«Döw­let adam üçin­dir!» di­ýen asyl­ly şy­gar baş ýö­rel­ge edini­lip, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­tu­tan­ly­gyn­da dur­mu­şa geçi­ril­ýän içe­ri we da­şa­ry sy­ýasa­ty­myz hal­kyň bäh­bi­di­ne gönükdi­ri­len­dir. Şunuň bilen baglylykda, her ýyl däp bol­şy ýa­ly, baş baý­ra­my­myz bo­lan mu­kad­des Ga­raş­syz­ly­gy­my­zyň şanly toýunyň öňü­sy­ra­syn­da ge­çi­ril­ýän Türk­me­nis­ta­nyň Halk Maslaha­ty­nyň mej­li­si aý­ra­tyn äh­mi­ýet­li se­ne­dir. Se­bä­bi jemgyýe­ti­mi­ziň ösüş­li gel­je­gi­ne gö­nük­di­rilýän Türk­me­nis­ta­nyň Halk Mas­la­ha­ty­nyň mej­li­si ýur­du­my­zyň içe­ri we da­şa­ry syýasaty­na özü­niň oňyn tä­si­ri­ni ýe­tir­mek bi­len bir ha­tar­da, dünýä ýü­zün­dä­ki ab­ra­ýy­my­zyň hem has-da ýo­kar­lan­ma­gy­na şert­le­ri dö­red­ýär. 

     Häzirki wagtda ýurdumyzyň depginli ösüşini üpjün etmek üçin «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasy», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy» üstünlikli durmuşa geçirilýär. Saglyk, bilim, sport, medeniýet ulgamlaryny ösdürmek, täze iş orunlaryny döretmek, ilatyň gazanç etmegi üçin beýleki şertleri üpjün etmek, köp çagaly maşgalalara we döwlet kömegine mätäçlere hemaýat bermek ýaly zerur işler bökdençsiz alnyp barylýar. Täze gurulýan obalar we şäherler gülläp ösüşiň ajaýyp güwäsi bolup durýar. 

     2023-nji ýylyň 29-njy iýunynda Arkadag şäheriniň birinji tapgyry açylmak bilen, ol geljegiň şäheri bolup, ýurdumyzda adam hakdaky aladanyň esasy orunda durýandygyny, ýaşaýyş üçin iň amatly gurşawyň döredilýändigini dolulygyna subut etdi. Munuň özi halkymyzyň agzybirligini, bitewüligini, jebisligini, asudalygyny, abadançylygyny berkitmegi hem-de Garaşsyz, hemişelik Bitarap döwletimiziň ösmegini, onuň has-da kuwwatlanmagyny özüniň baş maksatlarynyň we wezipeleriniň biri hökmünde görýän Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň döwlet syýasatynda tutýan ornunyň näderejede belentdigini ýene bir ýola äşgär etdi. 

     Häzirki wagtda dünýä ýüzünde uly abraý-mertebä eýe bolup, hemişelik Bitaraplygy Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan üç gezek ykrar edilen döwletimizde ähli işler halkyň bähbidine gönükdirilýär. Halkyň, jemgyýetiň we ýurdumyzyň ösüşleri üçin uly tagallalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň belent tutumlary diňe bir ýurdumyzda däl, eýsem, dünýä siwilizasiýasynda hem möhüm orun eýeleýär. Ol «Döwlet adam üçindir!», «Watan diňe halky bilen Watandyr! Döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýen parasatly şygarlary baýdak edinen merdana halkymyzyň we eziz Watanymyzyň bagtyýar şu gününe hyzmat edýär we ýagty ertirleri nazarlaýandygy bilen, ruhumyza ruh, güýjümize güýç goşýar. 

     Halkymyzyň parahat, asuda, abadan durmuşda bolelin ýaşamagy üçin alada edýän türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli tutumly işleri elmydama rowaçlyklara beslensin! 

Sahyberdi JEPBAROW, Türkmenistanyň Mejlisiniň Kada-kanunçylyk baradaky komitetiniň agzasy.

     «Halkda Hakyň ady bar», «Maslahatly biçilen don gysga bolmaz», «Geňeşli salamat bolar» diýen pähimleri döreden parasatly pederlerimiz her bir işde il-halka geňeşipdir. Pähim-parasatly ata-babalarymyzdan miras galan bu asylly ýörelgeler häzirki wagtda demokratik, hukuk, dünýewi döwletimiziň milli kanunçylygynda berkidilendir. Türkmenistanyň Halk Maslahaty halk häkimiýetiniň ýokary wekilçilikli edarasydyr. 

     Türkmenistanyň Halk Maslahaty milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň we jemgyýetçiligiň ösüşini sazlaşdyrmak bilen, ählihalk derejesinde bilelikdäki hereketlendiriji güýç hökmünde çykyş edýär. Gahryman Arkadagymyzyň hem-de hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzy, halkymyzy beýgeltmek ugrunda edýän aladalarynyň netijesinde bu gün Halk Maslahaty jemgyýeti dolandyrmagyň iň kämil institutlarynyň birine öwrüldi. Umumymilli forumyň geçirilmegi nesilleriň arasyndaky baglanyşygy has aýdyň ýüze çykarýar. Bu baglanyşyk türkmen halkynyň milli garaýyşlary esasynda döwrebap şertlerde, täzeçe çemeleşmeler arkaly has-da berkeýär.

     Ählihalk forumynyň mejlisiniň geçirilmeginiň baş maksady diňe bir ýylyň dowamyndaky işleriň jemlerini seljermek bilen çäklenmeýär. Onda röwşen geljege sary ynamly gadam urmak üçin döwrüň möhüm meseleleri, zerurlyklary, özgerýän dünýäniň şertleri nazara alnyp, giň jemgyýetçilik wekilleriniň gatnaşmagynda döwletli çözgütler kabul edilýär. 

     Mälim bolşy ýaly, şu ýylyň 20-nji awgustynda türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň başlyklyk etmeginde geçirilen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisinde umumymilli forumy hem-de hemişelik Bitaraplygymyzyň 30 ýyllyk baýramyny ýokary derejede guramak boýunça meseleleriň giň toplumy ara alnyp maslahatlaşyldy. Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň Kararyna laýyklykda, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň nobatdaky mejlisini 19-njy sentýabrda çagyrmak we ony Aşgabat şäherindäki Maslahat köşgünde geçirmek bellenildi.

     Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisinde eden çuňňur manyly çykyşynda Gahryman Arkadagymyz degişli ýolbaşçylara Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisine taýýarlyk görmek bilen bagly işleriň çäginde döwletimizi durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça kabul edilen maksatnamalara laýyklykda, geljek ýylda ýurdumyzyň makroykdysady ýagdaýyny we maliýe, pul-karz ulgamyny durnukly saklamak, ykdysadyýetiň pudaklaryny depginli ösdürmek arkaly ilatymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak babatda durmuşa geçirilmeli çäreleri seljermegi tabşyrdy. Milli Liderimiz maksatlaýyn, pudaklaýyn we sebitleýin maksatnamalardan ugur alyp, şeýle hem döwletimiziň milli ykdysadyýetiniň pudaklarynyň ykdysady, maliýe görkezijilerini içgin seljermek bilen, ykdysadyýetiň pudaklary, maglumat-kommunikasiýa, bilim, saglygy goraýyş, sport ulgamlary, senagat, oba hojalyk we beýleki pudaklar boýunça teklipleri taýýarlamalydygyny nygtady. Munuň özi ykdysadyýetiň ösüşiniň durmuş ugurly syýasatyň üstünlikli amala aşyrylmagynyň hem aýrylmaz şerti bolup durýandygyny aýdyň görkezýär. 

     Milli döwletlilik ýörelgelerimiziň nyşany bolan maslahatyň mejlisine ýokary derejede görülýän taýýarlyga mynasyp goşant goşmak her birimiziň borjumyzdyr. Halk Maslahatynyň nobatdaky mejlisinde garaljak meseleler, kabul ediljek çözgütler halkymyzy bir maksada gönükdirer. Bu möhüm jemgyýetçilik-syýasy waka Garaşsyz, hemişelik Bitarap döwletimiziň täze taryhyna altyn harplar bilen ýazylyp, «Döwlet adam üçindir!», «Watan diňe halky bilen Watandyr! Döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýen ajaýyp ýörelgelerimize laýyklykda, halka daýanyp, halkyň bähbidine netijeli durmuş-ykdysady syýasatyň üstünlikli amala aşyrylmagyna täzeçe itergi berer. 

Begenç GURBANGELDIÝEW, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, Ykdysady meseleler baradaky komitetiniň agzasy.

     Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri ata Watanymyzyň taryhyna altyn harplar bilen ýazylýan möhüm we şanly wakalara beslenýär. «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen Birleşen Milletler Guramasynyň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatyny hem şeýle uly wakalaryň biri hökmünde buýsanç bilen görkezip bileris. 

     On ýyldan bir gezek guralýan halkara forumyň çäklerinde geçirilen dürli çäreler we olaryň dowamynda kabul edilen çözgütler umumadamzat ähmiýeti bilen dünýä jemgyýetçiliginiň ünsüni özüne çekdi. 6-njy awgustyň «Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň aýratyn zerurlyklary hem-de ösüş ulgamynda olaryň öňünde durýan aýratyn meseleler barada maglumatlary ýaýratmagyň halkara güni» diýlip yglan edilmegi-de munuň aýdyň güwäsidir.

     «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda bu möhüm waka mynasybetli geçirilen ýörite brifingde nygtalyşy ýaly, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň iýul aýynda kabul edilen ýörite Kararnama laýyklykda, bu şanly sene şu ýyldan başlap her ýyl giňden bellenilip geçiler. Birleşen Milletler Guramasynyň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatynyň dowamynda bu senäniň ilkinji gezek bellenilmegi Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň raýatlary hökmünde biziň her birimiz üçin örän buýsandyryjydyr.

    Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň aýratyn zerurlyklary hem-de ösüş ulgamynda olaryň öňünde durýan aýratyn meseleler barada maglumatlary ýaýratmagyň halkara gününiň ilkinji gezek biziň ýurdumyzda geçirilmegi, elbetde, taryhy wakadyr. Döwletleriň ýüzbe-ýüz bolýan aýratyn zerurlyklaryna hem-de meselelerine dünýä bileleşiginiň ünsüni çekmäge ýardam berjek bu şanly waka Hereketleriň Awaza maksatnamasynyň üstünlikli durmuşa geçirilmeginde hem möhüm ähmiýetlidir. Halkara senäniň ilkinji gezek biziň ýurdumyzda baýram edilmeginiň özi hemişelik Bitarap Türkmenistanyň dünýä bileleşiginde eýeleýän ornunyň, gazanan abraýynyň barha berkeýändiginiň güwäsidir. Raýdaşlyga we jebislige esaslanýan täze gatnaşyklara badalga berjek bu sene Watanymyzyň hemişelik Bitaraplyk hukuk derejesinden gelip çykýan wezipeleriniň üstünlikli durmuşa geçirilmeginde hem aýratyn ähmiýete eýe bolar.

Perman SAPAROW, Türkmenistanyň Mejlisiniň Durmuş syýasaty baradaky komitetiniň baş hünärmeni.

     Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyz «Döwlet guşy» romanynda: «Türkmenler köp işleriň başyny geňeş bilen tutupdyr. Şol geňeşlerde ýa bir adamyň, ýa-da tutuş iliň ykbaly çözülipdir. Geňeşe, esasan, iliň ýaşululary, han-begleri ýolbaşçylyk edipdir. Olar meseläni orta atyp, iliň pikirini jemläpdir. Kähalat geňeşilýän mesele hakynda iki pikir ýüze çyksa, haýsy tarapyň sesi köplük bolsa, şolaryň gepi sana geçipdir» diýip, belläp geçýär. 

     Halk arasynda «Maslahatly il myrada ýeter», «Geňeşli il salamat bolar», «Döwletliniň başlan işi oň bolar» ýaly pähimler bar. Geçmişde pederlerimiziň belli bir ýere ýygnanyşyp, maslahat etmekleri özboluşly däbe öwrülip gidipdir. Oguz han atamyz öz guran döwletiniň kuwwatly hem ygtybarly bolmagy üçin ogullaryny, il-gününi ýygnap, ýurduň wajyp meselelerini çözmekde halk köpçüligi bilen maslahatlaşmagy berk ýola goýupdyr. Halkyň, il-günüň içinde hormatlanýan aksakgallaryny, dana-danyşmentlerini bir ýere jemläp, olar bilen geňeş etmegiň, ýurdy halk bilen geňeşli dolandyrmagyň uly ähmiýete eýedigini sargyt edipdir. 

     Türkmenleriň döwletli işi uly jemagat bolup maslahatlaşandygyny, geňeşe uly ähmiýet berendigini Magtymguly atamyzyň eserlerindäki «Ärler geňeşi», «Uly jemagat», «Uly geňeş» ýaly sözleriň ýygy-ýygydan gaýtalanýandygynda, nesihat almak, ile maslahat salmak hakyndaky öwüt-ündewlerinde hem görýäris. Köpügören ýaşululara sarpa, ulyny sylamak, kiçini söýmek edebi Magtymguly Pyragynyň şygyrlaryndan eriş-argaç bolup geçýär. «Beg, töre, aksakgal — ýurduň eýesi» diýen sözlerden görnüşi ýaly, şahyryň «Türkmeniň» goşgusynda hem ýaşuly nesle aýratyn hormat beýan edilýär. 

     Pederlerimiziň ynsanperwer garaýyşlary, ýol-ýörelgesi, görüm-göreldesi bu günki gün eziz Diýarymyzda Gahryman Arkadagymyzyň we hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary esasynda mynasyp dowam etdirilip, uly wakalaryň, tutumly toýlaryň öňüsyrasynda halka geňeş salmak indi ýurdumyzda milli ýörelgelerimize öwrüldi. 

     Merdana ata-babalarymyzyň döwletlilik däplerine eýerip, Garaşsyz, hemişelik Bitarap Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 34 ýyllyk hem-de hemişelik Bitaraplygymyzyň 30 ýyllyk şanly baýramynyň bellenilýän günlerinde beýik ösüşler bilen nobatdaky Halk Maslahatyna barylmagy döwletimizde milli demokratiýanyň barha dabaralanýandygynyň nobatdaky ýüze çykmasydyr. 

     Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň baştutanlygynda üstümizdäki ýylyň 20-nji awgustynda geçirilen Halk Maslahatynyň hem-de Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň ýanyndaky Ýaşulular geňeşiniň nobatdaky mejlisinde Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň gün tertibindäki soraglary, şeýle hem syýasy, ykdysady, medeni taýdan ösdürmek boýunça öňde durýan wezipeleri amala aşyrmakda Halk Maslahatynyň wekilleriniň we Ýaşulular geňeşiniň agzalarynyň uly ornunyň barlygyna möhüm ähmiýet bermeginiň mysalynda hem ýene bir ýola aýdyň göz ýetirdik. 

     Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzda kanun çykaryjylyk işine, onuň döwletimiziň we jemgyýetimiziň ösmegindäki möhüm ornuna uly ähmiýet berilýär. Taryh üçin uzak bolmadyk döwürde döwleti dolandyrmagyň ygtybarly, demokratiýa we hukuga esaslanýan nusgasy döredilip, jemgyýetimiziň her bir raýatynyň erk-islegini beýan etmeginiň netijeli ulgamy kemala getirildi. 

     Eziz Watanymyzda döwlet we jemgyýetçilik durmuşynyň dürli ugurlaryny öz içine alýan täze kanunlaryň kabul edilmegi, hereket edýän hukuk kadalarynyň durmuş-ykdysady ösüşe, täze taryhy döwrümize, ýurdumyzda durmuşa geçirilýän özgertmelere laýyklykda, döwrebaplaşdyrylmagy giň möçberli maksatnamalaryň üstünlikli ýerine ýetirilmegini, demokratik ýörelgeleriň dabaralanmagyny we jemgyýetçilik-syýasy gatnaşyklaryň berkidilmegini üpjün edýär. 

     Şunuň bilen baglylykda, Gahryman Arkadagymyzyň Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisinde «Bitarap Türkmenistanyň parahatçylyk we ynanyşmak syýasatynyň hukuk esaslary hakynda» Türkmenistanyň Konstitusion kanunynyň taslamasyny taýýarlamak babatda özüniň öwüt-nesihatlaryny bermegi, hemişelik Bitaraplykdan gelip çykýan «Açyk gapylar» syýasatyny we giň gerimli halkara hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de kanunçylyk taýdan berkitmekde möhüm ähmiýete eýe bolar. Çünki Türkmenistanyň Bitaraplygy diňe bir türkmen halkynyň däl-de, eýsem, bütindünýä bileleşiginiň hem gymmatlygydyr. 

     Geçirilen mejlisde merdana ata-babalarymyzyň döwleti dolandyrmakda toplan köpasyrlyk tejribesine daýanyp, milli demokratik ýörelgeleri ösdürmek boýunça taryhy işleri durmuşa geçirmek, döwletlilige, kanunylyga esaslanmak bilen, şöhratly ata-babalarymyzyň ýoluny dowam edip, olaryň parasatly wesýetlerine eýerip, döwlet we jemgyýetçilik durmuşynyň möhüm meselelerini çözmäge ilatyň wekilleriniň giňden gatnaşmagyny üpjün etmek, jemgyýetiň agzybirligini, jebisligini has-da berkitmek boýunça gazanylan üstünlikleri döredijilikli kämilleşdirmek hem-de Türkmenistanyň halkynyň bähbitlerine wekilçilik edýän ýokary wekilçilikli edaranyň — Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisini guramaçylykly geçirmek boýunça Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň Kararynyň kabul edilmegi halkymyzy buýsandyran waka boldy. 

     Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň alyp barýan işleriniň ählisi döwletimizi durmuş-ykdysady taýdan ýokary derejede ösdürmegiň, bu işleri netijeli dolandyrmagyň, kanunçylyk-hukuk üpjünçiliginiň, häkimiýet edaralarynyň guramaçylyk esaslarynyň täze, kämil gurallaryny kemala getirmäge gönükdirilendir. Bu wezipeleri maksadalaýyk ýerine ýetirmekde, öňde duran maksatlara üstünlikli ýetmekde türkmen ýaşlarynyň ukyp-başarnygyna uly ynam bildirilýär. Bu babatda hormatly Prezidentimiz: «Biz Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe öňümizde belent maksatlary goýduk. 

     Mähriban Watanymyzyň abadançylygyny we durmuş-ykdysady ösüşini, halkymyzyň ýaşaýyş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak, dünýäde parahatçylygy hem-de ynanyşmagy berkitmek wezipelerini öňe sürdük. Şu belent maksatlara ýetmekde ýurdumyzyň ýaş nesillerine aýratyn bil baglaýarys» diýip bellemek bilen, Arkadagly Gahryman Serdarymyz Watanymyzyň geljeginiň ýaşlarymyz bilendigini, olaryň ata Watanymyza, halkymyza wepaly, ata-babalarymyzyň döwletlilik we ynsanperwerlik ýörelgelerine eýerýän, zähmetsöýer, watansöýüji, päk ahlakly ýaşlar bolmalydygyny, şeýle belent adamkärçilik sypatlary bilen Watanymyzyň, türkmen halkynyň dünýädäki abraý-mertebesini has-da belende götermelidigini aýratyn nygtaýar. 

     Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň taryhy mejlislerinde kabul edilýän çözgütleri durmuşa geçirmekde, öňe sürlen başlangyçlary goldamakda we olaryň ähmiýetini wagyz etmekde ýurdumyzyň ýaşlary hem öňdäki hatardadyrlar. Hormatly Prezidentimiziň ýaşlara peşgeş beren «Ýaşlar — Watanyň daýanjy» atly kitabynda nygtalyşy ýaly, halkymyz, Watanymyz, döwletimiz, türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyz, akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragy zehinlerimize ylham çeşmesi, üstünliklerimize badalgadyr. 

     Bir söz bilen aýdylanda, nobatdaky ählihalk maslahatynda ýurdumyzyň dürli kärdäki, hünärdäki raýatlarynyň, jemgyýetçiligiň dürli ugurlarynyň wekilleriniň gatnaşmagynda möhüm meseleler ara alnyp maslahatlaşylar. Munuň özi asyrlaryň dowamynda asylly ýörelgeleri bilen, pähim-paýhasy bilen halkymyzyň görelde mekdebi bolup gelýän halkyň ygtyýarly wekillerine sarpa goýmagyň, olaryň abraý-mertebesini ýokary götermegiň, ösüp gelýän ýaş nesillerimizi watansöýüjilik, halallyk, zähmetsöýerlik we ýokary ahlaklylyk ruhunda terbiýelemekde, halkymyzyň agzybirligini, jebisligini pugtalandyrmakda, il-ýurt bähbitli meseleleri halkyň ygtyýarly wekilleri bilen maslahatlaşyp çözmegiň aýdyň subutnamasydyr.

     Döretmäge kuwwat, gurmaga güýç, рarahatçylygy we dostlugy pugtalandyrmaga egsilmez ylham berýän mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 34 ýyllyk toýunyň öňüsyrasynda geçiriljek Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisiniň üstünliklere beslenmegini arzuw edýäris. 

     Halkymyzyň ýagty geljegi we bagtyýar durmuşda ýaşamaklary üçin ähli mümkinçilikleri döredýän türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň hem-de hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, mertebeli başlary belent bolsun! 

Ýazpolat KERIÝEW, Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşiniň başlygy.

     Mälim bolşy ýaly, awgustyň birinji ongünlüginde «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda Birleşen Milletler Guramasynyň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler (DÇBÖBD) boýunça üçünji maslahaty geçirildi. Her on ýyldan bir gezek guralýan maslahatyň işiniň esasy netijesi — Birleşen Milletler Guramasynyň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatynyň Başlygy tarapyndan hödürlenen Awaza syýasy Jarnamasy kabul edildi. Bu resminama we 2024 — 2034-nji ýyllar üçin Hereketleriň Awaza maksatnamasy dünýäniň deňze çykalgasy bolmadyk 32 ýurdunda durnukly ösüşi gazanmak üçin «ýol kartasy» bolar. Şular dogrusynda has giňişleýin gürrüň bermegini haýyş edip, Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygynyň orunbasary Gahryman ROZYÝEWE ýüz tutduk.

— Gahryman aga, ilki bilen, DÇBÖBD-niň maslahatynda Parlament forumynyň orny barada aýdyp beräýseňiz! 

— DÇBÖBD-niň maslahatynda ilkinji gezek ýöriteleşdirilen platformalar — raýat jemgyýeti, hususy pudak, ýaşlar, zenan ýolbaşçylar, parlamentariler we Günorta — Günorta ugry boýunça hyzmatdaşlar üçin meýdançalar hereket etdi. Bulara 2024 — 2034-nji ýyllar üçin Hereketleriň Awaza maksatnamasynyň durmuşa geçirilmeginde möhüm orun degişlidir. Sebäbi agzalan maksatnamanyň durmuşa geçirilmegi milli syýasatlar bilen sazlaşygy, inklýuziwligi we jogapkärçiligi talap edýär. Bu iş, ilkinji nobatda, raýat jemgyýeti, hususy pudak, ýaşlar, zenanlar, iň esasysy bolsa, parlamentariler arkaly başlanýar we ilerledilýär diýlip, geçen döwrüň içinde gazanylan tejribeler öwrenilip gelnen netijedir. Parlament forumy DÇBÖBD-niň ählumumy hyzmatdaşlygynyň sazlaşyklylygynyň yzygiderli üpjün edilmegini gazanmak işine berlen badalgadyr. Inklýuziwligi gazanmak parlamentarileriň esasy wezipesidir. Bu diýildigi dahyllylygy, ýagny, ýaşyna, bilimine, jynsyna we beýlekilere garamazdan, her bir adamy, her bir gatlagy, her bir pudagy, her bir döwleti öňde duran uly maksatnamanyň durmuşa geçirilmegine, durnukly ösüşleriň gazanylmagyna dahylly etmek, mümkin boldugyndan olaryň bu işe gatnaşmagyny gazanmak. Bularyň işinde sazlaşygy döretmek hem saklamak parlamentarileriň üstüne düşýär. Umuman, parlamentariler hökümetiň, raýat jemgyýetiniň we halkara hyzmatdaşlaryň arasynda möhüm köpri bolup çykyş edýärler. Olaryň işjeň gatnaşmagy milli we sebit derejelerinde serişdeleri çekmäge hem-de hereketleri utgaşdyrmaga ýardam berýär, bu bolsa Durnukly ösüş maksatlaryny gazanmak üçin zerur şert bolup durýar. 

— Awazadaky parlament forumynyň işi barada-da durup geçäýseňiz! 

— Bu forum parlamentarilere Hereketleriň Awaza maksatnamasyny durmuşa geçirmäge ýardam bermek üçin mümkinçilikleri döretmek, parlamentarileriň ýerli, milli we sebit derejelerinde alyp barýan syýasy işi arkaly bu maksatnamanyň amala aşyrylmagyny çaltlandyrmak maksady bilen, olaryň tejribe alyşmagyna ýardam bermek, deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň parlamentleriniň öz kanun çykaryjylyk we beýleki işlerine Hereketleriň onýyllyk maksatnamasynyň ileri tutulýan ugurlaryny girizmegi üçin anyk çäreler babatda maslahatlary işläp taýýarlamak hem-de paýlaşmak maksady bilen geçirildi. Ol «Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ählisiniň bähbitlerine laýyk gelýän köptaraplaýyn söwda ulgamyny döretmek hem-de pugtalandyrmak», «Parahatçylygy, ynanyşmagy we jogapkärçilikli dolandyryşy pugtalandyrmak: deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletlerde durnukly ösüşiň şertleri» atly mowzuklaýyn mejlislerde has-da anyk häsiýete eýe boldy. Şeýle hem forumda parlament diplomatiýasyny we dialogy ösdürmek boýunça tejribeler hem-de strategiýalar ara alnyp maslahatlaşyldy. Halkara maksatnamalary durmuşa geçirmegiň zerur şerti bolup çykyş edýän syýasy dialogy we sosial jebisligi ilerletmekde parlamentleriň eýeleýän orny barada pikir alşyldy. Parlament institutlaryny pugtalandyrmak, durnukly hem-de inklýuziw ösüş üçin şertleri döretmek üçin halkara guramalar we raýat jemgyýeti bilen tagallalary utgaşdyrmagyň zerurdygy bellenildi. Ýeri gelende bellesek, parlamentariler kanun çykaryjylyk, gözegçilik işi we býujet çözgütleri arkaly ählumumy borçnamalary milli derejede durmuşa geçirmäge konstitusion ygtyýarlyklara eýedirler. Döwleti dolandyrmagyň çäklerinde parlamentler söwdany, infrastrukturany, innowasiýalary ösdürmäge, şeýle hem sebit integrasiýasyny we arabaglanyşygy giňeltmäge ýardam berýän hukuk binýadyny döredýärler. Syýasat we býujet işlerinden başga-da, döwlet bilen raýatlaryň arasynda köpri bolup hyzmat edýärler. Şeýle hem durnukly ösüşiň esasy bolan parahatçylygy we howpsuzlygy pugtalandyrmakda parlamentlere wajyp orun degişlidir. Olaryň has ýakyndan hyzmatdaşlyk etmegi, deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ýüzbe-ýüz bolýan meselelerini çözmäge we durnuklylygy pugtalandyrmaga ýardam eder. Hereketleriň Awaza maksatnamasynda parlamentleriň bu resminamanyň durmuşa geçirilişine gözegçilik etmek, degişli kanunlary kabul etmek we hiç kimiň çetde galmazlygyny üpjün etmek bilen bagly işleri alyp barmak borçlary anyk kesgitlenendir. Ýene-de bir zady belläp geçsek, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow BMG-niň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahaty mynasybetli dabaradaky  çykyşynda: «Häzirki wagtda parahatçylygy hem-de durnuklylygy gorap saklamak we pugtalandyrmak, halklaryň, ähli sagdyn, netijeli güýçleriň gatnaşyk etmäge, özara düşünişmäge, hyzmatdaşlyga ymtylmalaryny goldamak üçin diplomatiýanyň, şol sanda halk diplomatiýasynyň ähli mümkinçiliklerini ulanmak möhümdir» diýmek bilen, biziň işimiziň haýsy ugur bilen gitmelidigini kesgitläp berdi. Ýöriteleşen forumyň jemleri boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatyna Parlament Ýüzlenmesi kabul edildi. Onda şol 32 döwletiň parlamentleriniň öz wezipelerini ýerine ýetirmekleri üçin, olara tehniki we maliýe ýardamlaryny, şol sanda degişli halkara guramalar tarapyndan düzümleýin maslahatlaryň we gözükdirmeleriň hem-de mümkinçilikleri artdyrmak üçin serişdeleri işjeňleşdirmek babatda ýardamlaryň berilmegini üpjün etmäge çagyryş beýan edilýär. Umuman, Awazada geçirilen Parlament forumy DÇBÖBD-niň ösüşinde milli kanun çykaryjylyk edaralarynyň möhüm ornuny ykrar etdi. 

— 2024 — 2034-nji ýyllar üçin Hereketleriň Awaza maksatnamasynda bellenilenler barada-da düşünje beräýseňiz! 

— Bu resminama öňdengörüjilikli, anyk hereketlere gönükdirilen, ençeme onýyllyklaryň dowamynda bilelikde işlemek üçin ygtybarly binýatlygy üçin ähmiýetlidir. 2024 — 2034-nji ýyllar üçin Hereketleriň Awaza maksatnamasy hem dünýäniň deňze çykalgasy bolmadyk 32 ýurdunda durnukly ösüşi gazanmak üçin «ýol kartasy» bolar. Ol infrastrukturany ösdürmek, ykdysady diwersifikasiýa, öndürijilik kuwwatyny ýokarlandyrmak, oba hojalygyny ösdürmek, maliýeleşdirmek, söwdany işjeňleşdirmek, howanyň üýtgemeginiň öňüni almak we sebitleýin hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak ýaly ileri tutulýan ugurlaryň giň toplumyny öz içine alýar we bu döwletleriň ösüşiniň esasy ugurlaryny ilerletmekde, ösüşiň täze mümkinçiliklerini açmakda möhüm ähmiýete eýedir. Hereketleriň Awaza maksatnamasyny doly hem-de üstünlikli durmuşa geçirmek üçin özgertmeler, hususan-da, düýpli düzümleýin özgertmeler zerur. Bu işde adam maýasynyň ösdürilmegine aýratyn üns bermek wajyp bolup durýar. Bilime, saglygy goraýşa, hünär taýýarlygyna maýa goýumlar uzak möhletleýin ösüşiň binýady hasaplanýar. Döwrebap ukyp-başarnykly, ýaş we bilimli nesiller diňe bir täze tehnologiýalary netijeli ulanmak bilen çäklenmän, eýsem, ýurdunyň özboluşly zerurlyklaryna laýyk gelýän innowasion çözgütleri özbaşdak döretmäge-de ukyplydyrlar. Şeýlelikde, Hereketleriň Awaza maksatnamasy ykdysady meýilnama bolmak bilen birlikde, has durnukly, abadan jemgyýetleri gurmak boýunça hemmetaraplaýyn strategiýa hem bolup durýar. Şu ajaýyp işleriň, anyk aýtsak, dünýäde parahatçylygy, howpsuzlygy üpjün etmekde we Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde halkara hyzmatdaşlygynyň işjeňleşdirilmeginiň sakasynda Gahryman Arkadagymyzyň hem-de hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň taýsyz tagallalary, uly hyzmatlary bardyr. Goý, türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, işleri rowaç bolsun!

     Milli Liderimiziň we hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde ýaşlaryň halkara derejede ylym-bilim almagymyz we Watana wepaly nesil bolup ýetişmegimiz üçin ähli şertler döredilýär. Biz hem muňa öz zähmetimiz bilen jogap bermelidiris. 

     Döwlet Baştutanymyzyň alyp barýan içeri syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri hem jemgyýetiň we her bir şahsyýetiň bähbitlerini goraýan milli kanunçylyk ulgamyny döwrüň talaplaryna laýyklykda kämilleşdirmek boýunça işleri yzygiderli durmuşa geçirmekden ybaratdyr.

     Ýaşlaryň arasynda hukuk aňynyň we hukuk medeniýetiniň kemala gelmeginde döwletiň hukuk goraýjy edaralarynyň ähmiýeti uludyr. Türkmenistanyň hukuk goraýjy edaralarynyň utgaşykly alyp barýan wagyz-nesihat işlerine hormatlanýan ýaşuly nesliň wekilleriniň işjeň gatnaşmagy, raýatlaryň, hususan-da, ýaşlaryň arasynda aň-bilim we terbiýeçilik işlerinde möhüm orun eýeleýär. Ýaşuly nesliň özboluşly medeni gymmatlyk hasaplaýan öwüt-ündewleri we pentleri, gadymy kökleri bolan rowaýatlaryň, hekaýalaryň, nakyllaryň hemmelere sada, düşnükli görnüşde ýetirilmegi ýaşlarda hukuk medeniýetini kemala getirmek işinde millilik öwüşgünini çaýýar. 

     Ýaşlaryň şahsyýet hökmünde kemala gelýän döwründe, olarda hukuk medeniýetini ösdürmekde maşgalanyň orny hem örän uludyr. Türkmen jemgyýetinde maşgala däplerine we garyndaşlyk gatnaşyklaryna uly hormat goýulýar. Her bir terbiýäniň başy maşgaladan başlanýar we geljekde jemgyýetiň içinde özümizi alyp barşymyzyň raýat hukuk derejesini hem maşgalada alan terbiýämiz bilen kesgitleýärler. Şonuň üçin maşgalanyň türkmen jemgyýetindäki ornuna hem-de maşgala gatnaşyklaryna döwlet derejesinde uly ähmiýet berilýär. Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly kitabynda maşgala terbiýesiniň ösüp gelýän ýaş nesillerimiziň şahsyýet bolup kemala gelmeklerinde nähili uly orun eýeleýändigini deliller arkaly beýan edýär. Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda 2022-nji ýylyň 1-nji sentýabrynda kabul edilen «Ýaşlar barada döwlet syýasaty hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşiniň kabul edilmegi aýratyn mana eýedir.

       Ýaşlaryň kämil şahsyýetler bolup ýetişmegi üçin ähli mümkinçilikleri döredýän hormatly Prezidentimize, Gahryman Arkadagymyza halkymyzyň hoşallygy egsilmezdir. 

Jahangül MYRADOWA, Türkmenistanyň Mejlisiniň baş hünärmeni.

     Türk­me­nis­ta­nyň par­la­men­ta­ra gat­na­şyk­la­ry deň­hu­kuk­ly hyzmat­daş­lyk ýö­rel­ge­le­ri esa­syn­da tej­ri­be alyş­ma­ga, döw­rüň ýüze çy­kar­ýan me­se­le­le­ri­ne gö­rä ze­rur­lyk dö­rän­de maslahatlaşma­la­ry gu­ra­ma­ga, öza­ra ka­bul eder­lik­li çöz­güt­le­ri tap­ma­ga, kanun­çy­lyk na­ma­la­ry­ny dur­mu­şa ge­çir­mek üçin hyzmat­daş­ly­gyň ýo­la go­ýul­ma­gy­na gö­nük­di­ri­lendir. Parlamenta­ra gat­na­şyk­la­ryň ne­ti­je­sin­de par­la­ment işi­niň guraly­şy, ka­nun­çy­ka­ry­jy­lyk tej­ri­besi, par­la­men­ta­ri­le­riň iş usulla­ry öw­re­nil­ýär.

     4-nji awgustda Awazada Birleşen Milletler Guramasynyň Deň­ze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça (DÇBÖBD) üçünji maslahatynyň çäginde Parlament forumy ýokary guramaçylyk derejesinde geçirildi. Forumda nygtalyşy ýaly, döwleti dolandyrmagyň çäklerinde parlamentler söwdany, infrastrukturany, innowasiýalary ösdürmäge, şeýle hem sebit integrasiýasyny we arabaglanyşygy gi­ňeltmäge ýardam berýän hukuk binýadyny döredýärler. Olar syýasat we býujet işlerinden başga-da, döwlet bilen raýatlaryň arasynda köpri bolup hyzmat edýärler. Şeýle hyzmatdaşlykdan gelip çykýan hukuk gatnaşyklaryna we kadalara taraplaryň ygrarlylygy, durnuklylygy hem-de özara ynanyşmak ýagdaýy ykdysady, ylmy-tehniki, medeni we beýleki ulgamlarda gatnaşyklary çuňlaşdyrmaga ýardam bermek bilen birlikde, bu ugurda ygtybarly binýady emele getirýär. 

     Halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmakda parlament diplomatiýasyna uly orun degişli. Ol halkara gi­ňişlikde parahatçylygy berkitmek işine goşant goşmaga, dünýäniň syýasy gün tertibine oňyn täsirini ýetirmäge, ykrar edilen halkara hukuk kadalarynyň, BMG-niň Tertipnamasynyň düzgünleriniň, esasy halkara ylalaşyklaryň we konwensiýalaryň hukuk ulanyş tejribesiniň maksadalaýyk gurnalmagyna ýardam edýär. Şeýle hyzmatdaşlyklaryň hatarynda BMG-niň Awaza maslahatynda parlament agzalary üçin guralan forumda wekilçilikli we kanun çykaryjy edaralaryň özara tejribe alyşmaklary parlament diplomatiýasynyň işjeň­ligini hil taýdan täze derejä çykardy. Forumda öň­de goýlan wezipeleri ýerine ýetirmekde strategik häsiýetli maksatlar öňe sürüldi. 

     Gürrü­ňi edilýän parlament forumynyň ähmiýeti we maksady barada aýratyn durup geçmek zerur. BMG-niň az derejede ösen, deň­ze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler hem-de kiçi ada döwletler boýunça Ýokary wekiliniň müdiriýeti Awaza maslahatynda parlamentariler üçin bir günlük forum gurady. Bu forum ähli gyzyklanýan taraplaryň, şol sanda Parlamentara Birleşigiň (IPU) we GDA-nyň Parlament Assambleýasynyň wekilleriniň gatnaşmagynda geçirildi. 

     Aslynda, ähli kanuny gatnaşyklarda parlamentler hukuk çäklerini kesgitleýän ählumumy ül­ňüleri, talaplary hem-de syýasy mehanizmler arkaly hukuk namalaryny işläp düzmek wezipelerini ýerine ýetirýärler. Hut şu maslahatda-da gatnaşyjy döwletleriň söwda amallaryny ýe­ňilleşdirmek, olaryň infrastrukturalaryny ösdürmek bilen bagly ugurdaş maksatlaryň, bu babatda ýüze çykýan gatnaşyklaryň hukuk esaslaryny kesgitlemegiň maksadalaýykdygy beýan edildi. 

     Şu ýerde parlament diplomatiýasynyň taryhy ähmiýeti we onuň häzirki döwürde hem öz işini üstünlikli dowam etdirýändigi babatda mysallara ýüzlensek ýerlikli bolar. 2022-nji ýylyň 12-nji maýynda Aşgabatda geçirilen Merkezi Aziýa döwletleriniň we Russiýa Federasiýasynyň birinji Parlamentara forumy parlamentarileriň hyzmatdaşlygyny pugtalandyrmakda hem-de ony täze mazmun bilen baýlaşdyrmakda hereketlendiriji güýje öwrüldi. Mälim bolşy ýaly, şol döwürden başlap «Merkezi Aziýa+» görnüşinde birnäçe parlamentara duşuşyklar geçirildi. Bu forumy geçirmek başlangyjynyň Gahryman Arkadagymyza degişlidigini hem nygtan ýagşy. Hut şol forumda parlamentara hyzmatdaşlygyň täze görnüşiniň binýady goýlup, ol hyzmatdaşlygyň «Aşgabat görnüşi» diýlip atlandyryldy. Russiýa Federasiýasynyň Federal Ýygnagynyň Federasiýa Ge­ňeşiniň Başlygy Walentina Matwiýenkonyň nygtaýşy ýaly, bu formatyň ştab-kwartirasy Aşgabatda ýerleşýän sebitleýin parlamentara gurama hökmünde özüniň ähmiýetini gorap saklaýar. Munuň şeýledigini gürrü­ňi edilýän forumyň ýokary guramaçylyk derejesinde geçirilendigi-de aýdyň görkezdi. Şu ýerde şol forumyň çäginde kabul edilen Merkezi Aziýa döwletleriniň we Russiýanyň zenanlarynyň dialogynyň Jarnamasynyň ähmiýetini-de nygtamak gerek. Şol resminamada — Aşgabat Jarnamasynda zenan parlamentarileriň, şol sanda telekeçi, işewür zenanlaryň syýasy çözgütleri işläp taýýarlamaga we kabul etmäge işjeň çekilmegi göz öňünde tutulýar. Şunda zenanlaryň döwletleriň durmuş-ykdysady, medeni ulgamlaryna gatnaşmagyna goldaw berilmegi, olaryň ýüzbe-ýüz bolýan meseleleriniň has çalt we üstünlikli çözülmegi üçin meýdança emele gelýär. 

     Umuman, milli parlamentleriň dürli görnüşdäki, ýagny zenan parlamentarileriň, ýaş parlamentarileriň formatlarynda hereket edýän meýdançalarda halkara hyzmatdaşlygy ynsanperwerleşdirmek işinde taraplaryň bilelikdäki tagallalary jemlenýär. Şeýlelikde, durmuş-ykdysady mümkinçiliklerden peýdalanmaga, gatnaşyklaryň hoşniýetli bolmagyny gazanmaga, geljekki nesiller barada alada etmäge gönükdirilen täze gözýetimler hem-de şertler emele gelýär. 

     «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen Parlament forumy DÇBÖBD-niň täze Hereketler maksatnamasyny durmuşa geçirmekde parlamentleriň ornuny berkider. Şeýle bolansoň, forumda DÇBÖBD-niň 2024 — 2034-nji ýyllary öz içine alýan onýyllyk üçin Hereketler maksatnamasynyň ileri tutulýan ugurlaryna we parlamentarileriň onuň netijeli ýerine ýetirilmegini goldamakdaky, has takygy, kanun çykaryjylyk, wekilçilik we gözegçilik wezipeleri arkaly, Hereketleriň Awaza maksatnamasynyň netijeli durmuşa geçirilmegini üpjün etmekde eýeleýän ornuna üns çekildi. 

     Parlamentiň gözegçilik we hasabatlylyk tapgyrlary gürrü­ňi edilýän maksatnamanyň möhüm tapgyrlary bolup durýar. Şunda gözegçilik wezipesi syýasatlaryň ýerine ýetirilişine gözegçilik edýär, ösüşe baha berýär we maksatlara ýetmek üçin hökümetiň hasabatlylygyny öz üstüne alýar. Şeýle hem parlamentler hökümet, hususy pudak we raýat jemgyýeti bilen gyzyklanýan taraplaryň arasynda dialoglary we hyzmatdaşlygy ýola goýup bilýär. 

     Awazada geçirilen Parlament forumynyň esasy maksady DÇBÖBD-niň parlamentleriniň Hereketleriň Awaza maksatnamasynda ileri tutulýan ugurlary öz işlerine esasy wezipeleriň hatarynda (kanun çykaryjylyk, gözegçilik, býujet, wekilçilik) ornaşdyrmaklaryny, bu ugurdaky başlangyçlary goldamaklaryny hem-de onuň has gi­ňişleýin durmuşa geçirilmegi üçin ýerine ýetiriljek anyk hereketler boýunça teklipleri kesgitlemeklerini gazanmakdan ybarat boldy.

     Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy, hormatly Prezidentimiziň tagallalary esasynda, ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşde parlamentara hyzmatdaşlygyň täze gurallarynyň işlenip taýýarlanylmagyna aýratyn ähmiýet berilýär. Çünki köpugurly halkara hyzmatdaşlygyň ösüş ýoly umumadamzat bähbitlerinden ugur alyp, iş ýüzünde amal ediljek çäreleriň netijeli ugurlaryny kesgitleýär we köptaraplaýyn tagallalary dabaralandyrýar. 

 Merjen BORJAKOWA, Türkmenistanyň Mejlisiniň Durmuş syýasaty baradaky komitetiniň hünärmeni.

     Türkmen halky gadymdan bäri dost-doganlyga, hoşniýetli goňşuçylyga uly ähmiýet berip gelýär. Häzirki döwürde bu ýörelgeler döwlet derejesinde dowam etdirilip, Türkmenistanyň daşary syýasatynyň esasy ugry hökmünde goňşy döwletler bilen hoşniýetli gatnaşyklary ösdürmekde ägirt uly işler alnyp barylýar. Şol ýurtlaryň hatarynda Azerbaýjan Respublikasy we Özbegistan Respublikasy aýratyn orun eýeleýärler. Türkmen, azerbaýjan we özbek halklarynyň arasynda gadymy döwürlerden bäri dowam edip gelýän dost-doganlyk gatnaşyklary Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýar. Bu milletleriň taryhy, dini we medeni kökleri bir gözbaşdan gaýdýar. Şol taryhy umumylyk hem häzirki döwrüň döwletara gatnaşyklary üçin berk binýat bolup hyzmat edýär. 

     Mälim bolşy ýaly, 22-nji awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyndaky Kongresler merkezinde türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň, Azerbaýjan Respublikasynyň Prezidenti Ilham Aliýewiň we Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýewiň arasynda üçtaraplaýyn duşuşyk geçirildi. Bu taryhy duşuşygyň çäginde gazanylan ylalaşyklaryň, gol çekilen resminamalaryň ähmiýeti örän ýokarydyr. Türkmenistanyň, Azerbaýjan Respublikasynyň we Özbegistan Respublikasynyň ykdysady taýdan özara peýdaly hyzmatdaşlygy ösdürmekde uly mümkinçilikleri bardyr. Bu ýurtlaryň her biri ägirt uly energiýa serişdelerine, üstaşyr-ulag mümkinçiliklerine hem-de halkara bazarlara çykmagyň möhüm ýollaryna eýedir. Biziň ýurdumyz bilen Azerbaýjanyň arasynda Hazar deňziniň üsti bilen gaz geçiriji taslamalaryň meýilleşdirilmegi, şeýle hem elektrik energiýasy boýunça hyzmatdaşlyk möhüm ähmiýetli bolup durýar. Özbegistan bilen bolsa «mawy ýangyç» we beýleki energetika serişdeleri boýunça işjeň hyzmatdaşlyk alnyp barylýar. Şeýle-de üç doganlyk ýurt birleşip, halkara ähmiýetli möhüm ulag geçelgelerini döretmäge gatnaşýarlar. Beýik Ýüpek ýolunyň täzeden dikeldilmeginiň möhüm bölegi bolup durýan bu ulag geçelgeleri bütin dünýäniň ykdysadyýetiniň ösmegine dahyllydyr. Awazada gazanylan ylalaşyklar goňşy döwletleriň gatnaşyklaryny täze belent derejelere çykarmaga mümkinçilik berer. 

     Dost-doganlygyň berkidilmeginde medeniýet möhüm orun eýeleýär. Türkmen, azerbaýjan we özbek halklarynyň arasynda medeni çäreler, sungat festiwallary, ylmy maslahatlar, duşuşyklar yzygiderli geçirilýär. Şeýle hem dillerimiziň ýakynlygy, edebiýatymyzyň umumy çeşmelerden gözbaş almagy dostlugy has-da berkidýär. Mysal üçin Magtymguly Pyragynyň, Fizulynyň, Nowaýynyň döredijiligi üç ýurtda hem giňden öwrenilýär. Hazaryň türkmen kenarynda geçirilen duşuşygyň dowamynda dünýä nusgalyk Arkadag şäheri bilen Azerbaýjan Respublikasynyň Fizuly şäheriniň arasynda doganlyk gatnaşyklary ýola goýmak barada gazanylan ylalaşyk bu asylly ýörelgäniň dowamat-dowamdygynyň güwäsidir. 

     Gahryman Arkadagymyzyň, Azerbaýjan Respublikasynyň we Özbegistan Respublikasynyň Prezidentleriniň bilelikde ýokary derejedäki üçtaraplaýyn duşuşyk mynasybetli meýilleşdirilen medeni çärelere gatnaşmaklary hem bu hakykaty ýene bir ýola aýan etdi. Şol buýsançly pursatlarda Azerbaýjan Respublikasynyň Prezidentine hormatly Prezidentimiziň, Milli Liderimiziň we tutuş türkmen halkynyň adyndan Tawus atly ajaýyp ahalteke bedewiniň, Özbegistan Respublikasynyň Prezidentine bolsa köşekli arwana düýäniň sowgat berilmegi türkmen halkynyň myhmansöýerlik ýörelgesiniň has hem dabaralanýandygynyň nobatdaky ykrarnamasy boldy. 

     Goňşy döwletleriň Baştutanlaryna şeýle sowgatlaryň berilmeginiň çuňňur manysy bardyr. Çünki halkymyzda at — myrat, düýe — döwlet hasaplanylýar. Türkmen halky ir döwürlerden bäri atlara we düýelere aýratyn gadyr goýupdyr. «At — myrat» diýen pähim halkymyzyň maksada ymtylmakda çydamly, güýçli we ynamly bolmak ýörelgesiniň aňladylmasydyr. «Düýe — döwletim» diýen pähim bolsa düýäniň halkymyzyň döwletlilik düşünjesiniň bir bölegidigini görkezýär. Türkmenleriň taryhynda kerwen ýollarynyň möhüm orun eýeländigini göz öňünde tutsak, şol döwürlerde Beýik Ýüpek ýolunyň esasy ulaglarynyň düýeler bolandygyny aýtmak ýerliklidir. Türkmenler dürli harytlary uzak ýurtlara eltmekde düýeleri peýdalanypdyr. Şeýlelikde, düýe diňe bir hojalygyň baýlygy bolman, eýsem, halkara ykdysady gatnaşyklaryň hem möhüm serişdesi bolupdyr. 

     Elbetde, Türkmenistan, Azerbaýjan we Özbegistan döwletleriniň arasyndaky gatnaşyklaryň taryhy we häzirki döwrüň tejribesi bir hakykaty görkezýär: bu hyzmatdaşlygyň düýp manysy diňe syýasatda ýa-da ykdysadyýetde däl, eýsem, doganlykda, agzybirlikde we umumy milli gymmatlyklarda jemlenýär. Şonuň üçin bu gatnaşyklary diňe döwletara hyzmatdaşlyk däl-de, üç halkyň ýürekden ýürege barýan dostluk köprüsi diýip häsiýetlendirmek ýerlikli bolar.

 Baýrammyrat Ha­jy­mäm­me­dow, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, Mejlisiň Durmuş syýasaty baradaky komitetiniň agzasy.

     Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda toýlarymyz toýa ulaşýar. Hemişelik Bitaraplygymyzyň 30 ýyllyk toýy toýlanylýan bu ýylda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 34 ýyllygy hem uly dabaralara beslenip baýram ediler. 

     Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzda ekologiýa abadançylygyny gazanmakda yzygiderli işler amala aşyryldy. Şeýlelikde, şu döwrüň içinde Türkmenistan ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek bilen bagly meselelere jogapkärli çemeleşýändigini görkezip geldi. 

     Türkmenistan Birleşen Milletler Guramasy we beýleki abraýly halkara guramalary bilen ekologiýa abadançylygy ugrunda hyzmatdaşlygy alyp barýar. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyz BMG­niň Ösüş maksatnamasy, Daşky gurşaw boýunça maksatnamasy, Azyk we oba hojalyk guramasy ýaly ýöriteleşdirilen edaralary, şeýle hem Ählumumy ekologiýa gaznasy, Araly halas etmegiň halkara gaznasy, Merkezi Aziýanyň sebitleýin ekologiýa merkezi, Germaniýanyň Halkara hyzmatdaşlyk boýunça jemgyýeti bilen netijeli hyzmatdaşlyk edýär. Şeýle hem Türkmenistan ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek babatda başlangyçlary öňe sürýär. 

     Garaşsyzlyk ýyllarynda döwletimiz ekologiýa syýasatyny durmuşa geçirmek boýunça anyk çäreleri görmek bilen, bu ugurdaky işleri kadalaşdyrýan ygtybarly hukuk binýadyny döretmekde hem giň möçberli işleri amala aşyrdy. Türkmenistanyň Konstitusiýasynda tebigy serişdeleriň rejeli peýdalanylmagyna, daşky gurşawyň goralmagyna döwlet gözegçiligini amala aşyrmak hakynda düzgünler berkidilendir.  «Ýaşyl» ykdysadyýet ýörelgelerinden ugur alnyp, senagat toplumlaryny tehniki taýdan döwrebap enjamlaşdyrmak babatda zerur işler alnyp barylýar. Durmuşa geçirilýän toplumlaýyn işleriň ählisi  hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda tebigaty goramak babatdaky döwlet syýasatynyň, milli, sebit we halkara derejede amala aşyrylýan hem­de häzirki döwrüň möhüm meselelerini çözmäge, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde halkara bileleşigiň tagallalaryny birleşdirmäge gönükdirilen giň gerimli ekologiýa maksatnamalarynyň we taslamalaryň esasy ugurlary bolup durýar.

     Daşky gurşawy goramaga innowasion çemeleşmeleriň anyk mysaly hökmünde ekologik artykmaçlyklara eýe Arkadag şäherini görkezmek bolar.  Arkadag şäherinde seýilgäh toplumlary, şeýle hem şäheriň daş­töwereginde tokaý zolaklary döredildi. Tokaý zolaklarynyň döredilmegi amatly howa gurşawynyň emele gelmeginde, ekologiýa ýagdaýyň degişli derejede saklanmagynda aýratyn ähmiýetlidir.

     Ýaşamak üçin amatly şäherleriň biri bolan Aşgabat şäheri hem ýurdumyzda ekologiýa degişli maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň mysalydyr. Ak mermerli paýtagtymyzy bezeýän ýaşyl seýilgäh zolaklary şäheriň gözelliginiň we binagärlik sazlaşygynyň üstüni ýetirmek bilen, amatly howa gurşawyny döredýär. 

     BMG­niň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatynyň Hazaryň türkmen kenaryndaky «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilmegi möhüm waka bolmak bilen, ýurdumyzda ekologiýa howpsuzlygyny gazanmakda alnyp barylýan giň gerimli işleri­de dabaralandyrdy.

     Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň baýramyny mynasyp zähmet sowgatlary bilen garşylamagy maksat edinýän halkymyzy tutumly işlere ruhlandyrýan Gahryman  Arkadagymyzyň we Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun! 

Allaýar OMAROW, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, Mejlisiň Daşky gurşawy goramak, tebigatdan  peýdalanmak we agrosenagat toplumy  baradaky komitetiniň agzasy.