strategiýasyny; Türkmenistanyň immuno-öňüni alyş boýunça 2024 — 2028-nji ýyllar üçin Milli maksatnamasyny tassyklamak; Ilatyň derman serişdeleri we lukmançylyk maksatlaryna niýetlenen önümler bilen üpjün edilmegini kämilleşdirmek; Halkara sagaldyş-dikeldiş merkezini; Halkara fiziologiýa ylmy-kliniki merkezini döretmek; Balkan, Lebap we Mary welaýatlarynda onkologiýa hassahanalarynyň gurluşygynyň taslamalaryny maliýeleşdirmek hakynda Kararlara gol çekdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow şu ýylyň dokuz aýynda Daşary işler ministrligi tarapyndan ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasat strategiýasyny durmuşa geçirmek, döwlet Baştutanymyzyň daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn gatnaşyklary, halkara guramalar bilen hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak boýunça ozal beren tabşyryklaryny ýerine ýetirmek üçin degişli işler geçirildi. Halkara gatnaşyklary giňeltmekde ýokary derejedäki saparlara we gepleşiklere aýratyn orun degişlidir. Hasabat döwründe hormatly Prezidentimiz Russiýa Federasiýasyna, Gazagystan Respublikasyna iş saparlaryny amala aşyrdy. Ýylyň başyndan bäri türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Birleşen Arap Emirliklerinde, Türkiýe Respublikasynda, Täjigistan Respublikasynda, Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynda, Gazagystan Respublikasynda, Eýran Yslam Respublikasynda saparlarda boldy. Şu ýylyň iýunynda Koreýa Respublikasynyň Prezidenti Türkmenistana döwlet saparyny amala aşyrdy.

Hasabat döwründe hormatly Prezidentimiz Eýran Yslam Respublikasynyň, Gyrgyz Respublikasynyň, Russiýa Federasiýasynyň, Gazagystan Respublikasynyň, Özbegistan Respublikasynyň Prezidentleri, Ýaponiýanyň Premýer-ministri bilen telefon arkaly söhbetdeşlikleri geçirdi. 24-nji maýda paýtagtymyzda Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň Hökümet Baştutanlarynyň Geňeşiniň nobatdaky mejlisi geçirildi. Oňa gatnaşmak maksady bilen, Russiýa Federasiýasynyň Hökümetiniň Başlygy, Belarus Respublikasynyň, Gazagystan Respublikasynyň, Gyrgyz Respublikasynyň we Täjigistan Respublikasynyň Premýer-ministrleri ýurdumyza iş sapary bilen geldiler. Ýylyň başyndan bäri, Birleşen Milletler Guramasynyň, Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Bütindünýä Syýahatçylyk Guramasynyň, Türki medeniýetiň halkara guramasynyň (TÜRKSOÝ), Türki Döwletleriň Guramasynyň, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň Baş sekretarlary Türkmenistanda saparda boldular.

Daşary ýurt wekiliýetleriniň Türkmenistana hem-de ýurdumyzyň wekiliýetleriniň daşary ýurtlara amala aşyran saparlary, halkara derejedäki gepleşikler we duşuşyklar dürli ulgamlarda netijeli gatnaşyklary ösdürmäge gönükdirildi. Daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen gatnaşyklaryň şertnama-hukuk binýadynyň üsti 141 resminama bilen ýetirildi. Daşary syýasat edaralarynyň ugry boýunça ikitaraplaýyn hyzmatdaşlyk yzygiderli amala aşyrylýar. Şeýle hem ilçihanalar arkaly diplomatik gatnaşyklary pugtalandyrmak boýunça degişli işler geçirilýär.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, dünýä ýurtlary, şeýle hem abraýly halkara guramalar bilen gatnaşyklary ösdürmek boýunça alnyp barylýan işleri dowam etdirmegiň zerurdygyny belledi. Döwlet Baştutanymyz bu baradaky gürrüňi dowam edip, ýylyň ahyryna çenli geçiriljek çärelere, resmi we döwlet saparlaryna, halkara maslahatlara, Garaşsyz döwletimiziň Bitaraplyk baýramyna gowy taýýarlyk görmegiň möhümdigini belläp, bu babatda anyk tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow ýurdumyzyň wekiliýetiniň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 79-njy sessiýasyna gatnaşmagynyň netijeleri barada hasabat berdi. Şu maksat bilen, şu ýylyň 26-njy sentýabry — 1-nji oktýabry aralygynda Nýu-Ýork şäherine iş sapary amala aşyryldy.

Bellenilişi ýaly, 27-nji sentýabrda Türkmenistanyň wekiliýeti sessiýada çykyş edip, häzirki zamanyň ählumumy meseleleri, hususan-da, howpsuzlyk, durnukly ösüş, howanyň üýtgemegi, ynsanperwerlik meseleleri boýunça ýurdumyzyň garaýyşlaryny beýan etdi. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiziň bu ulgamlardaky halkara başlangyçlary barada aýdyldy. Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny geljekde amala aşyrmak maksady bilen, halkara parahatçylygy berkitmek, dünýäde ýüze çykýan dürli ýagdaýlary çözmek üçin öňüni alyş diplomatiýasyna, Bitaraplygyň ýörelgelerine esaslanmak babatda teklipler öňe sürüldi. Türkmenistanyň wekiliýeti Birleşen Milletler Guramasynyň parahatçylygy üpjün etmekdäki tagallalarynda bitarap ýurtlara bu guramanyň çäklerinde ileri tutulýan hyzmatdaş derejesini bermek başlangyjy bilen çykyş etdi.

Durnukly ösüş babatda ýurdumyz tarapyndan çalşykly dolanyşykdaky ykdysadyýete geçmegiň Ählumumy çarçuwaly maksatnamasy; Durnukly ulag arabaglanyşygynyň ählumumy atlasy; Ählumumy energetika howpsuzlygy we durnukly ösüş boýunça hyzmatdaşlygyň bileleşigi baradaky teklipler beýan edildi. Türkmenistan Aral meselesine, Merkezi Aziýa we Hazar deňzi sebitlerinde ekologik abadançylygy üpjün etmäge uly üns berýär. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyz Birleşen Milletler Guramasynyň ýöriteleşdirilen edaralary, hususan-da, Daşky gurşawy goramak maksatnamasy, Ösüş maksatnamasy, degişli halkara maliýe institutlary, şol sanda Ählumumy ekologiýa gaznasy, Ýaşyl howa gaznasy bilen hyzmatdaşlygy giňeltmek boýunça başlangyçlar bilen çykyş edýär.

Ynsanperwer ulgam barada aýdylanda, türkmen tarapy ilaty, eneligi we çagalygy goramak, maýyplaryň, bosgunlaryň, raýatlygy bolmadyk adamlaryň hukuklaryny goramak, durmuş meseleleri boýunça işleri dowam etdirmegiň ähmiýetini nygtady. Şeýle hem 2025-nji ýylda BMG-niň döredilmeginiň 80 ýyllygynyň, Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygyň 30 ýyllygynyň, dünýäde ýurdumyzyň başlangyjy bilen Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň belleniljekdigi bilen baglylykda, bu ýylyň aýratyn ähmiýeti nygtaldy. Şoňa görä, bu şanly seneler mynasybetli meýilleşdirilýän çäreleri BMG-niň agza döwletleri bilen bilelikde üstünlikli geçirmegiň möhümdigi aýdyldy.

Nýu-Ýorka saparyň çäklerinde ýurdumyzyň wekiliýeti Merkezi Aziýa döwletleriniň we ABŞ-nyň daşary syýasat edaralarynyň ýolbaşçylarynyň “C5+1” düzümdäki duşuşygyna, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň daşary işler ministrleriniň nobatdaky her ýylky duşuşygyna gatnaşdy. Olarda garalan meseleler boýunça Türkmenistanyň resmi garaýyşlary beýan edildi.

BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterriş bilen geçirilen duşuşygyň barşynda iri halkara guramanyň ýolbaşçysynyň Aşgabada bolan iş saparynyň hem-de onuň dowamynda Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedow, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow bilen geçirilen gepleşikleriň ähmiýeti bellenildi. Şeýle hem Türkmenistanyň bitaraplyk syýasatynyň nusgawy häsiýete eýedigi, häzirki zaman dünýäsiniň gün tertibinde duran dürli meseleler babatda ýurdumyzyň işjeň we oňyn orny nygtaldy.

Baş Assambleýanyň 79-njy sessiýasynyň çäklerinde ýurdumyzyň wekiliýeti ikitaraplaýyn duşuşyklaryň birnäçesini geçirdi. Saparyň dowamynda Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi bilen Kamboja Patyşalygynyň Daşary işler we halkara hyzmatdaşlyk ministrliginiň arasynda ikitaraplaýyn geňeşmeleri ýola goýmak babatda özara düşünişmek hakynda Ähtnama, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary instituty bilen Serbiýa Respublikasynyň Daşary işler ministrliginiň Diplomatik akademiýasynyň arasynda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ähtnama gol çekildi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Garaşsyz, baky Bitarap döwletimiziň Birleşen Milletler Guramasy bilen köpugurly hyzmatdaşlygy alyp barýandygyny belledi. Türkmenistanyň BMG-niň Baş Assambleýasynyň 79-njy sessiýasynyň wise-başlygy hökmünde çykyş etmegi, şeýle hem nobatdaky sessiýada ýurdumyzyň öňe süren teklipleri we başlangyçlary munuň şeýledigini görkezýär. Döwlet Baştutanymyz geljekde-de Birleşen Milletler Guramasy bilen netijeli hyzmatdaşlygyň dowam etdiriljekdigini aýdyp, wise-premýer, daşary işler ministrine degişli tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew gözegçilik edýän pudaklarynda şu ýylyň dokuz aýynda alnyp barlan işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Hasabat döwründe toplum boýunça ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň ösüş depgini 117,2 göterime deň boldy. Şu ýylyň ýanwar — sentýabr aýlarynda awtomobil, demir ýol, howa, deňiz, derýa ulaglary arkaly ýük daşamagyň ösüş depgini 102,7 göterime, ýolagçy gatnatmagyň ösüş depgini 104,2 göterime, “Türkmendemirýollary” agentligi boýunça ýerine ýetirilen hyzmatlaryň ösüş depgini 102,5 göterime deň boldy. Arkadag şäheriniň demir ýol menziliniň, “Turgundy” demir ýol bekediniň “gury portunda” ammarlar toplumynyň, Turgundy — Hyrat demir ýolunyň birinji tapgyrynyň Turgundy — Sanabar aralygynyň gurluşyk işlerine girişildi, Serhetabat — Turgundy demir ýol geçelgesiniň türkmen-owgan serhedinde täze demir ýol köprüsi açylyp ulanmaga berildi. Hasabat döwründe “Türkmenawtoulaglary” agentligi boýunça 109,5 göterim, “Türkmenhowaýollary” agentligi boýunça 148,3 göterim, “Türkmendeňizderýaýollary” agentligi boýunça 112,8 göterim, “Türkmenaragatnaşyk” agentligi boýunça bolsa 114,3 göterim ösüş gazanyldy.

Ýurdumyzyň dürli künjeklerinde bu ulgama degişli düzümleýin önümçilik we durmuş maksatly desgalaryň, şol sanda Serhetabat — Hyrat optiki-süýümli aragatnaşyk geçirijisiniň gurluşyk işleri alnyp barylýar. Hasabat döwründe halkara forumlaryň, bilelikdäki iş toparlarynyň mejlisleriniň birnäçesi geçirildi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça taslamalaryň durmuşa geçirilişini çaltlandyrmagyň, ýurdumyzda ýolagçy we ýük dolanyşygyny artdyrmak boýunça zerur işleri geçirmegiň, demir ýol ulgamynyň geçirijilik ukybyny artdyrmak babatda zerur çäreleri görmegiň, ýurdumyzyň ulag-logistika ulgamyny döwrebaplaşdyrmak işlerini berk gözegçilikde saklamagyň möhümdigini belledi we agentligiň ýolbaşçysyna degişli tabşyryklary berdi.

Soňra hormatly Prezidentimiz mejlise gatnaşyjylara ýüzlenip, ýurdumyzda şu ýylyň dokuz aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleriniň kabul eden maksatnamalarymyzyň üstünlikli durmuşa geçirilýändigini görkezýändigini belledi. Hasabat döwründe jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6,3 göterime deň bolmagy, iri senagat, durmuş maksatly desgalaryň we binalaryň dabaraly ýagdaýda açylyp ulanmaga berilmegi munuň aýdyň mysalydyr. Döwlet Baştutanymyz ýerine ýetirilmeli meýilnamalar barada aýdyp, ýylyň ahyryna çenli az wagtyň galandygyny nygtady. “Şoňa görä-de, 2024-nji ýyly gowy netijeler bilen tamamlamak üçin hemmämiz yhlas bilen zähmet çekmeli” diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy we ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda gowy netijeleri gazanmak, jemi içerki önümiň ösüş depginini durnukly saklamak üçin zerur çäreleri görmegiň wajypdygyny belledi.

Döwlet Baştutanymyz 10-njy oktýabrda Saglygy goraýyş we derman senagaty işgärleriniň gününiň giňden bellenilip geçiljekdigini aýtdy. “Türkmenistanda saglygy goraýyş we derman senagaty ulgamyny innowasion esasda ösdürmäge möhüm ähmiýet berilýär. Şunda saglygy goraýyş işgärleriniň bitirýän işleri uly hormata mynasypdyr” diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy hem-de saglygy goraýyş we derman senagaty ulgamynyň işgärlerini hünär baýramçylygy bilen tüýs ýürekden gutlady.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly geçirilen mejlisini jemläp, oňa gatnaşanlara berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

TÜRKMENISTANYŇ MEJLISI

Habarlar

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň türk teleýaýlymyna beren interwýusy

Интервью Национального Лидера туркменского народа, Председателя Халк Маслахаты Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедова Турецкому телевидению

Интервью Национального Лидера туркменского народа, Председателя Халк Маслахаты Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедова Турецкому телевидению

MEŇZEŞ HABARLAR

Türkmenistanyň Mejlisinde şu ýylyň dokuz aýynyň netijelerine bagyşlanan maslahat geçirildi

Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň mejlisi

Türkmenistanyň Prezidenti Ýewropa Bileleşiginiň halkara hyzmatdaşlyk boýunça komissaryny kabul etdi

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisindäki ÇYKYŞY