Призвали парламентариев всех стран участники первого заседания глав парламентов стран-членов Группы друзей нейтралитета. Мероприятие в гибридном формате организовано Меджлисом Туркменистана и посвящено «Роли парламентского взаимодействия в укреплении мира и диалога». Факт проведения данной встречи стал очередным свидетельством всевозрастающего международного авторитета Туркменистана, широкого признания последовательно проводимой нашей страной политики позитивного нейтралитета. В условиях формирующегося многополярного миропорядка мир, доверие и нейтралитет – это то, в чём сегодня больше всего нуждается человечество. Данный тезис звучал практически в каждом выступлении и задал вектор обсуждению роли парламентской дипломатии в продвижении культуры мира и сотрудничества. 

Нейтралитет – моделирующий принцип межпарламентского диалога 

«Мир и безопасность – наши основные направления деятельности на 2024 год, – сказал Мартин Чунгонг, генеральный секретарь Межпарламентского союза. – В этом плане наши цели совпадают с целями Группы друзей нейтралитета. Нейтралитет служит полезным инструментом для межпарламентского диалога». 

Специальный представитель Генерального секретаря ООН, глава Регионального центра ООН по превентивной дипломатии для Центральной Азии Каха Имнадзе также подчеркнул, что сегодня страны не могут оставаться в стороне от построения нового мира, и в этой связи как никогда актуальна концепция позитивного нейтралитета, принципы которого активно продвигает Меджлис Туркменистана на уровне парламентской дипломатии. 

Спикер Совета Федерации Российской Федерации Валентина Матвиенко отметила, что Россия с глубоким уважением относится к политике нейтралитета, провозглашённой Туркменистаном в качестве основы внешнеполитического курса, и высоко оценила усилия руководства нашей страны по координации деятельности Группы друзей нейтралитета. «В сегодняшнем мире требуется особый характер и стойкость, чтобы оставаться подлинно нейтральным государством, как это делает Туркменистан», – подчеркнула Валентина Матвиенко. Она напомнила, что Ашхабад регулярно принимает крупные международные форумы, в том числе по парламентской линии. «Именно в столице Туркменистана был дан старт Межпарламентскому форуму стран Центральной Азии и России, который при поддержке Председателя Халк Маслахаты Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедова планируется проводить в так называемом «ашхабадском формате» на регулярной основе». По словам Председателя СФ, парламенты, выполняющие во многом стабилизирующую функцию для всей системы международных отношений, играют сегодня важнейшую роль по обеспечению стабильности и безопасности. 

Инициатива Туркменистана о создании Группы друзей нейтралитета запустила глобальный диалог за мир и безопасность. И у этой группы огромный потенциал в деле защиты многополярного мира, укрепления межгосударственных отношений. Нам, парламентариям, надо действовать сообща, вместе выстраивать диалог на основе доверия и взаимопонимания, призвала председатель Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь Наталья Кочанова. 

«Мы обогатили свои ценности, выбрав нейтралитет как основу внешнеполитического курса. Используя потенциал и механизм нейтралитета, мы работаем в рамках различных организаций во имя сохранения мира и доверия в межгосударственных отношениях», – сказал в своём выступлении по видеосвязи Махинда Япа Абеивардена, председатель парламента Демократической Республики Шри-Ланка. 

Мы можем и должны построить мир и справедливое будущее для всех 

– эта мысль особо чётко прозвучала в видеообращении председателя Постоянного комитета Всекитайского собрания народных представителей Чжао Лэцзи. Подчёркивая, что мир проходит через глубокую трансформацию и появляются новые сложные задачи, он отметил роль Группы друзей нейтралитета в объединении усилий, чтобы построить для грядущих поколений прекрасное будущее в духе мира, развития, сотрудничества и взаимной выгоды. Чжао Лэцзи призвал вместе развивать систему ООН с целью сделать глобальную систему управления более справедливой. 

В сегодняшнем мире множество глобальных задач, для решения которых необходимо концентрировать усилия всех стран, сказал в своём видеообращении Албан Кингсфорд Сумана Багбин, председатель парламента Республики Гана. Роль парламентского сотрудничества в этом является ключевой. Только через диалог можно найти консенсус во имя достижения всеобщей цели, а нейтралитет служит важным ключом для начала этого диалога. Межпарламентские организации играют важную роль в установлении сотрудничества и продвижении диалога как гарантии мира. Это хорошие площадки для обсуждения и поиска совместных решений, обмена опытом и практиками. 

Межпарламентское сотрудничество является необходимым элементом для создания мирного сообщества народов, сказал заместитель председателя Жогорку Кенеша Кыргызской Республики Нурланбек Азыгалиев. 

«Сотрудничество парламентариев содействует диалогу в межгосударственных отношениях и консолидации усилий во имя мира», – отметил Хассан Беномар, заместитель председателя Палаты представителей Королевства Марокко. 

Встречи в таком формате задают алгоритм совместной работе 

Проведение первого заседания глав парламентов стран-членов Группы друзей нейтралитета стало прологом к совместной работе в данном формате. Это общее мнение, которое выразили участники встречи. 

Группа друзей нейтралитета – это хороший пример и платформа, которая имеет позитивное влияние на укрепление парламентского сотрудничества для решения общих проблем. (Дмитрий Шлапаченко, Постоянный координатор ООН в Туркменистане). 

Уверена, что итоговый документ встречи станет важным для поощрения диалога. Мы выработали конкретные и значимые предложения и рекомендации. (Танзила Нарбаева, председатель Сената Олий Мажлиса Республики Узбекистан). 

Результаты сегодняшней встречи обогатят нашу деятельность, помогут найти общие решения по глобальным вопросам современного мира. Парламенты должны дополнять усилия своих государств для обеспечения мирной жизни своих народов. Такие встречи важны для продвижения межпарламентской дипломатии. (Анда Филип, руководитель Отдела по работе с членами-парламентами и внешним связям Межпарламентского союза). 

Мы уверены, что встреча будет иметь большое значение в продвижении культуры мира и доверия и парламентского сотрудничества и надеемся на продолжение встреч в таком формате. Парламентарии поддерживают продвижение принципов нейтралитета на уровне парламентской дипломатии и призывают активизировать сотрудничество с ООН, констатировала, подводя итоги заседания, Дуньягозель Гулманова, председатель Меджлиса Туркменистана. 

P.S. Мировой опыт свидетельствует, что мир и доверие являются непременными условиями для всеобщего процветания и благополучной жизни. Мир и доверие между государствами может формироваться прежде всего на создании таких механизмов международной системы, которые способны снизить риски, укрепить безопасность и достичь баланса интересов. Группа друзей нейтралитета, созданная по инициативе Туркменистана, способна запустить глобальный диалог во имя мира и прогресса. Инициируя процесс формирования подобных инструментов международной политики, Туркменистан предлагает взять за основу принципы позитивного нейтралитета. Таким образом, феномен туркменского нейтралитета получает своё дальнейшее развитие. 

Ирина Имамкулиева.

Нейтральный Туркменистан

Ýurdumyzda ykdysadyýetiň ýokary ösüş depginini saklamak, halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmak ýaly möhüm wezipeler bilen birlikde, demokratik gymmatlyklary goramak, ösdürmek babatdaky tagallalar hem ileri tutulýar. Döwrebap kanunlary taýýarlamak, üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek arkaly käbirini kämilleşdirmek, durmuşa ornaşdyrmak boýunça işler yzygiderli dowam etdirilýär. Şeýlelikde, döwletimiziň kanunçylyk-hukuk binýady berkidilýär, döwrebaplaşdyrylýar. Bu bolsa Watanymyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmegini, halkyň abadan we bagtyýar durmuşda ýaşamagyny üpjün edýär. 

Garaşsyz, Bitarap ýurdumyzda Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlyk dowamly ösdürilýär. Umumadamzat ähmiýetli başlangyçlar öňe sürülýär. Olar esasynda BMG-­niň Baş Assambleýasynda möhüm Kararnamalar kabul edilýär. Türkmenistan beýleki iri halkara we sebit guramalary, dünýä döwletleri bilen hem netijeli hyzmatdaşlygy alyp barýar, dürli görnüşdäki gatnaşyklary giňeldýär. Şunda ýurdumyzyň parlament diplomatiýasynyň aýratyn işjeňlige eýe bolýandygyny bellemek gerek. Döwletara hyzmatdaşlygy ösdürmegiň çäklerinde dürli ýurtlaryň parlamentleriniň, diplomatik wekilhanalarynyň, şeýle-de halkara guramalaryň wekilleri bilen duşuşyklar geçirilip durulýar. Halkara tejribäni öwrenmek maksady bilen, Mejlisiň deputatlarynyň daşary ýurtlara iş saparlary guralýar. Olar kanun çykaryjylyk işini kämilleşdirmek, döwlet maksatnamalarynyň ýerine ýetirilmegini üpjün etmek boýunça abraýly halkara guramalar bilen bilelikde geçirilýän okuw maslahatlaryna gatnaşýarlar. Şol bir wagtyň özünde deputatlar ýurdumyzyň içeri we daşary syýasatyny, durmuşa geçirilýän oňyn özgertmeleriň, hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýynyň syýasy­-jemgyýetçilik ähmiýetini wagyz-­nesihat etmekde­-de yzygiderli işleri alyp barýarlar. 

Ýurdumyzda kanunçylygy pugtalandyrmakda alnyp barylýan netijeli işler jemgyýetimizde gender deňligini üpjün etmäge, bu ugurdaky demokratik ýörelgeleri mundan beýläk­de ilerletmäge hem degişlidir. Zenanlaryň durmuş üpjünçiligini kepillendirýän milli kanunçylyk ulgamynyň kemala getirilmegi netijesinde, ýaş maşgalalar döwlet hem­-de jemgyýetçilik goldawyna eýe boldular. Ýaş hünärmenleriň, şol sanda zenanlaryň hünär derejesini ýokarlandyrmagy, bilim, dynç almagy, saglygyny berkitmegi üçin ähli şertler döredilýär. Olaryň hukuklaryny, bähbitlerini, eneligi we çagalygy goramak, maşgalalary goldamak boýunça toplumlaýyn işler alnyp barylýar. Bu ugurda durmuşa geçirilýän işler halkara ykrarnama, dünýä jemgyýetçiliginiň ýokary bahasyna eýe bolýar. Ýurdumyzyň köpýyllyk hyzmatdaşy bolan Aziýanyň ösüş bankynyň Merkezi Aziýada sebitleýin ykdysady hyzmatdaşlyk maksatnamasynyň (CAREC) ministrler derejesindäki 22-­nji maslahatynyň çäklerinde geçen ýyl Türkmenistanyň Zenanlar birleşiginiň Merkezi geňeşine gender deňligini ilerletmek boýunça alyp barýan işleri üçin bu maksatnamanyň medalynyň, degişli güwänamasynyň gowşurylandygy­da muny tassyklaýar. Zenan işewürleriň Gruziýanyň paýtagty Tbiliside geçirilen forumynda gender deňligini, jemgyýetde deňhukuklylygy ilerletmekde ýokary netijeleri görkezendigi üçin ýurdumyzyň Zenanlar birleşiginiň Merkezi geňeşine abraýly baýragyň gowşurylandygy­da aýdanlarymyza güwä geçýär. Şeýle mysallary başga­da getirip bolar. 

Ýurdumyzda zenanlara zerur bolan ähli ýeňillikler döredilýär. Döwrüň eşretlerinden peýdalanyp, mynasyp ýaşamagy, bilimdir hünärini kämilleşdirmegi, döredijilikli zähmet çekmegi üçin hemme şertler döredilýär. Kanunçylyk esasynda üpjün edilýän gender deňligi olaryň bagtly, rahat durmuşy üçin uly mümkinçilikleri açýar. Zenanlar durmuşyň ähli ugurlarynda — döwlet häkimiýetiniň düzümlerinde, ýagny kanun çykaryjy, ýerine ýetiriji edaralarda zähmet çekýärler, daşary syýasat işine gatnaşýarlar, telekeçilik bilen meşgullanýarlar. Döredijiligiň dürli görnüşlerinde öz ukyp­-başarnyklaryny görkezýärler. Mähriban Watanymyzy gülledip ösdürmäge, dünýäniň iň ösen ýurtlarynyň hataryna çykarmaga gönükdirilen giň gerimli, köpugurly maksatnamalaryň durmuşa geçirilmeginde hünär, başarnyk, zehin eýeleri bolan zenanlar mynasyp orun eýeleýärler. 

Biziň döwletli döwranymyz bar. Adalatyň tuguny belende göterýän berkarar döwletimiziň saýasynda gül açýan durmuşymyz bar. Ajaýyp döwrüň gadyryny bilip, yhlasly zähmet çekip, rowaçlyklara öz goşandymyzy goşmak her birimiz üçin parzdyr. 

Hatyja MUSTAKOWA, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, Adam hukuklaryny we azatlyklaryny goramak baradaky komitetiniň agzasy.

Her ýy­lyň 18-nji few­ra­lyn­da bellenilýän Türk­me­nis­ta­nyň diplomatik iş­gär­le­ri­niň gü­ni türk­men diplo­mat­la­ry­na we ola­ryň alyp barýan asyl­ly iş­le­ri­ne döw­let de­re­je­sin­de go­ýul­ýan belent sar­pa­nyň nyşa­nydyr. Berkarar Watanymyz üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­ýän da­şa­ry syýa­satyn­da Mil­li Li­de­ri­mi­ziň baş­lan­gy­jy bi­len dün­ýä­de gyz­gyn gol­daw ta­pan «Ösüş ar­ka­ly pa­ra­hat­çy­lyk» ýö­relge­si­ni, «Dia­log ― parahatçylygyň ke­pi­li» di­ýen pel­se­pä­ni öňe sür­ýär. 

Hä­zir­ki wagt­da Türk­me­nis­tan dünýä­niň dür­li döw­let­le­ri we iri halka­ra gu­ra­ma­la­ry bi­len ne­ti­je­li dip­lo­ma­tik hyz­mat­daş­ly­gy ýo­ka­ry dere­je­de ösdür­ýär. Bu ugur­da Ar­ka­dag­ly  Gah­ryman Ser­da­ry­my­zyň umu­ma­dam­zat bäh­bit­li baş­lan­gyç­la­ry­nyň äh­mi­ýe­ti örän ulu­dyr. 2022-nji ýy­lyň 9-njy dekab­ryn­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mize «Türk­me­nis­ta­nyň us­sat dip­lo­ma­ty» di­ýen ta­pa­wut­lan­dy­ryş ny­şa­ny­nyň gow­şu­ryl­ma­gy ýa­ly buýsan­dy­ry­jy wa­ka­lar döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň hoş­ni­ýet­li da­şa­ry syýasaty ama­la aşyr­mak­da­ky üs­tün­lik­li iş­le­ri­ne, mil­li dip­lo­ma­ti­ýa­my­zyň ok­gun­ly ösü­şi­ne be­ril­ýän my­na­syp ba­ha­dyr. 

Ýur­du­my­zyň da­şa­ry sy­ýa­sat ugru­nyň bin­ýa­dy hök­mün­de saý­lanyp al­nan he­mi­şe­lik Bi­ta­rap­ly­gy­myz dün­ýä bi­le­le­şi­gi­niň iň iri we ab­raý­ly gu­ra­ma­sy bo­lan Bir­le­şen Mil­letler Gu­ra­ma­sy ta­ra­pyn­dan 1995-nji ýy­lyň 12-nji de­kab­ryn­da yk­rar edi­lip, 2015-nji ýy­lyň 3-nji iýu­nyn­da ka­bul edilen BMG-niň Baş As­samb­le­ýasy­nyň «Türk­me­nis­ta­nyň he­mi­şe­lik Bita­rap­ly­gy» at­ly Ka­rar­na­ma­sy bi­len ikin­ji ge­zek tas­syk­lan­yldy. Garaşsyz Türk­me­nis­tan da­şa­ry sy­ýa­sat ug­run­da he­mi­şe­lik, oňyn we işjeň Bi­ta­rap­lyk hu­kuk ýag­da­ýy­ny sakla­ýar. Ol hal­ka­ra pa­ra­hat­çy­ly­gy­ny we dur­nuk­ly­ly­gy ber­kit­mä­ge, da­şary ýurt döw­let­le­ri we hal­ka­ra guramala­ry bi­len dost­luk­ly, deň­hu­kuk­ly we öza­ra bäh­bit­li gat­na­şyk­la­ry ösdür­mä­ge gö­nük­di­ri­len­dir. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­tu­tan­ly­gyn­da hemi­şe­lik Bi­ta­rap­lyk ýö­rel­ge­si­ne esaslan­ýan da­şa­ry sy­ýa­sa­ty­myz halkara gi­ňiş­li­gin­de uly gol­da­wa eýe bol­dy. Türk­me­nis­tan özü­niň hemişe­lik Bita­rap­lyk hu­kuk ýag­da­ýyn­dan ge­lip çyk­ýan hu­kuk­la­ry­na we borç­la­ry­na yg­rar­ly bo­lup gal­mak bi­len, ab­raý­ly hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ry, husu­san-da, Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy, onuň dü­züm­le­ýin eda­ra­la­ry, beý­le­ki halka­ra gu­ra­ma­la­ry bi­len iş­jeň hyz­matdaş­ly­gy ös­dür­ýär. 

Se­bit­de ýe­ke-täk­li­gi bi­len ta­pa­wutlan­ýan BMG-niň Mer­ke­zi Azi­ýa üçin öňü­ni alyş dip­lo­ma­ti­ýa­sy bo­ýun­ça se­bit mer­ke­zi­niň gö­zel paýtagtymyzda açyl­ma­gy bi­ziň döw­le­ti­mi­ziň BMG ta­ra­pyn­dan parahatçy­lyk­sö­ýü­ji, bu gu­ra­ma­nyň Ter­tip­na­ma­syn­dan ge­lip çyk­ýan ýörel­ge­le­re yg­rar­ly döw­let di­ýip yk­rar et­me­gi­niň ýe­ne-de bir aý­dyň mysa­ly­dyr. Bu mer­ke­ziň işi se­bit­de halkara gatnaşyklaryň, özara bähbitli hyzmatdaşlygyň saz­la­şykly do­wam et­me­gini gazanmaklyga gönükdirilen­dir. 

Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň we Ar­ka­dag­ly Gah­ry­man Serdarymyzyň parasatly hem-de oý­lany­şyk­ly sy­ýasy baş­lan­gyç­la­ry özüniň ne­ti­je­li­li­gi­ni eý­ýäm bir­nä­çe ge­zek hal­ka­ra gi­ňiş­ligin­de su­but et­di. Ge­çen ýyl­la­ry­my­za ser sa­la­ny­myz­da, Gah­ry­man Ar­kada­gy­my­zyň tek­li­bi bi­len 2021-nji ýy­ly «Hal­ka­ra pa­ra­hat­çy­lyk we yna­nyşmak ýy­ly» diýip yg­lan et­mek bo­ýunça BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň ýö­ri­te Kararnama­sy ka­bul edi­lip­di. Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz bu başlan­gy­jy öňe sür­mek ar­ka­ly dur­nuk­ly ösü­şe, asu­da we pa­ra­hat dur­mu­şa ýet­mek üçin öza­ra yna­nyş­ma­gyň wa­jyp­dy­gy­na dün­ýä bi­le­le­şi­gi­niň ün­sü­ni çek­di. Dün­ýä jem­gy­ýet­çi­li­gi bol­sa bu Ka­rar­na­ma­nyň ka­bul edilme­gi­ni biragyzdan gol­dap­dy. 

Mil­li dip­lo­ma­ti­ýa­my­zyň mak­sat­la­ry bi­len saz­laş­ýan hal­ky­my­zyň pa­ra­satly­lyk, döw­le­ti do­lan­dyr­mak tag­ly­ma­ty, türk­men bi­ta­rap­ly­gy­nyň yn­san­perwer ýö­rel­ge­le­ri ýur­du­my­zyň da­şa­ry sy­ýa­sy ug­ru­nyň ma­ny-mazmu­ny­ny aý­dyň kes­git­le­ýär. Türk­me­nis­ta­nyň oňyn baş­lan­gyç­la­ry­nyň hal­ka­ra kada­na­ma­lar de­re­je­sin­de öz be­ýa­nyny tap­ma­gyn­da, adam­zat ösü­şi­niň mö­hüm şer­ti bo­lan dur­nuk­ly ösü­şiň, hoş­ni­ýet­li gat­na­şyk­la­ryň da­ba­ralan­ma­gyn­da bol­sa pa­ra­hat­çy­ly­gyň we­kil­le­ri­niň, mil­li diplomatiýamy­zyň iş­jeň­li­gi­niň my­na­syp pa­ýy bar. 

Türk­men dip­lo­ma­ti­ýa­sy­ny ýe­ňiş­li men­zil­ler­de öňe alyp bar­ýan türkmen hal­ky­nyň Mil­li Lideri Gahryman Arkada­gymyzyň, Arkadagly Gahryman Ser­da­ry­my­zyň jan­la­ry sag, ömür­le­ri uzak bol­sun, il-ýurt bähbit­li alyp bar­ýan tu­tum­ly işleri he­mi­şe ro­waç­lyk­la­ra bes­len­sin! Türkmen dip­lo­mat­la­ry­my­zyň, gel­jek­ki hal­ka­ra­çy hü­när­men­le­ri­mi­ziň ata Wa­ta­ny­my­zyň dün­ýä de­re­je­sin­dä­ki ab­ra­ýy­nyň art­ma­gy ug­run­da çekýän yh­las­ly zäh­met­le­ri my­rat tap­syn! 

Merdan DOSMEDOW, 

Türkmenistanyň Demokratik partiýasynyň welaýat komitetiniň başlygy, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda maşgala baradaky alada döwletimizde esasy orunda durýar. Eneleriň we çagalaryň saglygyny goramak, maşgala gymmatlyklaryny saklamak, gelin-gyzlaryň döredijilik we aň-bilim mümkinçiliklerini ösdürmek Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Ýurdumyzda enäniň we çaganyň hukuklaryny goramak babatda kanunçylyk ulgamy kämilleşdirilýär, çagalaryň doly derejeli ösüşini üpjün etmäge, köp çagaly maşgalalara durmuş goldawyny bermäge gönükdirilen maksatnamalar üstünlikli durmuşa geçirilýär. 

Türk­men maş­ga­la­sy ede­biň, ter­bi­ýäniň mu­kad­des oja­gy hasaplanyl­ýar.  Ine, şo­nuň üçin hal­ky­myz maş­ga­la­ny ojak, sa­çak ýa­ly ke­rem-ke­ra­ma­ta de­ňe­ýär. Ata-ba­ba­la­ry­myz maş­ga­la­da ha­lal­lyk di­ýen dü­şün­jä aý­ra­tyn üns be­rip­dir­ler. Çün­ki pe­der­le­ri­mi­ziň nyg­ta­ýyş­la­ry ýa­ly, ha­lal­lyk bu-yn­sap­ly­lyk, ýag­şy­lyk, päklik ýa­ly dü­şün­je­le­riň hem ke­ma­la gelme­gi­ni aň­lad­ýar. 

Dur­muş tej­ri­be­si­niň su­but edi­şi ýa­ly, ýaş nes­li dur­mu­şa taýýarlamak­da maşga­la ins­ti­tu­ty­nyň or­ny örän ulu­dyr, sebä­bi maş­ga­la kö­pu­gur­ly, dür­li de­re­je­li yn­san gat­na­şyk­la­ry­nyň gaý­ta­lan­ma­jak mekdebi­ni özün­de jem­le­ýär. Ru­hy-ahlak, edep-ek­ram, ter­tip-düz­gün, lebiz, borç, ha­lal­lyk, yn­san­per­wer­lik, zäh­metsö­ýer­lik,wa­tan­çy­lyk duýgula­ry öý-ojakdan, ata-enä­niň öz ça­ga­la­ry­na gö­rel­de bo­lup siň­di­ren yh­la­syn­dan göz­baş al­ýar. Şo­nuň üçin ke­ma­la gel­ýän nes­liň ru­hy ah­lak ter­bi­ýe­sin­de ata-enä­niň dur­muş we zäh­met ýo­lu­nyň, gö­rüm-gö­rel­de­si­niň nus­ga alar­lyk mek­dep ha­sap­la­nyl­ma­gy ýö­ne ýe­re däl. Türk­men maşgalasy­na ag­zy­bir­lik, ha­lal­lyk, bi­rek-bi­re­ge hor­mat goý­mak, uly­ny sy­la­mak, ki­çi­ni söý­mek, sa­byr-ka­na­gat­ly­lyk ýa­ly gy­lyk-hä­si­ýet­leriň mah­sus­dy­gy­ny ýur­du­my­za ga­da­my dü­şen da­şa­ry ýurt­ly ja­han­keş­de­ler hem bel­läp ge­çip­dir­ler. Ata-ba­ba­la­ry­myz ýaşla­ry mil­li wa­tan­çy­lyk ruhun­da ter­bi­ýele­me­gi, ha­lal zäh­me­te ug­ruk­dyr­ma­gy esa­sy we­zi­pe edinip­dir­ler. Olar ça­gala­ry­nyň be­lent ah­lak­ly, yn­san­per­wer, Wa­ta­ny­ny, hal­ky­ny, zäh­me­ti söý­ýän, ylym­ly-bi­lim­li, edep-ter­bi­ýe­li, il-gü­ne ge­rek­li adam­lar bo­lup ýe­tiş­mek­le­ri ug­run­da ir­gin­siz ala­da­la­nyp­dyr­lar. Ene-mama­la­ry­myz kör­pe­li­gin­den baş­lap, gyz per­zent­le­ri­ne edep-ekramlylygyň, uýat-ha­ýa­ly­ly­gyň, zäh­met­sö­ýer­li­giň il­kin­ji en­dik­le­ri­ni kema­la ge­tir­mek­li­ge aý­ra­tyn üns be­rip­dir­ler.Yl­my sel­jer­me­le­riň tassykla­ma­gy­na gö­rä, maş­ga­la ter­bi­ýe­si­niň edep-hu­kuk mek­de­bi­ni özleş­di­ren şahs jem­gy­ýet­çi­lik gat­na­şyk­la­ryn­da-da öz ra­ýat­lyk bor­ju­na eýe­rip, il­ha­lar adam bo­lup ýe­tiş­ýär. 

Be­lent mer­te­be­li döw­let Baş­tu­ta­nymy­zyň ama­la aşyr­ýan düýp­li özgert­me­le­ri ne­ti­je­sin­de ýur­du­myz­da ýaş nes­li wa­tançy­lyk ru­hun­da terbi­ýe­le­mek­de ola­ry ylymly-bi­lim­li, giň dün­ýä­ga­ra­ýyş­ly kä­mil ne­sil­ler edip ýe­tiş­dir­mek­de tu­tum­ly iş­ler al­nyp baryl­ýar. Biz hem okuw-terbiýeçi­lik işi­miz­de Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň hem-de Arka­dag­ly Gah­ry­man Ser­da­ry­my­zyň alyp bar­ýan bi­lim öz­gert­me­le­ri­niň üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi­ne go­şant goş­mak, ösüp gel­ýän ýaş nes­le döw­re­bap bi­lim, asyl­ly ter­bi­ýe ber­mek ug­run­da ja­n a­ýa­man zäh­met çek­jek­di­gi­mi­ze ynan­dyr­ýa­rys. 

Toýly BERKELIÝEW, 

Kerki etrabyndaky 5-nji orta mekdebiň mugallymy, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşi we welaýat, etrap, şäher geňeşleri meýilnamalaýyn işleri, medeni çäreleri guramaçylykly geçirmekde işjeňlik bilen hereket edýärler. TMÝG-niň Daşoguz welaýat geňeşi tarapyndan geçirilýän medeni çäreler hem aýratyn belläp geçmeklige mynasypdyr. 2024-nji ýylyň 6-7-nji fewralynda Türkmenistanyň halk ýazyjysy Orazguly Annaýewiň, şahyr Seýitmyrat Geldiýewiň «Altyn asyr: Türkmenistan» we «Ýaşlyk» teleýaýlymlarynyň döredijilik toparlary bilen bilelikde Daşoguz welaýatynyň çägine eden saparlarynyň çäklerinde Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Daşoguz welaýat, etrap, şäher geňeşleriniň işgärleri we işjeň agzalary bilen ýylymyzyň şygaryny dabaralandyrmak, akyldar şahyr Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyny belläp geçmek mynasybetli döredijilik duşuşyklarynyň birnäçesi ýokary guramaçylyk derejesinde geçirildi. 

Medeni çäreleriň ilkinjisi Daşoguz welaýatynyň Görogly etrabynyň medeniýet merkezinde geçirildi. Soňra medeni çäreler Daşoguz welaýat kitaphanasynda, Daşoguz welaýat Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýinde dowam etdi. 

Türkmenistanyň halk ýazyjysy, Hormatly il ýaşulusy, «Garagum» žurnalynyň bölüm redaktory, halypa şahyr Orazguly Annaýewiň, «Biznes reklama» gazetiniň baş redaktory, şahyr Seýitmyrat Geldiýewiň gatnaşmaklarynda welaýatymyzyň dürli künjeklerinden gelen şahyrlar, döredijilik bilen meşgullanýan ýaşlar bilen bolan döredijilik duşuşyklarynda akyldar şahyr Magtymguly Pyragynyň giň ummana deňelýän döredijiligi, şahyryň şygryýetiniň diňe bir döwlet derejesinde däl, eýsem, halkara derejesindäki orny, Gahryman Arkadagymyzyň, peder ýoluny mynasyp dowam etdirýän Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň Magtymguly Pyraga, beýik şahyryň döredijiligine goýýan belent sarpasy, bu babatda durmuşa geçirýän başlangyçlary, Magtymguly Pyragynyň pähim-paýhasa ýugrulan şygyrlarynyň ýaş nesli milli ruhda terbiýelemekdäki möhüm ähmiýeti dogrusynda giňişleýin gürrüňler etdiler, öz döreden şygyrlaryndan okap berdiler. 

Şonuň ýaly-da medeni çäreleriň dowamynda halypa şahyr Orazguly Annaýewiň ýolbaşçylyk etmeginde indi on alty ýyl bäri «Altyn asyr: Türkmenistan» teleýaýlymynda tomaşaçylara ýetirilýän «Bagtyýarlyk ylhamy» atly telegepleşigiň Magtymguly Pyragynyň döredijiligine bagyşlanan sany ýazga geçirildi. Bu çäreleriň çäklerinde dürli ulgamlarda zähmet çekýän welaýatymyzyň öňdebaryjy ýaşlarynyň, şahyrlar Dädebaý Nartyýewiň, Göwher Ahmedowanyň, ýaş şahyr Söhbet Orazmuhammedow, Daşoguz welaýat kitaphanasynyň işgäri Leýla Rejepowanyň gatnaşmaklarynda «tegelek stoluň» başyndaky söhbetdeşlik geçirildi. 

Magtymguly Pyragynyň arzuwlan eýýamyny — Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüni halkymyza bagyş eden Milli Liderimiziň hem-de Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun! Umumadamzat bähbitlerine gönükdirilen başlangyçlary mydama rowaçlyklara beslensin

Magsat OTUZOW, 

TMÝG-niň Daşoguz welaýat geňeşiniň başlygy, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty

Tebigatyň her bir gözelligi ynsanda aýratyn täsir galdyrýar. Deňizler, derýalar, daglar, jülgeler, sähralar, guş-gumrular, janly-jandarlar... Adamzat aňynyň kämillik ýolunda ylym ösüp, şeýle bir derejä ýetdi welin, ähli zat her kime elýeterli boldy diýen ýaly. Häzirki döwürde haýsy ummanyň nirede ýerleşýändigini dünýä kartasyna bakyp bilip bolýar. Oňa seredip, äpet daglaryň, ymgyr çölleriň, çuň kölleriň, çasly akýan derýadyr çaýlaryň, al-elwan reňkli sähralaryň nirede ýerleşýändigini, ol ýerlere nähili baryp bolýandygyny anyklamak mümkin. Ummanlaryň goýny genji-hazynalara, dürli ösümlik we janly-jandarlara baýdyr. Emma geografik kartalarynda görkezilmedik, aslynda, ol kartalara sygmajak ýene bir umman bar. Ol hem pähim-paýhas ummanydyr, Magtymguly Pyragynyň dünýäsidir. Gahryman Arkadagymyz Magtymgulynyň şahyrana döredijiligini pähim-paýhas ummanyna deňeýär.

Magtymguly Pyragy halkymyzyň köňlünde sözden bina galdyran beýik şahsyýet. Indi onuň hut özi bu barlygyň dürli künjeklerinde binalara, heýkellere kitaplara öwrülip, jahany synlap dur, seýil edip ýör. Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen, bu günki günde ak mermerli Aşgabadyň günorta künjeginde Köpetdagyň etegindäki belent baýryň üstünde ýerleşip, gurluşygy tamamlanyp barýan Magtymguly Pyragynyň heýkeli uzaklardan seleňläp görünýär. 

Magtymgulynyň şahyrana dünýäsi bir görseň, düşnükli ýaly, bir görseňem çuňlugy bilen seni manylaryň düýpsüz deňzine oklaýan ýaly. Onuň döredijiligi hem syrlylygy bilen, hem aýan-aýdyňlygy bilen özüne bendi edýär. Düşnükli hem syrly setirlerden ybarat bolan duýgulara gaplanýarsyň. Çünki şahyryň goşgularynda hemme zat bar. Olarda Zeminiň ýedi yklymy, Asmanyň ýedi gatlagy, on sekiz müň älem, ösümlik, haýwanat we adamzat dünýäsi beýan edilýär. Asman-Zemin arasy, Älem-jahanyň bary bir kitaba sygdyrylan ýaly göz öňüňe gelýär. Has täsin ýeri-de, bu sözleriň, setirleriň, şygyrlaryň her biri hakynda uzyn-uzyn söhbetleri edip bolýar. Magtymgulynyň goşgularyny çagalar okasa-da, ýaşlar okasa-da, ulular we gartaşanlar okasa-da, hemişe ähmiýetli, hiç wagt täsirini ýitirenok. Her gezek gaýtadan okanyňda, ilkinji gezek okaýan ýaly täsir edýär. Ol setirler durmuşyň dürli döwürlerinde göwnüňe goltgy, synaňa söýget bolup hyzmat edýär. 

Parasatly Pyragy her sözüni çuňňur manylar bilen bezäp, ýüreklerde orun aldy. Söz — ynsanyň ruhuna täsir edýän ilkinji keramatlaryň biri. Sözüň gadyr-gymmaty, keramaty hakynda hem köp ýazgylar meşhurdyr. Akyldar şahyryň goşgularynda ol şeýle setirleriň üsti bilen beýan edilýär: 

Okatdylar, hak sözledim sözümi, 

«Segsen müň kelamy beýan» diýdiler. 

* * *

Gymmatyn gaçyrma, ýerinde sözle... 

* * *

Sözle, sözüň ýaýylsyn bu ýagşy-ýaman içre...

* * *

Sözläbilseň ýagşy sözle, 

Halk ýamanyň bizarydyr. 

* * *

Sözlegende söz manysyn bilmeýen, 

Andan kibir gepläp bilmez lal ýagşy. 

* * *

Aklyň bolsa, märekede az sözle, 

Köp söz seni il içinde har eýlär. 

Magtymguly Pyragy bize üstünlikleriň gönezligi bolan maksada okgunlylyk, halal zähmet çekmek, yhlaslylyk dogrusynda hem ummasyz paýhas hazynalaryny goýup gidipdir. Şol hazyna dürdäne sözler bilen bezelip, setirlere siňdirilipdir welin, olar edil gyzgyn çaýyň içinde eräp giden şeker ýaly, göze görünmese-de, tagamy bildirip dur. 

Magtymguly Pyragy her bir ynsanyň öz niýet-pälini dogry-düzüw tutmalydygyny şeýle goşgy setirleriniň üsti bilen aýratyn nygtaýar: 

Köňül içre ýagşy niýet ýagşydyr. 

* * *

Ýagşy tutawergil niýetiň-päliň...

* * *

Yhlas bilen bir kämile gol beren, 

Ýeter bir menzile, ýetmeýin galmaz. 

Gahryman Arkadagymyz «Ömrümiň manysynyň dowamaty» atly kitabynda: «Ata-babalarymyzda şeýle bir pähim bar: «Azygyňa görä, gurbat gelýär. Niýetiňe görä, gaýrat gelýär. Ynamyňa görä, kuwwat gelýär. Yhlasyňa görä, üstünlik gelýär» diýýär. Bu pähimler bizi her bir işe çemeleşenimizde nähili pikirlerden ugur almalydygymyzy ündeýär. Mahlasy, Magtymguly Pyragynyň belli-belli setirleri däl, eýsem, eserleri tutuşlygyna durmuş mekdebidir. Şahyryň döredijiliginde wagtyňy tygşytly peýdalanmak, işiňe yhlasly ýapyşmak, ýadawlygy ýada salman zähmet çekmek ýaly düşünjeler şeýle beýan edilýär: 

Az iýgil, az ýatgyl, sözüň az etgil, 

Ne bar, manysyz söz uzamak bilen! 

* * *

Bar nygmatdan ýegdir saglyk mazasy... 

Şeýle baý hazynanyň mirasdüşerleri bolmak uly bagt. Beýik maksatlara, asylly işlere ruhlandyrýan Magtymguly Pyragynyň her bir jümlesi has giňişleýin we çuňňur düşündirilmäge mynasyp. Şonuň üçinem akyldar şahyrymyzyň döredijiligi umumadamzat gymmatlygydyr. Şu ýyl şahyryň doglan gününiň 300 ýyllygy halkara derejesinde uly dabara bilen bellenilip geçiler. Ýurdumyzda Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet gününiň bellenilmegi, Türkmenistanyň «Magtymguly Pyragy» medalynyň döredilmegi akyldar şahyra aýratyn hormatdan hem-de beýik sarpadan nyşan. 

Dünýä edebiýatynyň genji-hazynasyna öwrülen Magtymgulynyň şygyrlaryna, filosofiýasyna, umuman, beýik şahyryň medeni mirasyna hormat goýmak, ony dabaralandyrmak halkyň beýikliginden nyşandyr. Goşgulary türkmen halkynyň kalbynyň aýdymyna öwrülen Magtymguly Pyragynyň döredijiliginiň dünýä dolan şöhratyny beýgeltmek we onuň wagyz edilmegini ýola goýmak işleri Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen has-da rowaçlanýar. 

Magtymguly Pyragy öz döredijiliginde adamzadyň müdimi gymmatlyklaryny wagyz etmek bilen, türkmen edebiýatyny dünýä çykaran ynsanperwer şahyrdyr. Olaryň aýdyň şöhlelenmesi bu gün Türkmenistanyň parahatçylyk söýüjilikli, hoşniýetli goňşuçylykly syýasatynda we dostlukly halkara gatnaşyklarynda öz beýanyny tapýar. Muny: 

Barymyzy şärik edýär ägirt şöhrat-şanyna, 

Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy 

— diýip, Gahryman Arkadagymyz ussatlyk bilen beýan edýär. Türkmen halkynyň Milli Lideriniň bu aýdanlaryny özbek şahyry Bahadyr Karimow hem: 

Magtymguly — derýa çaýy türkmeniň,

Gökde dogan parlak Aýy türkmeniň — 

diýip tassyklaýar. 

Magtymgula düşünmekde, şahyryň sarpasyny Arşyň deňinde belentde tutmakda biziň ählimize görelde bolýan Gahryman Arkadagymyzyň eserleriniň gymmatyny, olarda beýan edilýän pikirleriň agramyny hiç bir zat bilen ölçäp bilmeris. Gahryman Arkadagymyzyň «Ynsan kalbynyň öçmejek nury», «Ömrümiň manysy», «Ömrümiň manysynyň dowamaty» ýaly kitaplarynda, «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» atly şygrynda şahyryň döredijiligine goýulýan sarpa mizemezdir. Şeýle ajaýyp eserler bize akyldaryň dünýäsine çuňňur aralaşmaga ýol açýar. Şeýle ajaýyp eserleri halkymyza sowgat edip, pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragynyň edebi döredijiligine dünýä ýüzüniň ünsüni çekýän, bizi döredijilikli işlere ruhlandyrýan türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň ähli beýik maksatlary myrat tapsyn! 

Bäşim ANNAGURBANOW, 

Türkmenistanyň Agrar partiýasynyň başlygy, 

Mejlisiň deputaty.

Ýurdumyzda milli döwletliligi galkyndyrmak, raýat jemgyýetini berkarar etmek nukdaýnazaryndan durmuşa geçirilýän işler bimöçberdir. Häzirki dünýäniň gün tertibinde ählumumy parahatçylygy üpjün etmek, hyzmatdaşlygy berkitmek umumy häsiýetli mesele hasaplanyp, Türkmenistan dünýäniň syýasy, ykdysady we hukuk giňişligine üstünlikli goşulyşýar. Hemişelik Bitarap döwletimiziň ähli syýasy, ykdysady ulgamlaryny öz içine alýan milli maksatnamalarynyň üstünlikli amala aşyrylmagy Gahryman Arkadagymyzyň ýiti zehininiň, strategik we ylmy taýdan çemeleşmek, öňdengörüjilik ýaly belent şahsy häsiýetleriniň aýdyň şöhlelenmesidir. Bu nusgalyk ýoly Arkadagly Gahryman Serdarymyz döwrebap ruhda döredijilikli dowam edýär. Şeýle tutumly ösüşler türkmen jemgyýetinde her bir adama öňde goýlan maksatlara ýetmek işlerine öz başlangyçlary bilen işjeň gatnaşmaga, döredijilikli zähmet çekmäge mümkinçilik döredýär. 

Häzirki döwürde hukuk gatnaşyklarynyň mazmunynyň döwrebaplaşmagy, hususan-da, demokratik häsiýetlilik bilen ösmegi dünýä döwletleriniň, şol sanda Türkmenistanyň kanunçykaryjylyk tejribesine-de oňyn täsir edýär. Ata-babalarymyzdan miras galan ynsanperwer, umumy ykrar edilen halkara däplere eýerilip, demokratik ýörelgelerimiz döwrüň talabyna görä işjeňleşýär. Munuň şeýledigine Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda ýurdumyzyň durmuşynda möhüm ähmiýetli jemgyýetçilik-syýasy çäräniň — Mejlisiň deputatlarynyň, welaýat, etrap we şäher halk maslahatlarynyň, Geňeşleriň agzalarynyň saýlawlarynyň ýokary guramaçylyk derejesinde geçirilendiginiň mysalynda açyk göz ýetirýäris. Erkinlik we açyklyk ýagdaýynda geçen saýlawlara raýatlaryň 91,12 göteriminiň gatnaşmagy (saýlanan deputatlaryň 25,60 göterimi zenanlar, 99 göterime golaýy ýokary bilimli, 10 göterime golaýynyň ýaşy 30-a çenli, 40,80 göteriminiň ýaşy 40-a çenli raýatlardyr) iri syýasy-jemgyýetçilik çäräniň ýokary guramaçylyk derejesini görkezdi. Şeýle depgindäki demokratik däpler döwlet Baştutanymyzyň gatnaşmagynda Türkmenistanyň Mejlisiniň ýedinji çagyrylyşynyň birinji maslahatynyň dowamynda Mejlisiň ýolbaşçylaryny wezipä bellemek we onuň düzümini tassyklamak meselelerinde-de öz beýanyny tapdy. 

Maslahatda Arkadagly Serdarymyz döwletimiziň we jemgyýetimiziň milli gymmatlyklaryny, şeýle hem täzeçillikleri çelgi edinip, raýat-hukuk gatnaşyklaryny kämilleşdirmek maksady bilen, döwrüň talaplaryndan we oňyn halkara tejribelerden ugur alyp, Türkmenistanyň Raýat kodeksiniň täze, rejelenen görnüşini taýýarlamak, Administratiw hukuk bozulmalary hakyndaky we beýleki kodekslere üýtgetmeler hem-de goşmaçalar girizmek boýunça işleriň amala aşyrylmagynyň zerurlygyna ähmiýet berdi. Bu wezipeler bilen bir hatarda, Halkara Zähmet Guramasynyň (HZG) esasy kadalaşdyryjy namalaryndan gelip çykýan düzgünleri zähmet kanunçylygyna ornaşdyrmak, bu babatda gatnaşyklary kämilleşdirmek we iş şertlerini gowulandyrmak, işgärleriň konstitusion zähmet hukuklaryny kepillendirmek maksady bilen, «Türkmenistanyň Zähmet kodeksine üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasyny işläp taýýarlamagyň maksadalaýykdygy nygtaldy. HZG-niň esasy wezipeleri bolan, durmuş-zähmet meselelerini çözmäge gönükdirilen, gatnaşyjy döwletlerde işgärleriň durmuş şertlerini we üpjünçiligini ösdürmek, zähmet hukuklaryny goramak çäreleri häzirki döwürde ýurdumyzda işjeň dowam edýär. Guramanyň hödürnamalaryndan gelip çykýan wezipeleriň çäklerinde bilermenleriň we degişliligi boýunça dürli pudaklaryň, harby-hukuk goraýjy edaralaryň wekilleriniň gatnaşmagynda zähmet kanunçylygy kämilleşdirilýär. 

Milli Liderimiz geçen ýyl Halk Maslahatynyň mejlisinde eden çykyşynda: «Ýurdumyzda gazanylýan her bir ösüş milli kanunçylygyň kämilleşdirilmeginiň esasynda amala aşyrylýar. Şunuň bilen baglylykda, Esasy Kanunymyz bolan Konstitusiýamyzy birnäçe gezek kämilleşdirip, döwlet häkimiýet edaralarynyň kämil ulgamlaryny emele getirdik» diýip nygtady. Munuň özi Mejlisiň deputatlaryna bildirilen uly ynamdyr. Şunuň bilen birlikde, täze kabul edilýän kanunlaryň, geçirilýän özgertmeleriň işjeňlik häsiýetini yzygiderli ýokarlandyrmagyň ähmiýetine üns çekilmegidir. Gahryman Arkadagymyz Mejlisiň ýedinji çagyrylyşynyň deputatlarynyň öňünde durýan wezipelere aýratyn ähmiýet berdi. Olaryň hatarynda, birinjiden, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň täze agzalarynyň öz işini döwrüň talabyna laýyk guramagy üçin Mejlisiň olara ýardam berip durmalydygy, okuw maslahatlaryny gurap, degişli kanunçylyk namalary barada giňişleýin okuwlary geçirmelidigi bellenildi. Ikinjiden, Mejlisiň deputatlarynyň häkimiýetiň ýerli wekilçilikli edaralarynda, ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralarynda bolup, ýygy-ýygydan gürrüňdeş bolmalydygyna, şeýle pikir alyşmalaryň hereket edýän kanunçylygymyza üýtgetmeleri we goşmaçalary girizmekde peýdaly maglumatlary almaga ýardam berjekdigine üns çekildi. Üçünjiden, Mejlisiň deputatlarynyň döwletimizi syýasy, ykdysady, durmuş we medeni babatda ösdürmek boýunça milli kanunçylygy kämilleşdirmelidigi, halkara tejribeden ugur alyp, kanunçylyk namalarymyzy yzygiderli döwrebap ýagdaýa getirmelidigi dogrusynda anyk wezipeler kesgitlendi. 

Geçen ýyl Mejlisiň Ýaş parlamentariler topary döredildi. Topar tassyklanan Düzgünnama laýyklykda, öz işini agzalarynyň deňligi ýörelgesi esasynda, jemgyýetçilik başlangyçlarynda amala aşyrýar. Onuň çözgütleri maslahat beriji häsiýetliligi bilen tapawutlanýar. Topar öz işinde Türkmenistanyň Mejlisinde ýaş parlamentarileriň başlangyçlaryny açyp görkezmek üçin şertleriň döredilmegine, ýaş raýatlaryň hukuk we syýasy medeniýetiniň kemala getirilmegine, ýaşlaryň döredijilik, raýatlyk işjeňliginiň ösdürilmegine ýardam etmek, ýaşlar parlamentarizmini ösdürmek bilen bagly maksatlary göz öňünde tutýar. Şunuň bilen bir hatarda, hormatly Prezidentimiziň beren tabşyryklaryndan ugur alyp, ýurdumyzyň daşary syýasy gatnaşyklaryny parlament diplomatiýasynyň üsti bilen dünýä ýaýmak üçin Mejlis dünýä döwletleriniň parlamentleri hem-de abraýly halkara guramalar bilen gatnaşyklary yzygiderli berkidýär. Mälim bolşy ýaly, soňky ýyllarda bu ugurda parlamentara dostluk toparlarynyň, ugurdaş komitetleriň, ýaş parlamentarileriň, zenan parlamentarileriň arasynda özara tejribe alyşmak üçin hyzmatdaşlygyň täzeçe iş usullarynda ýola goýulmagyna giň şertler döredilýär. Bu bolsa geljekde Mejlisiň ýedinji çagyrylyşynyň deputatlarynyň, şol sanda ýaş parlamentarileriň öňde goýlan wezipeleri amala aşyrmagyna giň mümkinçilikleri döreder.

 Merjen BORJAKOWA, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň Durmuş syýasaty 

baradaky komitetiniň hünärmeni.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ata Watanymyzda häzirki döwürde dünýäniň köp döwletleri bilen özara bähbitli hyzmatdaşlyk ýola goýlup, ýurdumyzy dünýäniň ösen döwletleriniň derejesine çykarmaga gönükdirilen işlerde, alnyp barylýan içeri we daşary syýasatda uly üstünlikler gazanylýar.

 Daşary syýasat, munuň özi halkara giňişliginde döwletleriň özara gatnaşyklaryny düzgünleşdirmäge gönükdirilen syýasatdyr. Türkmenistan Garaşsyzlygyny alan ilkinji günlerinden başlap, halkara gatnaşyklarynda ykrar edilen binýatlyk ýörelgeleri bolan hoşniýetli goňşuçylyk, «Açyk gapylar» syýasaty esasynda ähli döwletler bilen hoşniýetli dostlukly, parahatçylykly gatnaşyklary ýola goýdy. Bu bolsa dünýäniň döwletleri bilen söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer gatnaşyklary has-da kämilleşdirmäge, ylym-bilim ulgamynda tejribeleri alyşmaga oňyn itergi berýär. Bitarap Türkmenistan halkara gatnaşyklar ulgamynda deňhukukly we özara bähbitli hyzmatdaşlygyň aýdyň, açyk hem-de dostlukly ýörelgelerine gyşarnyksyz eýermek bilen, ygtybarly tarap hökmünde uly abraýa, ynama eýe boldy. Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyga esaslanan daşary syýasy ýörelgeleri iş ýüzünde hil we mazmun taýdan baýlaşmak bilen bilelikde, sebitde howpsuzlygy hem-de durnuklylygy üpjün etmegiň, hoşniýetli gatnaşyklary ýola goýmagyň täsirli we netijeli guralynyň binýatlyk esaslary bolup hyzmat edýär. 

Döwletimizde geçirilýän köp sanly duşuşyklar, sergiler, daşary ýurt döwletleriniň wekilleri bilen işewür gatnaşyklar, bilelikdäki medeni çäreler Türkmenistanyň dünýä bileleşigi bilen işjeň giňelýän halkara hyzmatdaşlygyny alyp barmakda hormatly Prezidentimiziň öňde goýan wezipeleri sazlaşykly işiň subutnamasydyr. Türkmenistanyň parahatçylyk we ösüş ýoly bilen ynamly öňe gitmeginde esasy wezipe daşary syýasat ulgamynda öňde goýlan wezipeleri gyşarnyksyz amala aşyrmakdan ybaratdyr. Häzirki zaman şertlerinde halkara gatnaşyklary ulgamynda döreýän ýagdaýlary syýasy çemeleşmeler we gepleşikler arkaly çözmegiň tarapdary bolan Türkmenistan deňhukuklylyk we özara bähbitlere hormat goýmak bilen birlikde, netijeli diplomatik gurallary işe girizýär. Halkara hukugyna eýermek, deňhukukly we özara bähbitli syýasy, ykdysady, medeni, ynsanperwer hem-de beýleki gatnaşyklary alyp barmak bilen, Türkmenistan hem daşary syýasatynda döwlet özygtyýarlylygyny gorap saklamak we berkitmek, onuň halkara gatnaşyklary ulgamyndaky ähmiýetini hem-de tutýan ornuny ösdürmek, ýurduň içerki ösüşi üçin iň ýokary amatly daşary syýasy şertleri döretmek ýaly wezipeleri amala aşyrýar.

Güneşli Diýarymyzda her ýylyň 18-nji fewralynda Türkmenistanyň diplomatik işgärleriniň güni giňden bellenilip geçilýär. Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň diplomatik gullugyna ýokary talaplary bildirmek bilen, onuň döwrebap kämilleşmegi we netijeliliginiň artdyrylmagy, halkara gatnaşyklar ulgamynda milli bähbitleri goramak ukybynyň birkemsiz üpjün bolmagy, düýpli ylmy-tejribe binýadynyň döredilmegi we bu esasda ussat hünärmenleriň mynasyp nesliniň taýýarlanylmagy baradaky meseleleri hem hemişe üns merkezinde saklaýar. Bu wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmek ýurdumyzyň diplomatik işgärleriniň paýyna düşýär. 

Döwletimiziň häzirki zaman halkara gatnaşyklar ulgamyna ynamly goşulyşmagy dünýäniň döwletleri bilen giň diplomatik gatnaşyklary ýola goýmak hem-de Birleşen Milletler Guramasy, Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasy, Ýewropa Bileleşigi, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasy hem-de beýleki iri halkara düzümler bilen netijeli hyzmatdaşlygy işjeň ösdürmek arkaly amala aşyrylýar. Türkmenistanyň başlangyjy bilen döredilen BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň işi hem halkara giňişlikde, hususan-da, Birleşen Milletler Guramasynyň çäklerinde üstünlikli ösdürilýär. Ýurdumyzyň häzirki döwürdäki derwaýys meseleleriň çözülmegine gönükdirilen netijeli başlangyçlary dünýä bileleşigi tarapyndan giňden goldaw tapýar we ykrar edilýär. 

Umumydöwlet işlerini dolandyrmakda we döwlet syýasatyny häzirki zamanyň syýasy, ykdysady, durmuş ýagdaýlaryna laýyklykda netijeli ýola goýmakda ýetilen sepgitler Türkmenistanda jogapkärli çemeleşmeleriň we tejribäniň kemala gelendigini ykrar edýär. Şeýle hem biziň ýurdumyzyň halkara hukugynyň kadalarynyň berjaý edilmeginde Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasyndan gelip çykýan borçnamalara ygrarly bolmakda, halkara gatnaşyklaryň kadalarynyň we ýörelgeleriniň hemmelere bähbitli ýola goýulmagyny gazanmakda ygtybarly hyzmatdaş derejesine eýedigi hemmelere mälimdir. Bilşimiz ýaly, Türkmenistanyň başlangyçlary esasynda we onlarça döwletleriň awtordaş hökmünde gatnaşmagynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy dürli ýyllarda Rezolýusiýalaryň birnäçesini kabul etdi. Muňa mysal hökmünde 2023-nji ýylyň 19-njy dekabrynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 78-nji mejlisiniň 49-njy plenar mejlisinde «Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek üçin ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Kararnamany görkezmek bolar. 

Hormatly Prezidentimiziň tagallalary netijesinde ýurdumyzyň häzirki zaman ulag-üstaşyr geçelgelerini we logistika merkezlerini ösdürmäge, ykdysady aragatnaşyklary pugtalandyrmaga hem-de netijeli syýasy gepleşikleriň esasynda ynsanperwer meselelerinde hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga gönükdirilen başlangyçlary durmuşa geçirmekdäki orny barha ýokarlanýar. Döwletimiziň ulag ulgamyny halkara ulag hyzmatdaşlygyna işjeň goşmak, üstaşyr geçelge mümkinçiliklerini netijeli ulanmak arkaly birleşen multimodal ulag-üstaşyr geçelgelerini döretmek, döwletimizde ekologik ulaglaryň ulanylyşyny artdyrmak, durmuş taýdan bähbitli ulag düzümlerini ösdürmek barada dünýä döwletleri bilen hyzmatdaşlygy giň gerimde dowam etmek maksady bilen, Gahryman Arkadagymyzyň ýylyň başynda Birleşen Arap Emirliklerine gitmegi hem-de birnäçe taryhy ylalaşyklara gol çekilmegi ýurdumyzyň ulag pudagynyň döwrebap derejede ösdürilmegine aýratyn üns berilýändigini görkezýär.

Munuň özi döwlet Baştutanymyzyň parasatly we öňdengörüjilikli baştutanlygynda ýurdumyzyň Garaşsyzlygyny we Bitaraplygyny pugtalandyrmakda, parahatçylygy, durnuklylygy, howpsuzlygy üpjün etmekde, halkara bileleşiginiň ynsanperwer tagallalaryna mynasyp goşant goşýandygynyň ýene bir aýdyň mysaly bolup durýar we döwletimiziň sebitde hem-de dünýäde parahatçylyk söýüjilikli başlangyjynyň goldanylýandygyny tassyklaýar. 

Türkmenistan dünýä döwletleri we halkara guramalary bilen adamzady gyzyklandyrýan umumy meseleleri çözmek işlerine mynasyp goşant goşýar. BMG, onuň ýöriteleşdirilen edaralary we beýleki halkara guramalary bilen durmuşa geçirilýän meýilnamalar ynsanperwer ýörelgelere esaslanmak bilen, adamlaryň kanun esasynda kepillendirilen hukuklaryny durmuşa geçirmek üçin oňyn şertleri döredýär. Adam hukuklaryny üpjün etmek boýunça kabul edilýän maksatnamalar we kadalaşdyryjy hukuk namalary häzirki döwürde özüniň oňyn netijelerini berýär. Adam bähbidinden ugur alýan hukuk ulgamy we guramaçylyk çäreleri halkara bileleşiginiň goldawyna mynasyp bolmak bilen, Durnukly ösüşiň maksatlaryna ýetmegi sazlaşdyrýar. 

Türkmen halkyny eşretli, asuda durmuşa ýetiren Gahryman Arkadagymyzyň, peder ýoluny ýokary üstünlikler bilen dowam edýän Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli, döwlet ähmiýetli alyp barýan beýik işleri elmydama rowaçlyklara beslensin. 

Çemen REJEPOWA, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, 

Ýerli wekilçilikli häkimiýet we öz-özüňi dolandyryş edaralary bilen işlemek baradaky komitetiniň agzasy

«Gündogaryň beýik akyldary we danasy Magtymguly Pyragy özüniň çuňňur pähim-paýhasa ýugrulan goşgulary bilen ynsan kalbynda baky orun aldy. Dana Pyragynyň ynsanperwerligi, halallygy, agzybirligi ündeýän eserleri ähli adamzat üçin bahasyna ýetip bolmajak gymmatlykdyr» diýip nygtaýan hormatly Prezidentimiziň hem-de Milli Liderimiziň taýsyz tagallalary bilen akyldar şahyrymyza goýulýan hormat-sarpa häzirki döwürde täze belentliklere göterildi. Muňa mysal hökmünde Köpetdagyň eteginde gurulýan Magtymguly Pyragynyň ýadygärlikler toplumyny buýsanç bilen görkezmek bolar. Bu toplum ajaýyp zamanamyzda beýik türkmen şahyrynyň we akyldarynyň baý döredijilik mirasyna goýulýan sarpanyň bimöçberdiginiň güwäsidir. Üstünden asyrlar geçse-de, Magtymguly Pyragynyň öz ýurduňy söýmäge, agzybirlige, jebislige we dost-doganlyga çagyrýan şygyr setirleri öz wajyplygyny ýitirmän, ýürekleriň töründe orun eýeleýär. Beýik akyldarymyzyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli häzirki wagtda biri-birine ulaşýan dürli çäreleriň mysalynda muňa has-da aýdyň göz ýetirmek bolýar. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» diýen şygar astynda ösüşlere beslenýän üstümizdäki ýylda türkmen nusgawy edebiýatynyň beýik şahyrynyň şanly senesi mynasybetli halkara derejede birnäçe çäreleri amala aşyrmak meýilleşdirilýär. Hususan-da Magtymguly Pyragynyň baý edebi mirasyny çuňňur öwrenmek we dünýäde giňden wagyz etmek maksady bilen, meşhur akyldar şahyryň ömrüne we döredijiligine bagyşlanýan ýörite internet portalynyň döredilmegi baradaky çözgüde gelinmegini aýratyn bellemek isleýäris. Ýeri gelende aýtsak, dana Pyragynyň şygyrlarynyň ýygyndysy dünýäniň köp dillerine, şol sanda rus, iňlis, türk, azerbaýjan, arap, ermeni, belarus, gazak, özbek, täjik, gruzin, ukrain, hytaý, ýapon, rumyn we beýleki dillere terjime edildi. Akyldar şahyrymyzyň goşgularyny öz dillerinde okan daşary ýurtly okyjylaryň türkmen nusgawy edebiýatynyň düýbüni tutujy Magtymguly Pyragynyň baý many-mazmunly döredijiliginiň dünýä edebiýatynyň altyn hazynasynda mynasyp orun alandygyny, kalplara nur çaýýandygyny nygtamaklary her birimizi buýsandyrýan hakykatdyr. Beýik akyldaryň döredijiligi, ähli döwürlerde bolşy ýaly, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hem ýaş nesilleri terbiýelemekde gymmatly çeşme bolup durýar. Şahyryň köptaraplaýyn döredijiliginiň içinden watançylyk, il-ýurt, dost-doganlyk, wepalylyk, ynsan terbiýesi, halal hem arassa zähmet bilen bagly temalar eriş-argaç bolup geçýär. Gündogaryň beýik akyldary we nusgawy şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygynyň halkara derejede dabaraly bellenilip geçilmegi dana şahyrymyzyň şan-şöhratynyň ebedilikdiginiň nobatdaky subutnamasy bolar. 

Wezirgeldi Aşyrow, 

welaýat arassaçylyk we keselleriň ýaýramagyna 

garşy göreşmek gullugynyň başlygynyň orunbasary, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.