TÜRKMENISTANYŇ KANUNY

Raýat ýagdaýynyň namalary hakynda

(Türkmenistanyň Mejlisiniň Maglumatlary, 2019 ý., № 4, 85-nji madda)

(24.07.2022 ý. № 494-VI, 03.06.2023 ý. № 27-VII, 13.07.2024 ý. № 109-VII Türkmenistanyň Kanunlary esasynda girizilen üýtgetmeler we goşmaçalar bilen)

Şu Kanun raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almagyň tertibini düzgünleşdirýär we raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almagy amala aşyrýan edaralaryň işiniň guramaçylyk, hukuk esaslaryny kesgitleýär. 

I BAP. UMUMY DÜZGÜNLER

1-nji madda. Şu Kanunyň hereket edýän çygry

1. Şu Kanunyň hereketi raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet tarapyndan bellige (mundan beýläk – döwlet belligine) almak bilen bagly gatnaşyklara degişli edilýär we şulary öz içine alýar:

1) raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almagy amala aşyrýan edaralaryň işini we olaryň ygtyýarlyklaryny;

2) raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almagyň tertibini;

3) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmegiň, şeýle hem olary dikeltmegiň we ýatyrmagyň tertibini;

4) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alnyşynyň kitaplaryny (mundan beýläk – nama kitaplaryny) ýöretmegiň tertibini;

5) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy bilen bagly meseleler boýunça raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny döwlet belligine almaga hukugy bolan edaralaryň (mundan beýläk – RÝNÝ edaralary)  beýleki döwlet edaralary bilen özara gatnaşyklarynyň tertibini; 

6) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alnandygyny ýa-da alynmandygyny tassyklaýan resminamalaryň hem-de raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary bilen bagly gaýry maglumatlaryň berilmeginiň tertibini;

7) Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň bir bitewi döwlet sanawyny döretmegiň we ýöretmegiň tertibini.

2. Şu Kanunyň hereketi Türkmenistanyň raýatlaryna, Türkmenistanyň çäginde bolýan daşary ýurt raýatlaryna, raýatlygy bolmadyk adamlara, şeýle hem Türkmenistanyň RÝNÝ edaralarynda raýat ýagdaýynyň namalary döwlet belligine alnan we Türkmenistanyň çäginden daşarda ýaşaýan daşary ýurt raýatlaryna we raýatlygy bolmadyk adamlara degişlidir.

  2-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalary hakynda

                               Türkmenistanyň kanunçylygy

Raýat ýagdaýynyň namalary hakynda Türkmenistanyň kanunçylygy Türkmenistanyň Konstitusiýasyna esaslanýar hem-de Türkmenistanyň Raýat kodeksinden, Türkmenistanyň Maşgala kodeksinden, şu Kanundan we raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almagyň tertibini düzgünleşdirýän beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryndan ybarat bolup durýar.         

3-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalary 

1. Raýat ýagdaýynyň namalary – bu raýatlaryň hukuklarynyň we borçlarynyň ýüze çykmagyna, üýtgemegine ýa-da bes edilmegine täsir edýän, şeýle hem olaryň hukuk ýagdaýyny häsiýetlendirýän, raýatlaryň döwlet belligine alynmaga degişli bolan raýat ýagdaýynyň ýazgylarynyň namalarynda görkezilýän hereketleri ýa-da wakalar we faktlar.

2. Raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almak raýatlaryň emläk we şahsy emläk däl hukuklaryny goramak maksady bilen, şeýle hem döwletiň bähbitlerini üpjün etmek üçin bellenilýär. 

3. Şu Kanunda bellenilen tertipde aşakdaky raýat ýagdaýynyň namalary döwlet belligine alynmaga degişlidir:

1) dogluş;

2) nika baglaşylmagy;

3) nikanyň bozulmagy;

4) perzentlige (ogullyga ýa-da gyzlyga) alynmagy;

5) atalygyň anyklanylmagy;

6) familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň üýtgedilmegi;

7) ölüm.

  4. Raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almagy RÝNÝ edaralary döwletiň adyndan amala aşyrýarlar.

5. Diňe RÝNÝ edaralarynda döwlet belligine alnan raýat ýagdaýynyň namalary hakyky diýlip ykrar edilýär. Türkmenistanda RÝNÝ edaralary döredilmezinden öň, dini däp-dessurlara laýyklykda amala aşyrylan we olaryň tassyklamagynda alnan dogluş, nika baglaşylandygy we bozulandygy, şeýle hem ölüm hakyndaky resminamalar RÝNÝ edaralarynda amala aşyrylan raýat ýagdaýynyň namalaryna deňleşdirilýär we olaryň gaýtadan döwlet belligine alynmagy talap edilmeýär. 

4-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine 

                        almaga bolan hukuk

Ygtyýarlyklarynyň çäklerinde, şeýle hem şu Kanunda bellenilen halatlarda we çäklerde şular raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almaga bolan hukuga eýedirler:

1) Türkmenistanyň Adalat ministrliginiň Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň müdirliginiň (mundan beýläk – RÝNÝ müdirligi) welaýatlaryň, welaýat hukukly we döwlet ähmiýetli şäherleriň, etraplaryň, etrap hukukly şäherleriň, şäherdäki etraplaryň, etrapdaky şäherleriň raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň bölümleri (mundan beýläk –RÝNÝ bölümleri)

2) Geňeşler;

3) raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almaga ygtyýarly edilen Türkmenistanyň daşary ýurt döwletlerindäki diplomatik wekilhanalary we konsullyk edaralary (mundan beýläk – Türkmenistanyň diplomatik wekilhanalary we konsullyk edaralary).

5-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň 

                        ýazgysyny amala aşyrmagyň esasy ýörelgeleri

Türkmenistanda raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny amala aşyrmak boýunça iş kanunylyk, adalatlylyk, garaşsyzlyk we raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny amala aşyrmagyň syryny saklamak ýörelgelerine esaslanýar. 

6-njy madda. Raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine

                         almagyň aýratynlyklary

1. Raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almak RÝNÝ edaralary tarapyndan degişli raýat ýagdaýynyň namalarynyň degişli ýazgysyny düzmek Raýat ýagdaýynyň namalarynyň bir bitewi döwlet sanawyna girizmek arkaly amala aşyrylýar hem-de onuň esasynda raýat ýagdaýynyň namasynyň döwlet belligine alnandygy hakynda şahadatnama (mundan beýläk – raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasy) berilýär.

2. Raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almak, eger Türkmenistanyň kanunçylygynda raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almagyň gaýry usullary göz öňünde tutulmadyk bolsa, nama kitaplarynda geçirilýär. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary elektron görnüşinde düzülende onuň elektron görnüşinden kagyz görnüşi çykarylýar we nama kitaplarynda jemlenilýär. RÝNÝ edaralary tarapyndan düzülen raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň sanawynyň elektron görnüşi hem ýöredilýär.

3. Dogluş, nika baglaşylandygy, nikanyň bozulandygy, perzentlige alynmagy, atalygyň anyklanylandygy, familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň üýtgedilendigi, ölüm hakynda nama ýazgylaryna girizilmäge degişli maglumatlar şu Kanun bilen kesgitlenilýär.

Raýat ýagdaýynyň belli bir namasynyň döwlet belligine alynmagynyň aýratyn ýagdaýlary bilen baglylykda raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysyna başga maglumatlar hem girizilip bilner. 

4. RÝNÝ edaralarynda raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almak, olaryň esasynda berilýän raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalaryny doldurmak we iş önümçiligi Türkmenistanyň döwlet dilinde alnyp barylýar. 

Türkmenistanyň döwlet dilini bilmeýän raýatlarynyň, daşary ýurt raýatlarynyň, raýatlygy bolmadyk adamlaryň islegine görä, raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy terjimeçiniň gatnaşmagynda amala aşyrylýar. 

5. Sowatsyz, ker ýa-da lal şahsyň raýat ýagdaýynyň namasyny döwlet belligine almak hünärmeniň gatnaşmagynda geçirilýär. Şeýle şahslaryň raýat ýagdaýynyň namasynyň döwlet belligine alynmagy bilen bagly meselelerde, eger bar bolsa, özleriniň möhürçelerini ulanmaga hukuklary bardyr.

6. RÝNÝ edaralarynyň işgärleriniň özi, äri (aýaly), onuň we özüniň ýakyn garyndaşlary (ata-eneleri (şol sanda perzentlige alanlar), çagalary (şol sanda perzentlige alnanlar), agtyklary, atasy we enesi, babasy we mamasy, süýtdeş we doly süýtdeş däl doganlary) babatda raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almaga hukugy ýokdur. Şeýle halatlarda raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy RÝNÝ edarasynyň başga işgäri ýa-da başga RÝNÝ edarasy tarapyndan geçirilýär. Şunda başga RÝNÝ edarasy raýat ýagdaýynyň namasy döwlet belligine alynýan şahsyň islegi boýunça saýlanyp alynýar.

Birinji tesimde görkezilen halatlarda raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň belli bir RÝNÝ bölüminde döwlet belligine alynmagy göz öňünde tutulan mahaly döwlet belligine alynmagy bilen bagly hereketi RÝNÝ müdirligi tarapyndan başga RÝNÝ bölüminiň üstüne ýüklenilip bilner.

7. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagynyň dogrulygyna we raýat ýagdaýynyň namalarynyň düzülişiniň hiline bolan jogapkärçilik bu ýazgyny düzen işgäriň we degişli RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň üstüne ýüklenilýär.

8. Daşary ýurt raýatynyň, raýatlygy bolmadyk adamyň dogluşyny, ölümini, adynyň, familiýasynyň we atasynyň adynyň üýtgedilendigini, doglan senesi ýa-da ýeri hakynda maglumatlara üýtgetmeleri döwlet belligine alýan RÝNÝ edaralary şol maglumatlary 24 sagadyň dowamynda Türkmenistanyň Döwlet migrasiýa gullugyna bermäge borçludyrlar.   

9. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň,  nama kitaplarynyň (nama kitaplarynyň birinji sahypasynyň), raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alnandygy hakynda şahadatnamalaryň blanklarynyň görnüşleri Türkmenistanyň Ministrler Kabineti tarapyndan bellenilýär. 

7-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy. 

                        Nama kitaplary 

1. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy raýatlaryň şu Kanunda göz öňünde tutulan döwlet belligine alynmaga degişli bolan hereketlerini           ýa-da wakalary (faktlary) tassyklaýan resminamadyr.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary nama kitaplaryny düzýär. Nama kitaby – döwlet belligine alnan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryny özünde jemleýän, raýat ýagdaýynyň namalarynyň her görnüşi boýunça aýratyn ýöredilýän kitapdyr.

2. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny düzmek raýatyň RÝNÝ edarasyna beren arzasynyň ýa-da raýat ýagdaýynyň namasyny döwlet belligine almak barada habar bermäge borçly edaranyň arzasynyň, döwlet belligine almaga degişli wakalary (faktlary) tassyklaýan resminamalaryň esasynda hem-de Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen halatlarda şahsyýeti tassyklaýan resminamanyň esasynda geçirilýär. 

Raýat tarapyndan raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine  almak üçin zerur bolan resminamalar berlip bilinmedik halatynda, RÝNÝ  edarasy şol resminamalary almaga ýardam berýär.

Türkmenistanyň çäginden daşarda ýaşaýan Türkmenistanyň raýatlarynyň raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almagy şol ýurtda ýerleşýän Türkmenistanyň diplomatik wekilhanasy we konsullyk edarasy Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen tertipde amala aşyrýarlar.

Daşary ýurt döwletleriniň ygtyýarly edaralary tarapyndan raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy üçin berlen resminamalar, eger-de Türkmenistanyň halkara şertnamalarynda başgaça göz öňünde tutulmadyk bolsa, Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen tertipde konsullyk taýdan kanunlaşdyrylan hem-de Türkmenistanyň döwlet diline terjime edilen bolmalydyr. 

3. Raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysy birmeňzeş iki sany asyl nusgada bir tertip belgi bilen düzülýär. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary kagyz we elektron görnüşlerinde düzülýär. Kagyz we elektron görnüşindäki raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryndaky maglumatlar gabat gelmedik halatynda, raýat ýagdaýynyň namalarynyň kagyz görnüşindäki ýazgysyndaky maglumatlar ileri tutulýar, tehniki ýalňyşlyklar muňa degişli däldir.

Raýat ýagdaýynyň nama ýazgysy düzülende, onuň hemme sütünlerine ýazgy girizmek üçin doly maglumat bolmadyk ýagdaýynda, sütünlerde kese çyzyk goýulýar. Raýat ýagdaýynyň nama ýazgysynyň esasynda berilýän raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasynyň degişli sütünlerinde hem kese çyzyk goýulýar.

4. RÝNÝ edarasynyň işgäri berilýän arzanyň mazmunynyň anyklygyny we onuň arza berijiniň şahsyýetini tassyklaýan resminama, raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalaryna, arza berijiniň  berýän beýleki resminamalaryna  laýyklygyny barlamaga borçludyr.

5. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň her bir ýazgysy arza beriji tarapyndan okalmalydyr we oňa ol, nama ýazgysyny ýazan işgär, şeýle hem wezipeli adam tarapyndan gol çekilýär hem-de möhür bilen berkidilýär.

Eger raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysyna arza beriji  gol çekip bilmeýän bolsa, nama ýazgysyny ýazan işgär bu barada degişli bellik edýär.

6. Raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysy düzülende sözleri öçürip aýyrmaga, goşa dyrnaga almaga, gysgaltmaga we goşmaça sözleri ýazmaga, düzetmäge  ýol berilmeýär.

7. Eger raýat ýagdaýynyň anyk namasyny döwlet belligine almagyň aýratynlyklary bilen şertlendirilen bolsa, raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysyna Türkmenistanyň kanunçylygynda göz öňünde tutulan beýleki maglumatlar hem girizilip bilner.

8. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary gullukda peýdalanylýan resminama bolup durýar, olaryň nusgalary (göçürmeleri) raýatlara berilmeýär. 

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň nusgalary (göçürmeleri) kazyýet (kazy), prokuratura, milli howpsuzlyk, içeri işler, adalat, RÝNÝ, migrasiýa edaralarynyň, ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralarynyň, Adalatçynyň, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň, Türkmenistanyň kanunçylygynda göz öňünde tutulan halatlarda beýleki döwlet edaralarynyň (wezipeli adamlaryň) ýüztutmalary boýunça berilýär. 

9. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň birinji we ikinji nusgalary birwagtda düzülýär. Her bir nama kitabynda senenama ýylynyň çäklerinde bir görnüşli raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary jemlenilýär. Eger bir ýyldaky raýat ýagdaýynyň nama ýazgylary köp bolmasa, birnäçe ýyllaryň nama kitaplaryny birikdirmäge ýol berilýär.

10. Nama kitaplary (nama ýazgylarynyň blanklary) Türkmenistanyň Adalat ministrliginiň, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň sargydy esasynda çap edilýär we berk hasabatlylyk resminamasy bolup durýar. 

Nama kitaplaryny (nama ýazgylarynyň blanklaryny) taýýarlamak we neşir etmek bilen bagly çykdajylar Türkmenistanyň Döwlet býujetiniň serişdeleriniň hasabyna maliýeleşdirilýär.

11. Nama kitaplaryny doldurmagyň, olary saklamagyň we RÝNÝ müdirligine tabşyrmagyň tertibi, RÝNÝ edaralarynda raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine alyş kitaplaryny we beýleki resminamalary saklamagyň möhletleri we olary döwletiň saklamagyna tabşyrmagyň tertibi Türkmenistanyň Adalat ministrligi tarapyndan tassyklanylýar.

8-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň 

                       şahadatnamalary 

1. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalary – bu raýat ýagdaýynyň namalary döwlet belligine alnanda düzülen raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy esasynda RÝNÝ edaralary tarapyndan berlen, raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alnandygyny tassyklaýan bellenilen görnüşdäki resminamalardyr.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary esasynda dogluş, nika baglaşylandygy, nikanyň bozulandygy, perzentlige alnandygy, atalygyň anyklanylandygy, familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň üýtgedilendigi, ölüm hakynda şahadatnamalar berilýär.

2. Ikinji bölegiň birinji tesimi 24.07.2022 ý. № 494-VITürkmenistanyň Kanuny esasynda aýrylan.

Raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasyna degişli maglumatlary girizmek şu Kanuna laýyklykda amala aşyrylýar.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alnandygy hakynda şahadatnamalary doldurmagyň tertibi Türkmenistanyň Adalat ministrligi tarapyndan tassyklanylýar.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalarynyň blanklaryny neşir etmegiň, hasaba almagyň, bermegiň we ýok etmegiň tertibi Türkmenistanyň Adalat ministrligi tarapyndan tassyklanylýar. 

3. Raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasyna girizilýän maglumatlar raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysyndaky maglumatlara laýyk gelmelidir. RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysy hem-de raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasyny dolduran RÝNÝ edarasynyň işgäri maglumatlaryň biri-birine laýyk gelýändigini raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasy berilmänkä barlamalydyrlar.

4. Raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasyna RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysy, onuň ýok wagtynda onuň wezipesini ýerine ýetirýän adam tarapyndan gol çekilýär we RÝNÝ edarasynyň möhüri bilen berkidilýär. 

RÝNÝ müdirligi tarapyndan gaýtadan raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasy berlen ýagdaýynda görkezilen şahadatnama RÝNÝ müdirliginiň ýolbaşçysy, onuň ýok wagtynda onuň orunbasary tarapyndan gol çekilýär we RÝNÝ müdirliginiň möhüri bilen berkidilýär. 

5. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalarynyň hereket ediş möhleti çäklendirilmeýär. 

6. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalarynyň blanklary RÝNÝ müdirliginiň sargydy esasynda çap edilýär we berk hasabatlylykdaky resminama bolup durýar. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalarynyň blanklary çaphana usulynda çap edilýär. Her bir blankyň tapgyry we belgisi bolýar.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalaryny taýýarlamak we neşir etmek bilen bagly çykdajylar Türkmenistanyň Döwlet býujetiniň serişdeleriniň hasabyna maliýeleşdirilýär. 

9-njy madda. Gaýtadan  raýat ýagdaýynyň namasynyň

 şahadatnamasy hem-de  raýat ýagdaýynyň

 namalarynyň döwlet belligine alnandygyny 

 ýa-da alynmandygyny tassyklaýan beýleki 

 resminamalar

1. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamasy ýitirilen, zaýalanan, ony ulanmak mümkinçiliginiň bolmadyk beýleki halatlarynda, şol sanda şahadatnamanyň blankynyň, daşynyň (laminasiýasynyň) könelişen, ýazgylary okap bolmaýan, RÝNÝ edarasynyň goýlan möhüriniň görünmeýän we beýleki halatlarda RÝNÝ edaralary (Geňeşlerden başga) ýa-da RÝNÝ müdirligi tarapyndan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy esasynda ýüz tutan şahslaryň arzalary boýunça gaýtadan raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasy berilýär. 

2. Gaýtadan berilýän raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasy we beýleki resminamalar raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna laýyklykda ýazylyp berilýär. 

Dolandyryş-çäk birligi üýtgän ýa-da ilatly ýerleriň ady üýtgän ýagdaýynda doglan ýeri, ölen ýeri, şeýle hem nama ýazgysynyň döwlet belligine alnan ýeri barada maglumatlar nama ýazgysynyň döwlet belligine alnan wagtyndaky maglumatlara laýyklykda görkezilýär. Ýerleriň atlary gaýtadan şahadatnamalaryň we beýleki resminamalaryň berilýän güni bar bolan dolandyryş-çäk birligi ýa-da ilatly ýerleriň atlaryna laýyklykda däl-de, degişli nama ýazgysy düzülip, şahadatnamanyň we beýleki resminamalaryň ilkinji gezek berlen güni bar bolan, degişli nama ýazgysy düzülen wagty nama ýazgysynda ýazylan dolandyryş-çäk birligi ýa-da ilatly ýerleriň ady boýunça görkezilýär. 

Bu kada gaýtadan raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasyny we beýleki resminamalary  bermek barada ýüz tutulan güni nama ýazgysynda görkezilen dolandyryş-çäk birligi barada maglumat ýok bolan halatynda hem ulanylýar.   

Şunda şu Kanunyň herekete girizilen gününe çenli gaýtadan berlen şahadatnamalar we beýleki resminamalar öz güýjüni saklaýar, olara üýtgetmeleri girizmek diňe resminamalardaky çaprazlyklary aradan aýyrmak barada ýüz tutýanyň arzasy bolan ýa-da şeýle üýtgetmäni girizmek babatda özi isleg bildiren ýagdaýynda geçirilip bilner.

Pasport ilkinji gezek hem-de gaýtadan berlende pasportdaky doglan ýeri barada maglumat dogluş hakynda şahadatnamada (pasport ilkinji gezek ýa-da gaýtadan berilýän wagtyna çenli doglan ýeri barada maglumat üýtgän bolsa-da) görkezilen atlara laýyklykda ýazylýar. 

3. Gaýtadan raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasy şulara berilýär:

1) ozal özi barada raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysy düzülen şahsa;

2) ölen adamyň garyndaşlaryna, kanun we (ýa-da) wesýetnama boýunça mirasdarlara, Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenen halatlarynda beýleki gyzyklanýan şahslara;

3) dogluş hakynda nama ýazgysy düzülen adam gaýtadan dogluş hakynda şahadatnamanyň berilýän gününe çenli kämillik ýaşyna ýetmedik bolsa, kämillik ukyby ýok diýlip ykrar edilen ýa-da kämillik ukyby çäklendirilen ýagdaýynda ata-enelere (olaryň ornuny tutýan adamlara), perzentlige alanlara, hossarlara, howandarlara, hossarlyk we howandarlyk hem-de durmuş üpjünçiligi edaralarynyň, şeýle hem çagalar terbiýelenmeginde bolýan mekdebe çenli çagalar edaralarynyň dolandyryş edarasynyň wekiline;

4) nama ýazgysy düzülen şahs saglyk ýagdaýy sebäpli gelip bilmese ýa-da hereket etmäge mümkinçiligi bolmasa, ýa-da psihiki ýarawsyzlygy (dälilik keseli ýa-da akyly kemlik) sebäpli öz hereketleriniň manysyna düşünip bilmeýän ýa-da şol hereketlere erk edip bilmeýän şahs babatda kämillik ukyby ýok diýlip ykrar edilmedik we ol babatda hossar bellenilmedik bolsa we şuňa meňzeş beýleki halatlarda ata-enelere (olaryň ornuny tutýan adamlara), perzentlige alanlara, garyndaşlaryna, hossarlyk we howandarlyk hem-de durmuş üpjünçiligi edaralarynyň, şeýle hem çagalar terbiýelenmeginde bolýan çagalar edaralarynyň dolandyryş edarasynyň ýa-da saglygy goraýyş edarasynyň wekiline;

5) şu madda laýyklykda gaýtadan raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasyny almaga hukugy bolan şahs tarapyndan berlen, notarial taýdan tassyklanylan ynanç haty esasynda beýleki şahslara.

4. Gaýtadan raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasy şu aşakdaky ýagdaýlarda berilmeýär:

1) ata-enelik hukugyndan mahrum edilen ata-enä (olaryň birine) – çaganyň dogluşy hakynda şahadatnama;

2) nikasy bozulan şahslara we nikasy hakyky däl diýlip ykrar edilen şahslara – nika baglaşylandygy hakynda şahadatnama. 

Görkezilen şahslaryň arzasy boýunça olara çaganyň dogluşynyň döwlet belligine alnandygyny tassyklaýan ýa-da nikanyň bozulandygy hakynda bellik bilen nika baglaşylandygynyň döwlet belligine alnandygyny tassyklaýan resminama berilýär.

Nikada durmaýan şahsyň arzasy boýunça oňa nika baglaşylandygynyň döwlet belligine alynmandygyny tassyklaýan resminama berilýär. 

5. Gaýtadan raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasy raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysynyň saklanýan ýerindäki RÝNÝ edarasy ýa-da RÝNÝ müdirligi tarapyndan berilýär.

Eger ýüz tutan şahs raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysynyň saklanýan ýeri boýunça ýaşamaýan bolsa, ol ýaşaýan ýeri boýunça RÝNÝ edarasyna ýüz tutup biler.

6. Raýat ýagdaýynyň namasynyň döwlet belligine alnandygyny ýa-da alynmandygyny tassyklaýan resminamalar hem-de raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary bilen bagly beýleki maglumatlar (mundan beýläk – beýleki resminamalar) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň saklanýan ýerindäki RÝNÝ edarasy ýa-da RÝNÝ müdirligi tarapyndan ýüz tutan şahsyň arzasy esasynda berilýär. Raýat ýagdaýynyň namasynyň gaýtadan şahadatnamasy we beýleki resminamalar (şol sanda soragnamalar) arzanyň ýa-da soragnamanyň gelip gowşan gününden başlap, üç iş gününiň dowamynda berilýär (iberilýär). 

10-njy madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň 

        bir bitewi döwlet sanawy

1. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň bir bitewi döwlet sanawy (mundan beýläk – Bir bitewi döwlet sanawy) şu Kanuna laýyklykda,  raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy we RÝNÝ edaralary tarapyndan amala aşyrylan ýuridik ähmiýetli beýleki hereketleriň netijesinde toplanan elektron görnüşinde resmileşdirilen maglumatlaryň ulgamlaşdyrylan toplumydyr.

Bir bitewi döwlet sanawyna Türkmenistanyň çäginden daşarda degişli daşary ýurt döwletleriniň kanunlary esasynda daşary ýurt döwletleriniň ygtyýarly edaralary tarapyndan Türkmenistanyň raýatlary babatda amala aşyrylan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryny tassyklaýan resminamalar baradaky maglumatlar goşulyp bilner.

2. Bir bitewi döwlet sanawyny ýöretmek, raýat ýagdaýynyň nama ýazgylaryny düzmek we maglumatlary girizmek  Türkmenistanyň döwlet dilinde amala aşyrylýar.

Bir bitewi döwlet sanawynda saklanýan maglu­matlary goramak Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda amala aşyrylýar.

3. Bir bitewi döwlet sanawynda düzülen raýat ýagdaýynyň namasynyň her bir ýazgysy Bir bitewi döwlet sanawyna girizilen wagty boýunça Türkmenistanyň çäginde üýtgemeýän we gaýtalanmaýan belgi bilen berkidilýär (identifisirlenilýär). 

         4. Bir bitewi döwlet sanawynda saklanýan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary, şeýle hem beýleki maglumatlar hemişelik saklanylmaga degişlidir, olaryň ýok edilmegine we alynmagyna ýol berilmeýär. Bir bitewi döwlet sanawynda saklanýan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeleriň, goşmaçalaryň ýa-da düzedişleriň girizilen halatynda, öň düzülen raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary saklanyp galýar we üýtgetmeler ilkibaşdaky ýazgylar okap bolar ýaly edilip girizilýär. 

5. Bir bitewi döwlet sanawynda saklanýan maglumatlara ygtyýarly adamlar we Bir bitewi döwlet sanawynyň maglumatlaryny işläp taýýarlamagy amala aşyrýan adamlar şol maglumat ulgamynda saklanýan maglumatlary üçünji taraplara bermezlige hem-de olary aýan etmezlige borçludyrlar, muňa Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen halatlar degişli däldir.

Görkezilen maglumatlaryň aýan edilmegi ýa-da bikanun peýdalanylmagy Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen jogapkärçilige eltýär.

6. Bir bitewi döwlet sanawynyň programma üpjünçiligini işläp düzmek we döretmek Türkmenistanyň Adalat ministrligi tarapyndan amala aşyrylýar, onuň hereket etmegine gözegçilik etmek RÝNÝ müdirligi tarapyndan amala aşyrylýar.

Bir bitewi döwlet sanawynyň alnyp barylmagy we hereket etmegi RÝNÝ müdirliginde döredilýän Bir bitewi döwlet sanawyny alyp barýan bölüm tarapyndan amala aşyrylýar.

Bir bitewi döwlet sanawyny ýöretmegiň tertibi we Bir bitewi döwlet sanawynda saklanýan maglumatlary bermegiň tertibi Türkmenistanyň Adalat ministrligi tarapyndan bellenilýär. 

7. Bir bitewi döwlet sanawynyň, şol sanda onuň programma üpjünçiliginiň döredilmegi, ýöredilmegi we hereket etmegi Türkmenistanyň Döwlet býujetiniň serişdeleriniň hasabyna maliýeleşdirilýär.

11-nji madda. RÝNÝ edaralary tarapyndan resminamalara

       şaýatlyk etmek 

1. RÝNÝ edaralary raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalarynyň we RÝNÝ edarasynda arhiw resminamasy hökmünde saklanylýan beýleki resminamalaryň ýa-da özüne kabul edip alynýan resminamalaryň (mundan beýläk – resminamalaryň) nusgasyny ýa-da olardan göçürmäni berip we olaryň dogrulygyna resmi şaýatlyk edip biler. 

2. Nusga ýa-da göçürme ýazgysynyň soňunda tassyklaýjy ýazgy bilen şaýatlyk edilýär. Tassyklaýjy ýazgyda şular hökman görkezilmelidir: 

1) nusgasyna ýa-da göçürmesine şaýatlyk edilýän resminamanyň anyk ady;

2) şaýatlyk edilen nusganyň ýa-da göçürmäniň berilýän resminama laýyklygyny tassyklama;

3) eger resminamanyň asyl nusgasy RÝNÝ edarasy tarapyndan resmileşdirilmedik bolsa, şaýatlyk edilen nusganyň ýa-da göçürmäniň diňe görkezilen edara görkezmek üçin berlendigine salgylanma;

4) resminamalara şaýatlyk edilen ýeri we senesi, RÝNÝ edarasynyň resminamalara şaýatlyk etmäge ygtyýarly işgäriniň goly we möhüriniň basylan yzy. 

3. RÝNÝ edarasy tarapyndan resminamanyň nusgasynyň ýa-da ondan göçürmäniň berlendigi we olaryň  dogrulygyna resmi şaýatlyk edilendigi bilen bagly hyzmatlar üçin Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen tertipde tölegler alynýar.   

12-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet 

       belligine alynmagy bilen bagly aýan bolan 

       maglumatlaryň syryny saklamak

1. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belli­gine alynmagy bilen bagly maglumatlaryň syrynyň saklanylmagy kepillendirilýär.

2. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy bilen bagly RÝNÝ edaralarynyň ýolbaşçylaryna we işgärlerine aýan bolan maglumatlar ýaşyryn maglumatlar bolup, ýaýradylmaga (aýan edilmäge) degişli däldir we olaryň syry saklanylmalydyr. 

3. Amala aşyrylan raýat ýagdaýynyň nama ýazgysynyň syrynyň saklanylmagyny üpjün etmek RÝNÝ edarasynda işini bes eden adamlar üçin hem hökmany talapdyr.   

13-nji madda. RÝNÝ edaralarynyň  hereketlerine ýa-da

      olary amala aşyrmakdan ýüz dönderilmegine

      şikaýat etmek

1. Şu Kanunda, Türkmenistanyň Maşgala kodeksinde we raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almak işini düzgünleşdirýän beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalarynda kesgitlenilen kadalara çapraz gelýän halatlaryň bolmadyk ýagdaýlarynda, raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almakdan ýa-da onuň ýazgylaryna       üýtgetme, goşmaça we (ýa-da) düzediş girizmekden ýa-da ony dikeltmekden we (ýa-da) ýatyrmakdan, gaýtadan şahadatnamalary we beýleki resminamalary bermekden ýüz dönderilmegine ýol             berilmeýär.

2. Raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet bel­ligine almak ýa-da onuň ýazgylaryna üýtgetme, goşmaça we (ýa-da) düzediş girizmek ýa-da ony dikeltmek, we (ýa-da) ýatyrmak, ýa-da gaýtadan şahadatnamalary we beýleki resminamalary bermek üçin RÝNÝ edaralarynyň birnäçesine ýüz tutmaklygyň mümkinçiligi göz öňünde tutulan halatlarynda, ýüz tutulan RÝNÝ edarasy tarapyndan raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine al­mak ýa-da onuň ýazgylaryna üýtgetme, goşmaça we (ýa-da) düzediş girizmek ýa-da ony dikeltmek, we (ýa-da) ýatyrmak, ýa-da gaýtadan şahadatnamalary we beýleki resminamalary bermek üçin ýüz tutulyp bilinýän beýleki RÝNÝ edaralaryna ýüz tutmagyň mümkindigini göz öňünde tutup ýüz          döndermek gadagan edilýär.

 3. Degişli RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysy şu maddanyň birinji böleginde göz öňünde tutulan hereketleri amala aşyrmakdan ýüz dönderilen adamyň (onuň wekiliniň) talaby boýunça, şol adama (onuň wekiline) ýüz dönderilmegiň sebäplerini iki iş gününiň dowamynda ýazmaça görnüşde habar bermäge borçludyr. 

4. Şu maddanyň birinji böleginde göz öňünde tutulan hereketleriň amala aşyrylmagyndan ýüz dönderilmegine gyzyklanýan adam tarapyndan RÝNÝ edarasynyň ýokarda durýan edarasyna ýa-da kazyýete şikaýat edilip bilner. 

14-nji madda. RÝNÝ edaralarynyň raýat ýagdaýynyň

                           namalarynyň ýazgylaryny döwlet belligine 

                almak bilen bagly bolmadyk hereketlerine 

                şikaýatlar 

1. RÝNÝ bölüminiň ýa-da Geňeşiň wezipeli adamynyň raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryny döwlet belligine almak bilen bagly bolmadyk hereketlerine edilen şikaýatlara Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen tertipde seredilýär. 

2. Türkmenistanyň daşary ýurt döwletindäki diplomatik wekilhanasynyň we konsullyk edarasynyň wezipeli adamynyň raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryny döwlet belligine almak bilen bagly bolmadyk hereketlerine edilen şikaýatlara Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi tarapyndan seredilýär. 

15-nji madda. Daşary ýurt döwletleriniň ygtyýarly edaralary

       tarapyndan berlen raýat ýagdaýynyň 

       namalaryny tassyklaýan resminamalarу 

       Türkmenistanda ykrar etmek 

Türkmenistanyň çäginden daşarda degişli daşary ýurt döwletleriniň kanunlary esasynda ygtyýarly edaralary tarapyndan berlen raýat ýagdaýynyň namalaryny tassyklaýan resminamalar, eger Türkmenistanyň halkara şertnamasynda başgaça göz öňünde tutulmadyk bolsa, konsullyk taýdan kanunlaşdyrylan halatynda Türkmenistanda hakyky diýlip ykrar edilýär. 

16-njy madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet 

                        belligine alynmagy üçin döwlet pajy, ýygymlar             

                        we tölegler 

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy üçin döwlet pajy we ýygymlar, şeýle hem RÝNÝ edaralary we RÝNÝ müdirligi tarapyndan hyzmatlaryň edilendigi üçin tölegler Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda alynýar.

Döwlet pajynyň möçberi, ony almagyň we tölemegiň tertibi Türkmenistanyň Ministrler Kabineti tarapyndan bellenilýär. 

RÝNÝ edaralary we RÝNÝ müdirligi tarapyndan edilýän hyzmatlar tölegli esasda amala aşyrylýar. Hyzmatlar üçin tölegler RÝNÝ edarasynyň we RÝNÝ müdirliginiň býujetden daşary hasaplaşyk hasabyna geçirilýär we olaryň zerurlyklaryna gönükdirilýär. Görkezilen tölegler merkezleşdirilen býujetden daşary hasaplaşyk hasabyna geçirilip bilner. 

RÝNÝ bölümleri, Geňeşler we RÝNÝ müdirligi tarapyndan hyzmatlaryň edilendigi üçin tölegleriň möçberleri, şeýle hem hyzmatlaryň edilendigi üçin tölegleri almagyň tertibi Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi bilen ylalaşylyp, Türkmenistanyň Adalat ministrligi tarapyndan tassyklanylýar.

II BAP. RAÝAT ÝAGDAÝYNYŇ NAMALARYNYŇ DÖWLET BELLIGINE ALYNMAGY BABATDA DÖWLET DÜZGÜNLEŞDIRIŞI, DÖWLET GÖZEGÇILIGI  WE

 DÖWLET BELLIGINE ALNYŞY 

17-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet 

       belligine alynmagy babatda döwlet 

      düzgünleşdirişini we döwlet gözegçiligini 

       amala aşyrýan edaralar

1. Türkmenistanyň Ministrler Kabineti we Türkmenistanyň Adalat ministrligi raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy babatda döwlet düzgünleşdirişini we döwlet syýasatyny amala aşyrýan edaralar bolup durýarlar. 

2. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy babatda döwlet gözegçiligi Türkmenistanyň Adalat ministrligi, RÝNÝ müdirligi we onuň welaýat, welaýat hukukly we döwlet ähmiýetli şäherleriniň bölümleri hem-de Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda ygtyýarly edilen beýleki edaralar tarapyndan amala aşyrylýar.

18-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine 

         almak babatda Türkmenistanyň Ministrler

        Kabinetiniň ygtyýarlyklary

Türkmenistanyň Ministrler Kabineti:

1) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy babatda döwlet syýasatyny kesgitleýär;

2) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy babatda Türkmenistanyň kadalaşdyryjy hukuk namalaryny kabul edýär;

3) şulary tassyklaýar:

a) Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň edaralary hakynda Düzgünnamany;

b) Raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet tara­pyndan bellige alynmagynyň tertibi hakynda Düzgünnamany;

ç) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň, nama kitaplarynyň (nama kitaplarynyň birinji sahypasynyň), raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alnandygy hakynda şahadatnamalaryň blanklarynyň görnüşlerini;

d) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy bilen bagly Türkmenistanyň gaýry kadalaşdyryjy hukuk namalaryny;

4) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alnandygy üçin döwlet pajynyň (ýygymyň) möçberlerini belleýär;

5) Türkmenistanyň kanunçylygynda öz ygtyýarlylygyna degişli edilen gaýry ygtyýarlyklary amala aşyrýar.

19-njy madda. Raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet

 belligine almak babatda Türkmenistanyň

 Adalat ministrliginiň ygtyýarlyklary

Türkmenistanyň Adalat ministrligi:

1) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy babatda döwlet syýasatyny durmuşa geçirýär;

2) RÝNÝ müdirliginiň we onuň garamagyndaky RÝNÝ bölümleriniň işini guraýar, olaryň işine umumy ýolbaşçylygy, utgaşdyrmagy we gözegçiligi amala aşyrýar;

3) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy babatda kadalaşdyryjy hukuk namalarynyň taslamalaryny işläp taýýarlaýar we olary tassyklamak üçin Türkmenistanyň Ministrler Kabinetine hödürleýär;

4) ygtyýarlyklarynyň çäklerinde raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy babatda Türkmenistanyň kadalaşdyryjy hukuk namalaryny kabul edýär;

5) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy bilen bagly arzalaryň we beýleki resminamalaryň görnüşlerini tassyklaýar;

6) RÝNÝ müdirliginiň we onuň garamagyndaky edaralarynyň gurluşuny tassyklaýar;

7) raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almak bilen bagly meseleler boýunça gönüden-göni ýa-da RÝNÝ müdirliginiň we onuň garamagyndaky edaralarynyň üsti bilen Geňeşlere we Türkmenistanyň diplomatik wekilhanalaryna we konsullyk edaralaryna hukuk we usulyýet kömegini berýär;

8) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy hakynda şahadatnamalaryň blanklarynyň neşir edilmegine gözegçilik edýär;

9) RÝNÝ edaralaryny raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalarynyň blanklary bilen üpjün edilmegine, olaryň hasaba alnyşyna, saklanylyşyna we peýdalanylyşyna gözegçiligi amala aşyrýar;

10) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy bilen bagly meseleler boýunça gollanmalary, usulyýet maslahatlaryny işläp taýýarlaýar we olaryň neşir edilmegine gözegçilik edýär;

11) RÝNÝ müdirliginiň, onuň RÝNÝ bölümleriniň işgärlerini taýýarlamagy, gaýtadan taýýarlamagy we olaryň hünär derejesini ýokarlandyrmagy üpjün edýär;

12) RÝNÝ bölümleriniň işgärleriniň hünär derejesini barlamak, işewür sypatlaryny kesgitlemek, hünärine, eýeleýän wezipesine laýyk gelýändigini ýüze çykarmak maksady bilen hünär synagyny geçirýär;

13) RÝNÝ müdirliginiň we onuň garamagyndaky RÝNÝ bölümleriniň işgärlerini düzgün-nyzam jogapkärçiligine çekýär;

14) RÝNÝ bölümlerini döredýär, üýtgedip guraýar we ýatyrýar;

15) RÝNÝ bölümleriniň möhürleriniň görnüşlerini tassyklaýar;

16) Türkmenistanyň kanunçylygynda öz ygtyýarlyklaryna degişli edilen gaýry ygtyýarlyklary amala aşyrýar.

20-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet

       belligine almak babatda RÝNÝ

       müdirliginiň ygtyýarlyklary

RÝNÝ müdirligi:

1) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy we hasaba alynmagy, toplanylmagy we hemişelik saklanylmagy, peýdalanylmagy babatda döwlet syýasatyny durmuşa geçirýär;

2) RÝNÝ bölümleriniň işine umumy ýolbaşçylygy amala aşyrýar, olaryň işini utgaşdyrýar we olara gözegçilik edýär, olaryň maddy-enjamlaýyn üpjünçiligini guraýar;

3) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagynyň şu Kanuna we raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagynyň tertibini kesgitleýän beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryna laýyklykda amala aşyrylmagyny hem-de iş önümçiliginiň talabalaýyk alnyp barylmagyny üpjün edýär;

4) öz ygtyýarlyklarynyň çäklerinde Geňeşlere we Türkmenistanyň diplomatik wekilhanalaryna we konsullyk edaralaryna geňeşdarlyk-usulyýet kömegini berýär;

5) döwlet belligine alnan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň arhiw gaznasyny döredýär we saklaýar hem-de onuň dogry peýdalanylmagyna gözegçiligi amala aşyrýar;

6) Bir bitewi döwlet sanawyny alyp barýar we onuň hereket etmegini amala aşyrýar;

7) RÝNÝ bölümlerinde we Geňeşlerde raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň elektron binýadynyň döredilmegini we bu binýadyň Bir bitewi döwlet sanawyna girizilmegini we ýöredilmegini üpjün edýär hem-de gözegçilikde saklaýar;

8) raýat ýagdaýynyň namalarynyň öz wagtynda döwlet belligine alynmagyna we olar babatda raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamasynyň berilmegine gözegçilik edýär;

9) RÝNÝ bölümleriniň we Geňeşleriň nama kitaplary bilen üpjün edilmegine gözegçilik edýär;

10) bellenilen tertipde raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna degişli üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizýär, raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryny ýatyrýar we dikeldýär;

11) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy hakynda şahadatnamalaryň blanklarynyň neşir edilmegini üpjün edýär;

12) RÝNÝ edaralaryny raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalarynyň blanklary bilen üpjün edýär, olaryň hasaba alnyşyna, saklanylyşyna we peýdalanylyşyna gözegçiligi amala aşyrýar;

13) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryny Türkmenistanyň raýatlarynyň, daşary ýurt raýatlarynyň we raýatlygy bolmadyk adamlaryň hukuklaryny hem-de kanuny bähbitlerini üpjün etmek üçin peýdalanýar;

14) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alnandygy hakyndaky maglumatlary bellenen tertipde ýuridik we fiziki şahslara berýär;

15) raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almak meseleleri bilen bagly Türkmenistanyň kanunçylygyny kämilleşdirmek boýunça teklipleri işläp taýýarlaýar, Türkmenistanyň kadalaşdyryjy hukuk namalarynyň taslamalaryny taýýarlamak boýunça degişli toparlaryň işine gatnaşýar;

16) Türkmenistanyň maşgala kanunçylygyny wagyz edýär, raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy bilen bagly meseleler boýunça okuw maslahatlaryny guraýar we geçirýär;

17) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryny döwlet belligine almak bilen bagly meseleler boýunça usulyýet resminamalaryny (gollanmalary we beýleki usulyýet maslahatlaryny) işläp düzýär we neşir edýär;

18) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy bilen bagly ýüztutmalary kabul edýär, olara seredýär hem-de olar boýunça zerur çäreleri görýär;

19) öz ygtyýarlyklarynyň çäklerinde döwlet edaralary bilen özara gatnaşyk saklaýar we arkalaşykly işleýär;

20) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy bilen bagly döwlet paçlarynyň hem-de beýleki tölegleriň kanunçylyga laýyklykda dogry alynmagyna gözegçilik edýär;

21) ýok edilmäge degişli raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalarynyň bellenen tertipde ýok edilmegi üçin degişli işleri geçirýär;

22) familiýany, ady we atasynyň adyny üýtgetmek hakynda netijenamalary tassyklaýar;

23) halkara şertnamalaryna laýyklykda, raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary bilen bagly iberilýän resminamalara seredýär, olaryň öz wagtynda we dogry ýerine ýetirilişine gözegçilik edýär;

24) RÝNÝ bölümleriniň işgärlerini seçip almak, taýýarlamak, gaýtadan taýýarlamak we olaryň hünär derejesini ýokarlandyrmak boýunça işleri guraýar;

25) Türkmenistanyň zähmet kanunçylygyna laýyklykda, RÝNÝ bölümleriniň işgärleriniň hünär derejesini barlamak, işewür sypatlaryny kesgitlemek, hünärine, eýeleýän wezipesine laýyk gelýändigini ýüze çykarmak maksady bilen hünär synagyny guraýar;

26) RÝNÝ bölümleriniň möhürçeleriniň, blanklarynyň görnüşlerini tassyklaýar;

27) Türkmenistanyň kanunçylygynda öz ygtyýarlyklaryna degişli edilen gaýry ygtyýarlyklary amala aşyrýar.

21-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet

       belligine almak babatda welaýat, welaýat

       hukukly we döwlet ähmiýetli şäherleriň RÝNÝ bölümleriniň ygtyýarlyklary

Welaýat, welaýat hukukly we döwlet ähmiýetli şäherleriň RÝNÝ bölümleri:

1) Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine alýarlar we olaryň öz wagtynda döwlet belligine alynmagyny üpjün edýärler;

2) etraplaryň, etrap hukukly şäherleriň, şäherdäki etraplaryň, etrapdaky şäherleriň RÝNÝ bölümleriniň işine ýolbaşçylygy amala aşyrýarlar we olaryň işine gözegçilik edýärler, olaryň işini utgaşdyrýarlar;

3) Geňeşleriň wezipeli adamlaryna raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almak işinde ýardam edýärler;

4) şu Kanuna hem-de raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagynyň tertibini kesgitleýän beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryna laýyklykda, raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagyny hem-de iş önümçiliginiň talabalaýyk alnyp barylmagyny üpjün edýärler;

5) RÝNÝ bölümlerini we Geňeşleri nama kitaplary hem-de raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalarynyň blanklary bilen öz wagtynda üpjün edýärler;

6) raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalaryny we raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alnandygyny tassyklaýan beýleki resminamalaryň berilmegini üpjün edýärler;

7) raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almak meseleleri bilen bagly Türkmenistanyň kanunçylygyny kämilleşdirmek boýunça teklipleri işläp taýýarlaýarlar;

8) RÝNÝ bölümlerinde raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň elektron binýadyny döredýärler, zerur enjamlar bilen we Bir bitewi döwlet sanawyna goşulmagyny üpjün edýärler;

9) Geňeşlere döwlet belligine alnan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň elektron binýadyny döretmekde we Bir bitewi döwlet sanawyna goşulmagynda ýardam edýärler we gözegçilikde saklaýarlar;

10) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryny bir ülňä getirmek, olaryň hasabyny ýöretmek hem-de nama kitaplaryna jemlemek, olary saklamak üçin talaba laýyk şertleri üpjün edýärler;

11) RÝNÝ bölümleriniň we Geňeşleriň raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagynyň jemleýji görkezijilerini toplamagy, seljermegi, umumylaşdyrmagy amala aşyrýarlar, hasabatlary jemleýärler we olaryň dogry ýöredilişini üpjün edýärler;

12) RÝNÝ bölümleriniň arhiwleriniň talabalaýyk alnyp barylmagyny we saklanylmagyny üpjün edýärler;

13) RÝNÝ bölümlerini maddy-tehniki taýdan üpjün edýärler;

14) RÝNÝ bölümlerini we Geňeşleri nama kitaplarynyň, raýat ýagdaýynyň namalarynyň dogry ýöredilişini gözegçilikde saklaýarlar;

15) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy bilen bagly döwlet paçlarynyň hem-de beýleki tölegleriň dogry alynmagyny üpjün edýärler;

16) Türkmenistanyň maşgala kanunçylygy, raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy bilen bagly meseleler boýunça okuw maslahatlaryny geçirýärler;

17) RÝNÝ bölümleriniň işgärlerini seçip almak, taýýarlamak, gaýtadan taýýarlamak we olaryň hünärini ýokarlandyrmak boýunça işleri geçirýärler;

18) halkara şertnamalaryna laýyklykda, raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary bilen bagly iberilýän resminamalaryň öz wagtynda we dogry ýerine ýetirilişine gözegçilik edýärler;

19) raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alynmagy bilen bagly ýüztutmalara seredýärler, RÝNÝ bölümleriniň işgärlerini düzgün-nyzam jogapkärçiligine çekmek meseleleri boýunça teklipleri berýärler;

20) RÝNÝ bölümleriniň işini kämilleşdirmek we ilata medeniýetli hyzmat etmegi üpjün etmek, milli adatlary we däp-dessurlary öwrenmek, ulanmak, gorap saklamak hem-de ýaýratmak boýunça işleri geçirýärler;

21) raýat ýagdaýynyň namalarynyň öz wagtynda döwlet belligine alynmagyny we raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalarynyň berilmegini, şol sanda dogluş we ölüm hakyndaky namalaryň doly           hem-de öz wagtynda döwlet belligine alynmagyny üpjün edýärler;

22) RÝNÝ bölümleriniň möhürleriniň, möhürçeleriniň, blanklarynyň öz wagtynda taýýarlanylmagyny, olaryň talabalaýyk bolmagyny üpjün edýärler;

23) RÝNÝ bölümleriniň işiniň guralyşyny gowulandyrmak, ony talabalaýyk edara jaýy, enjamlar, guramaçylyk tehnikasy, milli däp-dessurly nyşanlar bilen üpjün etmek baradaky teklipleri degişli edaralara berýärler;

24) Türkmenistanyň kanunçylygynda özleriniň ygtyýarlyklaryna degişli edilen gaýry ygtyýarlyklary amala aşyrýarlar.

22-nji madda. RÝNÝ bölümleriniň ygtyýarlyklary 

1.RÝNÝ bölümleri öz wezipelerini Türkmenistanyň Ministrler Kabineti tarapyndan tassyklanylýan Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň edaralary hakynda Düzgünnama we Türkmenistanyň beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryna laýyklykda amala aşyrýarlar we şulary üpjün edýärler: 

1) raýat ýagdaýynyň namalaryny öz wagtynda döwlet belligine almagy; 

2) raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalaryny resmileşdirmegi we berlen şahadatnamalaryň hasabyny ýöretmegi;

3) özüniň arhiw gaznasyny emele getirmegi we saklamagy; 

4) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň elektron binýadyny döretmegi we ýöretmegi; 

5) Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen halatlarda, döwlet belligine alnan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary we olara girizilen üýtgetmeler, goşmaçalar ýa-da düzedişler barada degişli edaralara habar bermegi we hasabatlary ibermegi; 

6) öz ygtyýarlyklaryna degişli edilen gaýry wezipe­leri ýerine ýetirmegi. 

2. RÝNÝ bölümleri dogluşyň, nikanyň baglaşylmagynyň, nikanyň bozulmagynyň, perzentlige alynmagynyň, atalygyň anyklanylmagynyň, familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň üýtgedilmeginiň, ölümiň döwlet belligine alynmagyny geçirýärler. Şeýle hem olar gaýtadan şahadatnamalary we güwänamalary berýärler, raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizýärler, raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny dikeldýärler, we (ýa-da) ýatyrýarlar, nama kitaplaryny saklaýarlar, raýat ýagdaýynyň namalary döwlet belligine alnan adamlaryň elipbiý tertibinde sanawyny ýöredýärler. 

23-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine 

                        almak babatda Türkmenistanyň diplomatik

                        wekilhanalarynyň we konsullyk edaralarynyň

                        ygtyýarlyklary   

1. Türkmenistanyň diplomatik wekilhanalary we konsullyk edaralary raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almak babatda öz üstlerine ýüklenen wezipelerini Türkmenistanyň Ministrler Kabi­neti tarapyndan tassyklanylýan Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň edaralary hakynda Düzgünnama we beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryna laýyklykda amala aşyrýarlar we şulary üpjün edýärler: 

1) raýat ýagdaýynyň namalaryny öz wagtynda döwlet belligine almagy; 

2) raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalaryny resmileşdirmegi we berlen şahadatnamalaryň hasabyny ýöretmegi; 

3) özleriniň arhiw gaznalaryny emele getirmegi we saklamagy; 

4) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň elektron binýadyny döretmegi we ýöretmegi; 

5) Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen halatlarda, döwlet belligine alnan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary we olara girizilen üýtgetmeler, goşmaçalar ýa-da düzedişler barada degişli edaralara habar bermegi we hasabatlary ibermegi; 

6) özleriniň ygtyýarlyklaryna degişli edilen gaýry wezipeleri ýerine ýetirmegi. 

2. Türkmenistanyň diplomatik wekilhanalary we konsullyk edaralary Türkmenistanyň çäginden daşarda ýaşaýan Türkmenistanyň raýatlarynyň dogluşyny, nikasynyň baglaşylmagyny, nikasynyň bozulmagyny, perzentlige alynmagyny, atalygyň anyklanylmagyny, familiýasynyň, adynyň we atasynyň adynyň üýtgedilmegini, ölümini döwlet belligine almagy geçirýärler, gaýtadan şahadatnamalary we güwänamalary bermegi amala aşyrýarlar.

Türkmenistanyň diplomatik wekilhanalary we konsullyk edaralary Türkmenistanyň raýatlarynyň, şeýle hem Türkmenistanyň RÝNÝ edaralarynda raýat ýagdaýynyň namalary döwlet belligine alnan we Türkmenistanyň çäginden daşarda hemişelik ýaşaýan daşary ýurt raýatlarynyň we raýatlygy bolmadyk adamlaryň raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa- da) düzedişler girizmek hakynda, şeýle hem raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny dikeltmek we (ýa-da) ýatyrmak hakynda, gaýtadan şahadatnamalary we güwänamalary bermek barada haýyşnamalaryny kabul edýärler. 

24-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine 

               almak babatda Geňeşleriň ygtyýarlyklary 

1. Geňeşler raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryny döwlet belligine almak babatda öz wezipelerini Türkmenistanyň Ministrler Kabineti tarapyndan tassyklanylýan Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň edaralary hakynda Düzgünnama we beýleki kadalaşdyryjy hukuk namala­ryna laýyklykda amala aşyrýarlar we şulary üpjün edýärler: 

1) raýat ýagdaýynyň namalaryny öz wagtynda döwlet belligine almagy; 

2) raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalaryny resmileşdirmegi we berlen şahadatnamalaryň hasabyny ýöretmegi; 

3) özleriniň arhiw gaznalaryny emele getirmegi we saklamagy; 

4) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň elektron binýadyny döretmegi we ýöretmegi;

5) Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen halatlarda döwlet belligine alnan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary we olara girizilen üýtgetmeler, goşmaçalar ýa-da düzedişler barada degişli edaralara habar bermegi we hasabatlary ibermegi; 

6) özleriniň ygtyýarlyklaryna degişli edilen beýleki wezipeleri ýerine ýetirmegi.

2. Geňeşler dogluşyň, nika baglaşylmagynyň, nikanyň bozulmagynyň, atalygyň anyklanylmagynyň, ölümiň döwlet belligine alynmagyny geçirýärler, şeýle hem güwänamalary berýärler.

25-nji madda. RÝNÝ bölümleriniň müdirleri we beýleki 

                           işgärleri 

1. RÝNÝ bölüminiň müdiri wezipesine ýokary ýuridik bilimi bolan, döwlet dilini bilýän we hünäri boýunça azyndan iki ýyl iş döwri bolan Türkmenistanyň raýatlary bellenilip bilner. Işe kabul etmek üçin dalaşgärleri seçip almak olaryň şahsy we işjeňlik sypatlaryna laýyklykda amala aşyrylýar. Olaryň hukuklary, borçlary we iş şertleri             Türkmenistanyň zähmet kanunçylygyna laýyklykda kesgitlenýär.

2. Öz-özünden aýrylmadyk ýa-da aýrylmadyk iş kesilenlik aýyby bolan, şeýle hem bellenilen tertip­de kämillik ukyby ýok ýa-da kämillik ukyby çäklendirilen diýlip ykrar edilen adamlar, şeýle hem RÝNÝ bölüminde işi amala aşyranlarynda Türkmenistanyň kanunçylygynyň bozulmagyna ýol berendigi sebäpli wezipesinden boşadylan adamlar RÝNÝ bölümine işe kabul edilip bilinmez. 

3. RÝNÝ bölüminiň işgärleri Türkmenistanyň Zähmet kodeksine laýyklykda, hünär synagyndan geçmäge borçludyrlar. 

4. RÝNÝ bölüminiň müdiri raýat ýagdaýynyň namalarynyň doly we öz wagtynda döwlet belligine alynmagy üçin, şeýle hem bölümiň işi üçin jogapkärçilik çekýär. 

III BAP. DOGLUŞY DÖWLET BELLIGINE ALMAK 

26-njy madda. Dogluşy döwlet belligine almak üçin esaslar 

1. Türkmenistanda doglan her bir çaganyň dogluşy döwlet belligine alynmalydyr we dogluş hakynda şahadatnama berilmelidir. 

2. Dogluşy döwlet belligine almak üçin şular esas bolup durýar: 

1) çaganyň dogluşy hakynda dogluşyň bolup geçen saglygy goraýyş edarasy tarapyndan berlen, bellenilen görnüşdäki resminama; 

2) çaga saglygy goraýyş edarasyndan daşarda doglanda lukmançylyk kömegini beren işgäriň işleýän ýa-da çaganyň ejesiniň çaga doglandan soň ýüz tutan saglygy goraýyş edarasy tarapyndan berlen, çaganyň doglandygy hakynda resminama;   

3) çaga saglygy goraýyş edarasyndan daşarda doglanda (lukmançylyk kömegi berilmezden) çaganyň doglan wagty ýanynda bolan adamyň arzasy; 

4) çaganyň saglygy goraýyş edarasynda doglanda goýlup gidilendigi hakynda saglygy goraýyş edarasy tarapyndan berlen, bellenilen görnüşdäki ykrarnama hem-de şu bölegiň 1-nji bendinde gör- kezilen resminama; 

5) çaganyň saglygy goraýyş edarasyndan daşarda doglanda taşlanyp gidilen halatynda çaganyň taşlanyp gidilendigi hakynda saglygy goraýyş edarasy tarapyndan berlen bellenilen görnüşdäki ykrarnama hem-de tapylan (taşlanylan) çaganyň ýaşyny we jynsyny tassyklaýan, saglygy goraýyş edarasy tarapyndan berlen resminama; 

6) çaganyň tapylandygy (taşlanylandygy) ha­kynda degişli içeri işler edarasy ýa-da hossarlyk we howandarlyk edarasy tarapyndan berlen, çaganyň tapylan wagty, ýeri we çaganyň haýsy ýagdaýlarda tapylandygy görkezilen resminama hem-de tapylan (taşlanylan) çaganyň ýaşyny we jynsyny tassyklaýan, saglygy goraýyş edarasy ta­rapyndan berlen resminama; 

7) çaga saglygy goraýyş edarasynda doglanda onuň ejesiniň pasporty (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamasy) bolmadyk ýagdaýynda, çaganyň ejesi barada maglumatlaryň onuň sözünden        ýazylandygy barada saglygy goraýyş edarasy tara­pyndan berlen, bellenilen görnüşdäki ykrarnama hem-de şu çaganyň dogluşy hakynda dogluşyň bolup geçen saglygy goraýyş edarasy tarapyndan berlen, çaganyň ejesiniň suraty ýelmenen bellenilen görnüşdäki resminama;   

8) ulag serişdesiniň ýolbaşçysy tarapyndan iki sany şaýadyň ýa-da ol ýerde lukman ýa-da feldşer bar bolsa, olaryň gatnaşmaklarynda düzülen, çaganyň dogluşy hakynda ykrarnama; 

9) ekspedisiýanyň ýolbaşçysy tarapyndan düzülen ykrarnama; 

10) ata-enesi (ýanýoldaşsyz ene (ata) Türkmenistanyň raýaty bolup durýan bolsa (ýa-da kämillik ýaşyna ýeteniň özi Türkmenistanyň raýaty bolan halatynda), Türkmenistanyň çäginden daşarda doglan çaganyň doglan daşary ýurt döwletiniň raýat ýagdaýynyň namalaryny döwlet belligine almaga ygtyýarly edilen edaralary tarapyndan berlen dogluş hakynda şahadatnamasy (umumy tertipde döwlet belligine alynýar); 

11) çaganyň doglandygyny tassyklaýan beýleki subutnamalar (resminamalar) dogluşy döwlet bel­ligine almak üçin esas bolup biler. 

3. Şu maddanyň ikinji böleginiň 7-nji bendin­de görkezilen halatda, haçanda saglygy goraýyş edarasynda doglan çaganyň ejesiniň pasporty (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamasy) bolmadyk ýagdaýynda, çaga saglygy goraýyş edarasynda doglanda gatnaşan işgärleriň gatnaşmaklarynda ykrarnama düzülýär we saglygy goraýyş edarasynyň ýolbaşçysynyň goly we edaranyň möhüri bilen berkidilýär. Çaganyň dogluşy hakynda dogluşyň bolup geçen saglygy goraýyş edarasy tarapyndan berlen, bellenilen görnüşdäki resminamada çaganyň ejesi barada maglumatlar çaganyň ejesiniň sözünden ýazylýar. Şunda nädogry maglumatlary beren halatynda, onuň getirip biljek netijesi barada çaganyň ejesine gol çekdirilip duýdurylýar. Saglygy goraýyş edarasyndan berilýän resminama çaganyň ejesiniň suraty ýelmenilýär we suratyň gyrasy möhür bilen berkidilýär. Çaganyň ejesiniň suraty saglygy goraýyş edarasynda saklanylýan näsagyň kesel taryhyna hem ýelmenilýär we suratyň gyrasy möhür bilen berkidilýär. 

4. Dogluşy döwlet belligine almak üçin şu maddanyň ikinji böleginde göz öňünde tutulan esaslar bolmadyk halatynda, dogluşy döwlet belligine almak çaganyň dogluşynyň faktyny takyklamak          hakynda kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdiniň esasynda geçirilýär.

27-nji madda. Dogluşyň döwlet belligine alynýan ýeri 

1. Dogluş çaganyň hakykatda doglan ýerindäki ýa-da onuň        ata-enesiniň (olaryň biriniň) ýaşaýan ýerindäki RÝNÝ edarasy tarapyndan ýüz tutulan güni döwlet belligine alynýar.

Dogluş hakynda nama ýazgysynda çaganyň hakyky doglan ýeri görkezilýär. 

Çaganyň ata-enesiniň (olaryň biriniň) ýaşaýan ýeri boýunça ýazgysynyň ýokdugy ýa-da olaryň bolýan ýerinde bellige (hasaba) alynmandygy çaganyň dogluşyny döwlet belligine almakdan ýüz döndermek üçin esas bolup bilmez. Şu ýagdaýda çaganyň dogluşyny döwlet belligine almak çaganyň doglan ýerinde ýa-da onuň ata-enesiniň (olaryň biriniň) ýaşaýan (bolýan) ýerinde geçirilýär. 

2. Tapylan (taşlanylan), goýlup gidilen çaganyň dogluşyny döwlet belligine almak çaganyň tapylan (taşlanylan), goýlup gidilen ýerindäki RÝNÝ edarasy tarapyndan geçirilýär. 

Bu ýagdaýda dogluş hakynda nama ýazgysynda çaganyň doglan ýeri diýlip, dogluşyň döwlet belligine alnan ýeri görkezilýär. 

3. Deňiz (derýa) gämileriniň ýüzüşde, howa gämileriniň uçuşda we otlularyň barýan ýolunda ýa-da aralykdaky duralgada doglan çaganyň dogluşy onuň ata-enesiniň (olaryň biriniň) ýaşaýan ýerindäki RÝNÝ edarasy ýa-da ulag serişdesiniň barýan ýolunyň ugrunda ýa-da aralykdaky duralga ýakyn ýerleşýän RÝNÝ edarasy tarapyndan döwlet belli­gine alynýar.

Bu ýagdaýda dogluş hakynda nama ýazgysynda çaganyň doglan ýeri diýlip, dogluşyň döwlet belligine alnan ýeri görkezilýär. 

4. Ekspedisiýada, ylmy stansiýada doglan çaganyň dogluşyny döwlet belligine almak onuň ata-enesiniň (olaryň biriniň) ýaşaýan ýerindäki RÝNÝ edarasy ýa-da çaganyň hakykatda doglan ýerine iň ýakyn ýer boýunça RÝNÝ edarasy tarapyndan döwlet belligine alynýar.

Bu ýagdaýda dogluş hakynda nama ýazgysynda çaganyň doglan ýeri diýlip, dogluşyň döwlet belligine alnan ýeri görkezilýär. 

28-nji madda. Dogluşy döwlet belligine almak hakynda arza                                               

1. Dogluşy döwlet belligine almak hakynda arza (mundan beýläk – dogluş hakynda arza) çaganyň ata-enesi (olaryň biri) tarapyndan     berilýär. 

2. Çaganyň ata-enesiniň (olaryň biriniň) çaganyň doglandygy barada arzany bermäge mümkinçiligi bolmadyk ýagdaýynda, arza çaganyň garyndaşlary (çaganyň ata-enesiniň biriniň garyndaşy) ýa-da çaganyň ata-enesi (olaryň biri) tarapyndan ygtyýarly edilen şahs, goňşulary, çaganyň doglan ýa-da ata-enesiniň ýaşaýan ýeri boýunça saglygy goraýyş edarasynyň administrasiýasy ýa-da hossarlyk we howandarlyk edaralary ýa-da beýleki adamlar tarapyndan berlip bilner. 

3. Dogluş hakynda arza çaganyň doglan gününden bir aýdan gijä galman berilmelidir. 

Çaga öli doglan halatynda çaganyň doglan gününden üç iş gününden gijä galman arza berilýär. Şu halatda çaganyň öli doglan saglygy goraýyş edarasynyň ýa-da çaga saglygy goraýyş edarasyndan daşarda öli doglan halatynda, ejesiniň ýaşaýan ýerindäki saglygy goraýyş edarasynyň ýa-da lukmançylyk kömegini beren işgäriň işleýän ýa-da çaganyň ejesiniň çaga doglandan soň ýüz tutan saglygy goraýyş edarasynyň administrasiýasy üç iş gününden gijä galman RÝNÝ edarasyna habar bermelidir. Dogluş hakynda arza görkezilen möhletler  geçenden soň berlende, RÝNÝ edaralarynyň ony kabul etmekden ýüz döndermegine ýol berilmeýär. 

4. Dogluş hakynda arza bilen bilelikde çaganyň doglandygyny tassyklaýan resminama berilmelidir, çaganyň ata-enesiniň (olaryň biriniň) şahsyýetini tassyklaýan pasporty (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamasy), dogluş hakynda nama ýazgysynda kakasy barada maglumaty ýazmak üçin esas bolan resminamalar görkezilmelidir. 

Dogluş hakynda arza başga şahs tarapyndan berlende şu bölegiň birinji tesiminde görkezilen resminamalardan başga-da, arza berýän şahsyň pasporty (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamasy), ygtyýarly şahs tarapyndan berlende pasporty (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamasy) we onuň ygtyýarlyklaryny tassyklaýan resminama hem görkezilmelidir. 

5. Çaganyň ejesiniň pasporty (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamasy) bolmadyk halatynda, çaganyň dogluşyny döwlet belligine almak şu Kanunyň 26-njy maddasynda we Türkmenistanyň Maşgala kodeksiniň 68-nji maddasynyň birinji böleginde görkezilen esaslar boýunça, şeýle esaslar bolmadyk halatynda çaganyň dogluşynyň faktyny takyklamak hakynda kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi boýunça geçirilýär.

6. Eger Türkmenistanyň kanunçylygynda başgaça bellenilmedik bolsa, surrogat enelik hakynda şertnamasy bolan är-aýalyň (olaryň biriniň) arzasy boýunça dogluş döwlet belligine alynýan bolsa, çaganyň dogluşynyň döwlet belligine alynmagy üçin esas bolan resminama bilen bilelikde surrogat enelik hakynda şertnamanyň nusgasy berilmelidir.

7. Çaganyň dogluşyny döwlet belligine almak şu maddanyň birinji we ikinji böleklerinde görkezilen  şahslaryň islegine görä we arzasynyň esasynda dabaraly ýagdaýda geçirilýär.

29-njy madda. Dogluş hakynda nama ýazgysyna ata-ene 

        barada maglumatlary girizmek

1. Öz aralarynda nikada durýan ata-ene olaryň biriniň arzasy boýunça dogluş hakynda nama ýazgysynda ata-ene hökmünde ýazylýar.

Çaganyň ejesi barada maglumat şu Kanunyň 26-njy maddasynda bellenilen resminamalaryň we ejesiniň pasportynyň (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamasynyň) esasynda, çaganyň kakasy barada maglumat nika baglaşylandygy hakynda şahadatnamanyň we kakasynyň pasportynyň (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamanyň) esasynda girizilýär. 

2. Eger çaganyň ejesi nikada durmaýan bolsa we nikanyň bozulan, nika hakyky däl diýlip ykrar edilen pursadyndan ýa-da çaganyň ejesiniň äriniň ölen pursadyndan başlap, üç ýüz günüň dowamynda çaga dogulsa, eger şu maddanyň üçünji bölegine laýyklykda başga zat subut edilmese, çaganyň ejesiniň öňki (ýa-da ölen) äri çaganyň kakasy diýlip hasap edilýär, çaganyň ejesi barada maglumat şu maddanyň birinji böleginde kesgitlenen tertibe laýyklykda, çaganyň kakasy barada maglumat – nikanyň bozulandygy, äriniň ölümi hakynda şahadatnamanyň ýa-da nikanyň bes edilendiginiň faktyny we wagtyny tassyklaýan beýleki resminamanyň esasynda girizilýär.

Eger çaganyň ejesi nikanyň bozulan, nika hakyky däl diýlip ykrar edilen pursadyndan ýa-da äriniň ölen pursadyndan başlap, üç ýüz günüň dowamynda nika baglaşsa, çaganyň kakasy hökmünde çaganyň ejesiniň nikada durýan äri görkezilýär. Şu halatda atalygyň anyklanylandygy hakynda nama ýazgysy düzülmeýär. Şunda çaganyň ejesi bilen öňki äriniň arasynda atalyk babatda jedel bolanda atalyk babatda jedel kazyýet tarapyndan çözülýär.

3. Çaganyň ejesi äriniň (öňki äriniň) çaganyň kakasy däldigi barada ýazmaça görnüşde mälim eden halatynda, çaga babatda atalyk çaganyň ejesiniň we onuň hakyky kakasynyň arzasy esasynda, Türkmenistanyň Maşgala kodeksiniň 69-njy maddasyna laýyklykda anyklanylýar. Şunda onuň haýyşy diňe bu hakda çaganyň ejesiniň we onuň äriniň (öňki äriniň) çaganyň kakasy däldigi barada ýazmaça arzasy ýa-da onuň äriniň (öňki äriniň) ölen diýlip yglan edilen ýa-da nam-nyşansyz giden diýlip ykrar edilendigi hakynda kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi bolan ýagdaýynda kanagatlandyrylyp bilner. Äri (öňki äri) şeýle arzany bermekden ýüz dönderende, şeýle hem çaganyň ejesi bilen onuň äriniň (öňki äriniň) arasynda atalyk babatda jedel bolanda atalyk babatda jedel kazyýet tarapyndan çözülýär. 

Çaganyň kakasy däldigi barada ýazmaça arzany almak üçin çaganyň ejesiniň äriniň (öňki äriniň) bolýan ýa-da ýaşaýan ýerini anyklamak mümkin bolmadyk halatynda, atalygynyň anyklanylmagyny isleýän adamyň arzasynyň ýanyna çaganyň ýaşaýan ýeri boýunça içeri işler edarasynyň çaganyň ejesiniň äriniň (öňki äriniň) bolýan ýa-da ýaşaýan ýerini anyklamagyň mümkin bolmaýandygy barada ýa-da bilim edarasynyň wekiliniň gatnaşmagynda düzülen hossarlyk we howandarlyk edarasynyň ýa-da ýerli  öz-özüňi dolandyryş edarasynyň çaganyň terbiýesine gatnaşmaýan ejesiniň äriniň (öňki äriniň) bolýan ýa-da ýaşaýan ýerini anyklamagyň mümkin bolmaýandygy barada kepilnamasy, ýa-da RÝNÝ edarasy tarapyndan soragnama esasynda migrasiýa gullugyndan alnan, çaganyň ejesiniň äriniň (öňki äriniň) Türkmenistanyň çäginden gidip, yzyna gelmändigini tassyklaýan resminama, ýa-da çaganyň ejesiniň äriniň (öňki äriniň) bolýan ýa-da ýaşaýan ýerini anyklamagyň mümkin bolmaýandygyny tassyklaýan beýleki subutnamalar goşulýar. 

Çaganyň ejesiniň görkezilen kepilnamalary (resminamalary) almaga mümkinçiligi bolmadyk halatynda, RÝNÝ edarasy oňa görkezilen kepilnamalary (resminamalary) almakda ýardam bermelidir. 

4. Eger ata-ene öz aralarynda nikada durmaýan bolsalar, çaganyň ejesi barada maglumat şu maddanyň birinji böleginde bellenilen tertibe laýyklykda girizilýär.

Şu ýagdaýda çaganyň kakasy barada maglumat aşakdakylaryň esasynda girizilýär:

1) atalygyň anyklanylandygy hakynda nama ýazgysynyň;

2) eger atalyk anyklanylmadyk bolsa, çaganyň ejesiniň ýazmaça arzasynyň. Şu ýagdaýda çaganyň kakasynyň familiýasy ejesiniň familiýasy, kakasynyň ady we atasynyň ady ejesiniň ýazmaça görkezmesi esasynda, milleti we raýatlygy – ejesiniň milleti we raýatlygy boýunça girizilýär. Çaganyň kakasy barada girizilen maglumatlar atalygy anyklamak hakynda meseläni çözmek üçin                    päsgelçilik bolup bilmez. Ejesiniň islegi boýunça dogluş hakynda nama ýazgysyna çaganyň kakasy barada maglumat girizilmän bilner. 

5. Kömekçi önelge tehnologiýalaryny ulanmaga (şol sanda surrogat enelige) razylyk beren nikada durýan şahslaryň şol tehnologiýalary ulanmagyň netijesinde çagasy doglan halatynda, dogluş                                          hakynda nama ýazgysynda şol çaganyň ata-enesi hökmünde şol şahslar  ýazylýar. 

30-njy madda. Dogluş döwlet belligine alnаnda çaganyň 

                          familiýasyny, adyny we atasynyň adyny 

                           ýazmagyň tertibi

1. Dogluş döwlet belligine alnanda dogluş hakynda nama ýazgysynda çaganyň familiýasy onuň ata-enesiniň familiýasy boýunça ýazylýar. Ata-enesiniň familiýalary dürli bolan ýagdaýynda ata-enäniň ylalaşmagy boýunça çaganyň familiýasy kakasynyň ýa-da ejesiniň familiýasy boýunça ýazylýar.

Ata-enäniň islegi boýunça çaganyň familiýasy çaganyň kakasynyň,                     ýa-da atasynyň, ýa-da babasynyň ady boýunça ýazylyp bilner.

2. Dogluş döwlet belligine alnanda dogluş hakynda nama ýazgysynda çaganyň ady ata-enesiniň ylalaşmagy boýunça ýazylýar.

3. Ata-enäniň arasynda ylalaşyk bolmadyk ýagdaýynda, dogluş hakynda nama ýazgysynda çaganyň ady we (ýa-da) onuň familiýasy (ata-enäniň familiýalary aýry bolanda) hossarlyk we howandarlyk edarasynyň görkezmesi esasynda ýazylýar.

4. Dogluş döwlet belligine alnanda dogluş hakynda nama ýazgysynda çaganyň atasynyň ady kakasynyň ady boýunça ýazylýar. Şu Kanunyň 29-njy maddasynyň dördünji böleginiň 2-nji bendinde göz öňünde tutulan halatda bolsa – dogluş hakynda nama ýazgysynda çaganyň kakasy diýlip görkezilen adamyň ady boýunça ýazylýar.

Çaganyň kakasy bilen nikada durmaýan ejesiniň islegi boýunça dogluş hakynda nama ýazgysynda çaganyň kakasy barada maglumat girizilmedik ýagdaýynda çaganyň atasynyň ady ejesiniň görkezmesi boýunça ýazylyp bilner. 

31-nji madda. Tapylan (taşlanylan) çaganyň dogluşyny döwlet 

                           belligine almak

1. Çagany tapan (taşlanylan çagany tapan) adam haýal etmän bu hakda içeri işler edarasyna ýa-da çaganyň tapylan ýerindäki hossarlyk we howandarlyk edarasyna mälim etmäge borçludyr.

2. Içeri işler edarasy, hossarlyk we howandarlyk edarasy ýa-da saglygy goraýyş edarasy (lukmançylyk edarasy), çaganyň ýerleşdirilen terbiýeçilik edarasy ýa-da durmuş taýdan hyzmat ediş edarasy ata-enesi nämälim bolan, tapylan (taşlanylan) çaganyň dogluşynyň döwlet belligine alynmagy üçin çaganyň tapylan gününden başlap, ýedi senenama gününden gijä galman ýüz tutmaga borçludyr. 

Tapylan (taşlanylan) çaganyň dogluşyny döwlet belligine almak hakynda arza bilen bir wagtda şular berilmelidir:

1) çaganyň tapylandygy (taşlanylandygy) hakynda degişli içeri işler edarasy ýa-da hossarlyk we howandarlyk edarasy tarapyndan berlen, çaganyň tapylan wagty, ýeri we çaganyň haýsy ýagdaýlarda tapylandygy görkezilen resminama;

2) tapylan (taşlanylan) çaganyň ýaşyny we jynsyny tassyklaýan saglygy goraýyş edarasy tarapyndan berlen resminama.

3. Tapylan (taşlanylan) çaganyň familiýasy, ady we atasynyň ady, doglan wagty hakynda maglumatlar şu maddanyň ikinji böleginde görkezilen edaralaryň görkezmesi boýunça şeýle çaganyň dogluş hakynda nama ýazgysyna girizilýär. Şunda şeýle çaganyň dogluşy döwlet belligine alnanda onuň ata-enesi hakynda maglumatlar çaganyň dogluş hakynda nama ýazgysyna girizilmeýär. Çaganyň dogluşy şu tertipde döwlet  belligine alnyp, onuň dogluş hakynda nama ýazgysynda ata-enesi hakynda maglumatlar ýok bolsa, çaganyň milleti çaga pasport berlende, onuň islegi boýunça kesgitlenilýär.

32-nji madda. Pasportyny (ýa-da  onuň  ornuny tutýan   

                          resminamany) görkezmedik ejesi 

       tarapyndan çaganyň doglan ýa-da çaga 

      doglandan soň ejesiniň ýüz tutan saglygy goraýyş

                         edarasynda goýlup gidilen çaganyň dogluşyny

                         döwlet belligine almak

1. Pasportyny (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamasyny) görkezmedik ejesi tarapyndan çaganyň doglan ýa-da çaga doglandan soň ejesiniň ýüz tutan saglygy goraýyş edarasynda goýlup gidilen çaganyň dogluşyny döwlet belligine almak saglygy goraýyş edarasynyň ýa-da çaganyň bolýan edarasynyň administrasiýasynyň, ýa-da hossarlyk we howandarlyk edarasynyň çaganyň dogluşyny döwlet belligine almak hakynda arzasynyň esasynda, çagany ejesiniň goýup giden gününden başlap, ýedi senenama gününden gijä galman geçirilýär. Bu möhletiň geçirilmegi bilen ýüz tutulan bolsa, RÝNÝ edarasynyň raýat ýagdaýynyň nama ýazgysyny döwlet belligine almakdan ýüz döndermäge hukugy ýokdur. 

2. Pasportyny (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamasyny) görkezmedik ejesi tarapyndan çaganyň doglan ýa-da çaga doglandan soň ejesiniň ýüz tutan saglygy goraýyş edarasynda goýlup gidilen çaganyň dogluşyny döwlet belligine almak hakynda arza bilen bir wagtda şular berilmelidir:

1) şu Kanunyň 26-njy maddasynyň ikinji böleginiň 1-nji, 2-nji ýa-da 7-nji bentlerinde görkezilen resminamalar;

2) çaganyň bolýan (bolan) saglygy goraýyş edarasy tarapyndan berlen, çaganyň goýlup gidilendigi hakynda bellenilen görnüşdäki ykrarnama ýa-da saglygy goraýyş edarasynda doglan çaganyň ejesiniň pasporty (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamasy) bolmadyk ýagdaýynda çaganyň ejesi barada maglumatlaryň onuň sözünden ýazylandygy barada saglygy goraýyş edarasy tarapyndan berlen bellenilen görnüşdäki ykrarnama.

3. Ejesi tarapyndan goýlup gidilen çaganyň familiýasy, ady we atasynyň ady hakyndaky maglumatlar şu maddanyň birinji böleginde görkezilen edaralaryň hödürlemegi boýunça çaganyň dogluş hakynda nama ýazgysyna girizilýär. Şunda şeýle çaganyň dogluşy döwlet belligine alnanda onuň ata-enesi hakynda maglumatlar çaganyň dogluş hakynda nama ýazgysyna girizilmeýär. Çaganyň dogluşy şu tertipde döwlet belligine alnyp, onuň dogluş hakynda nama ýazgysynda ata-enesi hakynda maglumatlar ýok bolsa, çaganyň milleti oňa pasport berlende onuň islegi boýunça kesgitlenilýär.

33-nji madda. Öli doglan ýa-da ömrüniň birinji hepdesinde 

       ölen çaganyň dogluşyny döwlet belligine almak

1. Öli doglan çaganyň dogluşynyň döwlet belligine alynmagy saglygy goraýyş edarasy tarapyndan berilýän bellenilen görnüşdäki perinatal ölümi hakynda resminama esasynda geçirilýär.

2. Öli doglan çaga dogluş hakynda şahadatnama resmileşdirilmeýär. Ata-enäniň (olaryň biriniň) haýyşy boýunça, öli doglan çaganyň dogluşynyň döwlet belligine alnandygynyň faktyny tassyklaýan güwänama berilýär. 

3. Öli doglan çaganyň ölümi döwlet belligine alynmaýar.

4. Çaga doglup, ömrüniň birinji hepdesinde ölen ýagdaýynda, onuň dogluşy we ölümi döwlet belligine alynýar.

5. Ömrüniň birinji hepdesinde ölen çaganyň dogluşynyň we ölüminiň döwlet belligine alynmagy saglygy goraýyş edarasy tarapyndan berilýän bellenilen görnüşdäki dogluş we perinatal ölümi hakynda resminamalar esasynda geçirilýär.

6. Dogluş we ölüm hakynda nama ýazgylarynyň esasynda diňe ölüm hakynda şahadatnama berilýär. Ömrüniň birinji hepdesinde ölen çaganyň dogluşynyň döwlet belligine alnandygynyň faktyny tassyklaýan güwänama ata-enäniň (olaryň biriniň) haýyşy boýunça berilýär.

7. Öli doglan çaganyň, ömrüniň birinji hepdesin­de ölen çaganyň doglan ýa-da olaryň ölen saglygy goraýyş edarasynyň arzasy boýunça ýa-da gatnawly saglygy goraýyş (lukmançylyk) edarasynyň lukmany öli çaganyň dogulmagyny ýa-da çaganyň ömrüniň birinji hepdesinde ölümini bellige alan ýagdaýynda, şol edaranyň ýolbaşçysynyň arzasy boýunça üç iş gününiň dowamynda RÝNÝ edarasynda döwlet belligine alynmalydyr. Eger şeýle arza bilen zerur resminamalary beren ata-ene ýa-da beýleki şahslar ýüz tutan bolsa, RÝNÝ edarasynyň raýat ýagdaýynyň nama ýazgysyny döwlet belligine almakdan ýüz döndermäge hukugy ýokdur. Bu möhletiň geçirilmegi bilen ýüz tutulan bolsa, RÝNÝ edarasynyň raýat ýagdaýynyň nama ýazgysyny döwlet belligine almakdan ýüz döndermäge hukugy ýokdur.

34-nji madda. Bir ýaşdan on alty ýaşa çenli çaganyň dogluşyny 

                           döwlet belligine almak 

1. Şu Kanunyň 26-njy maddasynda görkezilen çaganyň dogluşyny tassyklaýan bellenen görnüşdäki resminama we oňa gözegçilik eden saglygy goraýyş edarasynyň bellenen görnüşdäki resminamasy bolan ýagdaýynda, bir ýaşdan on alty ýaşa çenli çaganyň dogluşy ata-enäniň (olaryň biriniň) ýa-da beýleki şahslaryň ýazmaça arzalary boýunça çaganyň hemişelik ýaşaýan ýerindäki RÝNÝ edarasy tarapyndan döwlet belligine alynýar. Eger hemişelik ýaşaýan ýeri bolmasa, köplenç ýaşaýan ýeri boýunça döwlet belligine alynýar. 

2. On alty ýaşa ýeten çaganyň dogluşy kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi esasynda döwlet belligine alynýar. 

35-nji madda. Dogluş hakynda nama ýazgysynyň mazmuny 

1. Dogluş hakynda nama ýazgysyna şu maglumatlar girizilýär:

1) nama ýazgysyny döwlet belligine alan edaranyň ady, nama ýazgysynyň düzülen wagty we belgisi;

2) çaganyň familiýasy, ady, atasynyň ady, jynsy, doglan wagty, doglan ýeri, doglan çagalaryň sany (bir, ekiz we ondan köp), diri doglan, öli doglan çaga, çaganyň doglan wagtyndaky agramy, boýy, ejäniň näçenji çagasynyň doglandygy, çaganyň dogluşyny tassyklaýan resminama barada maglumat;

3) kakasy we ejesi hakynda maglumatlar: familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, raýatlygy, milleti, hemişelik ýaşaýan ýeri, nirede we kim bolup işleýänligi, bilimi barada maglumat, pasportynyň maglumaty;

4) kakasy hakynda maglumat girizmek üçin esas bolan resminama barada maglumat: nika baglaşylandygy hakynda şahadatnama (nika baglaşylandygy hakynda nama ýazgysy), atalygyň anyklanylandygy hakynda şahadatnama (atalygyň anyklanylandygy hakynda nama ýazgysy), ejesiniň görkezmesi, kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi;

5) ýüz tutan şahsyň familiýasy, ady, atasynyň ady we pasportynyň (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamanyň) maglumatlary, ýaşaýan ýeri, goly (ýa-da dogluşy döwlet belligine almak üçin ýüz tutulan edaranyň ady we hukuk salgysy); 

6) berlen şahadatnamanyň tapgyry we belgisi, berlen wagty;

7) gaýtadan berlen şahadatnamanyň tapgyry we belgisi, berlen wagty, sebäbi;

8) üýtgetme, goşmaça we (ýa-da) düzediş girizmäge bolan esas barada maglumat; 

9) beýleki zerur maglumatlar;

10) nama ýazgysyny düzen işgäriň familiýasy, ady, atasynyň ady, goly;

11) RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň familiýasy, ady, atasynyň ady, goly we RÝNÝ edarasynyň möhüri.

2. Ekiz we şondan köp çaga doglan halatynda şol bir wagtda olaryň her birine aýratyn dogluş hakynda nama ýazgysy düzülýär. 

3. Çaga öli doglan halatynda dogluş hakynda nama ýazgysyna onuň ady we atasynyň ady girizilmeýär.

36-njy madda. Dogluş hakynda şahadatnama

1. Dogluş hakynda şahadatnamada şu maglumatlar görkezilýär: 

1) çaganyň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri;

2) dogluş hakynda nama ýazgysynyň düzülen wagty we tertip belgisi;

3) ata-enäniň (olaryň biriniň) familiýasy, ady, atasynyň ady, milleti (eger pasportynda görkezilen bolsa), raýatlygy;

4) nama ýazgysynyň döwlet belligine alnan ýeri (RÝNÝ edarasynyň ady we ýerleşýän ýeri);

5) şahadatnamanyň berlen wagty;

6) RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň adynyň we atasynyň adynyň baş harplary, familiýasy, goly we RÝNÝ edarasynyň möhüri;

7) şahadatnamanyň tapgyry we belgisi.

Dogluş hakynda şahadatnama dogluş hakynda nama ýazgysy esasynda ýazylyp berilýär.

2. Dogluş hakynda şahadatnama çaganyň dogluşyny, onuň                     ata-enesiniň atalygyny we eneligini tassyklaýan ýeke-täk resminama bolup durýar.

3. RÝNÝ edarasy dogluşy döwlet belligine almak hakyndaky arzany kabul eden wagty haýal etmän arza berijä dogluş hakynda şahadatnamany resmileşdirip bermäge borçludyr.

37-nji madda. Çaganyň dogluşynyň döwlet belligine 

        alynmagyny üpjün etmek

1. Her bir doglan çaganyň dogluşynyň öz wagtynda döwlet belligine alynmagyny üpjün etmek üçin, çaganyň doglan saglygy goraýyş edarasy hem-de doglan çaganyň (onuň ata-enesiniň) ýaşaýan ýeri boýunça saglygy goraýyş edarasy her aýda doglan çagalar barada maglumatlary RÝNÝ edarasyna ibermäge borçludyr. 

RÝNÝ edarasy saglygy goraýyş edaralarynyň beren maglumatlary esasynda döwlet belligine alnan nama ýazgylaryna seljerme geçirip, döwlet belligine alynmadyk çagalar barada çaganyň doglan saglygy goraýyş edarasyna hem-de doglan çaganyň (onuň ata-enesiniň) ýaşaýan ýeri boýunça saglygy goraýyş edarasyna habarnama iberýär. 

Habarnama iberilen saglygy goraýyş edarasy döwlet belligine alynmadyk çagany döwlet belligine almak üçin degişli işleri geçirmäge borçludyr. 

2. Dogluşy döwlet belligine alynmadyk çagalaryň, şol sanda uly ýaşly (ýedi ýaşdan soň) çagalaryň we uly adamlaryň (kämillik ýaşyna ýetenleriň) dogluşynyň döwlet belligine alynmagy üçin hossarlyk we howandarlyk edarasy RÝNÝ edarasy, migrasiýa gullugynyň, içeri işler, saglygy goraýyş, bilim we kazyýet edaralary bilen degişli işleri geçirmäge borçludyr. 

RÝNÝ edaralary tarapyndan döwlet belligine alnan dogluş hakynda nama ýazgylary barada, şol sanda şu bölegiň birinji tesiminde sanalyp geçilenleriň dogluş hakynda nama ýazgylary barada her aýda Türkmenistanyň Adalat ministrligine hasabat berilýär. 

IV BAP. Nikanyň baglaşylmagyny DÖWLET BELLIGINE ALMAK

38-nji madda. Nikanyň baglaşylmagyny döwlet belligine almak                                     

       üçin esas

Nika baglaşmaga isleg bildirýän şahslaryň nika baglaşmak hakynda arzasy nikanyň baglaşylmagyny döwlet belligine almak üçin esas bolup durýar.

39-njy madda. Nikanyň baglaşylmagynyň döwlet belligine 

        alynýan ýeri

Nika baglaşylmagy nika baglaşmak isleýänleriň biriniň ýaşaýan ýerindäki ýa-da olaryň ata-eneleriniň ýaşaýan ýerindäki RÝNÝ edarasy tarapyndan döwlet belligine alynýar.

Eger nika çagyryş boýunça  harby gullukçy,  tussag edilen ýa-da jeza çäresini çekýän şahs bilen baglaşylýan bolsa, nika baglaşylmagy olaryň bolýan  edaralarynyň ýerleşýän ýerindäki RÝNÝ bölümi tarapyndan döwlet belligine alynýar.

Nika baglaşmak isleýänler saglygy ýa-da başga esasly sebäplere görä  ýaşaýan ýerindäki (ýa-da ata-eneleriniň ýaşaýan ýerindäki) RÝNÝ bölümine gelip bilmedik ýagdaýynda, nika baglaşylmagy olaryň hakyky bolýan ýerindäki ýa-da saglygy goraýyş ýa-da beýleki edaranyň ýerleşýän ýerindäki RÝNÝ bölümi tarapyndan döwlet belligine alnyp bilner.

Şu ýagdaýda nika baglaşmak isleýänleriň RÝNÝ edarasyna gelip bilmeýändigini tassyklaýan resminama görkezilmelidir.

40-njy madda. Nika baglaşmak hakynda arza

1. Nika baglaşmak hakynda arza nika baglaşmak isleýänler tarapyndan ýazmaça görnüşde berilýär. 

2. Nika baglaşmak hakynda arzada nika baglaşýanlaryň nika ýaşyna ýetmegi, nika baglaşmagyň özara razylygynyň erkinligi hem-de Türkmenistanyň Maşgala kodeksiniň 20-nji maddasynda görkezilen nika baglaşylmagyna ýol bermeýän ýagdaýlaryň ýokdugy görkezilmelidir.

3. Nika baglaşmak hakynda arzada şeýle hem şu aşakdaky maglumatlar görkezilýär:

1) nika baglaşýanlaryň her biriniň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, nikanyň baglaşylmagynyň döwlet belligine alynjak gününe çenli dolýan ýaşy, raýatlygy, milleti, bilimi, ýaşaýan ýeri;

2) nika baglaşýanlaryň maşgala ýagdaýy barada maglumat (nikada durmadyk, nikasy bozulan, dul, nikasy hakyky däl diýlip ykrar edilen), öň nikada duran bolsa – bu  barada maglumat, nika baglaşýanlaryň umumy kämillik ýaşyna ýetmedik çagalarynyň sany barada maglumat; 

3) nika baglaşýan şahslaryň saýlaýan familiýalary;

4) nika baglaşýanlaryň pasportlarynyň (ýa-da olaryň ornuny tutýan resminamalaryň) maglumatlary.

4. Nika baglaşýanlar nika baglaşmak hakynda arza gol çekýärler we onuň düzülen wagtyny görkezýärler.

5. Nika baglaşmak hakynda arza bilen bir wagtda şular görkezilýär:

1) nika baglaşýanlaryň her biriniň pasporty (ýa-da onuň ornuny tutýan resminama);

2) eger öň nikada duran bolsa, nikasynyň bes edilendigini tassyklaýan resminama;

  3) eger nika baglaşýanlar (olaryň biri) kämillik ýaşyna ýetmedik bolsa, nika ýaşynyň peseldilendigi barada hossarlyk we howandarlyk edarasy tarapyndan berlen resminama;

4) nikada durmaýandygyny tassyklaýan resminama (güwänama, pasportynyň nusgasy, beýleki subut edýän resminama).

6. Nika baglaşýanlaryň biriniň nika baglaşmak hakynda arzany bermek üçin RÝNÝ edarasyna gelmäge mümkinçiligi bolmadyk ýagdaýynda, Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen tertibe laýyklykda resmileşdirilen nika baglaşmak hakynda arza nika baglaşýanlaryň biri tarapyndan RÝNÝ edarasyna berlip bilner. 

41-nji madda. Nikanyň baglaşylmagyny döwlet belligine 

                          almagyň tertibi

1. Nikanyň baglaşylmagyny döwlet belligine almak Türkmenistanyň Maşgala kodeksine laýyklykda amala aşyrylýar.

2. Nikanyň baglaşylmagyny döwlet belligine almak RÝNÝ edarasyna nika baglaşmak hakynda arzanyň berlen gününden bir aý geçenden soň geçirilýär.

Nika baglaşmak isleýänleriň islegi boýunça nikanyň baglaşylmagyny döwlet belligine almagyň bellenilen möhletini üýtgetmäge hukugy bardyr. RÝNÝ edarasynyň nikanyň baglaşylmagyny döwlet belligine almagyň bellenilen möhletini üýtgetmekden ýüz döndermegine ýol berilmeýär.

Nika baglaşmak isleýänleriň arzasynyň esasynda şu bölekde görkezilen möhlet Türkmenistanyň Maşgala kodeksine laýyklykda üýtgedilip bilner.

3. Nikanyň baglaşylmagyny döwlet belligine almak nika baglaşýanlaryň özleriniň gatnaşmaklarynda geçirilýär.

4. Nika baglaşýanlaryň islegi boýunça nikanyň baglaşylmagyny döwlet belligine almak dabaraly ýagdaýda RÝNÝ edarasynda hem, RÝNÝ edarasynyň ýerleşýän ýeriniň daşynda hem geçirilip bilner. 

5. Eger nika baglaşýanlar (olaryň biri) agyr kesel ýa-da başga esasly sebäplere görä RÝNÝ edarasyna gelip bilmese, nikanyň baglaşylmagyny döwlet belligine almak nika baglaşýanlaryň  gatnaşmaklarynda öýde, saglygy goraýyş ýa-da başga edarada geçirilip bilner.

6. Tussag astyndaky ýa-da azatlykdan mahrum ediş ýerlerinde jeza çäresini çekýän şahs bilen nikanyň baglaşylmagyny döwlet belligine almak RÝNÝ edarasy tarapyndan degişli edaranyň başlygy tarapyndan bellenilen jaýda geçirilýär. 

7. Türkmenistanyň Maşgala kodeksiniň 20-nji maddasynda görkezilen nikanyň baglaşylmagyna ýol bermeýän ýagdaýlar bolan halatynda, nikanyň baglaşylmagyny döwlet belligine almak geçirilip bilinmez.

8. RÝNÝ edarasynda nika baglaşylmagyna ýol bermeýän ýagdaýlaryň bardygyny tassyklaýan subutnamalar bolan ýagdaýynda, nikanyň baglaşylmagyny döwlet belligine almakdan ýüz dönderilýär. 

42-nji madda. Nikanyň baglaşylmagy döwlet belligine alnanda                             

                           är-aýalyň familiýalaryny ýazmagyň tertibi

1. Nikanyň baglaşylmagy döwlet belligine alnanda nika baglaşylandygy hakynda nama ýazgysynda är-aýalyň saýlamagy boýunça umumy familiýa hökmünde olardan biriniň familiýasy ýa-da är-aýalyň her biriniň nika baglaşylmagyndan öňki göterýän familiýasy ýazylýar. 

2. Är-aýalyň familiýalarynyň birleşdirilmegine ýol berilmeýär.

43-nji madda. Nika baglaşylandygy hakynda nama ýazgysynyň

                           mazmuny 

1. Nika baglaşylandygy hakynda nama ýazgysyna şu maglumatlar  girizilýär:

1) nama ýazgysyny döwlet belligine alan edaranyň ady, nama ýazgysynyň düzülen wagty we belgisi;

2) nika baglaşýanlaryň (erkek, aýal ) her biriniň nika baglaşmazdan öňki we nika baglaşylandan soňky familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, nikanyň baglaşylmagynyň döwlet belligine alnan gününe çenli dolan ýaşy, doglan ýeri;

3) raýatlygy, milleti, nirede we kim bolup işleýänligi, bilimi, maşgala ýagdaýy (dul, nikada durmadyk, nikasy bozulan), umumy çagalary hakynda maglumatlar (familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty), hemişelik ýaşaýan ýeri, eger hemişelik ýaşaýan ýeri bolmasa – köplenç ýaşaýan ýeri, pasportyň (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamanyň) maglumatlary, nika baglaşýanlaryň nikadan öňki familiýalary we gollary; 

4) berlen şahadatnamanyň tapgyry we belgisi, berlen wagty;

5) gaýtadan berlen şahadatnamanyň tapgyry we belgisi, berlen wagty, sebäbi;

6) üýtgetme, goşmaça we (ýa-da) düzediş girizmäge bolan esas barada maglumat; 

7) beýleki zerur maglumatlar;

8) nama ýazgysyny düzen işgäriň familiýasy, ady, atasynyň ady, goly;

9) RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň familiýasy, ady, atasynyň ady, goly we RÝNÝ edarasynyň möhüri.

2. Nika bozulan ýa-da nika hakyky däl diýlip ykrar edilen halatynda, nika baglaşylandygy hakynda nama ýazgysyna nikanyň bozulandygy ýa-da nikanyň hakyky däl diýlip ykrar edilendigi barada maglumatlar girizilýär. Şeýle maglumatlar nikanyň bozulandygy ýa-da nikanyň hakyky däl diýlip ykrar edilendigi hakynda kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdiniň esasynda ýa-da nika RÝNÝ edarasy tarapyndan bozulanda nikanyň bozulandygy hakynda nama ýazgysynyň esasynda girizilýär.

Är-aýalyň (olaryň biriniň) ýaşaýan ýeri boýunça nikanyň bozulandygyny döwlet belligine alan RÝNÝ edarasy bu barada nikanyň baglaşylmagyny döwlet belligine alan RÝNÝ edarasyna on senenama gününiň dowamynda habar bermäge borçludyr.

Türkmenistanyň raýatynyň nikasynyň bozulmagy Türkmenistanyň çäginden daşarda ýerleşýän Türkmenistanyň diplomatik wekilhanalary we konsullyk edaralary tarapyndan döwlet belligine alnanda, diplomatik wekilhanasy ýa-da konsullyk edarasy nikanyň bozulmagynyň döwlet belligine alnandygy barada nika baglaşylandygy hakynda nama ýazgysynyň birinji nusgasynyň saklanýan ýeri bolan RÝNÝ edarasyna nikanyň bozulmagynyň döwlet belligine alnan gününden başlap, togsan senenama gününiň dowamynda habar bermäge borçludyr.

44-nji madda. Nika baglaşylandygy hakynda şahadatnama          

1. Nika baglaşylandygy hakynda şahadatnamada şu maglumatlar görkezilýär:

1) nika baglaşan şahslaryň familiýasy (nika baglaşylmagyndan öňki), ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, milleti (eger pasportynda görkezilen bolsa), raýatlygy;

2) nikanyň baglaşylan wagty;

3) nika baglaşylandygy hakynda nama ýazgysynyň düzülen wagty we tertip belgisi;

4) nika baglaşylandan soňky göterjek familiýalary (äriniň, aýalynyň);

5) nama ýazgysynyň döwlet belligine alnan ýeri (RÝNÝ edarasynyň ady we ýerleşýän ýeri);

6) şahadatnamanyň berlen wagty;

7) RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň adynyň we atasynyň adynyň baş harplary, familiýasy, goly we RÝNÝ edarasynyň möhüri;

8) şahadatnamanyň tapgyry we belgisi.

Nika baglaşylandygy hakynda şahadatnama nika baglaşylandygy hakynda nama ýazgysynyň esasynda ýazylyp berilýär.

2. Nika baglaşylandygy hakynda şahadatnama nika baglaşanlara nika baglaşylandygynyň döwlet belligine alnan güni berilýär.

3. Nika baglaşylandygy hakynda şahadatnama berlende nika baglaşan adamlaryň pasportynyň (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamanyň) bellikler üçin niýetlenilen sahypasynda nika baglaşylandygynyň döwlet belligine alnandygy barada bellik edilýär.

45-nji madda. Nika baglaşylandygy hakynda nama ýazgysyny     

                            togtatmak

Eger nika baglaşylandygy hakynda nama ýazgysy ýazylýança, nika baglaşylandygynyň döwlet belligine alynmagyna ýol berilmeýän ýagdaýlaryň bardygy barada arzanyň gelip gowşan ýagdaýynda, RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysy nama ýazgysynyň ýazylmagyny togtatmaga we arza berijiden degişli resmi subutnamalaryň bellenilen möhletde getirilmegini talap etmäge borçludyr. Nama ýazgysynyň ýazylmagyny togtatmagyň möhleti ýol berilmeýän ýagdaýlaryň bardygy barada arzanyň gelip gowşan gününden başlap, bir aýdan köp bolmaly däldir.

V BAP. Nikanyň bozulmagyny DÖWLET BELLIGINE ALMAK

46-njy madda. Nikanyň bozulmagyny döwlet belligine almak

                            üçin esaslar

Nikanyň bozulmagyny döwlet belligine almak üçin esaslar:

1) kämillik ýaşyna ýetmedik we zähmete ukypsyz kämillik ýaşyna ýeten umumy çagalarynyň bolmadyk hem-de är-aýalyň bilelikde edinen emlägini bölmek hakynda, zähmete ukypsyz mätäç bolan ärini (aýalyny) ekläp-saklamak üçin serişdeleri tölemek hakynda jedeliň bolmadyk ýagdaýynda, är-aýalyň özara razylygy boýunça nikany bozmak hakynda bilelikdäki arzasy;

2) eger-de är-aýalyň beýlekisi kazyýet tarapyndan nam-nyşansyz giden, kämillik ukyby ýok diýlip ykrar edilen ýa-da kazyýetiň kanuny güýje giren hökümi boýunça azyndan üç ýyl möhlet bilen azatlykdan mahrum etmeklige iş kesilen bolsa, är-aýalyň biri tarapyndan nikany bozmak hakynda berlen arza hem-de kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi; 

3) är-aýalyň biri tarapyndan nikany bozmak hakynda berlen arza we nikanyň bozulandygy hakynda kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi. 

47-nji madda. Nikanyň bozulmagynyň döwlet belligine 

       alynýan ýeri

Nikanyň bozulmagyny döwlet belligine almak är-aýalyň (olaryň biriniň) ýaşaýan ýerindäki ýa-da çözgüdi çykaran kazyýetiň ýerleşýän ýerindäki RÝNÝ edarasy tarapyndan geçirilýär. 

48-nji madda. Är-aýalyň özara razylygy boýunça nikanyň 

                         bozulmagyny döwlet belligine almak

1. Är-aýalyň özara razylygy boýunça nikanyň bozulmagy, olaryň kämillik ýaşyna ýetmedik we zähmete ukypsyz kämillik ýaşyna ýeten umumy çagalarynyň bolmadyk we är-aýalyň bilelikde edinen emlägini bölmek hakynda, zähmete ukypsyz mätäç bolan ärini (aýalyny) ekläp-saklamak üçin serişdeleri tölemek hakynda jedeliň bolmadyk ýagdaýynda, är-aýalyň bilelikdäki arzasynyň esasynda RÝNÝ edarasy tarapyndan arza berlen gününden iki aý geçenden soň geçirilýär.

2. Nikasyny bozmak isleýän är-aýal nikany bozmak hakynda bilelikdäki arzany ýazmaça görnüşde RÝNÝ edarasyna berýär. 

Eger şu maddanyň birinji böleginde göz öňünde tutulan bilelikdäki arzany bermek üçin är-aýalyň biriniň RÝNÝ edarasyna gelmäge mümkinçiligi bolmasa, äriniň (aýalynyň) nikany bozmak hakynda                 erk-islegi aýratyn arza bilen resmileşdirilip bilner. Şu halatda RÝNÝ edarasyna gelmäge mümkinçiligi bolmadyk äriniň (aýalynyň) arzadaky golunyň hakykydygy notarial  tertipde tassyklanan bolmalydyr.

Eger är-aýalyň nikany bozmak hakynda erk-islegi aýratyn arza bilen resmileşdirilen bolsa, şu maddanyň birinji böleginde göz öňünde tutulan iki aýlyk möhlet nikany bozmak hakynda ikinji (soňky) arzanyň RÝNÝ edarasyna berlen gününden başlap hasaplanýar.

3. Nikany bozmak hakynda bilelikdäki arzada är-aýal nikany bozmak üçin özara razylygyny, kämillik ýaşyna ýetmedik umumy çagalarynyň, biri-birine emläk we beýleki dawasynyň ýokdugyny tassyklamalydyrlar.

4. Nikany bozmak hakynda bilelikdäki arzada şeýle hem şu aşakdaky maglumatlar görkezilýär:

1) är-aýalyň her biriniň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, nikanyň bozulmagy üçin ýüz tutan gününe çenli doly ýaşy, doglan ýeri, raýatlygy, milleti, bilimi, birinji ýa-da gaýtadan nikasy, ýaşaýan ýeri, nikasyny bozýan adamlaryň pasportlary (onuň ornuny tutýan resminamalary) barada maglumatlar;

2) nika baglaşylandygy hakyndaky nama ýazgysy barada maglumat;

3) nikanyň bozulmagynyň sebäbi;

4) nika bozulandan soň är-aýalyň her biriniň saýlan familiýasy, nikasyny bozmak isleýän adamlaryň gollary, arzanyň berlen senesi;

5) arzany kabul eden işgäriň wezipesi, goly, adynyň, atasynyň adynyň baş harplary we familiýasy.

5. Nikanyň bozulmagy, şeýle hem onuň döwlet belligine alynmagy Türkmenistanyň Maşgala kodeksine laýyklykda, är-aýalyň ikisiniň ýa-da olaryň biriniň gatnaşmagynda, nikany bozmak hakynda arzanyň berlen gününden iki aý geçenden soň geçirilýär. 

Esasly sebäpler bolan ýagdaýynda, şeýle hem Türkmenistanyň Maşgala kodeksiniň 25-nji maddasynyň sekizinji böleginde göz öňünde tutulan halatynda möhlet üç aýa çenli uzaldylýar.

49-njy madda. Är-aýalyň biriniň arzasy boýunça nikanyň

                         bozulmagyny döwlet belligine almagyň tertibi

1. Är-aýalyň biriniň arzasy boýunça nikanyň bozulmagy (nikanyň bozulmagyny döwlet belligine almak), är-aýalyň kämillik ýaşyna ýetmedik we kämillik ýaşyna ýeten zähmete ukypsyz umumy çagalarynyň bolmagyna garamazdan, RÝNÝ edarasy tarapyndan geçirilýär, eger är-aýalyň beýlekisi:

1) kazyýet tarapyndan nam-nyşansyz giden diýlip ykrar edilen bolsa;

2) kazyýet tarapyndan kämillik ukyby ýok diýlip ykrar edilen bolsa;

3) jenaýat edendigi üçin azyndan üç ýyl möhlet bilen azatlykdan mahrum etmeklige iş kesilen bolsa.

2. Är-aýalyň biriniň arzasy boýunça nikanyň bozulmagy we nikanyň bozulmagyny döwlet belligine almak, eger är-aýalyň beýlekisi jenaýat edendigi üçin azyndan üç ýyl möhlete azatlykdan mahrum etmeklige iş kesilen bolsa – nikany bozmak hakynda arza berlen gününden iki aý geçenden soň, eger kazyýet tarapyndan nam-nyşansyz giden ýa-da kämillik ukyby ýok diýlip ykrar edilen bolsa – bir aý geçenden soň arza beren äriniň (aýalynyň) gatnaşmagynda geçirilýär.

Eger jenaýat edendigi üçin azyndan üç ýyl möhlete azatlykdan mahrum etmeklige iş kesilen äri (aýaly) tarapyndan şu bölegiň birinji tesiminde bellenilen möhletden gijä galman özünde çagalar hakynda, bilelikdäki emlägi bölmek hakynda, zähmete ukypsyz mätäç bolan ärini (aýalyny) ekläp-saklamak üçin serişdeleri tölemek hakynda jedeliň bardygy barada habar gelip gowuşsa, RÝNÝ edarasy nikany bozmakdan ýüz dönderýär. Galan halatlarda, şol sanda iş kesileniň nikanyň bozulmagyna garşydygyna garamazdan, RÝNÝ edarasy tarapyndan nika bozulýar. 

3. Şu maddanyň birinji böleginde göz öňünde tutulan ýagdaýlarda nikanyň bozulmagy nikasyny bozmak isleýän är-aýalyň biriniň nikany bozmak hakynda ýazmaça görnüşdäki arzasynyň esasynda geçirilýär.

4. Nikany bozmak hakynda arzada şu aşakdaky maglumatlar görkezilýär: 

1) nikasyny bozmak isleýän är-aýalyň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, nikanyň bozulmagy üçin ýüz tutan gününe çenli doly ýaşy, raýatlygy, milleti, birinji ýa-da gaýtadan baglaşan nikasy, eger kämillik ýaşyna ýetmedik umumy çagalary bar bolsa, olaryň sany, ýaşaýan ýeri, nikasyny bozýan adamyň pasporty (onuň ornuny tutýan resminamasy) barada maglumatlar;

2) nika baglaşylandygy hakyndaky nama ýazgysy barada maglumat;

3) nikanyň bozulmagyna esas barada maglumat;

4) nikanyň bozulmagynyň sebäbi;

5) nika bozulandan soň är-aýalyň her biriniň saýlan familiýasy (arzany doldurýan adam babatda görkezilýär);

6) nikany bozmak hakynda arza goşulýan resminamalar barada maglumat; 

7) kämillik ukyby ýok äriniň (aýalynyň) hossarynyň ýa-da                    nam-nyşansyz giden äriniň (aýalynyň) emlägini dolandyrýanyň familiýasy, ady, atasynyň ady, ýaşaýan ýeri, ýa-da iş kesilen äriniň (aýalynyň) familiýasy, ady, atasynyň ady, jeza çäresini çekýän düzediş edarasynyň ýerleşýän ýeri barada maglumat;

8) nikasyny bozmak isleýän adamyň goly, arzany beren senesi; 

9) arzany kabul eden işgäriň wezipesi, goly, adynyň, atasynyň adynyň baş harplary we familiýasy.

Nikany bozmak hakynda arza bilen bir wagtda ärini (aýalyny) nam-nyşansyz giden ýa-da kämillik ukyby ýok diýip ykrar etmek hakynda kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdiniň nusgasy ýa-da är-aýalyň beýlekisine azyndan üç ýyl möhlet bilen azatlykdan mahrum etmeklige iş kesilendigi barada kazyýetiň kanuny güýje giren höküminiň nusgasy berilýär.

50-nji madda. Nikany bozmak hakynda kazyýetiň kanuny 

güýje giren çözgüdi esasynda nikanyň 

bozulandygyny döwlet belligine almagyň tertibi

1. Nikany bozmak hakynda kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi esasynda nikanyň bozulandygyny döwlet belligine almak kazyýetiň çözgüdi boýunça är-aýalyň (olaryň biriniň) ýa-da kämillik ukyby ýok äriniň (aýalynyň) hossarynyň nikanyň bozulandygyny döwlet belligine almak hakynda ýazmaça görnüşdäki arzasynyň esasynda är-aýalyň (olaryň biriniň) ýaşaýan ýeri ýa-da çözgüdi çykaran kazyýetiň ýerleşýän ýeri boýunça  RÝNÝ edarasy tarapyndan geçirilýär.

Nikanyň bozulandygyny döwlet belligine almak hakynda arza bilen bir wagtda nikany bozmak hakynda kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdiniň nusgasy ýa-da göçürmesi we är-aýalyň pasportlary (pasporty) (ýa-da  onuň ornuny tutýan resminamalar (resminama) berilmelidir.

Nikanyň bozulandygyny döwlet belligine almak hakynda arzada görkezilmäge degişli bolan maglumatlardan başga-da nikanyň bozulmagynyň sebäbi görkezilmelidir.

Nikanyň bozulandygyny döwlet belligine almak diňe bir RÝNÝ edarasynda geçirilýär.

2. Nikanyň bozulandygyny döwlet belligine almak hakynda arzany bermäge we onuň esasynda şahadatnamany almaga notarial tertipde tassyklanan resminamanyň esasynda başga şahslar ygtyýarly edilip bilner.

3. RÝNÝ edarasynda nikanyň bozulandygy döwlet belligine alnan gününden nika bes edilen hasaplanylýar.

51-nji madda. Nika bozulandan soň är-aýalyň familiýalarynyň                 

                           saklanyp galynmagy ýa-da üýtgedilmegi

Nika baglaşylanda öz familiýasyny üýtgeden äriniň (aýalynyň) nika baglaşmazdan öňki göteren familiýasyny ýa-da nika baglaşylanda alan familiýasyny saýlap almaga hukugy bardyr. 

Eger äri (aýaly) nika baglaşmazdan öňki familiýasyny saýlan ýagdaýynda, ol nikasyny bozan wagtynda bu barada mälim etmelidir. 

52-nji madda. Nikanyň bozulandygy hakynda nama 

       ýazgysynyň mazmuny 

Nikanyň bozulandygy hakynda nama ýazgysyna şu maglumatlar girizilýär:

1) nama ýazgysyny döwlet belligine alan edaranyň ady, nama ýazgysynyň düzülen wagty we belgisi;

2) nikasyny bozýan är-aýalyň her biriniň nikasyny bozmazyndan öňki göterýän familiýasy, ady, atasynyň ady we nikasyny bozandan soňky göterjek familiýasy (eger familiýasyny üýtgedýän äri ýa-da aýaly bu barada arzada görkezen bolsa, nama ýazgysynda görkezilýär);

3) doglan wagty (nikanyň bozulandygynyň döwlet belligine alnan gününe çenli doly ýaşy), doglan ýeri, raýatlygy, milleti, hemişelik ýaşaýan ýeri, nirede we kim bolup işleýänligi, bilimi, çagalary barada maglumat (kämillik ýaşyna ýetmedik umumy çagalary bar bolsa, olaryň sany), birinji ýa-da gaýtadan baglaşylan nikalary barada maglumat;

4) bozulýan nikanyň baglaşylan ýeri we nama ýazgysynyň düzülen wagty we ýeri;

5)  nikanyň bozulandygyny döwlet belligine almak üçin esas bolan resminama barada maglumat;

6) nikasyny bozýanlaryň her biriniň nikanyň bozulandygy hakynda şahadatnamany alandygy barada maglumat;

7) döwlet pajynyň tölenilendigi barada maglumat;

8) nikasyny bozýanlaryň pasportlarynyň (ýa-da olaryň ornuny tutýan resminamalarynyň) maglumaty; 

9) nikasyny bozýanlaryň gollary;

10) berlen şahadatnamanyň tapgyry we belgisi, berlen wagty;

11) gaýtadan berlen şahadatnamanyň tapgyry we belgisi, berlen wagty, sebäbi;

12) üýtgetme, goşmaça we (ýa-da) düzediş girizmäge bolan esas barada maglumat; 

13) beýleki zerur maglumatlar;

14) nama ýazgysyny düzen işgäriň familiýasy, ady, atasynyň ady, goly;

15) RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň familiýasy, ady, atasynyň ady, goly we RÝNÝ edarasynyň möhüri.

53-nji madda. Nikanyň bozulandygy  hakynda şahadatnama

1. Nikanyň bozulandygy hakynda şahadatnamada şu maglumatlar görkezilýär:

1) öz aralarynda nikasyny bozan adamlaryň familiýasy, ady, atasynyň ady; 

2) nikanyň bozulandygy hakynda nama ýazgysynyň düzülen wagty we tertip belgisi;

3) nika bozulandan soňky familiýasy; 

4) nama ýazgysynyň döwlet  belligine alnan  ýeri (RÝNÝ edarasynyň ady we ýerleşýän ýeri);

5) nikanyň bozulandygy hakynda şahadatnama berlen şahsyň familiýasy, ady, atasynyň ady;

6) şahadatnamanyň berlen wagty;

7) RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň adynyň we atasynyň adynyň baş harplary, familiýasy, goly we RÝNÝ edarasynyň möhüri;

8) şahadatnamanyň tapgyry we belgisi.

Nikanyň bozulandygy hakynda şahadatnama nikanyň bozulandygy hakynda nama ýazgysynyň esasynda ýazylyp berilýär.

2. Nikanyň bozulandygy hakynda şahadatnama nikanyň bozulandygynyň döwlet belligine alnan güni berilýär.

3. Nikanyň bozulandygy hakynda şahadatnama nikanyň bozulandygy döwlet belligine alnandan soň RÝNÝ edarasy tarapyndan öz aralarynda nikasyny bozan adamlaryň her birine berilýär.

4. Nikanyň bozulandygy hakynda şahadatnama berlende nikasyny bozan adamlaryň pasportynyň (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamanyň) bellikler üçin niýetlenilen sahypasynda nikasynyň bozulandygynyň döwlet belligine alnandygy barada bellenilen tertibe laýyklykda bellik edilýär.

54-nji madda. Nikanyň bozulandygynyň döwlet belligine

                       alnandygy barada habar bermek

1. Nikanyň bozulandygy är-aýalyň (olaryň biriniň) ýaşaýan ýeri boýunça   RÝNÝ edarasy tarapyndan  döwlet belligine alnanda bu barada şu Kanunyň 43-nji maddasynyň ikinji böleginiň ikinji tesiminde görkezilen möhletde nika baglaşylandygyny döwlet belligine alan RÝNÝ edarasyna habar berilýär.

2. Türkmenistanyň çäginden daşarda ýerleşýän Türkmenistanyň diplomatik wekilhanalary ýa-da konsullyk edaralary tarapyndan Türkmenistanyň raýatynyň nikasynyň bozulandygy döwlet belligine alnanda, Türkmenistanyň diplomatik wekilhanasy ýa-da konsullyk edarasy tarapyndan bu barada şu Kanunyň 43-nji maddasynyň ikinji böleginiň üçünji tesiminde görkezilen möhletde nika baglaşylandygyny döwlet belligine alan RÝNÝ edarasyna habar berilmelidir.

3. Nika baglaşylandygyny döwlet belligine alan RÝNÝ edarasy nikanyň bozulandygynyň döwlet belligine alnandygy barada habaryň gelip gowşan güni nika baglaşylandygy hakyndaky nama ýazgysynda nikanyň bozulandygynyň döwlet belligine alnandygy barada bellik edip, on senenama gününiň dowamynda RÝNÝ müdirligine bu barada habar bermäge borçludyr. 

VI BAP. ÇAGANYŇ PERZENTLIGE ALYNMAGYNY  DÖWLET BELLIGINE ALMAK

55-nji madda. Çaganyň perzentlige alynmagyny döwlet 

        belligine almak üçin esaslar 

Çaganyň perzentlige alynmagyny döwlet belligine almak üçin häkimiň çagany perzentlige almak hakynda karary ýa-da kämillik ýaşyna ýeten çagalar babatda kazyýetiň perzentlige almak hakyndaky kanuny güýje giren çözgüdi esas bolup durýar.

56-njy madda. Çaganyň perzentlige alynmagynyň döwlet

        belligine alynýan ýeri

Çaganyň perzentlige alynmagyny döwlet belligine almak häkimiň kararynyň ýa-da kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdiniň çykarylan ýerindäki RÝNÝ edarasy tarapyndan geçirilýär. 

57-nji madda. Çaganyň perzentlige alynmagynyň döwlet 

                                  belligine alynmagy barada arza

1. Çagany perzentlige alan adam (adamlar), çagany perzentlige almak hakynda häkimiň kararyny ýa-da kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdini hem ýanyna goşmak bilen, degişli RÝNÝ edarasyna çaganyň perzentlige alynmagynyň döwlet belligine alynmagy barada ýazmaça görnüşde arza berýär.

Arzada şu aşakdaky maglumatlar görkezilýär: 

1) çaga barada perzentlige alynmazdan öňki maglumatlar: jynsy, familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, dogluş hakynda nama ýazgysy barada maglumatlar;

2) çaga barada perzentlige alnandan soňky maglumatlar: familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri;

3) perzentlige alýan adamlar hakynda maglumatlar: familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, raýatlygy, milleti, ýaşaýan ýeri, pasportlarynyň (ýa-da olaryň ornuny tutýan resminamalaryň) maglumatlary; 

4) nika baglaşylandygy hakyndaky nama ýazgysy, perzentlige alynmagy döwlet belligine almak üçin esas bolan karar ýa-da çözgüt barada,  perzentlige alanlary çaganyň ata-enesi hökmünde girizmek barada, arza bilen ýüz tutan barada maglumatlar; 

5) perzentlige alynmagynyň döwlet belligine alynmagy barada arza bilen ýüz tutan adam barada maglumatlar, onuň goly, arzany beren senesi;

6) arzany kabul eden işgäriň wezipesi, goly, adynyň, atasynyň adynyň baş harplary we familiýasy.

2. Çaganyň perzentlige alynmagyny döwlet belligine almak notarial tertipde tassyklanan ynanç haty esasynda geçirilip bilner. Wekiliň ygtyýarlyklary ynanç hatynda göz öňünde tutulan bolmalydyr.

58-nji madda. Perzentlige alynmagy hakynda nama 

       ýazgysynyň mazmuny 

1. Perzentlige alynmagy hakynda nama ýazgysyna şu maglumatlar girizilýär: 

1) nama ýazgysyny döwlet belligine alan edaranyň ady, nama ýazgysynyň düzülen wagty we belgisi;

2) çaganyň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, dogluş hakynda nama ýazgysynyň düzülen wagty we belgisi, perzentlige alnandan soňky familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri (üýtgän ýagdaýynda), doglan ýeri üýtgän ýagdaýynda dikeldilen (täze düzülen) dogluş hakynda nama ýazgysynyň düzülen wagty, belgisi we ýeri; 

3) kakasynyň we ejesiniň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, raýatlygy, milleti;

4) perzentlige alýanlaryň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, raýatlygy, milleti, hemişelik ýaşaýan ýeri, perzentlige alýanlaryň çaganyň ata-enesi (kakasy, ejesi) hökmünde ýazylýandygy barada;

5) perzentlige alynmagyny döwlet belligine almaga esas;

6) perzentlige alýanlaryň (alýanyň) familiýasy, ady, atasynyň ady,  ýaşaýan ýeri we gollary (goly);

7) perzentlige alýanlaryň (alýanyň) nikada durýandygy barada maglumat: nama ýazgysynyň düzülen wagty we belgisi;

8) berlen şahadatnamanyň tapgyry we belgisi, berlen wagty;

9) gaýtadan berlen şahadatnamanyň tapgyry we belgisi, berlen wagty, sebäbi;

10) üýtgetme, goşmaça we (ýa-da) düzediş girizmäge bolan esas barada maglumat; 

11) beýleki zerur maglumatlar;

12) nama ýazgysyny düzen işgäriň familiýasy, ady, atasynyň ady, goly;

13) RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň familiýasy, ady, atasynyň ady, goly we RÝNÝ edarasynyň möhüri.

2. Eger çagany perzentlige almak hakynda häkimiň kararynyň ýa-da kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdiniň esasynda perzentlige alýanlar (alýan) çaganyň ata-enesi hökmünde ýazylýan bolsa, onda şeýle maglumatlar çaganyň perzentlige alynmagy hakyndaky nama ýazgysyna girizilýär.

59-njy madda. Perzentlige alnandygy hakynda şahadatnama

Perzentlige alnandygy hakynda şahadatnama şu maglumatlar girizilýär: 

1) perzentlige alnanyň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri;

2) perzentlige alnandan soň onuň familiýasy, ady, atasynyň ady;

3) perzentlige alýan adamlaryň familiýasy, ady, atasynyň ady, milleti, raýatlygy;

4) nama ýazgysynyň düzülen wagty we tertip belgisi;

5) perzentlige alnandygynyň döwlet belligine alnan ýeri (RÝNÝ edarasynyň ady we ýerleşýän ýeri); 

6) şahadatnamanyň berlen wagty;

7) RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň adynyň we atasynyň adynyň baş harplary, familiýasy, goly we RÝNÝ edarasynyň möhüri;

8) şahadatnamanyň tapgyry we belgisi.

Perzentlige alnandygy hakynda şahadatnama perzentlige alynmagy hakynda nama ýazgysynyň esasynda ýazylyp berilýär.

60-njy madda. Perzentlige alnan çaganyň ata-enesi (olaryň 

biri) hakynda maglumatyň çaganyň dogluş hakynda nama ýazgysynda saklanyp galmagy

Eger çagany perzentlige almak hakynda Türkmenistanyň Maşgala kodeksiniň 119-njy maddasyna laýyklykda çykarylan çözgütde perzentlige alnan çaganyň ata-enesi bilen (olaryň biri bilen) emläk we şahsy emläk däl gatnaşyklaryny saklap galýandygy hakynda görkezilen bolsa, ata-enesi (olaryň biri) hakynda çaganyň dogluş hakynda nama ýazgysyna girizilen maglumatlar üýtgedilmäge degişli däldir. 

VII BAP. Atalygyň anyklanylmagyny DÖWLET                        BELLIGINE ALMAK 

61-nji madda. Atalygyň anyklanylmagyny döwlet belligine

                            almak üçin esaslar

1. Atalygyň anyklanylmagyny döwlet belligine almak üçin esaslar:

1) atalygy anyklamak hakynda çaganyň ata-enesiniň bilelikdäki arzasy (çaganyň ejesi bilen nikada durmaýan adamyň çaga babatda atalygy anyklamaga isleg bildiren halatynda);

2) çaganyň atalygynyň anyklanylmagyny isleýän adamyň arzasy (çaganyň ejesiniň ölen ýa-da kämillik ukyby ýok diýlip ykrar edilen, ýa-da ata-enelik hukuklaryndan mahrum edilen, ýa-da bolýan ýa-da ýaşaýan ýerini anyklamagyň mümkin bolmadyk halatlarynda) hossarlyk we howandarlyk edarasynyň razylygy bilen;

3) atalygy anyklamak ýa-da atalygyň ykrar edilendiginiňfaktyny takyklamak hakynda kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi.

2. Atalygyň anyklanylmagynyň döwlet belligine alynmagy notarial tertipde tassyklanan ynanç haty esasynda geçirilip bilner. Şunda wekiliň ygtyýarlyklary ynanç hatynda göz öňünde tutulan bolmalydyr. 

62-nji madda. Atalygyň anyklanylmagynyň döwlet belligine         

                          alynýan ýeri

Atalygyň anyklanylmagyny döwlet belligine almak ata-enesiniň biriniň ýaşaýan ýerindäki ýa-da çaganyň dogluşynyň döwlet belligine alnan ýerindäki, ýa-da atalygy anyklamak hakynda ýa-da atalygyň ykrar edilendiginiň faktyny takyklamak hakynda kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdiniň çykarylan ýerindäki RÝNÝ edarasynda geçirilýär. 

63-nji madda. Nikada durmaýan ata-enäniň atalygy 

       anyklamak hakynda bilelikdäki arzasy 

1. Çaganyň ejesi bilen nikada durmaýan adamyň çaga babatda atalygyny anyklamak bu adamyň we çaganyň ejesiniň RÝNÝ edarasyna atalygy anyklamak hakynda bilelikdäki arzasy esasynda geçirilýär.

Atalygy anyklamak hakynda çaganyň ata-enesiniň bilelikdäki arzasynda şu aşakdaky maglumatlar görkezilýär: 

1) atalygyň anyklanylmagy üçin ýüz tutan adamyň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, raýatlygy, milleti, ýaşaýan ýeri, pasporty (ýa-da onuň ornuny tutýan resminama) barada maglumatlar;

2) atalygy anyklanylýan çaganyň familiýasy, ady, atasynyň ady, jynsy, doglan wagty, doglan ýeri, dogluş hakynda nama ýazgysy we döwlet belligine alnan ýeri barada maglumatlar;

3) ejesiniň familiýasy, ady, atasynyň ady, çaganyň ejesiniň (familiýasy, ady, atasynyň ady) görkezilen adamyň (familiýasy, ady, atasynyň ady) çaganyň kakasydygyny tassyklaýandygy we atalygyň anyklanylmagynyň döwlet belligine alynmagyna razylyk berýändigi barada maglumatlar;

4) atalyk anyklanylandan soň çaga berlen familiýa, at, atasynyň ady;

5) atalygyň anyklanylandygyny döwlet belligine almak üçin ýüz tutan kakasy we ejesi barada maglumatlar, olaryň gollary (kakasynyň ýa-da ejesiniň goly), arzanyň berlen senesi;

6) arzany kabul eden işgäriň wezipesi, goly, adynyň, atasynyň adynyň baş harplary we familiýasy.

2. On sekiz ýaşa ýeten adamyň atalygynyň anyklanylmagy döwlet belligine alnanda arzada kämillik ýaşa ýeten adamyň doglan ýyly we onuň razylygy barada, eger ol kazyýet tarapyndan kämillik ukyby ýok diýlip ykrar edilen bolsa, onuň hossarynyň ýa-da hossarlyk we howandarlyk edarasynyň razylygy barada görkezilýär.

64-nji madda. Atalygyň anyklanylmagyny isleýän adamyň 

       arzasy 

1. Atalygyň anyklanylmagyny döwlet belligine almak çaganyň ejesiniň ölen ýa-da kämillik ukyby ýok diýlip ykrar edilen, ýa-da ata-enelik hukugyndan mahrum edilen, ýa-da bolýan ýa-da ýaşaýan ýerini anyklamak mümkin bolmadyk halatlarynda çaganyň atalygynyň anyklanylmagyny isleýän adamyň arzasynyň esasynda, eger çaga on sekiz ýaşa ýetmedik bolsa, hossarlyk we howandarlyk edarasynyň razylygy bilen, şeýle razylyk bolmadyk halatynda bolsa – kazyýetiň çözgüdi esasynda geçirilýär.

2. Atalygy anyklamak hakynda arzada şu aşakdaky maglumatlar görkezilýär: 

1) atalygyň anyklanylmagy üçin ýüz tutan adamyň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, raýatlygy, milleti, ýaşaýan ýeri, pasporty (ýa-da onuň ornuny tutýan resminama) barada maglumatlar;

2) atalygy anyklanylýan çaganyň familiýasy, ady, atasynyň ady, jynsy, doglan wagty, doglan ýeri, dogluş hakynda nama ýazgysy we döwlet belligine alnan ýeri barada maglumatlarlar;

3) atalyk anyklanylandan soň çaga berlen familiýa, at, atasynyň ady;

4) nika baglaşylandygy hakyndaky nama ýazgysy we döwlet belligine alnan ýeri barada maglumatlar (eger nika baglaşylan bolsa);

5) atalygyň anyklanylandygyny döwlet belligine almak üçin ýüz tutan adam barada maglumat, onuň goly, arzanyň berlen senesi;

6) arzany kabul eden işgäriň wezipesi, goly, adynyň, atasynyň adynyň baş harplary we familiýasy.

3. Ejesiniň bolýan ýa-da ýaşaýan ýerini anyklamak mümkin bolmadyk halatlarynda, atalygynyň anyklanylmagyny isleýän adamyň arzasynyň ýanyna çaganyň ýaşaýan ýeri boýunça içeri işler edarasynyň çaganyň ejesiniň bolýan ýa-da ýaşaýan ýerini anyklamagyň mümkin bolmaýandygy barada kepilnamasy, bilim edarasynyň wekiliniň gatnaşmagynda düzülen hossarlyk we howandarlyk edarasynyň ýa-da ýerli öz-özüni dolandyryş edarasynyň çaganyň terbiýesine gatnaşmaýan ejesiniň bolýan ýa-da ýaşaýan ýerini anyklamagyň mümkin bolmaýandygy barada kepilnamasy ýa-da RÝNÝ edarasy tarapyndan soragnama esasynda migrasiýa gullugyndan alnan, çaganyň ejesiniň Türkmenistanyň çäginden gidip, yzyna gelmändigini tassyklaýan resminama ýa-da çaganyň ejesiniň bolýan ýa-da ýaşaýan ýerini anyklamagyň mümkin bolmaýandygyny tassyklaýan beýleki subutnamalar goşulýar. 

Atalygynyň anyklanylmagyny isleýän adamyň görkezilen kepilnamalary (resminamalary) almaga mümkinçiligi bolmadyk halatynda, RÝNÝ edarasy görkezilen kepilnamalary (resminamalary) almakda ýardam bermelidir. 

4. On sekiz ýaşa ýeten adamyň atalygynyň anyklanylmagy şu madda laýyklykda döwlet belligine alnanda, arzada şu Kanunyň 63-nji maddasynyň ikinji böleginde görkezilen maglumat we razylyk barada görkezilýär.

65-nji madda. Kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi esasynda

       atalygyň anyklanylandygyny döwlet belligine 

       almak

1. Atalygyň anyklanylandygyny döwlet belligine almak atalygy anyklamak ýa-da atalygyň ykrar edilendiginiň faktyny takyklamak hakynda kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi esasynda çaganyň ejesiniň (kakasynyň) ýa-da hossarynyň (howandarynyň), ýa-da çaga eklenjinde durýan adamyň ýa-da on sekiz ýaşa ýeten adamyň özüniň  arzasy boýunça geçirilýär.

2. Kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi esasynda atalygyň anyklanylandygyny döwlet belligine almak hakynda arzada şu aşakdakylar görkezilýär: 

1) atalygyň anyklanylmagy üçin ýüz tutan adamyň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, raýatlygy, milleti, ýaşaýan ýeri, pasporty (ýa-da onuň ornuny tutýan resminama) barada maglumatlar; 

2) atalygy anyklanylýan çaganyň familiýasy, ady, atasynyň ady, jynsy, doglan wagty, doglan ýeri, dogluş hakynda nama ýazgysy we döwlet belligine alnan ýeri barada maglumatlar;

3) atalygy anyklanylandan soň çaga berlen familiýa, at, atasynyň ady;

4) ata-enesiniň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, raýatlygy, milleti, ýaşaýan ýeri, pasportlary (ýa-da olaryň ornuny tutýan resminamalar) barada maglumatlar; 

5) atalygyň anyklanylandygyny döwlet belligine almak üçin esas bolan kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi barada maglumat; 

6) atalygyň anyklanylandygyny döwlet belligine almak üçin ýüz tutan adamyň familiýasy, ady, atasynyň ady, ýaşaýan ýeri, pasporty (ýa-da onuň ornuny tutýan resminama) barada maglumatlar, onuň goly, arzanyň berlen senesi;

7) arzany kabul eden işgäriň wezipesi, goly, adynyň, atasynyň adynyň baş harplary we familiýasy.

3. Atalygy anyklamak ýa-da atalygyň ykrar edilendiginiň faktyny takyklamak hakynda kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi atalygy anyklamak hakynda arza goşulýar. 

66-njy madda. Atalygyň anyklanylmagyny döwlet belligine 

                          almakdan ýüz döndermek

Eger çaganyň dogluş hakynda şahadatnamasynda kakasy barada ýazgy bar bolsa (çaganyň kakasy barada maglumat ejesiniň görkezmesi esasynda görkezilenden beýleki ýagdaýlarda), atalygy anyklamak hakynda arzany kabul etmäge RÝNÝ edarasynyň hukugy ýokdur we dogluş hakynda nama ýazgysyndan kakasy hakyndaky maglumatlary aýyrmak baradaky mesele  kazyýet tarapyndan çözülýänçä atalygyň anyklanylmagyny döwlet belligine almakdan ýüz dönderilmelidir.

67-nji madda. Atalygyň anyklanylandygy hakynda nama 

                          ýazgysynyň mazmuny

Atalygyň anyklanylandygy hakynda nama ýazgysyna şu maglumatlar girizilýär: 

1) nama ýazgysyny döwlet belligine alan edaranyň ady, nama ýazgysynyň düzülen wagty we belgisi;

2) çaganyň atalygyň anyklanylmazyndan öňki familiýasy, ady, atasynyň ady, jynsy, doglan wagty, doglan ýeri;

3) atalygy anyklanylýan çaganyň dogluş hakynda nama ýazgysynyň düzülen wagty, belgisi we döwlet belligine alnan ýeri (RÝNÝ edarasynyň ady); 

4) çaganyň atalygy anyklanylandan soňky familiýasy, ady we atasynyň ady;

5) kakasynyň we ejesiniň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, raýatlygy, milleti, hemişelik ýaşaýan ýeri, nirede we kim bolup işleýänligi, pasportlary (ýa-da olaryň ornuny tutýan resminamalar) barada maglumatlar;

6) atalygyň anyklanylandygyny döwlet belligine almak üçin esas bolan resminama barada maglumatlar (ata-enesiniň bilelikdäki arzasy,                                 kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi, çaganyň kakasynyň arzasy);

7) atalygyň anyklanylmagy üçin ýüz tutan raýatyň familiýasy, ady, atasynyň ady, pasportynyň (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamanyň) maglumatlary (berlen wagty we beren edaranyň ady), ýaşaýan ýeri we  goly;

8) berlen şahadatnamanyň tapgyry we belgisi, berlen wagty;

9) gaýtadan berlen şahadatnamanyň tapgyry we belgisi, berlen wagty, sebäbi;

10) üýtgetme, goşmaça we (ýa-da) düzediş girizmäge bolan esas barada maglumat; 

11) beýleki zerur maglumatlar;

12) nama ýazgysyny düzen işgäriň familiýasy, ady, atasynyň ady, goly;

13) RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň familiýasy, ady, atasynyň ady, goly we RÝNÝ edarasynyň möhüri.

68-nji madda. Atalygyň anyklanylandygy hakynda 

       şahadatnama

1. Atalygyň anyklanylandygy hakynda şahadatnama şu maglumatlar girizilýär: 

1) çaganyň atasy diýlip bilnen adamyň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, milleti (eger pasportynda görkezilen bolsa), raýatlygy;

2) çaganyň familiýasy, ady we atasynyň ady, doglan wagty;

3) çaganyň ejesiniň familiýasy, ady, atasynyň ady;

4) çaganyň atalygy anyklanylandan soňky familiýasy, ady, atasynyň ady;

5) nama ýazgysynyň düzülen wagty we belgisi; 

6) atalygyň anyklanylandygynyň döwlet belligine alnan ýeri (RÝNÝ edarasynyň ady we ýerleşýän ýeri);

7) şahadatnamanyň berlen wagty;

8) RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň adynyň we atasynyň adynyň baş harplary, familiýasy, goly we RÝNÝ edarasynyň möhüri;

9) şahadatnamanyň tapgyry we belgisi.

2. Atalygyň anyklanylandygy hakynda şahadatnama atalygyň anyklanylandygy hakynda nama ýazgysynyň esasynda ýazylyp berilýär.

69-njy madda. Atalygyň anyklanylmagy bilen

                          bagly çaganyň dogluş hakynda nama

                          ýazgysyna üýtgetmeler girizmek

Atalygyň anyklanylandygy hakynda nama ýazgysynyň esasynda çaganyň dogluş hakynda nama ýazgysyna kakasy barada maglumatlar we beýleki degişli üýtgetmeler şu Kanuna we Türkmenistanyň beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryna laýyklykda girizilýär we dogluş hakynda täze şahadatnama ýazylyp berilýär. 

VIII BAP. FAMILIÝANYŇ, ADYŇ WE ATASYNYŇ adynyň üýtgedilmegini DÖWLET BELLIGINE ALMAK

70-nji madda. Familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň

                        üýtgedilmegini döwlet belligine almagyň 

       tertibi we ýeri

1. On sekiz ýaşyna ýeten Türkmenistanyň raýatynyň familiýasyny we (ýa-da) adyny, we (ýa-da) atasynyň adyny üýtgetmäge hukugy bardyr.

2. Familiýanyň, adyň, atasynyň adynyň üýtgedilmegini döwlet belligine almak familiýasyny, adyny, atasynyň adyny üýtgetmek isleýän adamyň ýaşaýan ýerindäki RÝNÝ edarasy tarapyndan geçirilýär.

3. Kämillik ýaşyna ýeteniň familiýasyny, adyny, atasynyň adyny üýtgetmek Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda geçirilýär. 

4. Familiýa we (ýa-da) at, we (ýa-da) atasynyň ady wekiliň üsti bilen üýtgedilip we döwlet belligine alnyp bilner. Wekiliň ygtyýarlyklary bellenilen tertipde tassyklanan ynanç haty bilen tassyklanylmalydyr.

71-nji madda. Familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň

       üýtgedilmegi üçin esaslar

Familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň üýtgedilmegi üçin esaslar:

1) adamyň gulaga ýakymsyz eşidilýän ýa-da aýtmasy kyn bolan familiýasyny we (ýa-da) adyny, we (ýa-da) atasynyň adyny üýtgetmäge isleg bildirmegi;

2) öz äri (aýaly) bilen umumy familiýany götermäge isleg bildirmegi;

3) nika baglaşmagyndan öňki öz göteren familiýasyna (ilkinji we soňky nikalary baglaşmagyndan öňki) gaýdyp gelmäge isleg bildirmegi (eger bu barada nika bozulan wagty yglan edilmedik bolsa, nika bozulmadyk ýa-da äri (aýaly) aradan çykan bolsa);

4) kakasynyň (ejesiniň) familiýasyny götermäge isleg bildirmegi;

5) kakasynyň, atasynyň we babasynyň ady boýunça familiýasyny üýtgetmäge isleg bildirmegi;

6) eger perzentlige almaklyk geçirilip bilinmejek bolsa, ýüz tutýanyň terbiýelän öweý kakasynyň (öweý ejesiniň) familiýasyny we (ýa-da) öweý kakasynyň ady boýunça atasynyň adyny götermäge isleg bildirmegi;

7) milletine laýyk gelýän familiýany we (ýa-da) ady, we (ýa-da) atasynyň adyny götermäge isleg bildirmegi;

8) hakykatda dogluş hakynda nama ýazgysynda görkezilenden başga ady göterýän bolsa, ony göterýän şahsyň öz adyny üýtgetmäge isleg bildirmegi.

72-nji madda. Familiýanyň, adyň  we atasynyň adynyň

       üýtgedilmegi hakynda arza

1. Familiýanyň, adyň, atasynyň adynyň üýtgedilmegi hakynda   arza ýazmaça görnüşde RÝNÝ edarasyna berilýär.

Familiýanyň, adyň, atasynyň adynyň üýtgedilmegi hakynda  arzada şu aşakdaky maglumatlar görkezilýär:

1) ýüz tutýanyň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty we ýeri, dogluş hakyndaky nama ýazgysynyň maglumatlary, raýatlygy, milleti, ýaşaýan ýeri, bilimi, işleýän ýeri, wezipesi, pasportynyň (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamanyň) maglumatlary;

2) ýüz tutýanyň maşgala ýagdaýyny (nikada durýandygyny ýa-da durmaýandygyny, duldugyny, nikasynyň bozulandygyny) tassyklaýan resminamanyň maglumatlary;

3) ýüz tutýanyň kämillik ýaşyna ýetmedik çagalarynyň her biriniň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty barada düzülen raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň maglumatlary;

4) familiýasynyň, adynyň, atasynyň adynyň üýtgedilmegine isleg bildirýäniň familiýasy, ady, atasynyň ady we üýtgetmegiň sebäpleri;

5) familiýasyny, adyny, atasynyň adyny üýtgetmek isleýän adamyň gol çeken arzasynyň berlen senesi;

6) arzany kabul eden işgäriň wezipesi, goly, adynyň, atasynyň adynyň baş harplary we familiýasy.

2. Arza bilen birlikde Raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet tarapyndan bellige alynmagynyň tertibi hakynda Düzgünnamada görkezilen resminamalar berilmelidir.

73-nji madda. Familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň

                         üýtgedilmegini döwlet belligine almagyň tertibi

1. Familiýanyň, adyň, atasynyň adynyň üýtgedilmeginiň döwlet belligine alynmagy familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň üýtgedilmegi hakynda arzanyň esasynda geçirilýär.

2. Familiýanyň, adyň we (ýa-da) atasynyň adynyň üýtgedilmegi hakynda arza RÝNÝ edarasy tarapyndan onuň berlen gününden başlap, üç aý möhletde garalýar.

Esasly sebäpler bolan ýagdaýynda, arza garamagyň möhleti RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysy tarapyndan bir aýdan köp bolmadyk möhlete uzaldylyp bilner.

3. Familiýanyň, adyň, atasynyň adynyň üýtgedilmegi hakynda arzany kabul eden RÝNÝ edarasy üýtgedilmäge degişli bolan raýat ýagdaýynyň nama ýazgylarynyň saklanýan RÝNÝ edaralaryna raýat ýagdaýynyň nama ýazgylarynyň göçürmeleriniň ýazylyp berilmegi barada soragnama iberýär. Soragnama gelip gowşan RÝNÝ edarasy tarapyndan üýtgetmeler girizilmeli raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyndan göçürme (eger degişli raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy ýok bolsa, onuň ýoklugy barada habarnama) soragnamanyň gelip gowşan gününden başlap, iki iş gününiň dowamynda ony iberen edara iberilmelidir. 

4. Üýtgetme girizilmäge degişli bolan raýat ýagdaýynyň nama ýazgylary ýitirilen halatynda, familiýanyň, adyň, atasynyň adynyň üýtgedilmegini döwlet belligine almak şu Kanunda bellenen raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny dikeltmegiň tertibi boýunça diňe raýat ýagdaýynyň nama ýazgylary dikeldilenden soňra geçirilýär.

Arza bilen bilelikde hödürlenen raýat ýagdaýynyň nama ýazgylarynyň göçürmelerinde çaprazlyk bolan halatynda, şeýle çaprazlyk şu Kanunda bellenen raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeleri, goşmaçalary we (ýa-da) düzedişleri girizmegiň tertibi boýunça aradan aýrylmalydyr.

5. Familiýasyny, adyny, atasynyň adyny üýtgetmek isleýän adama familiýasyny, adyny, atasynyň adyny üýtgetmekden ýüz dönderilen halatynda, RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysy ýüz döndermegiň sebäbini ýazmaça görnüşde habar bermelidir. Familiýanyň, adyň, atasynyň adynyň üýtgedilmegi hakynda arza bilen birlikde hödürlenen resminamalar yzyna gaýtarylmaga degişlidir. 

74-nji madda. Familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň

      üýtgedilendigi hakynda nama ýazgysynyň

       mazmuny

Familiýanyň, adyň we  atasynyň adynyň üýtgedilendigi hakynda nama ýazgysyna şu maglumatlar girizilýär:

1) nama ýazgysyny döwlet belligine alan edaranyň ady, nama ýazgysynyň düzülen wagty we belgisi;

2) arza bereniň üýtgedilmänkä we üýtgedilenden soňky familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, dogluş hakynda nama ýazgysynyň düzülen wagty we belgisi, ýeri, raýatlygy, milleti, hemişelik ýaşaýan ýeri, nirede we kim bolup işleýänligi;

3) familiýasynyň, adynyň we atasynyň adynyň üýtgedilendigini döwlet  belligine almaga esas;

4) döwlet pajynyň möçberi, pasportyň (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamanyň) maglumatlary, ýüz tutan raýatyň familiýasy, ady, atasynyň ady, ýaşaýan ýeri, goly;

5) berlen şahadatnamanyň tapgyry we belgisi, berlen wagty;

6) gaýtadan berlen şahadatnamanyň tapgyry we belgisi, berlen wagty, sebäbi;

7) üýtgetme, goşmaça we (ýa-da) düzediş girizmäge bolan esas barada maglumat; 

8) beýleki zerur maglumatlar;

9) nama ýazgysyny düzen işgäriň familiýasy, ady, atasynyň ady, goly;

10) RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň familiýasy, ady, atasynyň ady, goly we RÝNÝ edarasynyň möhüri.

75-nji madda. Familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň

                         üýtgedilendigi hakynda şahadatnama

1. Familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň üýtgedilendigi                                              hakyndaky şahadatnamada şu maglumatlar görkezilýär:

1) familiýasyny, adyny we atasynyň adyny üýtgeden adamyň üýtgedilenden öňki familiýasy, ady we atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, milleti we raýatlygy;

2) üýtgedilenden soňky familiýasy, ady we   atasynyň ady;

3) nama ýazgysynyň düzülen wagty we tertip belgisi;

4) nama ýazgysynyň döwlet belligine alnan ýeri (RÝNÝ edarasynyň ady we ýerleşýän ýeri);

5) şahadatnamanyň berlen wagty;

6) RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň adynyň we atasynyň adynyň baş harplary, familiýasy, goly we RÝNÝ edarasynyň möhüri;

7) şahadatnamanyň tapgyry we belgisi.

Familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň üýtgedilendigi                                              hakynda şahadatnama familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň üýtgedilendigi hakynda nama ýazgysynyň esasynda ýazylyp berilýär.

2. Familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň üýtgedilendigi hakyndaky şahadatnama familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň üýtgedilendiginiň döwlet belligine alnan güni berilýär.

76-njy madda. Familiýanyň, adyň, atasynyň adynyň 

                         üýtgedilmegi bilen bagly raýat ýagdaýynyň 

 namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler girizmek

1. Familiýanyň, adyň, atasynyň adynyň üýtgedilendigi hakynda nama ýazgysynyň esasynda familiýasyny, adyny, atasynyň adyny üýtgeden adam babatda raýat ýagdaýynyň öň düzülen nama ýazgylaryna üýtgetmeler girizilýär we täze şahadatnamalar berilýär.

2. Ata-eneleriň ýa-da olaryň biriniň familiýasy, ady, atasynyň ady üýtgedilen ýagdaýynda, olaryň kämillik ýaşyna ýetmedik çagalarynyň dogluş hakynda namalarynyň ýazgysynda familiýasy, ady, atasynyň ady üýtgedilen ata-eneleri hakyndaky maglumatlar üýtgedilýär. 

Är-aýalyň ikisi tarapyndan familiýa üýtgedilen halatynda, on sekiz ýaşa ýetmedik çagalaryň familiýasy olaryň dogluş hakynda nama ýazgylarynda hökmany tertipde üýtgedilýär.

3. On sekiz ýaşa ýetmedik çagalaryň dogluş hakynda nama ýazgylarynda kakasynyň ady üýtgedilen ýagdaýynda, olaryň atasynyň ady üýtgedilýär.

Eger familiýasyny ata-eneleriň biri üýtgeden bolsa, olaryň on sekiz ýaşa ýetmedik çagalarynyň familiýasyny üýtgetmek baradaky mesele ata-enäniň ylalaşmagy boýunça, şeýle ylalaşyk bolmadyk ýagdaýynda bolsa – hossarlyk we howandarlyk edarasy tarapyndan, diňe ejesiniň (kakasynyň) bolan halatynda, onuň razylygy bilen çözülýär.

4. Kämillik ýaşyna ýetmedik çaganyň dogluş hakynda nama ýazgysyna üýtgetme girizilmegi esasynda täze dogluş hakynda şahadatnama berilýär. Öň berlen şahadatnama bellenilen tertipde ýok edilýär.

5. Kämillik ýaşyna ýeteniň dogluş hakynda nama ýazgysynda                ata-enesi baradaky maglumatlar üýtgän halatynda,  ol maglumatlar onuň arzasy esasynda şu Kanuna we Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda, raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeleriň, goşmaçalaryň we (ýa-da) düzedişleriň girizilmeginiň tertibi boýunça üýtgedilýär.

6. Familiýanyň, adyň, atasynyň adynyň üýtgedilmeginiň döwlet belligine alnan gününden başlap, üç iş gününiň dowamynda RÝNÝ edaralary ýüz tutýanyň ýaşaýan ýeri boýunça içeri işler edarasyna we migrasiýa gullugyna, harby hasapda durýan ýa-da durmaga borçly bolan raýatlaryň familiýasy, ady, atasynyň ady üýtgedilen ýagdaýynda bolsa – degişli harby wekilliklere habarnama iberýärler.

IХ BAP. ÖLÜMI DÖWLET BELLIGINE ALMAK

77-nji madda. Ölümi  döwlet belligine almak üçin esaslar

Ölüm şularyň esasynda döwlet belligine alynýar:

1) saglygy goraýyş edarasy tarapyndan berlen ölüm hakynda resminamanyň;

2) kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdiniň.

78-nji madda. Ölümi döwlet belligine almagyň tertibi we ýeri

1. Ölümi döwlet belligine almak ölen adamyň ýaşan ýerindäki ýa-da ölen ýerindäki RÝNÝ edarasynda geçirilýär.

RÝNÝ edarasy adamyň ölümi hakynda arzany kabul eden wagty haýal etmän arza berijä ölüm hakynda şahadatnamany bermäge borçludyr. 

2. Kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi esasynda ölümi döwlet belligine almak çözgüt çykaran kazyýetiň ýerleşýän ýerindäki ýa-da adamyň  ölen ýerindäki RÝNÝ edarasynda geçirilýär.

3. Deňiz (derýa) gämileriniň, howa gämileriniň, otlularyň ýa-da başga ulag serişdesiniň barýan ýolunda ýa-da aralykdaky duralgada ýüze çykan ölüm ulag serişdesiniň barýan ýolunyň ugrunda ýa-da aralykdaky duralga iň ýakyn ýerleşýän RÝNÝ edarasy ýa-da ölen adamyň ýaşan ýerindäki RÝNÝ edarasy tarapyndan döwlet belligine alynýar ýa-da şeýle döwlet belligine almagy amala aşyrýan başga edara tarapyndan döwlet belligine alnyp bilner.

Ekspedisiýada, ylmy stansiýada ýüze çykan ölüm ölen adamyň ýaşan ýerindäki RÝNÝ edarasy ýa-da ölen ýerine iň ýakyn ýer boýunça RÝNÝ edarasy tarapyndan döwlet belligine alynýar.

Bu ýagdaýda ölüm hakynda nama ýazgysynda adamyň ölen ýeri diýlip, ölümiň döwlet belligine alnan ýeri görkezilýär.

4. Şahsyýeti anyklanylmadyk adamyň ölüminiň döwlet belligine alynmagy saglygy goraýyş edarasynyň habar bermegi esasynda onuň ýüze çykarylan ýerindäki RÝNÝ edarasy tarapyndan geçirilýär.

Şeýle ýagdaýda ölüm hakynda şahadatnama diňe ölen adamyň şahsyýeti anyklanylandan soň berilýär.

5. Saglygy goraýyş edarasy we RÝNÝ edarasy ölüm hakynda resminamanyň we ölüm hakynda şahadatnamanyň öz wagtynda berilmegini üpjün etmäge borçludyrlar. 

Ölümi öz wagtynda döwlet belligine almak üçin, adamyň ölen ýa-da ölümini bellige alan saglygy goraýyş edarasy hem-de öleniň ýaşan ýeri boýunça saglygy goraýyş edarasy her aýda ölen adamlar barada maglumatlary RÝNÝ edarasyna ibermäge borçludyr. 

RÝNÝ edarasy saglygy goraýyş edaralaryndan gelip gowşan  maglumatlaryň esasynda döwlet belligine alnan nama ýazgylaryna seljerme geçirip, döwlet belligine alynmadyk ölüm barada öleniň ýaşan ýeri boýunça saglygy goraýyş edarasyna habarnama iberýär. 

Habarnama iberilen saglygy goraýyş edarasy döwlet belligine alynmadyk ölümi döwlet belligine almak üçin degişli işleri geçirmäge borçludyr. 

Ölümi döwlet belligine alan RÝNÝ edarasy, bu barada döwlet belligine alnan aýyndan soňky aýyň bäşinden gijä galman öz ýerleşýän ýeri boýunça salgyt edarasyna we Türkmenistanyň Pensiýa gaznasynyň ýerli edarasyna habar bermelidir.

79-njy madda. Ölümi döwlet belligine almak hakynda arza

1. Ölümi döwlet belligine almak hakynda arza ýazmaça görnüşde öleniň garyndaşlary, onuň bilen bilelikde ýaşan adamlar, onuň goňşulary, ýaşaýyş jaý-ulanyş guramalarynyň işgärleri, ölümiň ýüze çykan ýerindäki kärhananyň administrasiýasy ýa-da jesedi tapan polisiýa bölümi we beýleki adamlar tarapyndan berilýär.

2. Ölümi döwlet belligine almak hakynda arzada şu aşakdaky maglumatlar görkezilýär:

1) ölen adam hakynda arza berijä belli bolan ähli maglumatlar, şeýle hem arza beren adamyň familiýasy, ady, atasynyň ady, ýaşan ýeri we pasport maglumatlary;

2) ölümi döwlet belligine almak üçin esas, ölümi döwlet belligine almak hakynda arza bilen ýüz tutan adam barada maglumatlar, onuň goly, arzanyň berlen senesi; 

3) arzany kabul eden işgäriň wezipesi, goly, adynyň, atasynyň adynyň baş harplary we familiýasy.

3. Ölümi döwlet belligine almak hakynda arza on senenama gününden gijä galman, zorlugyň, öz janyna kast etmegiň, betbagtçylykly ýagdaýyň netijesinde ýüze çykan ölümde, şeýle hem jeset tapylan halatynda – ölümiň ýüze çykan ýa-da jesediň tapylan pursadyndan başlap, üç gije-gündizden gijä galman berilmelidir.

4. Ölümi döwlet belligine almak hakynda arza şu maddanyň üçünji böleginde görkezilen möhletlerden giç berlende, RÝNÝ edaralary ony kabul etmekden ýüz dönderip bilmezler.

Ölümi döwlet belligine almak hakyndaky arza Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen resminamalar goşulýar. 

80-nji madda. Ölüm hakynda nama ýazgysynyň mazmuny

1. Ölüm hakynda nama ýazgysyna şu maglumatlar girizilýär:

1) nama ýazgysyny döwlet belligine alan edaranyň ady, nama ýazgysynyň düzülen wagty we belgisi;

2) ölen adamyň familiýasy, ady, atasynyň ady, jynsy, doglan wagty (bir ýaşa ýetmedik çagalary barada, ejäniň näçenji çagasydygy we ejäniň ýaşy barada maglumat), doglan ýeri, milleti, raýatlygy;

3) ölen wagty, ölen ýeri;

4) ölümiň sebäbi (ölümi tassyklaýan resminamanyň esasynda görkezilýär);

5) hemişelik ýaşan ýeri, maşgala ýagdaýy, işlän ýeri we wezipesi, bilimi barada maglumat;

6) ölümi döwlet belligine almak üçin esas bolan resminama;

7) ýüz tutan raýatyň familiýasy, ady, atasynyň ady, ýaşaýan ýeri, goly we pasportynyň (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamanyň) maglumatlary (tapgyry, berlen wagty we beren edaranyň ady);

8) berlen şahadatnamanyň tapgyry we belgisi, berlen wagty;

9) gaýtadan berlen şahadatnamanyň tapgyry we belgisi, berlen wagty, sebäbi;

10) üýtgetme, goşmaça we (ýa-da) düzediş girizmäge bolan esas barada maglumat; 

11) ölen adamyň tabşyrylan pasportynyň (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamanyň) maglumatlary;

12) beýleki zerur maglumatlar;

13) nama ýazgysyny düzen işgäriň familiýasy, ady, atasynyň ady, goly;

14) RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň familiýasy, ady, atasynyň ady, goly we RÝNÝ edarasynyň möhüri.

2. Nama ýazgysynyň düzülen wagty, hemme sütünlerine ýazgy girizmek üçin doly maglumat bolmadyk ýagdaýynda, olarda kese çyzyk goýulýar. Nama ýazgysynyň esasynda berilýän şahadatnamanyň degişli sütünlerinde hem kese çyzyk goýulýar.

3. Kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi esasynda ölüm döwlet belligine alnan halatynda, ölüm hakynda namanyň ýazgysynyň «ölen wagty» diýen böleginde kazyýetiň çözgüdinde görkezilen sene görkezilýär, eger bu çözgütde ölümiň senesi görkezilmedik bolsa, kazyýetiň çözgüdiniň kanuny güýje giren senesi goýulýar.

81-nji madda. Ölüm hakynda şahadatnama 

1. Ölüm hakynda şahadatnamada şu maglumatlar görkezilýär:

1) ölen adamyň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri, ýaşy; 

2) ölen wagty;

3) nama ýazgysynyň düzülen wagty we tertip belgisi; 

4) ölen ýeri;

5) nama ýazgysynyň döwlet belligine alnan ýeri (RÝNÝ edarasynyň ady we ýerleşýän ýeri);

6) şahadatnamanyň berlen wagty;

7) RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň adynyň we atasynyň adynyň baş harplary, familiýasy, goly we RÝNÝ edarasynyň möhüri;

8) şahadatnamanyň tapgyry we belgisi.

Ölüm hakynda şahadatnama ölüm hakynda nama ýazgysynyň esasynda ýazylyp berilýär.

2. RÝNÝ edarasy ölüm hakynda arzany kabul eden wagty ýüz tutýan şahsa ölüm hakynda şahadatnamany dessine resmileşdirip bermäge borçludyr. 

X BAP. RAÝAT ÝAGDAÝYNYŇ NAMALARYNYŇ ÝAZGYSYNA ÜÝTGETMELER, GOŞMAÇALAR WE (ÝA-DA) DÜZEDIŞLER GIRIZMEK

82-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna 

       üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler       

       girizmek üçin esaslar

1.  Esaslar bolan ýagdaýynda we gyzyklanýan adamlaryň arasynda jedel bolmasa, raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek RÝNÝ edaralary tarapyndan geçirilýär, degişli raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasy berilýär we (ýa-da) bu barada güwänama berilýär.

Raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysyna üýtgetme girizmek – bu raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysyndaky maglumatlary täze maglumatlar bilen çalşyrmak.

Raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysyna düzediş girizmek – bu raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysyndaky ýalňyş maglumatlary dogry maglumatlar bilen çalşyrmak.

Raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysyna goşmaça girizmek – bu raýat ýagdaýynyň namasynyň ýazgysyndaky maglumatlaryň üstüni ýetirmek, şol sanda ýetmeýän maglumatlar bilen doldurmak. 

2. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek üçin şu aşakdakylar esas bolup durýar:

1) perzentlige alynmagy hakynda nama ýazgysy, atalygyň anyklanylandygy hakynda nama ýazgysy;

2) familiýanyň, adyň we atasynyň adynyň üýtgedilendigi hakynda nama ýazgysy;

3) nikanyň bozulandygy, nika baglaşylandygy hakynda nama ýazgysy (raýat tarapyndan familiýasy üýtgedilen halatynda, onuň çagalarynyň raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizilmäge zerurlyk çykanda); 

4) kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi;

5) çaganyň familiýasyny, adyny, atasynyň adyny üýtgetmek hakynda häkimiň karary;

6) çaganyň kakasy bilen nikada durmaýan ejesiniň kämillik ýaşyna ýetmedik çaganyň dogluş hakynda nama ýazgysyna çaganyň kakasy hakynda maglumatlary girizmek ýa-da olary üýtgetmek ýa-da aýyrmak hakynda arzasy. Şunda çaganyň ejesiniň islegi boýunça çaganyň dogluş hakynda nama ýazgysynda çaganyň familiýasynyň, adynyň, atasynyň adynyň ýazylan sütüninde çaganyň atasynyň ady saklanyp, üýtgedilip ýa-da aýrylyp bilner;

7) çaganyň ata-enesiniň (olaryň biriniň) familiýasy we (ýa-da) ady, we (ýa-da) atasynyň ady, we (ýa-da) beýleki maglumatlary üýtgän halatynda, raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynda ata-enesi (olaryň biri) hakynda, şol sanda çaganyň maglumatlaryny üýtgetmek hakynda çaganyň ata-enesiniň (olaryň biriniň) arzasy (şu bölegiň 2-nji bendinde görkezilen esasdan beýleki ýagdaýlarda), on sekiz ýaşyna ýeten adamyň ata-enesiniň (olaryň biriniň) familiýasy we (ýa-da) ady, we (ýa-da) atasynyň ady, we (ýa-da) beýleki maglumatlary üýtgän halatynda, raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynda ata-enesi (olaryň biri) hakynda maglumatlary üýtgetmek hakynda şol adamyň arzasy;

8) ölümi näbelli adamyň ölümi hökmünde döwlet belligine alnan ölen adamyň şahsyýetiniň anyklanylandygy hakynda anyklaýyş ýa-da derňew edarasy tarapyndan berlen resminama;

9) esassyz repressiýa edilen we soňra hukugy dikeldilen adamyň ölüminiň fakty hakynda resminama, eger onuň ölümi öň döwlet belligine alnan bolsa;

10) daşary ýurt döwletleriniň degişli edaralarynyň, Türkmenistanyň kanunçylygynda başgaça göz öňünde tutulmadyk bolsa, raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek hakynda towakganamasy (habarnamasy);

11) umumy familiýany göterýän är-aýalyň biriniň familiýasy üýtgedilen halatynda, beýleki äri (aýaly) üýtgedilen familiýany götermäge isleg bildirse, onuň familiýasyny üýtgetmek we raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetme girizmek hakynda arzasy;

12) RÝNÝ edaralarynyň raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek hakynda netijenamasy. 

3. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek üçin esaslar bolmadyk halatynda, düşünişmezlikler kazyýet tertibinde çözülýär.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmegiň meseleleri boýunça gyzyklanýan adamlaryň arasyndaky jedeller kazyýet tertibinde çözülýär.

83-nji madda.    RÝNÝ edaralarynyň  raýat ýagdaýynyň 

namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek hakynda netijenamasy 

1. RÝNÝ edarasynyň raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we  (ýa-da) düzedişler girizmek hakynda netijenamasy şu halatlarda düzülýär, eger:

1) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynda nädogry ýa-da doly däl maglumatlar görkezilen bolsa, şeýle hem döwlet belligine alnan ýagdaýynda ýalňyşlyklar (orfografik ýalňyşlyklar, sözleriň ýoýulmagy, maglumatlaryň, aýry-aýry sözleriň, harplaryň ýazylman galdyrylmagy we ş.m.) goýberilen bolsa;

2) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen düzgünler nazara alynmazdan geçirilen bolsa;

3) çaganyň dogluş hakynda nama ýazgysyna doly däl (kemeldilen, mylaýymlaşdyrylan, gysgaldylan we şuňa meňzeşler) at ýazylan bolsa;

4) adamyň jynsy üýtgedilen halatynda (germafrodit), jynsynyň, familiýasynyň, adynyň we (ýa-da) atasynyň adynyň üýtgedilmegine ýa-da düzedilmegine zerurlyk ýüze çykan halatynda;

5) ölen adamyň öň familiýasyny we (ýa-da) adyny, we (ýa-da) atasynyň adyny üýtgedip, pasportyny (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamany) çalyşmandygy sebäpli, onuň raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynda öňki familiýasynyň we (ýa-da) adynyň, we (ýa-da) atasynyň adynyň ýazylmagy bilen baglanyşykly, onuň raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmäge  zerurlyk ýüze çykan bolsa;

6) öň atasynyň ady «ogly», «gyzy» diýen sözler goşulyp ýa-da bular goşulman, ilkibaşda öz ady, soňra bolsa atasynyň ady ýazylyp ýa-da ýazylman, ýa-da familiýasy ýazylman dakylan bolsa, atasynyň adyny üýtgetmek, atasynyň adyny ýa-da familiýasyny almak üçin ýüz tutulan bolsa; 

7) gyzyklanýan adam tarapyndan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň degişli şahadatnamadaky we (ýa-da) pasportdaky (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamadaky) familiýasy we (ýa-da) ady, we (ýa-da) atasynyň ady ýa-da beýleki ýazgy bilen gabat gelmeýändigi ýüze çykarylan halatynda, eger ol şeýle gabat gelmezligiň aradan aýrylmagy we şol resminamalarda görkezilen familiýasynyň we (ýa-da) adynyň, we (ýa-da) atasynyň adynyň haýsy hem bolsa birini götermek hakynda RÝNÝ edarasyna ýüz tutan bolsa.

2. RÝNÝ edaralary tarapyndan şu maddanyň birinji bölegine laýyklykda, raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizilen halatynda raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we ýa-da düzedişler girizmek hakynda netijenama düzülýär.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek hakynda netijenama RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň goly bilen tassyklanylmalydyr we RÝNÝ edarasynyň möhüri bilen berkidilmelidir.

3. RÝNÝ edarasynyň raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny üýtgetmekden, oňa goşmaça girizmekden we (ýa-da) düzetmekden ýüz dönderen halatynda, ýüz tutýanyň haýyşy boýunça oňa netijenamanyň nusgasy berilýär.

RÝNÝ edaralarynyň raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryny üýtgetmekden, goşmaça girizmekden we (ýa-da) olary düzetmekden ýüz döndermegine ýüz tutýan şahs tarapyndan kazyýete şikaýat edilip bilner.

84-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna

                          üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler 

                          girizmek hakynda arza

1. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek hakynda arza gyzyklanýan şahs tarapyndan ýaşaýan ýerindäki ýa-da üýtgedilmäge, goşmaça girizilmäge we (ýa-da) düzedilmäge degişli raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň saklanýan ýerindäki RÝNÝ edarasyna berilýär.

2. Ölen adam babatda öň düzülen raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek ölen adamyň garyndaşynyň ýa-da beýleki gyzyklanýan adamyň arzasy boýunça geçirilýär.

3. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek hakynda arzada şu aşakdaky maglumatlar görkezilýär:

1) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizilýän adamyň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty , doglan ýeri, harby borçlulygy;

2) üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizilmegi soralýan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň görnüşleri;

3) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizilmäge esas;

4) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizilýän adamyň kämillik ýaşyna ýetmedik çagalary barada maglumat;

5) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek hakynda arza goşulýan resminamalaryň (olaryň nusgalarynyň) sanawy;

6) raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek isleýän şahsyň goly we arzasynyň berlen senesi;

7) arzany kabul eden işgäriň wezipesi, goly, adynyň, atasynyň adynyň baş harplary we familiýasy.

4. Arza bilen birlikde üýtgetme, goşmaça we ýa-da düzediş girizmek bilen bagly çalşyrylmaga degişli bolan şahadatnama we üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmäge esas bolan resminamalar berilmelidir.

5. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek üçin ýüz tutýan adam arza bilen bilelikde üýtgetmeleriň, goşmaçalaryň we (ýa-da) düzedişleriň girizilip bilinjekdigini tassyklaýan resminamany we pasportyny (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamany) görkezmelidir. 

Pasporty (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamasy) bolmadyk halatynda, ýüz tutýan adam ýaşaýan ýeri ýa-da bolýan ýeri boýunça içeri işler edarasyndan alnan şahsyýetini tassyklaýan güwänamany görkezmelidir.

6. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek wekiliň üsti bilen amala aşyrylyp bilner. Wekiliň ygtyýarlyklary bellenilen tertipde tassyklanan ynanç haty bilen tassyklanylmalydyr. 

85-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna

                          üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler 

                          girizmek hakynda arza seretmegiň tertibi

1. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek hakynda arza Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek hakynda arzalary hasaba alyş kitapçada hasaba alynýar.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek hakyndaky meselelere  RÝNÝ edarasy tarapyndan arzanyň gelip gowşan (berlen) gününden başlap, on senenama gününiň dowamynda seredilmelidir. Üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizilmeli raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy beýleki RÝNÝ edarasynda saklanýan bolsa, bu möhlet RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysy tarapyndan bir aýdan köp bolmadyk möhlete uzaldylyp bilner, muňa daşary ýurt döwletiniň çäginde tabşyrygy ýerine ýetirmek bilen bagly halatlar girmeýär.

2. Üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizilmeli raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy beýleki RÝNÝ edarasynda saklanýan bolsa, arzany kabul eden RÝNÝ edarasy arzanyň gelip gowşan gününden başlap, iki iş gününiň dowamynda şol namalaryň ýazgylarynyň göçürmesini soragnama esasynda talap edip alýar. Şunda bu soragnama gelip gowşan RÝNÝ edarasy tarapyndan üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizilmeli raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyndan göçürme (eger degişli raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy ýok bolsa, onuň ýoklugy barada habarnama) talabyň gelip gowşan gününden başlap, iki iş gününiň dowamynda ony iberen edara iberilmelidir. 

3. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmekden ýüz dönderilen halatynda, Türkmenistanyň kanunçylygyna esaslanyp, raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmekden ýüz döndermek hakynda netijenama çykarylýar we oňa RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysynyň goly goýulýar we RÝNÝ edarasynyň möhüri bilen berkidilýär. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmekden ýüz döndermek hakynda netijenamanyň bir asyl nusgasy raýata berilýär.

4. Üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizilmäge degişli raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy RÝNÝ edarasynda we RÝNÝ müdirliginde bolmadyk ýagdaýynda, üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek diňe üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizilmäge degişli namalaryň ýazgysy dikeldilenden soň geçirilip bilner.

86-njy madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna

   üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da)

   düzedişler girizmegiň tertibi

1. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny üýtgetmek, goşmaça we (ýa-da) düzediş girizmek olarda bar bolan maglumatlaryň üstüni çyzmak we täze maglumatlary ýa-da goşmaça maglumatlary girizmek arkaly geçirilýär.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryndaky maglumatlaryň üsti ilkibaşdaky ýazgylary okap bolar ýaly edilip çyzylmalydyr.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň birinji we ikinji nusgalarynyň arka tarapynyň «Bellikler üçin» diýen setirinde  üýtgetmeleriň, goşmaçalaryň we (ýa-da) düzedişleriň girizilmeginiň esasyny we senesini görkezmek bilen, ýazgy ýazylýar, oňa bolsa ýazgy ýazan işgär we wezipeli adam tarapyndan gol çekilmelidir hem-de möhür bilen berkidilmelidir.

2. RÝNÝ edarasy zerur üýtgetmeler, goşmaçalar ýa-da düzedişler girizilmäge degişli bolan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy başga RÝNÝ edarasynda saklanýan bolsa, üýtgetme, goşmaça ýa-da düzediş girizmeklik zerur hasaplanylýan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň saklanýan ýerindäki RÝNÝ edarasyna raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek hakynda arza gelip gowşan gününden başlap, üç iş gününiň dowamynda şu Kanunyň 82-nji, 83-nji maddalarynda görkezilen degişli resminamalaryň nusgalaryny hem goşup, üýtgetme, goşmaça ýa-da düzediş girizmek hem-de raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalaryny bermek barada habarnamany iberýär.

3. Beýleki RÝNÝ edaralaryndan gelip gowşan maglumatlar boýunça raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek hem-de raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalaryny bermek üç iş gününiň dowamynda geçirilmelidir.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna girizilen üýtgetmeler, goşmaçalar ýa-da düzedişler barada RÝNÝ müdirligine üýtgetmeler, goşmaçalar ýa-da düzedişler girizen RÝNÝ edarasy tarapyndan üç iş gününiň dowamynda habarnama iberilýär.

RÝNÝ müdirligi RÝNÝ edarasy tarapyndan iberilen habarnama laýyklykda, on iş gününiň dowamynda raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeler, goşmaçalar ýa-da düzedişler girizýär.

RÝNÝ edaralary harby hasapda durýan ýa-da durmaga borçly raýatlaryň raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeleriň, goşmaçalaryň we (ýa-da) düzedişleriň girizilmegi hakynda degişli harby wekilliklere onuň girizilen gününden başlap, ýedi iş gününiň dowamynda habar bermelidir. 

4. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeler, goşmaçalar girizmek we olary düzetmek nama ýazgylarynyň saklanýan ýerindäki RÝNÝ edarasy tarapyndan geçirilýär. Şunda raýat ýagdaýynyň namasynyň täze şahadatnamasy ýazylýar (şu halatda täzeden berlen şahadatnamada «gaýtadan» diýlen söz ýazylmaýar), ol bolsa ýüz tutan adama berilýär ýa-da ýaşaýan ýerinde oňa gowşurmak üçin RÝNÝ edarasyna iberilýär. Öňki raýat ýagdaýynyň namalarynyň şahadatnamalary bellenilen tertipde ýok edilmäge degişlidir.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeler, goşmaçalar ýa-da düzedişler girizmek bilen bagly, Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda, döwlet pajy alynýar. 

5. Türkmenistanyň diplomatik wekilhanasy we konsullyk edarasy tarapyndan nama ýazgylaryna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizilen halatynda, döwlet belligine alnan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek barada RÝNÝ müdirligine habarnama iberilýär. 

RÝNÝ müdirligi Türkmenistanyň diplomatik wekilhanalarynyň we konsullyk edaralarynyň iberen habarnamasy esasynda raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizýär we degişli habarnamany raýat ýagdaýynyň namalarynyň ilkinji ýazgysynyň saklanýan RÝNÝ edarasyna, Türkmenistanyň diplomatik wekilhanalaryna we konsullyk edaralaryna bolsa ─ ýüz tutan adama gowşurmak üçin raýat ýagdaýynyň namasynyň täze şahadatnamasyny iberýär. 

RÝNÝ bölümi tarapyndan Türkmenistanyň diplomatik wekilhanasynda we konsullyk edarasynda saklanýan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmäge zerurlyk ýüze çykan halatynda, RÝNÝ bölümi nama ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizmek barada RÝNÝ müdirligine habarnama iberýär. RÝNÝ müdirligi RÝNÝ bölüminiň iberen habarnamasy esasynda raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizýär we raýat ýagdaýynyň namalarynyň ilkinji ýazgysynyň saklanýan Türkmenistanyň diplomatik wekilhanalaryna we konsullyk edaralaryna degişli habarnamany, RÝNÝ bölümine bolsa ─  ýüz tutýana gowşurmak üçin raýat ýagdaýynyň namasynyň täze şahadatnamasyny iberýär. 

XI BAP. RAÝAT ÝAGDAÝYNYŇ NAMALARYNYŇ

ÝAZGYSYNY DIKELTMEK WE ÝATYRMAK 

87-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny

                          dikeltmegiň tertibi 

1. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň dikeldilmegi ýitirilen ýa-da başga sebäpler bilen bagly tapylmadyk raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň ýazylan ýa-da raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy dikeldilýän adamyň ýaşaýan ýerindäki RÝNÝ edaralary tarapyndan (raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alnan ýeri belli bolmadyk halatlarda, raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy dikeldilýän adamyň ýaşaýan ýerindäki RÝNÝ edaralary tarapyndan) kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi esasynda geçirilýär.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alnan ýerindäki RÝNÝ edarasy (raýat ýagdaýynyň namalarynyň döwlet belligine alnan ýeri belli bolmadyk halatlarda, raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy dikeldilýän adamyň ýaşaýan ýerindäki RÝNÝ edaralary tarapyndan) hem-de raýat ýagdaýynyň namalarynyň saklanylýan ýeri bolan RÝNÝ müdirligi tarapyndan berlen ilkinji ýa-da dikeldilen raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň ýokdugy hakynda güwänama kazyýete ýüz tutmak üçin esas bolup durýar.

2. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny dikeltmek üçin ýüz tutýan adam RÝNÝ edarasyna raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny dikeltmek hakynda arza berýär. Arza Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny dikeltmek hakynda arzalary hasaba alyş kitapçada bellige alynýar. Arza kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi goşulmalydyr. 

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny dikeltmek hakynda arza wekiliň üsti bilen berlip bilner.

3. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň dikeldilen ýazgysy döwlet belligine alnanda RÝNÝ edarasy tarapyndan ýazgy iki nusgada ýazylýar. Dikeldilen ýazgynyň ikinji nusgasy RÝNÝ müdirligine iberilýär.

4. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň dikeldilen ýazgysy esasynda raýat ýagdaýynyň namasynyň şahadatnamasy ýazylýar, ol bolsa ýüz tutýana berilýär ýa-da ýüz tutýana ýaşaýan ýerinde gowşurmak üçin RÝNÝ edarasyna iberilýär.

Dikeldilen ýazgynyň esasynda berilýän şahadatnamalarda «Ýazgy dikeldildi» diýlen ýazgy ýazylýar ýa-da möhürçe basylýar.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň dikeldilen ýazgysy raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny dikeltmek hakynda arzanyň berlen gününden başlap, üç iş gününiň dowamynda döwlet belligine alynmalydyr.

88-nji madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny                                                        

                           dikeltmek hakynda arza 

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny dikeltmek hakyndaky arzada şu aşakdaky maglumatlar görkezilýär: 

1) ýüz tutýan adamyň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri; 

2) nama ýazgysyny dikeltmäge esas bolan resminama barada maglumatlar; 

3) dikeldilmäge degişli bolan raýat ýagdaýynyň namasy barada maglumatlar; 

4) arza bilen ýüz tutan adamyň goly, arzany beren senesi; 

5) arzany kabul eden işgäriň wezipesi, goly, adynyň, atasynyň adynyň baş harplary we familiýasy.  

89-njy madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny

        ýatyrmagyň tertibi

1. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi esasynda ýatyrylýar.

Ilkinji ýa-da dikeldilen raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň ýatyrylmagy kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi esasynda ýatyrylmaga degişli bolan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň saklanylýan ýerindäki RÝNÝ edarasy tarapyndan geçirilýär.

2. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň ýatyrylmagy üçin gyzyklanýan şahs tarapyndan RÝNÝ edarasyna  raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň ýatyrylmagy hakynda arza ýa-da ýüztutma berilýär. Arza ýa-da ýüztutma Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň ýatyrylmagy hakynda arzalary hasaba alyş kitapçada bellige alynýar.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň ýatyrylmagy hakynda arza ýa-da ýüztutma ýüz tutýanyň pasportynyň ýa-da onuň ornuny tutýan resminamanyň nusgasy we raýat ýagdaýynyň nama ýazgysynyň ýatyrylmagy baradaky kazyýetiň kanuny güýje giren çözgüdi goşulmalydyr.

3. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň ýatyrylmagy nama ýazgysynyň ýüz tarapynda, ýokarky sag burçunda «Ýazgy ýatyryldy» diýlip görkezilýär, nama ýazgysynyň üsti bolsa, kese çyzyk bilen çyzylýar, görkezilen bellige ýazgyny ýatyran adam we wezipeli adam tarapyndan gol çekilmelidir hem-de möhür bilen berkidilmelidir. Şol bir wagtyň özünde nama ýazgysynyň «Bellikler üçin» diýlen setirinde haçan we haýsy kazyýet tarapyndan namanyň ýazgysynyň ýatyrylandygy baradaky çözgüdiň çykarylandygyny görkezmek bilen bellik edilýär.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň ýatyrylmagynyň esasynda öň berlen şahadatnama yzyna alynýar. Yzyna alnan şahadatnama ýok edilýär.

4. Nika baglaşylandygy ýa-da nikanyň bozulandygy hakynda nama ýazgylary ýatyrylan halatynda, är-aýalyň pasportlarynda (ýa-da onuň ornuny tutýan resminamalarda) nama ýazgysynyň ýatyrylandygy barada RÝNÝ edarasy tarapyndan degişli ýazgy ýazylýar we RÝNÝ edarasynyň ýolbaşçysy tarapyndan gol çekilýär we möhür bilen berkidilýär.

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysynyň ýatyrylandygy barada ýüz tutmasy boýunça raýat ýagdaýynyň namasy döwlet belligine alnan adama, şeýle hem RÝNÝ müdirligine habar berilýär.

90-njy madda. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny                                                       

        ýatyrmak hakynda arza 

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysyny ýatyrmak hakyndaky  arzada şu aşakdaky maglumatlar görkezilýär: 

1) ýüz tutýan adamyň familiýasy, ady, atasynyň ady, doglan wagty, doglan ýeri; 

2) ýatyrylmaga degişli bolan nama ýazgysy barada maglumatlar; 

3) nama ýazgysyny ýatyrmaga esas bolan resminama barada maglumat; 

4) arza bilen ýüz tutan adamyň goly, arzany beren senesi; 

5) arzany kabul eden işgäriň wezipesi, goly, adynyň, atasynyň adynyň baş harplary we familiýasy. 

XII BAP. NAMA KITAPLARYNY SAKLAMAGYŇ 

TERTIBI WE MÖHLETLERI 

91-nji madda. Nama kitaplarynyň saklanylýan ýeri  

1. Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgysy iki sany meňzeş nusgada ýazylýar, olaryň biri RÝNÝ edarasynyň arhiwinde, beýlekisi – RÝNÝ müdirliginde saklanylýar.

RÝNÝ edaralary döwlet belligine alnan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň elektron sanawyny her aýyň 10-na (onuna) çenli RÝNÝ Merkezi arhiwe bermäge borçludyrlar.

2. Nama ýazgylarynyň birinji nusgalaryndan ýygnalan, tikilen, belgilenen we möhür bilen berkidilen nama kitaplary we bu nama ýazgylaryny döwlet belligine almak üçin esas bolan resminamalar bu nama ýazgylarynyň döwlet belligine alnan ýeri boýunça RÝNÝ edarasynda bellenilen tertipde saklanylýar. 

3. Geňeşler tarapyndan döwlet belligine alnan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň birinji we ikinji  nusgalary, döwlet belligine almak üçin esas bolan resminamalar we ýany bilen ugradylýan nama ýazgylarynyň sanawy her aýyň ikisinden gijä galman bellenilen tertipde degişli RÝNÝ bölüminiň arhiwine saklamak üçin iberilýär. 

Geňeşde saklanylýan (hasabat aýynyň dowamynda) nama ýazgysyna üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizilmäge zerurlyk ýüze çykan halatynda, RÝNÝ bölümi tarapyndan soragnama esasynda nama ýazgysy alnyp, degişli üýtgetmeler, goşmaçalar we (ýa-da) düzedişler girizilýär (Geňeşler tarapyndan dogluş bilen bir wagtda atalygyň anyklanylandygynyň döwlet belligine alnan halatlary muňa degişli däldir).

Geňeşler tarapyndan döwlet belligine alnan raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylary RÝNÝ bölümi tarapyndan nama kitaplaryna jemlenilmelidir. Döwlet belligine alnan nama ýazgylarynyň ikinji nusgalaryndan jemlenilip ýygnalan, tikilen, belgilenen we möhür bilen berkidilen nama kitaplary degişli RÝNÝ bölümi tarapyndan bellenilen tertipde RÝNÝ müdirligine saklamak üçin iberilýär. 

4. Türkmenistanyň diplomatik wekilhanalary we konsullyk edaralary tarapyndan ýygnalan, tikilen, belgilenen we möhür bilen berkidilen Türkmenistanyň çäginden daşarda döwlet belligine alnan nama ýazgylarynyň birinji nusgalaryndan düzülen nama kitaplary we bu nama ýazgylaryny döwlet belligine almak üçin esas bolan beýleki resminamalar bellenilen tertipde Türkmenistanyň diplomatik wekilhanalarynda we konsullyk edaralarynda saklanylýar. 

Türkmenistanyň çäginden daşarda Türkmenistanyň diplomatik wekilhanalary we konsullyk edaralary tarapyndan ýygnalan, tikilen, belgilenen we möhür bilen berkidilen nama ýazgylarynyň ikinji nusgalaryndan düzülen nama kitaplary bir ýylyň geçmegi bilen, bellenilen tertipde nama kitaplarynyň sanawlary (kagyz we elektron görnüşinde) bilen bilelikde RÝNÝ müdirligine saklamak üçin iberilmelidir. 

5. RÝNÝ bölümleri hasabat aýynyň soňundan gelýän aýyň bäşine çenli döwlet statistika edaralaryna dogluş, nika baglaşylandygy, nikanyň bozulandygy, ölüm hakynda (lukmançylyk edarasy tarapyndan berlen, ölüm faktyny tassyklaýan resminamalar bilen), dogluş hakynda dikeldilen nama ýazgylarynyň ikinji nusgalaryny sanaw bilen bilelikde tabşyrmalydyrlar. 

Döwlet statistika edaralary bu namalaryň (lukmançylyk edarasy tarapyndan berlen, ölüm faktyny tassyklaýan resminamalar bilen) olaryň gelip gowşan gününden başlap, otuz iş gününiň dowamynda RÝNÝ bölümlerine sanaw bilen bilelikde gaýtarmalydyrlar. 

RÝNÝ müdirligine berilýän raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň ikinji nusgalary RÝNÝ bölümleri tarapyndan ýygnalan, tikilen, belgilenen we möhür bilen berkidilen tertipde nama kitaplaryna jemlenilmelidir. Nama kitaplary täze başlanýan ýylyň birinji çärýeginiň dowamynda RÝNÝ bölümleri tarapyndan  sanawlar bilen bilelikde (kagyz we elektron görnüşinde) RÝNÝ müdirligine iberilmelidir. 

Raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylaryny döwlet belligine almak üçin esas bolan resminamalar (lukmançylyk edarasy tarapyndan berlen dogluş we ölüm faktyny tassyklaýan resminamalar we beýlekiler) bellenilen tertipde RÝNÝ bölüminde saklanylmalydyr. 

6. Nama kitaplarynyň bellenilen möhletlerde RÝNÝ bölümleri tarapyndan döwlet statistika edaralaryna hem-de RÝNÝ bölümlerinden  RÝNÝ müdirligine iberilmegini we nama kitaplaryny RÝNÝ edaralarynda talabalaýyk saklamagyň şertlerini ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralary üpjün edýärler.

  92-nji madda. Nama kitaplarynyň sanawy 

1. RÝNÝ edaralarynda we RÝNÝ müdirliginde saklanylýan her bir nama kitaby barada maglumat Nama kitaplarynyň sanawyna girizilmelidir we yzygiderli ýöredilmelidir. Nama kitaplarynyň sanawy kagyz we elektron göterijide edaranyň arhiwçisi tarapyndan ýöredilýär. 

2. Nama kitaplarynyň her bir görnüşi boýunça bir ýylyň dowamynda ýöredilýän elektron görnüşindäki Nama kitaplarynyň sanawy kagyz görnüşinde çykarylyp, tikilip hasaba alyş kitaby döredilýär. 

Tikilen hasaba alyş kitabynyň ähli sahypalary belgilenilip, iň soňky sahypasynyň arka tarapynda sahypalarynyň we girizilen nama kitaplarynyň umumy sany, senesi görkezilip ýazgy edilýär we RÝNÝ edarasynyň, RÝNÝ müdirliginiň ýolbaşçysynyň goly goýulýar. Soňky sahypasynda tikilen ýüpleriň soňy RÝNÝ edarasynyň, RÝNÝ müdirliginiň möhüri bilen berkidilýär. 

3. Nama kitaplarynyň sanawynyň kagyz we elektron göterijilerindäki maglumatlary gabat gelmedik ýagdaýynda, kagyz görnüşindäki maglumatlar ileri tutulýar, tehniki ýalňyşlyklaryň bar bolan halatlary muňa degişli däldir. 

4. Nama kitaplarynyň sanawynyň ýazgylarynyň kagyz we elektron göterijilerde dogry ýöredilmegine RÝNÝ edarasynyň we RÝNÝ müdirliginiň ýolbaşçylary jogapkärçilik çekýärler.

93-nji madda. Nama kitaplaryny saklamagyň möhletleri 

1. Nama kitaplary düzülen gününden başlap, 109 ýylyň dowamynda RÝNÝ edaralarynyň arhiwinde saklanylýar. 

2. Şu maddanyň birinji böleginde bellenilen möhletiň geçmegi bilen, RÝNÝ edaralary bellenilen tertipde raýat ýagdaýynyň namalarynyň ýazgylarynyň birinji nusgalaryndan ýygnalan nama kitaplaryny we metriki kitaplary döwlet arhiwine tabşyrýarlar. 

RÝNÝ edaralarynda ýetmeýän ýa-da düzedip bolmajak ýagdaýda zeper ýetirilen nama ýazgylarynyň birinji nusgalarynyň üsti RÝNÝ müdirliginde saklanýan  nama kitaplarynyň ikinji nusgasyndan göçürme ýa-da nusga alnyp doldurylýar. Şeýle hem RÝNÝ müdirliginde ýetmeýän ýa-da düzedip bolmajak ýagdaýda zeper ýetirilen nama ýazgylarynyň ikinji nusgalarynyň üsti RÝNÝ edaralarynyň arhiwinde saklanýan nama kitaplarynyň birinji nusgasyndan (109 ýyl geçip, nama kitaplary we metriki kitaplar döwlet arhiwine tabşyrylan bolsa, döwlet arhiwinde saklanýan nusgasyndan) göçürme ýa-da nusga alnyp doldurylýar.

3. Nama ýazgylarynyň ikinji nusgalaryndan ýygnalan, tikilen, belgilenen we möhür bilen berkidilen nama kitaplary RÝNÝ müdirliginde hemişelik saklanylýar.

ХIII BAP. JEMLEÝJI DÜZGÜNLER

94-nji madda. Şu Kanunyň bozulandygy üçin jogapkärçilik  

Şu Kanunyň bozulmagy Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen jogapkärçilige eltýär.

95-nji madda. Şu Kanunyň herekete girmegi  

Şu Kanun 2020-nji ýylyň 1-nji iýulyndan herekete girizilýär. 

Şu Kanunyň 10-njy maddasy 2022-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndan herekete girizilýär. 

Türkmenistanyň                                                   Gurbanguly

     Prezidenti                                                    Berdimuhamedow 

Aşgabat şäheri.

2019-njy ýylyň 30-njy noýabry.

№ 203-VI.