Diýarymyzyň hemişelik Bitaraplygynyň 30 ýyllyktoýunyň bellenýän ýylynda halkymyzyň göwün «guşuny» ganatlandyrýan täze hoş habaryň ýene biri BMG­niň Baş Assambleýasyndangelip gowuşdy. Halkymyzyň Milli Lideri, Milletiň atasyGahryman Arkadagymyzyň parahatsöýüjiliklibaşlangyçlarynyň Arkadagly Gahryman Serdarymyz tarapyndan mynasyp dowametdirilýändöwründe 2025­nji ýylyň 21­nji martynda Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Nýu­Ýork şäherinde ýerleşýän Birleşen Milletler guramasynyň Baş Assambleýasynyň  79­njy sessiýasynyň 61­nji plenar mejlisinde ýurdumyzyň başlangyjy bilen «Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy» atlyKararnamanyň hem­de şu ýylyň 11­nji aprelinde  ABŞ­nyň Nýu­Ýork şäherinde BMG­niň Baş Assambleýasynyň 79­njy sessiýasynyň 63­nji plenarmejlisinde BMG­niň deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahatyny geçirmegiň tertibine goşmaça maglumat» atly Kararnamanyň hem biragyzdan kabul edilmegi ýalytaryhy ähmiýetli wakalara şaýat bolmakdiýseň uly bagthem mertebedir. Taryhy üstünlik, ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplygynyň 3­njigezek ykraredilmegi parahatWatanymyzyň dünýädäki abraýynyň barha ýokarlanýandygynyň aýdyň güwäsidir. Nobatdaky üstünlik 2025­nji «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak» ýylyny has­da dabaralandyrdy. 

     Türkmenistanyň bitaraplygy gelip çykyşy boýunça — ykrar edilen, görnüşi boýunça — hemişelik, manysy boýunça — oňyn Bitaraplykdyr. Watanymyzyň Bitaraplyk hukuk derejesi BMG­niň Baş Assambleýasy tarapyndan 1995­nji ýylyň 12­nji dekabrynda, soňra 2015­nji ýylyň 3­nji iýunynda, täze hoş habar bilen 2025­nji ýylyň 21­nji martynda ykrar edildi. Türkmenistan dünýäde 3 gezek ykrar edilen ýeke­täk Bitarap döwletdir.

     Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan yglan edilen ýörelgelere eýermek bilen, Türkmenistan öz ösüşiniň täze tapgyrynda — Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe «açyk gapylar» syýasatyny giňden alyp barýar. Bu syýasaty yzygiderli durmuşa geçirmek üçin bolsa zerur hukuk binýady döredilendir. 

     Ýurdumyzyň halkara hukugynyň berjaý edilmeginde Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasyndan gelip çykýan borçnamalara ygrarly bolmakda, halkara gatnaşyklaryň kadalarynyň we ýörelgeleriniň hemmelere bähbitli ýola goýulmagyny gazanmakda ygtybarly hyzmatdaş derejesine eýedigi hemmelere mälimdir. 

     Türkmenistan oýlanyşykly we anyk kesgitlenen teklipleri yzygiderli öňe sürýär, şol teklipler bolsa dünýä jemgyýetçiligi tarapyndan goldanylýar. Bitarap Watanymyzyň daşary syýasat ýörelgesiniň 2022 — 2028­nji ýyllar üçin Konsepsiýasysebit wedünýä derejesinde parahatçylygy, howpsuzlygy üpjün etmek, ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýyny iş ýüzünde mundanbeýläk­de peýdalanmak, syýasy­diplomatik, söwda­ykdysady, medeni­ynsanperwer ulgamlarda, energetika we ulag­aragatnaşyk toplumlarynda, ekologiýaulgamynda netijeli ikitaraplaýyn hem­de köptaraplaýyngatnaşyklary ösdürmek ýaly möhüm wezipeleri çözmäge 

gönükdirilendir. 

    Türkmen halkynyň taryhy­ruhy tejribesinde gapma­garşylyklaryň döremeginiň, ýaýramagynyň öňüni alyş serişdesi hökmünde bitaraplyk we öňüni alyş diplomatiýasynyň ýörelgeleriniň çuň kökleriniň bardygyny bellemek gerek. Häzirki ýaşaýan döwrümiz üçünji müňýyllygyň başy, adamzadyň öz taryhynda geljege gönükdirilen aýgytlaýjy pursady başdan geçirýän döwürleriniň biri. Güýje daýanmak usuly gadymybolsa­da, onuň öňüni almaga gönükdirilen gurallar hem öz köklerini hasgadymyýetden alyp gaýdýar. Bitaraplyk bolsaurşuň öňüni almagagönükdirilen şeýle serişdeleriň iň möhümleriniň biridir.

    Her ýylyň 12­nji dekabrynyň BMG tarapyndan Halkara Bitaraplyk güni hökmünde yglan edilip, onuň tutuş dünýäde baýram edilmegi, Türkmenistanyň başlangyjy boýunça 2020­nji ýylyň sentýabrynda Milletler Bileleşiginiň meýdançasynda Parahatçylygyň, howpsuzlygyň we ösüşiň bähbidine Bitaraplygyň dostlary toparynyň döredilip, oňa goşulýan döwletleriň sanynyň ýylsaýyn artmagy ýurdumyzyň halkara başlangyçlaryny tutuş dünýä jemgyýetçiliginiň giňden goldaýandygynyň nyşanydyr. 

Serdar DURDYÝEW,

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, Ýerli wekilçilikli 

häkimiýet we öz-özüňi dolandyryş edaralary bilen 

işlemek baradaky komitetiniň agzasy

     Şu aýyň başyndan bäri doganlyk Özbegistanda geçirilen sebit we dünýä ähmiýetli syýasy-diplomatik çärelere uly gyzyklanma bilen syn etdik. «Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi» formatynda guralan ilkinji sammite, Samarkant klimat forumyna hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow gatnaşyp, ýurdumyzyň ileri tutýan garaýyşlaryny mälim etdi. 5-7-nji aprelde bolsa Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygynyň ýolbaşçylygyndaky türkmen wekiliýeti Daşkent şäherinde geçirilen Parlamentara Birleşigiň 150-nji ýubileý assambleýasyna gatnaşmak üçin dostlukly ýurtda saparda boldy. Şunda parlament ugurly dünýäde iň iri düzümiň mejlisiniň tutuş Merkezi Aziýa sebitinde ilkinji gezek guralandygy guwandyryjy ýagdaýdyr. Munuň özi Aziýanyň ýüreginde ýerleşýän sebitimiziň geçmişde siwilizasiýalaryň sallançagy bolşy ýaly, häzirki günde-de halkara hyzmatdaşlyk hem dialog üçin açykdygyny nobatdaky gezek äşgär edýär.

     Dünýäde döwlet we jemgyýetçilik durmuşynyň islendik ugruna degişli ýöriteleşdirilen guramalar hereket edýär. 1889-njy ýylda döredilip, ştab-kwartirasy Ženewada ýerleşýän Parlamentara Birleşik bolsa parlament ugurly iň iri halkara düzümdir. Onuň işi halklaryň arasynda parahatçylygy we hyzmatdaşlygy ösdürmäge, wekilçilikli edaralaryň ornuny pugtalandyrmaga gönükdirilen. Häzirki wagtda 181 ýurduň milli parlamentleri birleşigiň agzasy bolup durýar. Indi 136 ýyldan bäri üstünlikli hereket edip gelýän Parlamentara Birleşik halkara syýasy giňişlikde uly abraýa eýe bolup, tutuş Ýer ýüzi boýunça kanun çykaryjy edaralary demokratiýanyň ýolunda bir ýere birleşdirýär we olary umumy maksada ugrukdyrýar. Onuň 5 - 9-njy aprelde Daşkentde geçirilen 150-nji ýubileý assambleýasyna-da 2 müňden gowrak wekil gatnaşdy. «Durmuş ösüşiniň we adalatlylygyň bähbidine parlament hereketi» mowzugynda guralan forumyň çäginde durmuş ulgamyny ösdürmekde, adalatly jemgyýeti kemala getirmekde parlamentleriň ornuny giňeltmäge gönükdirilen çärelerdir çekişmeleriň 90-a golaýy geçirildi. 

     Mejlisiň Başlygy Dünýägözel Gulmanowa hem abraýly forumyň «Tashkent City» halkara işewürlik merkezinde geçirilen açylyş dabarasynda çykyş edip, ýurdumyzyň parahatçylygy we ynanyşmagy berkitmäge gönükdirilen halkara başlangyçlarynyň, şeýle-de Diýarymyzda durmuş taýdan ösüşi üpjün etmek babatda amala aşyrylýan syýasatyň ähmiýetine ünsi çekdi. Şunda, hususan-da, Türkmenistanyň bütin adamzadyň bähbidine durnukly ösüş üçin köptaraplaýyn parlament gatnaşyklaryny pugtalandyrmakda Parlamentara Birleşigiň alyp barýan işine ýokary baha berýändigi tassyklanyldy. Saparyň çäklerinde Merkezi Aziýa döwletleriniň parlament ýolbaşçylary Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew tarapyndan kabul edildi. Şeýle-de türkmen wekiliýetiniň Parlamentara Birleşigiň ýolbaşçysy Tulia Akson, Baş sekretary Martin Çungong, Özbegistan Respublikasynyň Oliý Majlisiniň Senatynyň Başlygy Tanzila Narbaýewa, Oliý Majlisiň Kanun çykaryjy palatasynyň Başlygy Nuriddin Ismoilow, Russiýa Federasiýasynyň Federal Ýygnagynyň Federasiýa Geňeşiniň Başlygy Walentina Matwiýenko, Belarus Respublikasynyň Milli Ýygnagynyň Respublika Geňeşiniň Başlygy Natalýa Koçanowa bilen duşuşyklary bolup, olaryň dowamynda parlamentara gatnaşyklaryň möhüm meseleleri we öňde boljak çäreler barada pikir alşyldy. 

     Ýurdumyzyň wekiliýetiniň düzüminde Parlamentara Birleşigiň Daşkent assambleýasynyň çärelerine gatnaşan deputatlar olaryň ähmiýeti barada, ine, şeýle gürrüň berdiler: 

Maksat KULYÝEW,

Türkmenistanyň Mejlisiniň Halkara we parlamentara aragatnaşyklar baradaky komitetiniň başlygy:

— 1889-njy ýylda döredilen Parlamentara Birleşik parlamentara diplomatiýa boýunça iň iri halkara düzüm bolup, onuň meýdançasynda milli parlamentleriň deputatlary ählumumy gün tertibiniň möhüm meseleleri babatda özara pikir alşyp, maksadalaýyk çözgütleri kabul edýärler. Birleşigiň Daşkentde geçirilen 150-nji assambleýasyna we onuň çäklerinde guralan beýleki çärelere Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygynyň ýolbaşçylygyndaky türkmen wekiliýeti hem işjeň gatnaşdy. Merkezi Aziýa döwletleriniň parlamentleriniň agzalarynyň gatnaşmagynda adam hukuklaryny goramak meselesine bagyşlanyp guralan «tegelek stol» maslahaty-da netijeli häsiýete eýe boldy. Onuň dowamynda BMG-niň Çaganyň hukuklary hakynda Konwensiýasyny durmuşa geçirmekde kanun çykaryjy edaralaryň ähmiýeti we orny bilen bagly meselä aýratyn üns berildi. Maslahata gatnaşyjylary Türkmenistanda adam hukuklaryny goramak babatda alnyp barylýan işler bilen tanyşdyrmak bolsa meniň paýyma düşdi. 

     Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň Konstitusiýasy adamyň we raýatyň hukuklarynyň, azatlyklarynyň goralmagynyň döwletimiz tarapyndan kepillendirilýändigini doly tassyklaýar. Onda berkidilen demokratik ýörelgeler adamyň, raýatyň durmuş hem-de ykdysady kepillikleriniň, syýasy hukuklarynyň üpjün edilmegine, erkin ýaşamagy üçin şertleriň döredilmegine gönükdirilendir. Esasy Kanunymyzda adamyň we raýatyň hukuklarynyňdyr azatlyklarynyň deňligi, milletine, teniniň reňkine, jynsyna, gelip çykyşyna, emläk, wezipe ýagdaýyna, ýaşaýan ýerine, diline, dine garaýşyna, syýasy ynam-ygtykadyna ýa-da gaýry ýagdaýlaryna garamazdan, olaryň kanunyň, kazyýetiň öňündäki deňligi, erkekleriň we aýallaryň deňhukuklylygy kepillendirilýär. Bu ýörelgeler öz gözbaşyny Adam hukuklarynyň ählumumy Jarnamasyndan alyp gaýdýar. Konstitusiýamyzyň 1-nji maddasynda Türkmenistanyň demokratik, hukuk we dünýewi döwletdigi kesgitlenendir. Munuň özi döwletiň adamyň we raýatyň hukuklarynyň, azatlyklarynyň goragyny üpjün edýändiginiň konstitusion kepili bolup durýar. Adamy goramak, goldamak, oňa hyzmat etmek döwlet häkimiýet edaralarynyň baş wezipeleridir. Esasy Kanunymyzda adam hukuklarydyr azatlyklary bilen bagly berkidilen kadalar beýleki kanunçylyk namalarynda-da öz beýanyny tapýar. 

     Türkmenistan BMG-niň «Çagalar üçin amatly dünýä» resminamasynyň maksatlaryny we ýörelgelerini hem goldaýar. Häzirki wagtda «Türkmenistanda çagalaryň hukuklaryny durmuşa geçirmek boýunça 2023 — 2028-nji ýyllar üçin Hereketleriň milli meýilnamasy» durmuşa geçirilýär. Şunda 2021-nji ýylda Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen döredilen Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň alyp barýan işleri-de aýratyn nygtalmaga mynasypdyr. Şu ýyl esaslandyrylmagynyň 4 ýyllygy giňden bellenilen bu gazna ýurdumyzda howandarlyga we kömege mätäç çagalaryň saglygyny dikeltmäge ýardam bermek babatda uly işleri amala aşyrdy. Umuman, Diýarymyzda adamyň hukuklaryny goramak bilen bagly alnyp barylýan işler toplumlaýyn häsiýete eýe bolup, ýokarda sanalanlar şolardan käbir mysallardyr. Daşkentde geçirilen «tegelek stol» maslahaty hem ýurdumyzyň bu ugurda toplan tejribeleri bilen ýakyndan tanyşdyrmaga amatly mümkinçilik boldy. Pursatdan peýdalanyp, doganlyk ýurtda parlament diplomatiýasy boýunça guralan dünýä derejeli foruma gatnaşmaga döredilen ähli zerur şertler üçin hormatly Prezidentimize we 

Gahryman Arkadagymyza tüýs ýürekden sagbolsun aýdýarys. 

Baýramgözel MYRADOWA,

Türkmenistanyň MejlisiniňYlym,bilim,

Medeniýet we ýaşlar syýasaty baradaky komitetiniň başlygy:

   — Özbegistanyň paýtagtynda geçirilen Parlamentara Birleşigiň 150-nji ýubileý assambleýasy aýry-aýry ugurlara bagyşlanan duşuşyklardyr maslahatlary, «tegelek stol» maslahatlaryny hem öz içine alyp, baý mazmunly maksatnamasy bilen tapawutlandy. Maňa-da türkmen wekiliýetiniň agzasy hökmünde assambleýanyň çäginde guralan zenan parlamentarileriň forumyna gatnaşyp, ýurdumyzda zenanlaryň hukuklaryny goramak, gender deňligini üpjün etmek boýunça alnyp barylýan işler barada çykyş etmek miýesser etdi. Mälim bolşy ýaly, Parlamentara Birleşigiň assambleýasynda gender deňligi meselesine aýratyn üns berilýär. Çünki dünýädäki ýagdaýlar köp babatda zenanlaryň hukuklary bilen hem gönüden-göni baglanyşyklydyr. Şoňa görä, soňky ýyllarda döwletleriň durmuş syýasatynda bu mesele möhüm 

orny eýeleýär. Indi 40 ýyldan bäri Parlamentara Birleşigiň düzüminde üstünlikli hereket edip gelýän zenan parlamentarileriň şu gezekki forumyna 120 ýurtdan wekiliýetleriň gatnaşmagy-da onuň ählumumy derejedäki ähmiýetine aýdyň şaýatlyk edýär. 

     Dürli mowzuklara bagyşlanan maslahatlardyr forumlar oňa gatnaşýan ýurtlaryň toplan tejribeleri we gazananlary bilen ýakyndan tanşyp, olara syn bermek, täze gözýetimleri kesgitlemek üçin örän amatly mümkinçilikdir. Daşkentde geçirilen forumda-da jemgyýetiň durmuşyna zenanlaryň deňhukukly gatnaşdyrylmagynyň islendik ýurduň ykdysady ösüşiniň we öndürijiliginiň ýokarlandyrylmagyna oňyn täsirini ýetirýändigi bellenildi. Garaşsyz Türkmenistanda hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda zenanlar hakynda edilýän aladalar hem jemgyýetiň sagdynlygynyň, adamkärçiliginiň, ýokary ahlaklylygynyň özboluşly nyşanydyr. Şunda maşgalanyň sütüni hasaplanýan gelin-gyzlarymyzyň sarpasyny belent tutmagyň halkymyzyň gadymy döwürlerden gözbaş alyp gaýdýan milli ýörelgesidigini aýratyn nygtamak gerek. Bu günki gün türkmen zenanlaryna mynasyp durmuş we döredijilikli zähmet çekmek üçin ähli şertler döredilýär, gender deňligi kanun arkaly üpjün edilýär. Olaryň hukuklaryny, bähbitlerini, maşgalany goldamak, eneligi, çagalygy goramak babatda hem maksatnamalaýyn işler alnyp barylýar. Döwlet we jemgyýetçilik durmuşynyň dürli ugurlarynda gender deňligini üpjün etmek üçin strategik maksatlary kesgitleýän «Türkmenistanda gender deňligi boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Hereketleriň milli meýilnamasy» üstünlikli durmuşa geçirilýär. 

     Ýurdumyzyň 2022 — 2024-nji ýyllarda BMG-niň Gender deňligi hem-de zenanlaryň hukuklaryny we mümkinçiliklerini giňeltmek meseleleri boýunça düzüminiň (BMG — Zenanlar) Ýerine ýetiriji geňeşiniň agzalygyna saýlanylmagy bu ugurdaky syýasatyň netijeli häsiýete eýedigini, milli derejedäki tagallalaryň dünýä jemgyýetçiliginde giňden ykrar edilýändigini aýdyň görkezýär. Türkmenistan BMG-niň zenanlar babatda kemsitmeleriň ähli görnüşlerini aradan aýyrmak baradaky konwensiýalarynyň birnäçesine goşuldy. Olarda ileri tutulýan ugurlar Esasy Kanunymyzyň kadalary bilen hem sazlaşykly utgaşýar. 

      В рамках межпарламентского сотрудничества делегация туркменских парламентариев во главе с Председателем Меджлиса Дуньягозель Гулмановой приняла участие в заседании 150-й юбилейной Ассамблеи Межпарламентского союза. Форум проходил в Ташкенте, Республика Узбекистан. Центральная тема заседания была посвящена парламентскому движению за социальное развитие и справедливость.

     Межпарламентский союз (МПС) – это авторитетное объединение, включающее в себя парламенты 181 страны мира, а также 15 ассоциированных членов. Межпарламентский союз занимает прочное место на мировой политической арене и активно работает на таких важных направлениях, как развитие парламентской дипломатии, укрепление демократических институтов, защита прав человека, реализация Целей устойчивого развития. Организация оказывает содействие в разработке общих стратегий для парламентов по преодолению современных вызовов путём взаимной интеграции передового опыта и практики национальных законодательных органов. Высший орган МПС – Ассамблея проводит заседания в странах с положительным опытом парламентаризма и устойчивого развития с тем, чтобы обсудить актуальные вопросы международной повестки и расширить участие парламентариев в их решении. Обмен мнениями в рамках Ассамблеи служит разработке новых практических предложений и рекомендаций, способствующих укреплению межпарламентского сотрудничества.

     150-я юбилейная Ассамблея Межпарламентского союза знаменательна не только своей исторической датой, но и тем, что она впервые проводится в Центральноазиатском регионе. Президентом 150-й юбилейной Ассамблеи МПС была избрана Танзила Нарбаева, председатель Сената Олий Мажлиса Республики Узбекистан. В Ассамблее, проводимой на тему «Парламентское движение за социальное развитие и справедливость», приняли участие представители 190 стран, а также 15 ассоциированных членов и более  25 руководителей международных и межпарламентских организаций. В рамках Ассамблеи было организовано почти 90 различных мероприятий и дебатов, направленных на расширение участия и повышение активности парламентов в достижении социального прогресса, построении справедливого общества. 

     В фокусе обсуждения были вопросы активного участия парламентов как ключевого политического института в восстановлении социального равновесия, обеспечении стабильности и справедливости в мировом масштабе. Парламентарии обменялись мнениями и опытом работы по реализации Повестки дня до 2030 года в области устойчивого развития и укреплению сотрудничества между парламентами для достижения ЦУР. Особое внимание было уделено вопросам взаимодействия в сфере прав человека, гендерного равенства, расширения прав молодёжи и борьбы с изменением климата. Суть и содержание обсуждения было направлено на укрепление отношений между обществом и государством в развитии социальной сферы, что является важным условием обеспечения устойчивого развития стран. 

     На церемонии открытия выступили президент Межпарламентского союза Тулия Эксон, Генеральный секретарь Межпарламентского союза Мартин Чунгонг и Председатели парламентов разных стран. 

     С большим вниманием участники заслушали выступление Председателя Меджлиса Туркменистана Дуньягозель Гулмановой, которая рассказала о проводимой в нашей стране работе по обеспечению справедливого социального развития. В частности, нацеленной на повышение благосостояния населения, охрану здоровья людей, создание новых рабочих мест, обеспечение гендерного равенства, цифровизацию экономики и внедрение инноваций, охрану окружающей среды и смягчение последствий изменения климата. Также она подчеркнула важность позитивных международных инициатив Туркменистана по укреплению мира и доверия, что служит важным условием для устойчивого развития страны и международного сотрудничества. 

     Говоря о роли Ассамблеи Межпарламентского союза, было отмечено, что МПС служит эффективной площадкой для обсуждения важных вопросов современности – общественного развития и парламентского движения за справедливость, а также межпарламентских связей, позволяет знакомиться с достижениями стран мира в различных сферах, обмениваться передовым опытом в законотворческой работе. В этой связи было подчёркнуто, что Туркменистан придаёт большое значение работе Межпарламентского союза по дальнейшему укреплению многосторонних межпарламентских связей на благо устойчивого развития мира и человечества, как это предусмотрено в Целях устойчивого развития, провозглашённых Организацией Объединённых Наций. Председатель Меджлиса Туркменистана пригласила представителей МПС принять участие в международных мероприятиях, в том числе парламентских, которые пройдут в Туркменистане в честь 30-летия статуса постоянного нейтралитета и Международного года мира и доверия.

     Делегация Туркменистана также приняла участие в форуме женщин -парламентариев, организованном в рамках 150-й юбилейной сессии Межпарламентского союза. Выступление представителя нашей страны было посвящено деятельности в области защиты прав и свобод человека, обеспечения гендерного равенства, повышения активности молодёжи и её поддержки. Также были отмечены результаты реализации Национального плана действий по обеспечению гендерного равенства в Туркменистане на 2021–2025 годы в сотрудничестве с Организацией Объединённых Наций и другими авторитетными международными структурами.

      Как было сказано, в нашей стране успешно реализуется государственная политика по обеспечению равноправия и созданию равных возможностей для женщин и мужчин, повышению роли женщин в общественно-политической жизни. Присоединившись ко всем основополагающим международным конвенциям и документам в области прав женщин, Туркменистан принял законодательные акты по гендерному равенству и успешно реализует Национальный план действий по гендерному равенству в Туркменистане на 

2021–2025 годы. Туркменистан был избран членом Исполнительного совета Структуры ООН по вопросам гендерного равенства и расширения прав и возможностей женщин («ООН–женщины») на 2022–2024 годы. 

     Кроме того, подчёркивалось, что Туркменистан придаёт особое внимание вопросу создания механизма Диалога женщин на постоянной основе по реализации глобальной Повестки дня «Женщины, мир и безопасность» с участием комиссии ООН по миростроительству, Структуры «ООН–женщины» и других международных, региональных организаций. При поддержке ООН в 2020 году был создан Диалог женщин стран Центральной Азии. В 2022 году Туркменистан председательствовал в этом формате. Форумы Диалога женщин имеют особое значение для повышения уровня расширения прав и возможностей женщин, участия их в политической, социально-экономической, культурно-гуманитарной жизни. Этот формат также способствует продвижению позитивного регионального сотрудничества по всем направлениям, достижению Целей устойчивого развития.

     В Ташкенте Председатель Меджлиса Туркменистана также провела ряд двусторонних встреч, в том числе с Президентом Межпарламентского союза, Генеральным секретарём Межпарламентского союза и спикерами национальных парламентов Республики Узбекистан, Республики Беларусь и Российской Федерации. В ходе встреч была подчёркнута значимость принятия Резолюций Генеральной Ассамблеи Организации Объединённых Наций по инициативе Туркменистана «2025 год – Международный год мира и доверия» и «Постоянный нейтралитет Туркменистана». 

     Проведённая в Ташкенте 150-я юбилейная Ассамблея Межпарламентского союза, несомненно, станет памятным событием в истории МПС и мирового парламентаризма, а инициативы, выдвинутые в рамках Ассамблеи, и принятые документы окажут положительное влияние на законодательные реформы государств-членов Межпарламентского союза.

Байрамгозель Мырадова, 

депутат Меджлиса Туркменистана, 

председатель Комитета Меджлиса 

по науке, образованию, 

культуре и молодёжной политике.

     Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň möhüm wakalarynyň biri hem Türkmenistanyň halkara abraýyny has-da belende galdyrmak, ýurdumyzda durmuş-ykdysady ugurlarda gazanylýan üstünlikleri dünýä ýaýmak, daşary ýurtlar bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmek maksady bilen «EKSPO — 2025» Bütindünýä sergisinde türkmen gününiň açylmagydyr. 

     2025-nji ýylyň 13-nji oktýabryna çenli dowam etjek giň gerimli Bütindünýä sergisiniň çäklerinde köp sanly milli günler guralar. Öz ýaşaýşymyz üçin geljegiň jemgyýetini şekillendirmek temasy bilen Ýaponiýanyň Osaka şäherinde açylýan «EKSPO — 2025» Ýer ýüzünde 8 milliard adamyň ykbalyna täsir edýän özboluşly meýdança bolup çykyş edýär. 

     Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda, Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligine Ýaponiýanyň Osaka şäherinde 2025-nji ýylyň aprel aýynda geçiriljek «EKSPO — 2025» Bütindünýä sergisine gatnaşmak üçin Türkmenistanyň milli pawilýonynyň taslamasyny düzmek we onuň ýanaşyk ýerlerini abadanlaşdyryp, ulanmaga doly taýýar edip gurmak hem-de beýleki degişli işleri ýerine ýetirmek barada «Belli» hojalyk jemgyýeti bilen şertnama baglaşmaga ygtyýar berlipdi. Ýaponiýanyň Osaka şäherinde geçiriljek «EKSPO — 2025» Bütindünýä sergisiniň guramaçylyk komiteti tarapyndan hödürlenen Türkmenistanyň pawilýony «Gowy geljege ylham bermek» atly şygar bilen açylar. 

     Türkmenistanyň pawilýonynyň daşky dizaýnynda milli bezegler, ýagtylyk panelleri we Beýik Ýüpek ýoluna degişli şekiller ulanylyp, ol eko görnüşde gurnaldy. Bu ýerde myhmanlar Türkmenistanyň medeniýeti, taryhy we durnukly ykdysady ösüşi bilen tanşyp bilerler. Türkmenistanyň milli gününiň 2025-nji ýylyň 14-nji aprelinde, ýagny serginiň açylyşyndan bir gün soň geçirilmegi döwletimiziň pawilýonynyň uly gyzyklanma eýe boljakdygyny  alamatlandyrýar. 

     Söwda-ykdysady ugurlarda halkara hyzmatdaşlygynda medeni-ynsanperwer ugurlara bagyşlanan halkara we Bütindünýä sergileri yzygiderli häsiýete eýe bolýar. Türkmenistan 2027-nji ýylyň 15-nji maýy — 15-nji awgusty aralygynda Serbiýa Respublikasynyň Belgrad şäherinde geçiriljek «EKSPO — 2027» Bütindünýä ýöriteleşdirilen sergisine hem gatnaşar. Hormatly Prezidentimiz «Oýun adamzat üçin: sport we saz hemmeler üçin» diýen şygar astynda geçiriljek sergä ýurdumyzyň gatnaşmagy baradaky teklibi makullady. 

     Şeýle meýilnamalaýyn we maksatnamalaýyn işler Prezident Maksatnamasynyň çäklerinde ýurdumyzda alnyp barylýan işleriň netijelerini, öndürilýän harytlaryň we hyzmatlaryň dünýä bazarlaryna çykarylmagyna, üstünlikleri bilen dünýä jemgyýetçiligini tanyşdyrmaga ajaýyp mümkinçilikleri hödürleýän giň gerimli halkara çäre bolup durýar. Bu abraýly çärede her bir döwlet özüniň tehnologiýa babatda täze işläp taýýarlamalary, ylmy gazananlary, medeni mirasy we innowasion binagärlik çözgütleri bilen tanyşdyrýar. Ýurdumyzyň ýeten sepgitlerini dünýä ýaýmaga giň mümkinçilikleri döredýän Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň, türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, il-ýurt bähbitli döwletli tutumlary rowaç bolsun! 

Kerimguly GELDIÝEW,

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty

     Şöhratly taryhymyzdan şaýat bolşumyz ýaly, nesilleriň we döwürleriň arasy milli medeniýet bilen baglanyşdyrylýar. Şonsuz halkyň ata-babalaryndan galan ruhy mirasynyň eýeçiligine bolan özygtyýarlyklary hakynda söz açmak mümkin däl. Medeniýetiň akymynda halkyň gymmatlyklar ulgamy kemala gelýär, gadymy geçmişi bilen arabaglanyşygy amala aşyrylýar we geljekki ösüşleriniň binýady tutulýar. Bu aýdylanlar köpöwüşginli milli mirasymyzy gorap saklamagyň, olaryň nesil terbiýesinde milli ýörelgeler bilen ýugrulmagynyň meselelerini jemgyýetiň sazlaşykly ösüşiniň wajyp şertleriniň biri hökmünde ileri tutmaga doly esas berýär.

     Gahryman Arkadagymyz we Arkadagly Gahryman Serdarymyz ýaşlaryň millilik ruhunda terbiýelenmegi bilen bagly meseläni hemişe üns merkezinde saklap, jemgyýetiň ertirki ösüşiniň adam maýasyny emele getirýän ýaş nesiller barada hossarlyk alada edýärler, toplumlaýyn işlere badalga berýärler. 

     Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly ýolbaşçylygy bilen ýaş nesliň bagtyýar geljegi hakynda edilýän aladalar ildeşlerimiziň her birini buýsandyrýar, begendirýär. Sebäbi ýaş nesle asylly terbiýe bermek, adamkärçiligiň belent nusgalaryny öwretmek geljegimiziň binýadynyň berk, durmuşymyzyň bagtyýar bolmagyny kepillendirýär. Ýaş nesliň ilkinji terbiýesi maşgaladan başlanýar. Şundan ugur alyp, gadymy döwürlerden bäri nesil-neberesini milli ruhda terbiýelemek her bir maşgala eýesiniň esasy borjy bolup durýar. Millilik düşünjesi halkymyzyň ganyna ornaşyp, asyrlaryň dowamynda nesilden-nesle geçip, dowam edip gelipdir. Türkmen halkynyň milliligi onuň dilinde, edim-gylymynda, däp-dessurynda hem-de nesil terbiýesinde jemlenýär. Türkmen halkynyň öz ar-namysy, aýal-gyzlaryna goýýan hormat-sylagy, nesillerini milli ruhda terbiýeleýşi bilen tapawutlanýandygyny daşary ýurtly taryhçylar hem belläp geçipdirler. 

     Halkymyzda: «Adamdan galýan iň gowy miras edepli, terbiýeli perzent» diýilýär. Il güne ýaraýan, edepli-ekramly bolup ýetişen perzent seniň ömrüňi uzaldýar, ýaşyňa ýaş goşýar. Ata-enä hormat goýmak, perzentleriň maşgaladaky edebi, olaryň terbiýeli, il-güne haýyrly bolup ýetişmekleri bilen bagly gadymy ýörelgelerimiz barada Gahryman Arkadagymyzyň «Älem içre at gezer», «Döwlet guşy», «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» atly gyzyldan gymmatly kitaplarynda giňişleýin bellenilip geçilýär. 

     Gahryman Arkadagymyzyň «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» eseriniň mazmunyndan enäniň mähriniň we söýgüsiniň gudratlydygy barada ýiti paýhasa ýugrulan pikirler, duýgular eriş-argaç bolup geçýär. Gahryman Arkadagymyzyň mähriban käbesiniň görüm-göreldesi, el hünärlerine, biş-düş işlerine juda çeperdigi baradaky ýatlamalary okyjylarda uly tolgunma döretmek bilen, özlerinde türkmen zenanlaryna 

mahsus häsiýetleri terbiýelemeklige ruhlandyrýar. 

Bossan AKYÝEWA, 

Türkmenabat şäher kitaphanasynyň bölüm müdiri, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

     В Брюсселе в Европейском парламенте 26 марта состоялось специальное мероприятие на тему «Роль нейтралитета в укреплении мира и доверия», организованное Меджлисом Туркменистана, Посольством Туркменистана в Брюсселе совместно с Европейским парламентом. Модератором мероприятия выступила Катерина Рот Неведалова, член Европейского парламента.

     В мероприятии приняли участие депутаты Европейского парламента, члены Меджлиса Туркменистана, руководители дипломатических миссий, представители международных организаций, гражданского общества и СМИ. 

     Основная сессия была посвящена роли нейтралитета в международных отношениях, дипломатии и устойчивом миростроительстве. Выступивший на сессии Посол Туркменистана в Королевстве Бельгия Сапар Пальванов подчеркнул, что нейтралитет Туркменистана – это не политика невмешательства, а активная и созидательная позиция, направленная на развитие доверия, диалога и равноправного сотрудничества со всеми странами мира. Посол отметил, что в условиях нарастающих международных противоречий статус постоянного нейтралитета, трижды признанный ГА ООН, позволяет Туркменистану быть надёжным партнёром для переговоров, посредничества и гуманитарных инициатив. Особое внимание в выступлении было уделено инициативе Туркменистана по провозглашению 2025 года «Международным годом мира и доверия», а также принятой в марте текущего года Генеральной Ассамблеей ООН Резолюции «Постоянный нейтралитет Туркменистана», соавторами которой стали 67 государств.

     Выступившие от туркменской стороны представители Меджлиса отметили, что правовой статус постоянного нейтралитета – основа внешней политики нашего государства и национальной идентичности. Туркменистан является единственной страной в мире, которая закрепила свой нейтралитет в своей Конституции, подтвердив этот принцип как долгосрочную стратегическую приверженность миру и добрососедству. Этот статус был закреплён 

в трёх Резолюциях Генеральной Ассамблеи ООН – в 1995, 2015 и 2025 годах. 

     Говоря о феномене туркменского нейтралитета, депутаты Меджлиса подчеркнули, что нейтралитет носит постоянный и позитивный характер, и это не пассивная позиция невмешательства, а активная политика, направленная на содействие диалогу, мирному сосуществованию и устойчивому развитию на региональном и международном уровнях. Для поддержки этой политики Туркменистан разработал и принял прочную правовую базу, включая Конституционный закон о постоянном нейтралитете и Концепцию внешней политики Туркменистана как нейтрального государства. Эти документы определяют подход нашей страны к внешним связям во всех областях – политической, экономической, экологической, культурной и гуманитарной. 

     Избранная Туркменистаном модель нейтралитета сыграла важную роль в превращении нашей страны в площадку для диалога и превентивной дипломатии. Ярким примером этого является создание в Ашхабаде Регионального центра ООН по превентивной дипломатии для Центральной Азии. В знак одобрения и роли нейтралитета как инструмента дипломатии и гуманитарного взаимодействия Сообщество Наций по инициативе Туркменистана в 2017 году приняло Резолюцию, объявляющую 12 декабря Международным днём нейтралитета, в 2020 году – Резолюцию «Роль нейтралитета в поддержании и укреплении международного мира, безопасности и устойчивого развития». В том же году по инициативе Туркменистана в рамках ООН была создана Группа друзей нейтралитета – многосторонняя платформа, которая объединяет страны, разделяющие общие интересы в мирном разрешении споров и укреплении доверия в международных отношениях. Объявление 2025 года Международным годом мира и доверия отражает широкую международную поддержку приверженности нашей страны продвижению ценностей мира, диалога и взаимного уважения. Эта инициатива основана на философии Национального Лидера туркменского народа, Председателя Халк Маслахаты Героя­Аркадага «диалог – гарантия мира».

     Мероприятие сопровождалось содержательной дискуссией, в ходе которой участники дали положительные отклики на политику нейтралитета, последовательно проводимую в течение 30 лет независимым нейтральным Туркменистаном. Обсуждение продемонстрировало актуальность и востребованность концепции нейтралитета как механизма устойчивого мира и доверия в современной международной системе и для регионального сотрудничества, помогая принимать сбалансированные решения и способствуя взаимопониманию. Туркменская сторона выразила благодарность членам Европейского парламента за участие в международных мероприятиях в ознаменование Международного года мира и доверия.

Энеджан Атаева, 

депутат Меджлиса Туркменистана, 

член Комитета Меджлиса по 

международным 

и межпарламентским связям.

     Gahryman Arkadagymyz «Türkmenistan­Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi» atly kitabynda: «Türkmenistanyň iri halkara logistik merkez hökmünde ulag­aragatnaşygynda köpugurlaýyn yklymara ulag infrastrukturasynyň kemala gelmegindäki hyzmaty ählitaraplaýyn integrasiýanyň gyzyklanmalaryna hem­de ählumumy durnukly ösüşiň maksatlaryna laýyk gelýär» diýip belleýär. 

     XXI asyrda Beýik Ýüpek ýolunyň täzeden dikeldilmegi ugrunda halkara guramalaryň we sebit ýurtlarynyň arasynda giň gerimli taslamalar durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzyň ýerleşýän sebitinde Merkezi Aziýa, Hazarýaka ýurtlarynyň Demirgazyk­Günorta, Günbatar­Gündogar, TRASEKA, Lazurit halkara üstaşyr­ulag geçelgeleriniň çäginde ulag ulgamlarynyň özara goşulyşmagynyň, sebit we yklymara derejelerde multimodal gatnawlaryň üpjün edilmeginiň möhümligi ýüze çykýar. Aziýanyň Ösüş banky, Yslam ösüş banky ýaly iri halkara maliýe guramalarynyň, şol sanda daşary yurt döwletleriniň gaznalary Türkmenistanda  alnyp barylýan maýa goýum taslamalaryna gatnaşýarlar. Türkmenistan özüniň ulag diplomatiýasyny üstünlikli durmuşa geçirmek ugrunda syýasy diplomatik, söwda­ykdysady, medeni­ynsanperwer ugurlar boýunça sebit we ählumumy bähbitli başlangyçlary öňe sürýär. Şu ýylyň ikinji ýarymynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda Birleşen Milletler Guramasynyň deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça 3­nji maslahatyny ýokary derejede geçirmek boýunça taýýarlyk işleri giňden alnyp barylýar. 

     Bu  maslahatyň ilkinjisi 2003­nji ýylda Gazagystan Respublikasynyň Almaty şäherinde, ikinjisi bolsa 2014­nji ýylda Awstriýa Respublikasynyň Wena şäherinde geçirildi. 30-dan gowrak deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň geografiki ýerleşişi, 500­milliondan gowrak ilaty bilen bilelikde, olaryň deňiz söwda ýollaryndan we esasy dünýä bazarlaryndan uzaklygy, geografiki çäklendirmeleri ýeňip geçmek üçin täze çemeleşmeleri talap edýär. 

      Ýurdumyzda Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlykda guraljak bu maslahatyň çäklerinde beýleki çäreler bilen bilelikde Parlament forumynyň hem geçirilmegi meýilleşdirilýär. Parlament forumynyň guralmagy ulag diplomatiýasynyň kanunçylyk binýadyny kämilleşdirmek boýunça tejribeleri paýlaşmaga mümkinçilikleri açar. Bu babatda ýurdumyzyň kanun çykaryjy edarasy tarapyndan meýilnamalaýyn işler alnyp barylýar. 2024­nji ýylda «Deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň üstaşyr söwdasy hakynda Konwensiýa goşulmak hakynda», «Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar üçin Halkara seljerme merkezini döretmek hakynda köptaraplaýynYlalaşyga goşulmak hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary kabul edildi.

      Şeýle hem geçen ýylda «Türkmenistanyň Hökümeti bilen Hytaý Halk Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda halkara awtomobil gatnawlary hakynda Ylalaşygy tassyklamak hakynda», «Türkmenistanyň Hökümeti bilen Mongoliýanyň Hökümetiniň arasynda halkara awtomobil gatnawlary hakynda Ylalaşygy tassyklamak hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary kabul edildi. Bu kanunlaryň mazmunynda döwletara we hökümetara gatnaşyklarda, ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn gazanylýan ylalaşyklarda ulag­logistiki hyzmatdaşlygy ýola goýmaga aýratyn ornuň degişlidigini aýdyň görmek bolýar.

     Hormatly Prezidentimiziň Beýik Ýüpek ýoluny täze şertlerde dikeltmek ugrunda amala aşyrýan beýik başlangyçlary, ýurdumyzda üstaşyr-ulag hyzmatdaşlygyny ösdürmäge gönükdirilen iri maýa goýum taslamalary diňe bir söwda­ykdysady bähbitleri göz öňünde tutmak bilen çäklenmän, eýsem, durnukly ösüşiň beýleki wajyp ugurlary bolan durmuş we ekologiýa abadançylygyny gazanmaga ýardam berýär. 

     Ösüş arkaly parahatçylyk taglymatyny dünýäde dabaralandyrýan, ýurdumyzda halkara derejeli forumlary, maslahatlary geçirmäge giň mümkinçilikleri döredýän hormatly Prezidentimiziň hem­de Gahryman Arkadagymyzyň janlary sag,belent başlary aman,il­ýurt bähbitli  tutumlary rowaç bolsun!

 Kerimguly GELDIÝEW,

Türkmenistanyň Mejlisiniň Halkara we 

parlamentara aragatnaşyklar baradaky 

komitetiniň agzasy

    Ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmak we ekologiýa taýdan arassa tehnologiýalara, goşulan gymmatyň bäsleşige has ukyply hatarlaryny we zaýasyz ykdysadyýeti döretmekden ugur almak bilen, sanlylaşdyrmaga geçmek durmuş-ykdysady ösüşiň möhüm ugurlary bolup durýar.

     Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň wekiliýeti Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 2024-nji ýylyň sentýabrynda geçirilen 79-njy sessiýasyna gatnaşyp, birnäçe başlangyçlary öňe sürdi.

     Türkmenistan durmuş-ykdysady ugurda hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmegi maksat edinýär. 2030-njy ýyla çenli döwür üçin durnukly ösüş ulgamynda Gün tertibiniň üstünde işlemegi dowam etdirýän Türkmenistan garyplygy ýok etmäge, ösüp barýan ýurtlary goldamak üçin halkara maliýe arhitekturasyny kämilleşdirmäge, ählumumy energiýa, ulag baglanyşygyny berkitmäge, bütindünýä aragatnaşyk-tehniki serişdeleriniň, emeli aň ulgamlarynyň deňagramly ösüşine gönükdirilen anyk işleri amal etmegi maksat edinýär. Bu ugurda Türkmenistan Ýapyk aýlanyşykly ykdysadyýete (Sirkulýar ykdysadyýete)  geçmek boýunça ählumumy Çarçuwaly maksatnamany işläp düzmäge, şeýle hem BMG-niň Ykdysady we Durmuş meseleleri boýunça departamentiniň, sebitleýin ykdysady komissiýalarynyň bäşisi bilen hyzmatdaşlykda BMG-niň 2026 — 2035-nji ýyllar döwründe «Durnukly ulagyň onýyllygyny» durmuşa geçirmek üçin Hereketleriň meýilnamasynyň taslamasynyň işlenilip düzülmegini hödürlemäge taýýarlyk görýär. 

     Mundan başga-da, ýurdumyz Bütindünýä durnukly ulag gününe bagyşlanylan halkara çäräni we BMG-niň Baş Assambleýasynyň «Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek üçin ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Kararnamasyna laýyklykda, Durnukly ulagyň dostlary toparynyň ministrler derejesindäki nobatdaky duşuşygyny geçirmegi teklip etdi. Ileri tutulýan ugurlaryň hatarynda Durnukly ulag arabaglanyşygynyň ählumumy atlasyny hem-de Ählumumy energetika howpsuzlygy we durnukly ösüş boýunça hyzmatdaşlygyň bileleşigini döretmek başlangyçlary hem bar. 

     Ýapyk aýlawly ykdysadyýete geçmek durnukly ykdysadyýete, bar bolan tebigy, zähmet we maliýe serişdelerini netijeli we oýlanyşykly peýdalanmaga gönükdirilendir. Bu durnukly ösüşe degerli täsir edýän täze ekologik töwekgelçilikleriň ýyl-ýyldan ýokarlanýandygy hasaba alnanda aýratyn derwaýys bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, gaýtadan peýdalanmagyň iň ýokary derejesine laýyk gelýän önümleri, toplaýyş önümlerini we materiallary işläp taýýarlamak we ýaýratmak ýoly bilen, sarp ediş düzgünlerini amatly etmäge aýratyn üns berler.

     Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşinde öňde goýulýan esasy wezipeleriň biri hem Durnukly ösüş maksatlaryny durmuşa geçirmek bolup durýar. 

     Türkmenistan Ýapyk aýlanyşykly ykdysadyýete geçmegiň tapgyrlaryny eýýäm birnäçe ýyllardan bäri dowam etdirýär. Muňa mysal hökmünde ýurduň çäginde gurulýan zawodlardyr kärhanalarda, iri önümçiliklerde ekologiýa taýdan arassa bolmagy, daşky gurşawa zyýansyz bolmagy hem-de az galyndyly ýa-da galyndysyz önümçiligi ornaşdyrmak babatda ähli tagallalaryny edýär. Serişde tygşytlaýjy we galyndylary özünde gaýtadan işlemek bilen täzeden önüm öndürmeklige ukyply zawodlar guruldy we gurulmagy dowam etdirilýär. Bu işler, ilkinji nobatda, ýangyç-energetika we ulag ulgamlarynda has aýdyňlygy bilen görünýär. 

     Mary döwlet elektrik stansiýasy türkmen energetikasynyň kerwenbaşysy bolup, 2018-nji ýylyň sentýabr aýynda utgaşykly dolanyşykda işleýän, taslama kuwwaty 1574 MWt bolan täze elektrik stansiýanyň işe girizilmegi netijesinde jemi kuwwaty 2985,7 MWt-a barabar boldy. Elektrik energiýasyny işläp çykarmagyň iki dolanyşygynyň utgaşdyrylmagy elektrik stansiýasynyň peýdaly täsir koeffisiýentini ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär. Bu elektrik stansiýasynda ornaşdyrylan utgaşyklylykda işleýän gaz turbinaly desga işlenilen gazy gaýtadan işlemek bilen iň az möçberde galyndy çykarýar we ýokary derejede elektrik öndürýär. 

     Häzirki wagtda ýurdumyzda, hatda sebitde uly desgalaryň ýene-de biri bolan Balkan welaýatynyň çäginde kuwwatlylygy 1574 MWt bolan utgaşykly dolanyşykda işleýän elektrik stansiýasynyň, elektrik geçirijisiniň we elektrik bekediniň gurluşygy dowam etdirilýär. 

     Mundan başga-da, Ahal we Derweze Döwlet elektrik stansiýalarynyň, Awaza Döwlet elektrik stansiýasynyň, Daşoguz Döwlet elektrik stansiýasynyň, Lebap Döwlet elektrik stansiýasynyň gaz turbina desgalaryny utgaşykly dolanyşyga geçirmek bilen bagly işler ýokary derejede alnyp barylýar. Bu işleriň ýerine ýetirilmegi üçin bolsa ägirt uly maýa goýumlar goýulýar. Bularyň hemmesi, ilkinji nobatda, galyndysyz energiýany üpjün etmek hem-de ýapyk aýlanyşykly, ýagny galyndysyz (sirkulýar) ykdysadyýete geçmek boýunça edilýän işlere mysaldyr.

     2024-nji ýylyň fewralynda geçirilen Bütindünýä hökümet sammitinde türkmen wekiliýeti tarapyndan öňe sürlen teklipleriň arasynda 2030-njy ýyla çenli döwür üçin durnukly ösüşe gönükdirilen gün tertibiniň ileri tutulýan ugurlaryna esaslanyp, ýapyk aýlanyşykly, ýagny galyndysyz ykdysadyýete geçmek boýunça ählumumy Çarçuwaly maksatnamany işläp taýýarlamak teklip edildi. 

     Türkmenistan Gün we ýel energiýasyny ulanmak boýunça taslamalary işjeň durmuşa geçirýär. 2021-nji ýylda kabul edilen «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanuny we 2030-njy ýyla çenli milli strategiýa ykdysady ösüş bilen daşky gurşawy goramagyň arasynda deňagramlylygy saklamaga gönükdirilendir. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan ýurtda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň ösmegine we eksport mümkinçiliginiň ýokarlanmagyna goşant goşýan Energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmeleri boýunça halkara agentligi (IRENA), Aziýanyň ösüş banky we ÝHHG ýaly halkara guramalar bilen işjeň hyzmatdaşlyk edýär.

     Türkmenistan 2015-nji ýylda gol çekilen hem-de tassyklanan howanyň üýtgemegi boýunça Pariž Ylalaşygyny tassyklan döwletleriň hataryna girýär, şeýle hem zyýanly gazlaryň ýaýramagyny azaltmak boýunça halkara bileleşiginiň tagallalaryny giňden goldamak bilen, ekologiýa taýdan howpsuz we serişde tygşytlaýan, döwrebap, «ýaşyl» tehnologiýalaryň ulanylmagyna aýratyn üns berýär. 

     Halkymyzyň abadan durmuşyny üpjün etmek, döwletimiziň ösüşlerini has-da işjeňleşdirmek ugrunda, şeýle hem sebitde durnukly ösüşiň gazanylmagynyň hatyrasyna beýik işleri durmuşa geçirýän Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, işleri rowaç bolsun!

Gurbangeldi AŞYROW,

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, 

Ykdysady meseleler baradaky komitetiniň agzasy.

     Türkmenistanyň Mejlisiniň Karary bilen “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edilen üstümizdäki ýylyň Bütindünýä saglyk gününe ykjam taýýarlyk görülýär. Bu ýylyň şanly wakalara beslenýändigi il-günümizi guwandyrýar. Şanly senä taýýarlyk görülýän günlerde ýylyň taryhy wakasy bolan BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan Türkmenistanyň başlangyjy bilen “Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy” atly Kararnamanyň biragyzdan kabul edilendigini ýatlaman bolmaz. Çünki, parahat durmuşda saglygyň hözirini görmek her bir ynsanyň baş arzuwydyr.

     Bütindünýä saglyk güni Garaşsyz, Bitarap Watanymyzda giňden bellenilip geçilýär. Şu baýramçylyk mynasybetli geçirilýän sport-sagaldyş çäreleri sagdynlygy we ruhubelentligi wagyz-nesihat etmegiň täsirli serişdesi bolup hyzmat edýär. Bütindünýä saglyk gününde welosipedli ýörişler köp adamly bolup, bu sport çäresiniň bähbitli täsiri ýylsaýyn ýokarlanýar. Sportuň sagdynlygyň we ruhubelentligiň girewidiginden ugur alnyp, sport çäreleri giňden ýaýbaňlandyrylýar. Türgenleriň arasynda guralýan sport bäsleşikleri özboluşly baýramçylyk dabaralaryna öwrülýär. Bahar paslynyň jana şypaly günlerinde bellenilýän bu senäniň aýdym-sazlaryň şirin owazyna beslenmegi il-günümizde ýokary ruhubelentligi döredýär. Ajap eýýamymyzda her ýylyň baharynda Bütindünýä saglyk gününi uludan toýlamak asylly däbe öwrülmek bilen, sagdynlygyň we ruhubelentligiň baýramynyň dabarasy dag aşýar.

Ýusup ANNAÝEW.

Welaýat köpugurly hassahanasynyň lukmany,

                                                                                                        Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.