​Меджлис (Парламент) Туркменистана является представительным органом, осуществляющим законодательную власть

МЕДЖЛИС ТУРКМЕНИСТАНА

Русский

МЕДЖЛИС ТУРКМЕНИСТАНА

Русский

Выступления и Статьи

BMG-niň AWAZA FORUMY: PARLAMENTARA HYZMATDAŞLYKDA TÄZE TAPGYR

 

     Dün­ýä­niň ­geoyk­dy­sa­dy ­gur­şa­wy­ny ­de­ňag­ram­ly­laş­dyr­mak­da­ mö­hüm­ äh­mi­ýe­te ­eýe bo­lan­ BMG-niň­ Deň­ze­ çykal­ga­sy­ bolmadyk­ ösüp­ bar­ýan­ döwletler­ bo­ýun­ça­ üçün­ji mas­la­ha­ty­nyň 80­ ýyl­lyk ­ta­ry­ha­ eýe ­Mil­let­ler ­Bi­le­le­şi­gi ­ta­ra­pyn­dan ­üç­ ge­zek ykrar ­edi­len he­mi­şe­lik ­Bi­ta­rap­lyk ­hu­kuk­ de­re­je­si­niň­ 30­ ýyllygyny­ bel­le­ýän ­ýur­du­myz­da ­gu­ral­magy­ türk­men ­hal­ky­nyň Mil­li­ Li­de­ri ta­ra­pyn­dan­ ba­şy ­baş­la­nyp, ­hä­zir­ki­ wagt­da­ hor­mat­ly Prezidentimi­ziň ­baş­tu­tan­ly­gyn­da ­al­nyp ­ba­ryl­ýan­ daşary syýasatyň üs­tün­lik­li­ dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän­di­gi­niň­ no­bat­da­ky­ aý­dyň ­gü­wä­si­ bol­dy.­ Dur­nuk­ly­ ösü­şiň­ bäh­bi­di­ne­ hal­ka­ra hyzmatdaşlygy­ ös­dür­mä­ge,­ hem­me­ler­ üçin­ ada­lat­ly­ we­ aba­dan gel­je­gi­ gur­ma­ga­ gönük­di­ri­len­ bu­ iri­ we­kil­çi­lik­li­ hal­ka­ra­ çä­rä­niň­ çä­gin­dä­ki­ Par­la­ment­ fo­ru­my­ hem­ deň­ze çy­kal­ga­sy­ bolmadyk ösüp­ bar­ýan­ döwletleriň­ öňün­de­ dö­re­ýän­ me­se­le­le­re­ jogap tapma­ga,­ ola­ryň­ ösü­şi­ üçin­ ugur­la­ry­ ag­tar­ma­ga­ we­ dün­ýä­ ykdysa­dy­ýe­ti­ne­ go­şu­lyş­ma­gy üçin­ hal­ka­ra­ bi­le­le­şi­giň­ tagallalary­ny­ iş­jeň­leş­dir­mek­de­ ka­nun­ çy­ka­ry­jy­ dü­züm­le­riň­ giň müm­kin­çi­lik­le­ri­ne­ göz­ aý­la­ma­ga­ uly­ müm­kin­çi­lik­le­ri­ dö­ret­di.­ 

 

     Mil­let­ler Bileleşiginiň Az derejede ösen deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar hem-de kiçi ada döwletler boýunça Ýokary wekiliniň edarasynyň Türkmenistanyň Mejlisi bilen bilelikde guramagynda geçirilen Parlament forumy gatnaşyjy ýurtlaryň milli parlamentarizminiň taryhynda ösüşiň täze tapgyryna ýene bir ynamly ädime öwrüldi. Maslahata gatnaşyjy döwletleriň parlament wekilleri bilen bir hatarda, oňa Parlamentara Bileleşigiň we Arkalaşygyň Parlament birleşiginiň wekilleri hem-de beýleki gyzyklanma bildirýän taraplaryň-da gatnaşmagy çäräniň geriminiň örän giňdigine ýene-de bir mysaldyr. Forumyň hut «Ugry kesgitlemek: Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler üçin Hereketleriň Awaza maksatnamasyny ilerletmek» diýlip atlandyrylmagy BMG-niň bu gezekki maslahatynyň çäginde parlamentara gatnaşyklary ösdürmäge nähili derejede uly ähmiýet berlendigini görkezýär.

     Parlament forumy öz işini 4 ugur boýunça, ýagny «Wenadan Awaza: çözülmedik meseleler, toplanan tejribeler we täze mümkinçilikler», «Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ählisiniň bähbitlerine laýyk gelýän köptaraplaýyn söwda ulgamyny döretmek hem-de pugtalandyrmak», «Parahatçylygy, ynanyşmagy we jogapkärli dolandyryşy pugtalandyrmak: deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletlerde durnukly ösüşiň şertleri», «Parlament wekilleriniň ornuny ýokarlandyrmak maksady bilen, hereketleriň meýilnamasy boýunça gyzyklanma bildirýän taraplaryň köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy» atly mowzuklaýyn mejlislerde dowam etdi. Görnüşi ýaly, olaryň her biri aýratyn bir ugra — foruma gatnaşyjy ýurtlaryň umumy ýüzbe-ýüz bolýan we bilelikdäki hereketleri birleşdirmezden çözülmegi mümkin bolmadyk meselelere bagyşlanýar. 

     Parlamentara hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça öňe sürlen pikir-garaýyşlaryň, gazanylan ylalaşyklaryň, kabul edilen çözgütleriň, ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn gepleşikleriň jemini geçirilen giň wekilçilikli çäräniň binýatlaýyn esaslarynyň biri hökmünde häsiýetlendirmek bolar. Parlament forumy BMG-niň Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek boýunça ählumumy Gün tertibiniň möhüm meselelerini çözmekde dünýä ýurtlarynyň kanun çykaryjy edaralarynyň arasynda barha ösýän hyzmatdaşlygyň ähmiýetine aýdyň göz ýetirmäge mümkinçilik döretdi. Hususan-da, onuň dowamynda parlamentara gatnaşyklaryň ýurtlaryň we halklaryň arasynda dostlugy berkitmegiň, umumy abadançylygyň bähbitlerine laýyk gelýän netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmegiň möhüm şerti bolup çykyş edýändigi öz beýanyny tapdy. Bu Gahryman Arkadagymyzyň: «Türkmenistanyň öňe sürýän parlament diplomatiýasy häzirki wagtda parahatçylygyň, hyzmatdaşlygyň we özara düşünişmegiň netijeli guraly bolmalydyr» diýen parasatly sözleriniň iş ýüzünde durmuşa geçirilýändigine şaýatlyk edýär. 

     Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň 32-siniň kanun çykaryjy edaralarynyň gurluşy, iş usullary, ýörelgeleri bilen giňden tanyşmakda-da forum aýratyn ähmiýetli boldy. Şeýle hem onda gürrüňi edilýän ýurtlaryň söwda-ykdysady, ulag-kommunikasiýa, sanly tehnologiýalar we beýleki ugurlarda ösüşiniň täze tapgyryna badalga bermekde iň esasy hem-de ilkinji ädimiň kanun çykaryjy, halk häkimiýeti edaralarynyň işini döwrebaplaşdyrmakdan, kämilleşdirmekden, umumylaşdyrmakdan başlanýandygyna üns çekildi. Şonuň ýaly-da çäräniň häsiýetli aýratynlyklaryna milli parlamentleriň alyp barýan işini hil taýdan täze derejä çykarmaga, kanun çykaryjylygyň öňdebaryjy tejribesini öwrenmek bilen bir hatarda döwletara gatnaşyklarda ynanyşmagy berkitmäge, özara düşünişmäge, dürli milletden bolan adamlaryň arasynda deň hukuklylyga hem-de hormata esaslanýan dialogy ýola goýmaga, medeniýetleriň arasynda aragatnaşyk köprülerini gurmaga gönükdirilen halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge uly ähmiýet berilmegi bilen baglanyşykly pikir-garaýyşlaryň çygrynda has aýdyň göz ýetirmek mümkin. Hususan-da, bu häzirki döwürde halkara jemgyýetçiligiň ýüzbe-ýüz bolýan meseleleriniň ählumumy dialogyň gurallarynyň täzelenilmegini talap edýändigi bilen düşündirilýär. Şunuň bilen baglylykda, dürli formatlarda parlament alyşmalaryny ilerletmek, parlamentarileriň netijeli başlangyçlaryny goldamak boýunça hem täze teklipleriň beýan edilmegi ählumumy gün tertibiniň wajyp meselelerini çözmekde, hususan-da, durnukly ösüşi üpjün etmekde we beýleki ugurlarda Birleşen Milletler Guramasy bilen hemmetaraplaýyn hyzmatdaşlygy giňeltmekde milli parlamentleriň ornunyň ýokarlandyrylmagynyň möhümdigini aňladýar. Şu babatdaky pikir-garaýyşlaryň BMG-niň Awaza maslahatynyň çägindäki Parlament forumynda öz beýanyny tapmagy guwandyryjy ýagdaýdyr. 

     Parlament forumynyň ähmiýetini, esasanda, dürli ýurtlaryň kanun çykaryjylaryna öz tejribelerini paýlaşmaga, öňdebaryjy tejribelerden ugur almaga we kanun çykaryjylyk ulgamynda hyzmatdaşlyk etmäge oňyn şertleri döredendigi bilen has aýdyň ýüze çykarmak mümkin. Bu parlamentara meýdançanyň deňze çykalgasy bolmadyk ýurtlaryň logistika, gümrük, ulag, energetika ýa-da söwda bilen baglanyşykly kanunlary nähili düzendikleri barada pikir we tejribe alyşmakda peýdaly bolandygy düşnüklidir. Sebäbi her döwletiň milli bähbitleriniň bardygyny, şol bir wagtda olaryň köpdürlüligini nazara alsak, onda birnäçe döwletleriň arasynda işleri sazlaşdyrmagyň örän çylşyrymly mesele bolup durýandygyna göz ýetirmek bolýar. Muňa oňyn çözgütleri tapmakda hut halk häkimiýetiniň wekilçilikli edaralary, aýratynam, parlament institutlary giň mümkinçiliklere eýedir. Bu babatda barha bat alyp, giň gerime eýe bolýan özgertmeleri hukuk taýdan üpjün etmegi parlamentiň iňňän möhüm wezipesi hasap etmek bilen, kanun çykaryjy we ýerine ýetiriji häkimiýetleriň döwlet gurluşynyň wezipelerini bilelikde, mäkäm ysnyşyklylykda çözmäge borçludygy öňe sürlen garaýyşlaryň biri boldy. Munuň üçin diňe tagallalary birleşdirip, sazlaşykly hereket edilende, hakyky netijeleri gazanyp boljakdygy öz-özünden düşnüklidir. Şunda BMG-niň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatynyň jemleriniň bu babatda öňde goýlan maksatlara ýetmekde hereketlendiriji güýje öwrülendigini anyk aýdyp bileris. 

     2024 — 2034-nji ýyllar üçin deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça Hereketleriň Awaza maksatnamasynda Parlamentara forumyň netijelerine-de aýratyn orun berildi. Ýagny 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Gün tertibiniň aýrylmaz bölegi hökmünde geljekki onýyllykda deňze çykalgasy bolmadyk döwletlerde durnukly ösüşi gazanmakda parlament özgertmeleriniň hem möhüm ähmiýeti beýan edildi. Şonuň üçin-de, Parlament forumynyň BMG-niň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça maslahatynyň çäginde ilkinji gezek geçirilýändigine garamazdan, iň netijeli çäreleriň biri hökmünde maslahatyň many-mazmunyny baýlaşdyrmakda örän täsirli meýdança bolandygyny nygtamak zerur. 

     Forumyň jemleri Birleşen Milletler Guramasynyň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatyna Parlament ýüzlenmesinde öz beýanyny tapdy. Onda kanun çykaryjy edaralaryň öz wezipelerini ýerine ýetirmekleri üçin olara tehniki we maliýe ýardamlaryny, şol sanda degişli halkara guramalar tarapyndan institusional maslahatlaryň, gözükdirmeleriň hem-de mümkinçilikleri artdyrmak üçin serişdeleri işjeňleşdirmek babatda ýardamlaryň berilmegini üpjün etmek göz öňünde tutuldy. Bu resminama Hereketleriň Awaza maksatnamasy babatda işleriň durmuşa geçirilişine parlamentleriň gözegçilik etmäge, degişli kanunlary kabul etmäge we hiç kimiň çetde galmazlygyny üpjün etmäge mümkinçiligini artdyrmaga hukuklarynyň göz öňünde tutulmagyna ýardam etdi. Şeýlelikde, parlamentara dialogyň Awaza formaty durnukly we inklýuziw ösüşi tizleşdirmäge, sanly söwdany işjeňleşdirmäge, parlamentlerde zenanlaryň wekilçiligini artdyrmaga hem-de ýaşlar, raýat jemgyýeti, hususy pudak bilen yzygiderli hyzmatdaşlygy giňeltmäge, üstaşyr geçelgeleriň mümkinçiliklerini ýokarlandyrmaga ýardam berýän netijeli mehanizmleri özünde jemledi. 

 

Hatyja MUSTAKOWA, Türkmenistanyň Mejlisiniň Ylym, bilim, medeniýet we ýaşlar syýasaty baradaky komitetiniň agzasy.

ÝAŞLAR — GELJEGIŇ YGTYBARLY BINÝADY

 

     Şu ýylyň awgust aýynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen BMG-niň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahaty dünýä ýaň salan möhüm wakalaryň biri boldy. 

     Halkara  maslahatyň  çäklerinde Ýaşlar forumy hem geçirildi. Ýaş türkmenistanlylaryň beden we ruhy taýdan ösen şahsyýet hökmünde kemala gelmekleri üçin amatly şertleri döretmek, olaryň intellektual, döredijilik, ruhy kuwwatyny jemgyýetiň we döwletiň bähbidine gönükdirmek türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň binýadyny goýan we häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyz tarapyndan üstünlikli dowam etdirilýän ýaşlar syýasatynyň baş maksadydyr. 

     Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň «Ýaş­lar — Wa­ta­nyň daýanjy» atly ajaýyp kitabynda ýaş nesliň wekilleriniň durmuşymyzda, jemgyýetimizde tutýan ornuna mynasyp baha berilýär hem-de olaryň gazanan uly üstünlikleri we ýeten belent sepgitleri barada giňden beýan edilýär. Awazadaky Ýaşlar forumynda bellenilişi ýaly, hormatly Prezidentimiziň  parasatly  baştutanlygynda  ýurdumyzda ýaşlary hemmetaraplaýyn goldamak üçin yzygiderli işler alnyp barylýar. 

     «Türkmenistanyň ýaşlarynyň halkara hyz­mat­daş­ly­gy­nyň 2023 — 2030-njy ýyl­lar üçin Strategiýasyna» laýyklykda, ýurdumyz ýaşlaryň mümkinçiliklerini giňeltmäge gönükdirilen syýasaty alyp barýar. Bu ugurda amala aşyrylýan anyk işleriň mysaly hökmünde Türkmenistanyň başlangyjy boýunça döredilen «Merkezi Aziýa döwletleriniň ýaşlar dialogyny» görkezmek bolar. Awazadaky forumda «Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň geljegi üçin köprüleri gurmak» atly Ýaşlar Jarnamasy kabul edildi. Bu Jarnama deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletlerde çözgütleri kabul etmek işine ýaşlaryň gatnaşmagyny üpjün etmäge gönükdirilendir. 

     Ýaşlar jemgyýetiň aýrylmaz bölegi bolup durýar we olaryň çözgütleri kabul etmek işine gatnaşmagy durnukly ösüşi üpjün etmek üçin möhüm ähmiýete eýedir. Bu forum nesilleriň arasynda dialog bolup hyzmat etdi. Islendik ýurduň ösüşi diňe bir onuň tebigy serişdeleri, ykdysady we durmuş mümkinçiliklerine däl-de, eýsem, ýokary hünärli, köptaraplaýyn taýýarlykly hünärmenleriniň, ylym we tehnologiýa ulgamlarynda alnyp barylýan işleriň derejesine hem bagly bolup durýar. Täzeçil usullar, sanlylaşdyrma, ylmyň gazananlary we ýokary tehnologiýalar häzirki döwürde döwletiň durmuş-ykdysady taýdan ösüşiniň, umuman, jemgyýetiň ösüşiniň möhüm şertini emele getirýär. Şunda ýaşlaryň başlangyçlary möhüm orny eýeleýär. Bu forum ýaşlar bilen dünýä döwletleriniň we halkara guramalaryň ýokary wezipeli wekilleriniň arasynda hyzmatdaşlyk üçin platformany döretmekde möhüm ädim boldy.

 

Ýeňiş MOLLABERDIÝEW, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty

BMG-niň Awaza maslahaty: RÖWŞEN GELJEGI NAZARLAÝAN TAGALLALAR

 

     Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri häzirki zaman şöhratly taryhymyzyň altyn sahypasy bolup, geljek nesilleriň bagtyýar durmuşynyň berk binýadyny esaslandyrýar. Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 34 ýyllyk, hemişelik Bitaraplygymyzyň 30 ýyllyk toýlaryna taýýarlyk görülýän günlerde «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda uly üstünlikler bilen geçirilen Birleşen Milletler Guramasynyň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahaty döwlet berkararlygymyzyň ýeten belent derejesini ýene bir ýola bütin dünýä äşgär etdi. Ol türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň esaslandyran, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň paýhaslylyk we öňdengörüjilik bilen durmuşa geçirýän döwlet syýasatynyň halkara derejede giňden ykrar edilýändigini görkezdi.

 

     Awa­za forumy köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde doly beýan edildi we onuň bilen bagly wakalar taryh sahypalaryna ýazyldy. Maslahata gatnaşan myhmanlaryň we öz ýurdumyzyň wekilleriniň kalbynda ýatdan çykmajak täsirleri galdyran ol wakalar baradaky gürrüňler entekler dowam eder. Bu wekilçilikli maslahat hakynda ilkinji nobatda bellemeli zat, ol hem döwletimiziň halkara derejedäki çäreleri ýokary guramaçylykly geçirmekde baý tejribe toplandygydyr. Maslahatyň başlanmagy mynasybetli geçirilen dabarada Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretary Antoniu Guterrişiň bu halkara guramada 20 ýyla golaý dürli wezipelerde işlän döwründe Türkmenistanyň Hökümeti bilen işjeň işleşendigini, guramanyň Bosgunlaryň işi boýunça Ýokary komissary hökmünde ýurdumyza amala aşyran ilkinji saparynda döwletimizde raýatsyzlyk bilen baglanyşykly meseläniň netijeli çözülendigini hoşallyk bilen ýatlamagy garaşsyz ösüşiň berk syýasy-hukuk binýadynyň kemala gelendiginiň anyk mysaly boldy. BMG-niň Baş sekretary Deň­ze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatyň bu döwletler we dünýä jemgyýetçiligi üçin taryhy wakadygyny hem buýsanç bilen belledi. 

     Awaza forumynyň maksatnamasy, esasan, deň­ze çykalgasy bolmadyk döwletleriň dünýä hojalyk gatnaşyklaryndaky ornuny pugtalandyrmak, bu ýurtlaryň ykdysady bähbitleriniň deň­hukukly goraglylygyny üpjün etmek, halkara üstaşyr söwda-ykdysady ýollardan amatly ýagdaýda peýdalanyp bilmekleri üçin çözgütleri kabul etmek ýaly möhüm wezipelerden ybarat boldy. Maslahatyň birinji plenar mejlisinde hormatly Prezidentimiziň: «Biziň şu maslahatymyzda seredilýän meseläniň ählumumy ähmiýeti bardyr. Ol halkara işiň esasy ölçeglerini, ýagny ynsanperwer, ykdysady, durmuş, ekologiýa we beýleki ugurlary öz içine alýar. Ilkinji nobatda, ynsanperwer meseleleriň möhümdigini bellemek isleýärin. Türkmenistanyň döwlet syýasaty adama, onuň isleglerine we zerurlyklaryna gönükdirilendir. Bu syýasat şahsyýetiň mümkinçiliklerini, döredijilik kuwwatyny ýüze çykarmakdan, ruhy we beden saglygyny üpjün etmekden, kanuny hukuklaryny hem-de bähbitlerini goramakdan ybaratdyr» diýip bellemegi hyzmatdaşlyk we ösüş bilen bagly möhüm ýagdaýa düýpli düşünmäge ýardam berdi. 

     Gahryman Arkadagymyzyň ýakyndan gatnaşmagynda alnyp barlan taýýarlyk işlerinde, düzülen maksatnamalaryň mazmunynda Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň içeri we daşary syýasatynyň umumadamzat gymmatlyklaryna esaslanýan ýörelgeleriniň halkara ähmiýeti bütin aýdyň­lygy bilen ýüze çykdy. Munuň özi deň­ze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň we foruma gatnaşan ähli wekilleriň Awazada ara alnyp maslahatlaşylan meseleleriň, olar barada kabul edilen çözgütleriň taryhy ähmiýetine, zerurlygyna pugta ynam bilen garamaklary, geljekde bu işleri amala aşyrmaga goşant goşmaklary üçin örän uly syýasy, jemgyýetçilik we ruhy daýanç bolup hyzmat etdi. Halkara tagallalary birleşdirip, dost-doganlyga, ynanyşmaga, parahatçylykly gatnaşyklara daýanyp, dünýäde ýüze çykýan islendik çylşyrymly meseleleriň çözgüdini tapmagyň mümkindigine ynam döretdi. Her bir halkyň dünýä ösüşinde öz taryhy, medeniýeti, däp-dessury, durmuş ýörelgeleri bilen mynasyp orun eýeleýändigi, röwşen geljegi di­ňe bilelikde, umumy tagallalar bilen gurup bolýandygy baradaky düşünje forumyň ähli çäreleriniň esasyny düzdi.

     BMG-niň Deň­ze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatynyň çäklerinde geçirilen forumlary, duşuşyklary, çäreleri, sergileri çuň­ňur seljerip görenimizde, berkarar türkmen döwletiniň daşary syýasat strategiýasynyň dünýäniň ösüş hereketinde täsirli orna eýe bolandygyna göz ýetirýäris. Gahryman Arkadagymyz bu hakdaky paýhasly pikirlerini şeýle beýan etdi: «Biziň kalbymyz we maksatlarymyz dünýä üçin açykdyr. Munuň özi Türkmenistanyň daşary syýasatynyň esasy mazmunydyr. Türkmen halkynyň asylly häsiýetleri, beýleki halklara goýýan sylag-hormaty, ýardam bermäge, raýdaşlyk bildirmäge hemişe taýýardygy biziň halkara gi­ňişlikde alyp barýan işimizde öz beýanyny tapýar. Munuň özi ýöne bir tejribe bolman, eýsem, Türkmenistanyň daşary syýasy ugrunyň filosofiýasydyr». Bu bolsa adamzat taryhynda hemişe öňe sürlen, durmuşda ýaşaýşyň esasy we ygtybarly ýoly hökmünde kabul edilen ynsanperwer ideýalaryň täze döwür üçin gymmatly ruhy-aňyýet binýady bolup durýandygyna güwä geçýän, syýasy, durmuş, jemgyýetçilik paýhasynyň wajyplygyny aň­ladýan düýpli pikirdir. 

     BMG-niň ýokary wekilçilikli maslahatyna 600 milliona golaý ilaty bolan deň­ze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan 32 döwletden gelen wekilleriň, umuman alnanda bolsa, 100-den gowrak ýurduň, 50-ä golaý halkara guramanyň ýokary wezipeli wekilleriniň, 20-den gowrak dünýä belli kompaniýanyň wekilleriniň gatnaşmagy forumyň ählumumy ösüşe dahylly örän uly çäredigine şaýatlyk etdi. Oňa gatnaşan ýurtlaryň ähli yklymdan bolmagy Awaza forumynyň dünýä ösüşiniň köp meselelerini öz içine alýandygyny görkezdi. 

     4-nji awgustda geçirilen Parlament forumynda parlamentarilere Hereketleriň Awaza maksatnamasyny durmuşa geçirmäge ýardam bermek üçin mümkinçilikleri döretmek, olaryň kanun çykaryjylyk işlerinde we beýleki hukuk çärelerinde onýyllyk maksatnamanyň esasy ugurlaryna üns bermek ýaly möhüm meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy hem-de degerli teklipler öňe sürüldi. Raýat jemgyýetiniň we Ýaşlar forumlarynyň çäklerinde hem deň­ze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň arasynda degişli ugurlarda hyzmatdaşlygy has gi­ňeltmek barada «Adamlaryň bähbitlerini göz öňünde tutýan düzümleýin özgertmeler we ekologiýa durnuklylygy», «Deň­ze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň geljegi üçin köprüleri gurmak» ýaly wajyp mowzuklar boýunça pikir alşyldy, bular babatda derwaýys çözgütler we resminamalar kabul edildi. 

     Gahryman Arkadagymyzyň başlyklyk etmeginde Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň ýedinji konsultatiw duşuşygyna taýýarlyk hökmünde geçirilen çäre hem möhüm wakalaryň biri boldy. Häzirki döwürde sebitimiziň ählumumy ösüş hereketinde we halkara gatnaşyklarda täsirli ornunyň yzygiderli ýokarlanýandygyny göz öňünde tutanyň­da, hyzmatdaş, goň­şy dostlukly ýurtlaryň Baştutanlarynyň öz halklarynyň bagtyýar durmuşyny üpjün etmek, sebiti abadançylygyň, howpsuzlygyň, ösüşiň zolagyna öwürmek barada pikir alyşmagyna mümkinçiligiň döremegi hoşniýetliligiň alamatydyr. Bu duşuşykda Milli Liderimiziň Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýewe Türkmenistanyň «Hyzmatdaşlygy ösdürmäge goşandy üçin» ordeniň gowşurmagy bolsa iki ýurduň arasyndaky gatnaşyklaryň dost-doganlyk ruhunda alnyp barylýandygyny ýene bir gezek äşgär etdi. 

     Halkara derejeli maslahatyň plenar mejlisleriniň üç gün dowam etmegi garalýan meseleler boýunça düýpli pikirleriň, anyk teklipleriň, möhüm başlangyçlaryň öňe sürülmegine, olar hakda netijeli resminamalaryň we çözgütleriň kabul edilmegine oňyn şert döretdi. Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretarynyň orunbasary, az derejede ösen, deň­ze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler hem-de kiçi ada döwletler boýunça Ýokary wekili Rabab Fatimanyň forumyň ýapylyşynda: «Awazanyň ady sagdynlyk, ýakymly owaz astynda dynç alyş hem-de syýahatçylyk bilen sazlaşýar. Mundan beýläk bu täsin künjegiň owadan owazly ady deň­ze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň 32-si üçin umyt-arzuwy hem-de giň mümkinçilikleri alamatlandyrar» diýip bellemegi giň gerimde geçirilen bu halkara çäräni guramakda Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň alyp baran işlerine berlen ýokary baha boldy. BMG-niň ýokary wezipeli wekili Türkmenistanyň Hökümetine we halkyna bildirilen myhmansöýerlik hem-de halkara hyzmatdaşlyk üçin taryhy ähmiýete eýe bolan maslahatyň ýokary guramaçylyk derejesi üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi. 

     Awaza forumynyň çäklerinde geçirilen birnäçe ugurdaş çäreler, şol sanda «Günorta-Günorta hyzmatdaşlygy: ösüşiň täze ugry» atly duşuşyk, Bütindünýä Söwda Guramasynyň maslahatlaşmasy, Zenan ýolbaşçylaryň forumy, «Arabaglanyşyk: araçägiň daşyndaky sanly mümkinçilikler» atly çäre, BMG-niň Ýewropa ykdysady komissiýasy tarapyndan guralan «Deň­ze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleri deňiz bilen baglamakda BMG-niň standartlaryny ulanýan sanly geçelgeler» atly çäre Hereketleriň Awaza maksatnamasynyň geljekki on ýylyň dowamynda amala aşyrylmaly wezipelerini durmuşa geçirmegiň anyk ýollaryny kesgitlemäge ýardam berdi. Bu wezipeler wekilçilikli maslahatyň Başlygy tarapyndan hödürlenen Awaza syýasy Jarnamasynda beýan edildi. Jarnamada foruma gatnaşyjylaryň 2024 — 2034-nji ýyllar üçin deň­ze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler üçin Hereketleriň Awaza maksatnamasynda kabul edilen borçnamalary ýerine ýetirmek babatda toplumlaýyn çäreleriň gaýragoýulmasyz ýagdaýda kabul edilmegine berk ygrarlydygy beýan edilýär. 

     Hereketleriň Awaza maksatnamasynda kesgitlenen we Awaza syýasy Jarnamasynda beýan edilýän wezipeleri amala aşyrmakda Türkmenistanyň Hökümetiniň, ykdysady, syýasy, jemgyýetçilik düzümleriniň öňünde-de jogapkärli hem-de möhüm işler durýar. Bu işlere üstünlikli hötde gelmek eziz Watanymyzyň halkara abraýy üçin-de, ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn ösüşlerini mundan beýläk-de güýçlendirmek üçinde ähmiýetli wezipe bolup durýar. Gahryman Arkadagymyzyň öň­dengörüjilikli başlangyçlary esasynda, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda durmuşa geçirilýän beýik işleriň mundan beýläk-de uly rowaçlyklara beslenmegini tüýs ýürekden arzuw edýäris. Halkymyzyň bagtyýar durmuşynyň, adamzadyň abadan ösüşiniň hatyrasyna Milli Liderimiziň we hormatly Prezidentimiziň janlary sag, ömürleri uzak bolsun!

 

 Ata SERDAROW, Türkmenistanyň Demokratik partiýasynyň başlygy, Mejlisiň deputaty.

ŞANLY WAKA BUÝSANÇ

 

     Aba­dan, asu­da, berkarar Wa­ta­ny­myz­da ga­zanyl­ýan ösüş­özge­riş­ler Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň, hor­mat­ly Prezidentimiziň ta­gal­lala­ry­nyň ne­ti­je­sin­de ha­syl bol­ýar. Ha­za­ryň ke­na­ryn­da ýer­leş­ýän «Awaza» mil­li sy­ýa­hat­çy­lyk zo­la­gy ta­ry­hy wa­ka­la­ra bes­len­di.

     Ha­zar deň­zi­niň şy­pa­ly ke­na­ry, gözel keş­bi her bir yn­sa­nyň köň­lün­de buý­sanç dö­red­ýär. Şo­nuň üçin hem bu ýer­de, aja­ýyp kün­jek­de dynç al­ýan il­deş­le­ri­mi­ziň sa­ny bar­ha artýar. Ýakynda şeý­le aja­ýyp me­kan şan­ly wa­ka­lar bi­len köp­le­riň ün­sü­ni özü­ne çek­di. 

     Şu ýy­lyň awgust aýy­nyň ba­şyn­da «Awa­za» mil­li syýahatçylyk zo­lagyn­da Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­masy­nyň Deň­ze çykal­ga­sy bol­ma­dyk ösüp bar­ýan döw­let­ler bo­ýun­ça üçün­ji masla­ha­ty üs­tün­lik­li ge­çiril­di. Türkmenistanyň he­mi­şe­lik Bitarap­ly­gy­nyň şan­ly 30 ýyl­ly­gy­na, Bir­le­şen Mil­let­ler Guramasy­nyň esaslandyryl­ma­gy­nyň 80 ýyl­ly­gy­na bes­len­ýän şu ýyl­da şeý­le we­kilçi­lik­li fo­ru­myň ýur­du­myz­da ge­çiril­me­gi Watany­my­zyň äh­lu­mu­my aba­dan­çy­ly­gy, howp­suz­ly­gy üp­jün etme­giň bäh­bi­di­ne ne­ti­je­li gat­naşyk­la­ry pug­ta­lan­dyr­mak, durnuk­ly ener­ge­ti­ka, ulag, eko­lo­gi­ýa, daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak ýa­ly ul­gam­larda hyzmatdaş­ly­gy iş­jeň­leş­dir­mek bo­ýun­ça öňe sür­ýän baş­lan­gyç­lary­nyň Ýer ýü­zün­de giň­den goldanylýandygynyň aý­dyň be­ýa­ny­dyr. Ha­za­ryň ke­na­ryn­da BMG­-niň Deň­ze çy­kal­ga­sy bol­ma­dyk ösüp barýan döw­let­ler boýun­ça üçün­ji mas­laha­ty­ny ge­çir­mek we onuň çäk­lerin­de beýle­ki me­de­ni-ynsanperwer çä­re­le­ri ýaý­baň­lan­dyr­mak ar­ka­ly Türk­me­nis­tan dün­ýä ýurt­la­ry­nyň ara­syn­da dost­luk köprüle­ri­niň binýa­dy­ny has-­da ber­kit­di. Bu çä­re­ler ýur­du­my­zyň baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça BMG-­niň Baş Assamble­ýa­sy ta­ra­pyndan yg­lan edi­len Hal­ka­ra pa­ra­hatçy­lyk we yna­nyş­mak ýy­ly­nyň esa­sy wakalarynyň bi­ri­ne öw­rül­di. 

     Goý, ata Wa­ta­ny­my­zyň has-­da gül­läp ös­me­gi, il-­hal­ky­my­zyň pa­rahat, eş­ret­li dur­muş­da ýaşa­ma­gy üçin be­ýik iş­le­ri ama­la aşyrýan Gah­ry­man Ar­kada­gy­my­zyň , Arka­dag­ly Gah­ry­man Serdarymyzyň jan­la­ry sag, ömür­le­ri uzak bol­sun! 

 

Merdan ORAZMEREDOW, Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň mugallymy, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

Во имя лучшего будущего для всех

 

     В Национальной туристической зоне «Аваза» состоялась самая масштабная и историческая для международного сотрудничества Третья Конференция ООН по развивающимся странам, не имеющим выхода к морю. В ней приняли участие главы государств и правительств, высокопоставленные лица из 103 стран мира, 30 международных организаций, а также представители 23 ведущих мировых компаний. Конференцию и проводимые на её полях мероприятия освещали 160 представителей 26 ведущих мировых информационных агентств из почти 40 государств мира. 

     Конференция ООН по развивающимся странам, не имеющим выхода к морю, проводится раз в десять лет и служит платформой для анализа достигнутых успехов и обсуждения актуальных вопросов укрепления взаимодействия с целью устойчивого социально-экономического роста таких стран.

      О достигнутых договорённостях и открывшихся перспективах для развития стран, не имеющих выхода к морю, в интервью нашей газете рассказала Дженнет Овекова, депутат Меджлиса Туркменистана, член Комитета по законодательству и его нормам, которая была участником Форума.

 

    «НТ»: Вы были участником Конференции. Расскажите, пожалуйста, о своих впечатлениях. 

   – Конференция проходила в Национальной туристической зоне «Аваза». Это прекрасное место на экологически чистом побережье Каспийского моря. И наша страна приложила все усилия, чтобы участники Конференции почувствовали гостеприимство и радушие туркменского народа, получили яркие впечатления о нашей стране, традициях, культуре нашего народа, о наших достижениях по созданию благоприятных условий для отдыха людей.

     Конференция была организована на высоком профессиональном уровне. В спортивном комплексе «Аваза» были оборудованы десятки конференц-залов, пресс-центров, для проведения двусторонних встреч. Техническое оснащение, в том числе работа Интернета, было на высоком уровне. Заседания и сессии проходили в деловой обстановке, высказывались интересные и конструктивные идеи и предложения. Очень торжественно прошли церемонии поднятия и спуска флагов. 

     Усилия, которые приложила наша страна под руководством Национального Лидера туркменского народа, Председателя Халк Маслахаты Туркменистана Героя-Аркадага и уважаемого Президента Аркадаглы Героя Сердара, получили высокую оценку за эффективность со стороны ООН. 

   «НТ»: На полях Конференции состоялся Парламентский форум. Это было представительное мероприятие с участием высокопоставленных руководителей ООН, международных и региональных организаций, а также парламентов развивающихся стран мира. Какие темы были в центре внимания?

   – Главная цель Форума – содействие обмену опытом между парламентариями, разработка и распространение рекомендаций для законодательных органов развивающихся стран, не имеющих выхода к морю, по выработке конкретных мер включения в законотворческую и иную деятельность приоритетов Авазинской программы действий на предстоящее десятилетие. В целом речь шла о роли парламентариев в обеспечении эффективного выполнения Авазинской программы действий с точки зрения их законотворческой, представительской и наблюдательной функций. 

     Особое внимание было уделено вопросам укрепления парламентского потенциала за счёт взаимодействия со структурами ООН, партнёрами по развитию и гражданским обществом, мерам по расширению представительства женщин в парламентах развитых стран и созданию официальных механизмов для регулярного взаимодействия с молодёжью, гражданским обществом и частным сектором. Были рассмотрены практические наработки и стратегии развития парламентской дипломатии и диалога как инструментов усиления взаимодействия между странами, не имеющими выхода к морю, и соседними с ними государствами. 

   «НТ»: За годы независимости Туркменистан накопил большой опыт в законотворчестве, создании и совершенствовании правовой базы, укрепляющей суверенитет страны, проведение масштабных социально-экономических реформ, а также в развитии сотрудничества с зарубежными странами. Каким опытом поделился Туркменистан? 

  – На Форуме обсуждались совместные действия парламентариев по широкому законодательному спектру. Туркменистан проинформировал участников о масштабной работе по укреплению международного партнёрства для обеспечения мира и безопасности на планете, достижения Целей устойчивого развития. В частности, были отмечены принятые по инициативе нашей страны Генеральной Ассамблеей ООН резолюции по вопросам мира и безопасности, о роли диалога и принципов нейтралитета в достижении доверия в межгосударственных отношениях, по энергоресурсам и созданию транспортно-транзитных коридоров для устойчивого развития всех стран. Эти документы значительно укрепили правовую базу международного сотрудничества в этих областях. Особый акцент был сделан на государственной политике в сфере транспорта. Отмечалось, что имплементация в национальное законодательство общепризнанных норм международного права позволяет ускорить интеграцию Туркменистана в глобальное правовое, политическое и экономическое пространство. 

   «НТ»: На заключительной сессии Форума было принято Парламентское обращение к Третьей Конференции ООН по развивающимся странам, не имеющим выхода к морю. Прокомментируйте это обращение. 

   – Важно особо подчеркнуть, что Туркменистан выступил в роли глобальной парламентской площадки, где парламентарии различных государств определили чёткие ориентиры для дальнейшей совместной работы во благо народов и государств. 

     В Парламентском обращении к Третьей Конференции ООН по развивающимся странам, не имеющим выхода к морю, были систематизированы основные идеи и рекомендации, что позволит обозначить приоритетные задачи по усилению роли парламентариев в реализации Авазинской программы действий. В частности, в Парламентском обращении признана важность помощи национальных парламентов с полным участием всех заинтересованных сторон в проведении своевременного и инклюзивного обзора реализации на национальном уровне Авазинской программы действий, проводимой под руководством стран по их инициативе. Подтверждено более широкое представительство женщин, а также более тесное взаимодействие парламента с гражданским обществом, частным сектором и другими заинтересованными сторонами. Подчёркивается необходимость основательно увеличить техническую и финансовую помощь парламентам развивающихся стран, не имеющих выхода к морю, для выполнения ими своих задач, в том числе путём предоставления соответствующими международными организациями институциональных консультаций в области активизации средств для повышения возможностей. 

     В целом Авазинская встреча спикеров парламентов продемонстрировала, что формат межпарламентского взаимодействия имеет огромный потенциал, а спектр его развития широк и разнообразен. Кроме того, Форум стал авторитетной площадкой для обмена лучшими законодательными практиками и, что особенно важно, широкой платформой для диалога представителей стран-участниц встречи.

    «НТ»: В последние годы участие женщин в политике стало одной из основных тем международных конференций. Встреча женщин-лидеров в рамках Третьей Конференции ООН по развивающимся странам, не имеющим выхода к морю, также демонстрирует важность активного участия женщин на всех этапах политических процессов. Уже сама тема встречи «От обязательств к переменам: женщины – двигатели Авазинской программы действий для развивающихся стран, не имеющих выхода к морю» предусматривает повышение роли женщин в устойчивом развитии, инклюзивном управлении и региональном сотрудничестве. В чём заключается сила лидерства женщин? 

   – В современном обществе женщины играют существенную роль в различных областях деятельности, в политике, бизнесе и общественном движении, тем самым способствуют продвижению гендерного равенства и решению актуальных задач, стоящих перед обществом. Это было хорошо освещено на примере Туркменистана в ходе встречи женщин-лидеров. В отношении достижений нашей страны в области гендерного равенства отмечалось, что на государственном уровне предоставляются правовые инструменты и гарантии равноправного участия мужчин и женщин в государственном управлении, улучшении условий их труда. Забота о женщинах, укрепление их роли в обществе выступают в числе приоритетных направлений политического курса Президента Туркменистана Сердара Бердымухамедова. 

     Вместе с тем, как подчеркнула в своём выступлении Огулджахан Атабаева, вице-президент по лечебной деятельности Благотворительного фонда по оказанию помощи нуждающимся в опеке детям имени Гурбангулы Бердымухамедова, на женщин возлагается высокая, благородная и очень важная миссия – быть матерью и хранительницей семейного очага. Особо всех участников встречи глубоко тронули процитированные Огулджахан Атабаевой замечательные слова матери Терезы: «Женщины – сердце дома. Давайте помолимся, чтобы мы, женщины, осознали смысл нашего существования: любить и быть любимыми, и через эту любовь стать орудиями мира во всём мире». 

     Следуя философии международных отношений, сформулированной Национальным Лидером туркменского народа, Председателем Халк Маслахаты Туркменистана Героем-Аркадагом как «Диалог – гарантия мира», по инициативе и при участии Регионального центра ООН по превентивной дипломатии для Центральной Азии и Программы развития ООН был создан первый в истории региона Диалог женщин стран Центральной Азии. Этот формат нацелен на поддержание устойчивого развития и повышение роли женщин в деле укрепления мира и безопасности в региональном измерении. В числе её приоритетов – выстраивание действенных шагов для полноформатной реализации созидательного потенциала женщин стран нашего региона путём сотрудничества во имя всеобщего мира, укрепления стабильности и прогресса. Женщины-лидеры видят свою роль в том, чтобы поддерживать женщин в создании возможностей для их личностного роста. 

   «НТ»: Какие конкретные направления содержит Авазинская программа действий для достижения гендерного равенства? 

  – В Авазинской программе действий констатируется решающее значение обеспечения гендерного равенства в достижении Целей устойчивого развития в развивающихся странах, не имеющих выхода к морю, и необходимость принятия конкретных действий для этого. Ключевыми условиями для этого являются: расширение экономических прав и возможностей женщин; доступ к качественному образованию на всех этапах – от начального до высшего; обеспечение доступности всем женщинам к качественным медицинским услугам; укрепление позиции женщин в политике и внедрение специальных образовательных программ для повышения их лидерских навыков и качеств; содействие активному участию женщин в культурной жизни, науке и образовании, сфере технологий; поддержка их творчества посредством программ финансирования, выставок, фестивалей и других мероприятий. 

     По результатам встречи был принят Итоговый документ, который призывает всех руководителей и заинтересованные стороны принять надлежащие меры по созданию условий для обеспечения гендерного равенства во всех сферах, равноправного участия женщин в реализации Авазинской программы действий. Вместе с тем подчёркивается, что достижение намеченной цели требует поддержания солидарности и сотрудничества между женскими организациями стран, не имеющими выхода к морю.

      P.S. На повестку обсуждения Третьей Конференции ООН по развивающимся странам, не имеющим выхода к морю, был вынесен целый комплекс вопросов. Принятая по итогам Авазинская политическая декларация стала важной вехой в сложении глобальных усилий по решению сложностей, которые испытывают 32 развивающиеся страны, не имеющие выхода к морю. Она служит Дорожной картой, которая может помочь превратить существующие вызовы в возможности для устойчивого развития этих стран.

Успехи юных туркменских штангистов

 

    Сильнейшие туркменские тяжелоатлеты, в том числе перспективные дашогузские спортсмены, занимая лидирующую позицию, стабильно улучшают результаты на соревнованиях различного уровня. Воля и упорство – ключ к успеху отечественных спортсменов, главный девиз которых – быть достойными соперниками, бороться и побеждать.

 

     На недавно состоявшемся первенстве Туркменистана среди штангистов до 12 лет юные туркменские тяжелоатлеты из Акдепинского этрапа Дашогузского велаята – Али Атаджанов, Шахин Худайбергенов,  Бабур Атаджанов, Хаджимурат  Клычмурадов, Сапарбай Атаджанов  завоевали три золотые и две бронзовые медали.

    В этих состязаниях национального уровня особенно отличились юные силачи Али Атаджнов (весовая категория до 49 кг, тренер – Матякуб Джумаев), Шахин Худайбергенов (весовая категория до 60 кг, тренер – мастер спорта  международного класса, участник  Олимпийских игр Толкунбек Худайбергенов), Бабур Атаджанов (весовая категория до 65 кг, тренер – заслуженный мастер спорта Туркменистана Мумин Реджепов). В сумме двоеборья (в рывке и толчке) они подняли штангу общим весом – 160 кг, 215 кг, 233 кг.

    В состязаниях среди девочек отличились Шадман Керимбаева (весовая категория до 58 кг, тренер – Зерипбай Керимбаев) и Асал Керимбаева (весовая категория до 77 кг,  тренер – Гульнабат Кадырова). Они завоевали две золотые медали.

    Развитие массового физкультурно-оздоровительного и спортивного  движения в эру Возрождения новой эпохи могущественного  государства служит важным приоритетом государственной политики, проводимой  сегодня уважаемым Президентом  Сердаром  Бердымухамедовым.

    Все мы гордимся, что наша страна сегодня по праву пользуется почётным статусом мировой спортивной державы. Ярким свидетельством этому являются принятые в последние годы независимости нашей суверенной Родины и действующие новые Законы Туркменистана «О физической культуре и спорте», «Об охране здоровья граждан», «О профессиональном спорте». В свою очередь, мы, депутаты национально Парламента Туркменистана, систематически ведём работу по широкому разъяснению среди  молодёжи и населения о пользе физкультуры и спорта, имеющих большое значение в гармоничном развитии каждого человека.

 

Расул Садуллаев, депутат Меджлиса Туркменистана.

SÖWDA ULGAMYNDAKY INNOWASION ÇEMELEŞMELER

 

     «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen BMG-niň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatynda kabul edilen çözgütler, paýlaşylan tejribeler, öňde goýlan wezipeler dünýä hojalyk gatnaşyklarynda ornuny berkitmäge hem-de raýatlary üçin abadan durmuşy üpjün etmäge ymtylýan ýurtlar üçin möhüm ähmiýete eýedir. Forumyň çäklerinde dürli ýurtlaryň, abraýly halkara guramalaryň, maliýe düzümleriniň, bilermenleriň we işewür toparlaryň gatnaşmagynda geçirilen çäreleriň aglaba bölegi ykdysady ösüş hem-de durmuş abadançylygy mowzugyna bagyşlandy. 

     Dürli mowzuklar boýunça geçirilen ýokary derejeli «tegelek stoluň» başyndaky söhbetdeşlikler özara tejribeleri alyşmakda netijeli meýdança öwrüldi. Şeýle görnüşde geçirilen çäreleriň biri söwdanyň özgerýän kuwwatyndan peýdalanmak, söwda amallaryny ýeňilleşdirmek hem-de durnukly ösüşiň möhüm şerti hökmünde sebitleýin ýakynlaşmak meselelerine bagyşlandy. Söhbetdeşlikde, esasan, söwda mümkinçiliklerini giňeltmäge, Hereketleriň Awaza maksatnamasynyň ileri tutulýan ugurlaryna laýyklykda, infrastrukturany gowulandyrmaga we bäsdeşlige ukyplylygy ýokarlandyrmaga gönükdirilen toplumlaýyn strategiýalarydyr maslahatlary işläp taýýarlamak bilen baglanyşykly wezipeler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

     «Tegelek stoluň» başyndaky söhbetdeşlige gatnaşyjylar deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ösüşi bilen bagly möhüm meseleleriň hatarynda gümrük işine sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy, elektron söwda platformalarynyň ösdürilmegi we innowasion logistiki çözgütleriň kabul edilmegi ýaly ugurlary ara alyp maslahatlaşdylar. Bularyň ählisi söwda amallaryny ep-esli ýeňilleşdirmäge hem-de daşary ykdysady işiň netijeliligini ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär. Elektron söwda platformalary bolsa içerki we daşarky bazarda hem önüm öndürijiler, sarp edijiler üçin uly ýeňillikleri hödürleýär. Sarp edijiler sanly platformalaryň kömegi arkaly özlerini gyzyklandyrýan harytlary sargyt edip bilýär. Önüm öndürijilere bolsa sanly platformalar müşderilere harytlaryny tanatmaga, gönümel aragatnaşygy ýola goýmaga mümkinçilik berýär. Innowasion logistik çözgütler harytlaryň sargyt edijilere çalt hem-de ygtybarly ýetirilmeginde möhüm gural bolup hyzmat edýär.

     Şeýle hem bu çärede deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň söwda mümkinçiliklerini ýokarlandyrmak üçin netijeli gural hökmünde sebitde ýakynlaşmagyň orny ara alnyp maslahatlaşmalaryň möhüm meseleleriniň biri boldy. Islendik sebitiň döwletleriniň arasynda söwda-ykdysady gatnaşyklaryň netijeli ýola goýulmagy oňyn netijelerini berýär. Halkara forumda köptaraply söwda ulgamy bilen bagly meseleleri ara alyp maslahatlaşmagyň çäklerinde deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň aýratynlyklaryny we isleglerini nazara almak bilen, halkara söwda kadalaryny uýgunlaşdyrmagyň zerurlygyna üns çekildi. 

     «Tegelek stoluň» başyndaky söhbetdeşligiň dowamynda söwdany giňeltmek babatda durnukly ösüş we daşky gurşawy goramak meselelerine hem garaldy. Şunuň bilen baglylykda, ulag we söwda amallarynyň daşky gurşawa ýaramaz täsirini azaltmaga mümkinçilik berýän ekologiýa taýdan howpsuz tehnologiýalary we tejribeleri ornaşdyrmagyň zerurdygyna üns çekildi. Çünki häzirki zaman dünýäsinde ykdysady ösüş we daşky gurşawyň abadançylygy bir-biri bilen berk baglanyşykly ugurlardyr. Bu gün önümçilik işi tebigata zyýan ýetirýän däl-de, onuň baýlyklaryny rejeli peýdalanmaga gönükdirilýär. Awaza forumynda gazanylan netijeler bütin dünýäde söwda we sebitleýin hyzmatdaşlyk ulgamynda täze mümkinçilikleri durmuşa geçirmäge ýardam edýän geljekki hereketler we strategiýalar üçin esas bolup hyzmat edip biler. 

 

Serdar ARAZOW, Türkmenistanyň Mejlisiniň ykdysady meseleler baradaky komitetiniň agzasy.

TARYHY FORUM

 

     Dün­ýä sy­ýa­hat­çy­ly­gy­nyň mer­je­ni ha­sap­la­nyl­ýan «Awa­za» mil­li sy­ýahat­çy­lyk zo­la­gyn­da Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Deň­ze çy­kal­ga­sy bol­ma­dyk ösüp bar­ýan döw­let­ler bo­ýun­ça üçün­ji mas­la­ha­ty­nyň we oňa ugur­daş beý­le­ki çä­re­le­riň üs­tün­lik­li ge­çi­ril­me­gi Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döwrü­niň ta­ry­hy wa­ka­la­ry­nyň bi­ri bol­dy.

 

     Gahryman Arkadagymyzyň we Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary netijesinde geçirilen bu uly forum Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň dünýädäki şan-şöhratyny, at-abraýyny öňküdenem belende göterdi. Hemişelik Bitaraplygymyzyň şanly 30 ýyllygy bellenilýän Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda şeýle umumadamzat bähbitli çäräniň biziň ýurdumyzda guralmagy ata-babalarymyzdan dowam edip gelýän ynsanperwerlik, dostluk, hoşniýetlilik ýörelgelerine esaslanýan Bitaraplyk taglymatynyň, döwletimiziň parahatçylyk, ynanyşmak, abadançylyk we hyzmatdaşlyk babatdaky ýörelgeleriniň rowaçlyklara beslenýändigini görkezdi. Muny Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň her on ýyldan bir gezek geçirilýän halkara forumda eden taryhy çykyşynda: «Parahatçylyk, ynanyşmak, Bitaraplyk düşünjeleri biziň üçin özara aýrylmaz bagly bolup, Türkmenistanyň alyp barýan syýasatynyň manysyny we düýp mazmunyny düzýär» diýen sözleri hem aýdyň tassyklaýar. 

     Birleşen Milletler Guramasynyň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatynda kabul edilen Hereketleriň Awaza maksatnamasy, Awaza syýasy Jarnamasy, şeýle-de beýleki çözgütler ýurtlaryň has-da ýakynlaşmagynda, durnukly ösüşe ýetmeginde möhüm ähmiýetli bolar. Öz işini Birleşen Milletler Guramasynyň esaslandyrylmagynyň 80 ýyllygyna, Garaşsyz Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň 30 ýyllygyna, Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylyna bagyşlan halkara forumyň dünýä taryhyna altyn harplarda ýazyljakdygyny ynam bilen aýtsa bolar. 

 

Amangeldi HEZZIÝEW, Le­bap we­la­ýat hä­kim­li­gi­niň baş hünär­me­ni, Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si­niň de­pu­ta­ty

АВАЗА – СИМВОЛ НАДЕЖДЫ И ВОЗМОЖНОСТЕЙ

 

     Эра Возрождения новой эпохи могущественного государства, – это то время, когда укрепляется незыблемая основа счастливой жизни, в том числе для грядущих поколений. Очередное тому свидетельство – Третья  Конференция  Организации  Объединённых Наций по развивающимся странам, не имеющим выхода к морю, успешно и на высоком уровне проведённая в Национальной туристической зоне «Аваза». 

 

     Это представительное мероприятие, организованное в Международный год мира и доверия, когда продолжается подготовка к славным датам – 34-й годовщине священной независимости и 30-летнему юбилею нейтралитета Туркменистана, продемонстрировало всему миру достижения нашего суверенного государства. Вместе с тем оно стало свидетельством широкого признания и поддержки международным сообществом образцового политического курса нашей страны в интересах всего человечества. Этот курс был выстроен Национальным Лидером туркменского народа, Председателем Халк Маслахаты Туркменистана Героем-Аркадагом и последовательно проводится  под руководством уважаемого Президента Аркадаглы Героя Сердара. 

    Третья Конференция ООН по развивающимся странам, не имеющим выхода к морю, как и другие параллельные мероприятия в её рамках, всесторонне освещались в средствах массовой информации. Яркие события тех дней надолго останутся в памяти участников. Большие усилия для этого приложила наша страна. Принимая Форум, Туркменистан в полной мере проявил солидный опыт, наработанный в организации и проведении на высоком уровне масштабных международных мероприятий в соответствии с национальными традициями. 

   Опыт нашей страны признан показательным и получил высокую оценку со стороны Организации Объединённых Наций также в плане выстраивания международных отношений. 

    Это подчёркивалось в выступлении Генерального секретаря ООН Антониу Гутерриша на торжестве по случаю Третьей Конференции ООН по РСНВМ. Руководитель авторитетной международной организации отметил, что активно взаимодействовал с Правительством Туркменистана на протяжении около 20 лет, когда занимал различные посты в структуре ООН. Генсек ООН с благодарностью вспомнил эффективный подход Правительства Туркменистана к решению вопросов безгражданства, в чём убедился во время первого визита в нашу страну в должности Верховного Комиссара ООН по делам беженцев. Антониу Гуттериш также заявил, что Третья  Конференция  ООН по РСНВМ является значимым в масштабах истории событием, особенно для развивающихся стран, не имеющих выхода к морю. 

    Программа Авазинского форума была посвящена выработке действенных решений по конкретным для стран вопросам. Речь идёт о повышении позиции этих стран в системе мирохозяйственных связей, об обеспечении защиты их экономических интересов в равной степени, а также о доступности для них международных транспортно-транзитных маршрутов для активизации торговли и экономического развития. 

    Кроме того, следует выделить ещё одну важную составляющую в контексте сотрудничества и развития, которую подчеркнул Аркадаглы Герой Сердар в своём выступлении на первом пленарном заседании Третьей Конференции ООН по РСНВМ: «Тематика нашей Конференции имеет глобальную значимость. Она включает в себя ключевые измерения международной деятельности: гуманитарное, экономическое, социальное, экологическое и другие направления. В первую очередь хочу подчеркнуть важность гуманитарных вопросов. Государственная политика Туркменистана обращена к человеку, его запросам и потребностям. Она сфокусирована на раскрытии личности, её интеллекта и творческого потенциала, духовного и физического здоровья, защите и обеспечении законных прав и интересов». 

    Образцовость и важность для всего человечества принципов, заложенных в основу внешней и внутренней политики независимого нейтрального Туркменистана, в полной мере отразились в масштабной подготовке к Авазинскому форуму и в составлении программ его мероприятий при непосредственном участии Национального Лидера туркменского народа Героя-Аркадага. Эти принципы позволили участникам Форума убедиться в востребованности повестки и решений, принятых по его итогам на основе политической, общественной и духовной опоры, позволившей консолидировать усилия в предстоящей работе. Таким образом, очевидно, что любой вопрос, в том числе глобальный, можно урегулировать сообща, руководствуясь отношениями дружбы и братства, доверия и мира. Кроме того, мероприятия в рамках этого масштабного Форума продемонстрировали историю, культуру, традиции и жизненные ориентиры народов Центральной Азии и Азербайджана. 

    При детальном анализе мероприятий в рамках Третьей Конференции ООН  по РСНВМ – форумов, встреч, выставок и фестивалей – отчётливо проявляется роль внешнеполитической стратегии суверенного Туркменского государства в глобальном развитии. Её суть выражена Героем-Аркадагом:  «Наши сердца, помыслы и устремления открыты для мира. В этом главное содержание внешней политики Туркменистана. Характер туркменского народа, его уважительность к другим народам, готовность прийти на помощь, на деле проявить солидарность – эти черты мы переносим в свою деятельность на международной арене. И это не просто практика, это философия внешнеполитического курса Туркменистана». 

    Смысл этих слов подводит к тому, что гуманистические идеи, выдвинутые на протяжении всей истории развития человеческого общества и выступающие основным надёжным ориентиром в жизни, служат для новой эпохи ценной духовно-интеллектуальной базой. В них указывается на необходимость политической, социальной и общественной воли и мудрости. 

    Конференция ООН по развивающимся стран, не имеющим выхода к морю, проводится один раз в десять лет. Первая Конференция проходила в 2003 году в городе Алматы (Республика Казахстан), Вторая Конференция – в 2014 году в городе Вена (Австрийская Республика). В Национальной туристической зоне «Аваза» состоялась Третья Конференция. Она объединила 5 тысяч 700 зарубежных участников, среди которых представители 103 государств, 30 международных организаций, 23 крупных международных компаний, 26 ведущих мировых информационных агентств, а также представителей культурной сферы разных стран. 

    Об огромной значимости Форума для международного сообщества свидетельствует также церемония поднятия Флагов ООН и Туркменистана в ознаменование начала Третьей  Конференции  ООН по РСНВМ, которая дала старт череде разноплановых мероприятий, продолжавшихся до 8 августа. 

    4 августа состоялся Парламентский форум, на котором обсуждались важные вопросы и выдвигались конструктивные предложения в   контексте содействия парламентариями реализации Авазинской программы действий, задействования ими её приоритетов в законотворческой деятельности и иных правовых процедурах. 

    В ходе организованных в тот же день Форума гражданского общества и Молодёжного форума состоялся обмен мнениями по таким актуальным темам, как «Социально ориентированная структурная трансформация и экологическая устойчивость», «Наведение мостов ради будущего развивающихся стран, не имеющих выхода к морю».  Принятые по их итогам решения, как и документы, позволят значительно расширить сотрудничество в этих областях.

    Следует отметить ещё одно значимое событие, состоявшееся в Авазе в дни Конференции ООН. Это мероприятие, приуроченное к подготовке Седьмой Консультативной встречи глав государств Центральной Азии. Оно позволило обсудить вопросы поддержания социального благополучия в дружественных странах-партнёрах и перспективы развития региона с учётом его нарастающей роли и влияния на мировой арене. На мероприятии Герой-Аркадаг вручил Президенту Республики Узбекистан орден Туркменистана «Hyzmatdaşlygy ösdürmäge goşandy üçin», что стало очередным свидетельством незыблемости уз дружбы и братства между двумя государствами. 

    Говоря о Третьей Конференции ООН по РСНВМ, необходимо отметить и её пленарные заседания, которые проходили в течение трёх дней. Они позволили детально и предметно обсудить включённые в повестку Форума вопросы, подготовить по ним конкретные предложения и инициативы, которые впоследствии нашли отражение в принятых решениях и документах. Как отметила на специальном брифинге по итогам Форума заместитель Генерального секретаря ООН, Высокий представитель по наименее развитым странам, развивающимся странам, не имеющим выхода к морю, и малым островным развивающимся государствам г-жа Рабаб Фатима, «Название Аваза уже ассоциировалось с оздоровлением, отдыхом и туризмом. Теперь это название также символизирует надежду и возможности для 32 развивающихся стран, не имеющих выхода к морю». Эти слова стали высокой оценкой деятельности Героя-Аркадага и Аркадаглы Героя Сердара по организации столь крупного представительного  мероприятия. Г-жа  Рабаб  Фатима также выразила глубокую признательность  Правительству и народу Туркменистана за гостеприимство и высокий организационный уровень самой масштабной и исторически значимой для международного сотрудничества Конференции. 

    В рамках Авазинского форума состоялось множество параллельных  мероприятий, в т.ч. министерская  встреча по сотрудничеству «Юг–Юг», консультации по Рабочей программе Всемирной торговой организации, встреча женщин-руководителей, мероприятия на тему «Связанность: цифровые возможности за пределами границ», «Цифровые коридоры, применяющие стандарты ООН для обеспечения доступа к морю развивающихся стран, не имеющих выхода к морю», организованное европейской экономической комиссией ООН, а также множество встреч, в том числе в формате «круглого стола». В ходе них были конкретизированы пути решения задач Программы действий на десятилетие, которые были изложены в Авазинской политической декларации, представленной  Председателем Третьей Конференции ООН по РСНВМ. В ней, в частности, говорится: «Мы заявляем о своей твёрдой решимости безотлагательно принять коллективные меры, чтобы выполнить обязательства, принятые в Авазинской программе действий для развивающихся стран, не имеющих выхода к морю, на десятилетие 2024–2034 годов». 

    Достижение целей, обозначенных в Авазинской программе действий и изложенных в Авазинской политической декларации, является весьма ответственной и серьёзной миссией для Правительства Туркменистана, его экономических, политических и общественных структур в частности. Её успешное выполнение значительно приумножит международный авторитет и существенно ускорит развитие нашей Родины по всем направлениям. Убеждены, что благодаря мудрым начинаниям Героя-Аркадага и дальновидному руководству Аркадаглы Героя Сердара туркменский народ, как и прежде, непременно достигнет успехов, уверенно продвигаясь вперёд по заданному пути развития. 

 

Ата СЕРДАРОВ, председатель Демократической партии Туркменистана, депутат Меджлиса Туркменистана.

1 ... 10 11 12 13 14 ... 104