«Saglyk» Döwlet maksatnamasyndan ugur alnyp, ýurdumyzda jemgyýetiň ýokary gymmatlygy bolan adamyň saglygyny goramaga gönükdirilen işler barha rowaçlanýar, milli saglygy goraýyş ulgamynda uly ösüşler gazanylýar. Diýarymyzyň dürli künjeklerinde gurlup ulanmaga berilýän hem-de tutuşlygyna durky täzelenýän saglyk merkezlerinde ylmyň soňky gazananlaryna daýanýan öňdebaryjy lukmançylyk enjamlarynyň oturdylmagy raýatlara ýokary hilli lukmançylyk hyzmatlaryny amala aşyrmaga şertleri üpjün edýär. 

     Döwlet ähmiýetli şäher hukuk derejesine eýe bolan Arkadag şäherinde lukmançylyk klasteriniň önümçilik toplumlaryny döretmek konsepsiýasynyň çäklerinde döredilen «Arkadag Medisina Klasteri Menejment» kärhanasy hem saglygy goraýyş edaralaryny zerur bolan lukmançylyk serişdeleri bilen üpjün etmekde, ýokary hilli, ekologik taýdan arassa, halkara görkezijilere laýyk gelýän lukmançylyga degişli önümleri sarp edijilere ýetirmekde maksada laýyk işleri alyp barýar. Hususan-da, kärhananyň çagalary iýmitlendirmäge degişli bolan önümleri eneler tarapyndan ýokary isleg bilen kabul edilýär. 

     Sagdyn jemgyýetiň daýanjy bolan berk bedenli we sagdyn ruhly ýaş nesilleriň saglygy, olaryň röwşen geljegi baradaky alada döwlet syýasatymyzda möhüm orun eýeleýär. Türkmenistanda Birleşen Milletler Guramasy we onuň ýöriteleşdirilen düzümleri, hususan-da, bu abraýly guramanyň Çagalar gaznasy bilen hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine aýratyn ähmiýet berlip, eneligi we çagalygy goramak, ýaş nesliň hemmetaraplaýyn sazlaşykly ösüşini we maşgalanyň abadançylygyny gazanmak, sagdyn durmuş ýörelgelerini wagyz etmek maksatly işlere döwletimiziň jogapkärli çemeleşýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen döredilen Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň döredilenine entek kän wagt geçmedik hem bolsa, onuň hasabyna çagalaryň bagtyýar durmuşyny üpjün etmek boýunça ägirt uly işleriň amala aşyrylmagy buýsanç bilen bellenmäge mynasypdyr.

     Ýurdumyzyň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň yzygiderli ýokarlandyrylmagy, döwrebap lukmançylyk desgalarynyň gurulmagy, jemgyýetimizde sagdyn durmuş ýörelgesiniň giňden wagyz edilmegi döwletimizde ynsan ömrüniň uzalmagynyň, adamyň bagtyýar we ruhubelent ýaşamagynyň şertidir. Güneşli Diýarymyzda ilatyň saglygyny goramakda, sagdyn durmuş ýörelgelerini pugtalandyrmakda, saglygy goraýyş ulgamyny innowasion ýol bilen ösdürmekde, sagdyn jemgyýetiň esasynda bagtyýar ýaşaýşy gazanmakda taýsyz tagallalary edýän lukman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, döwletli tutumlary rowaç bolsun! 

Şemşat Mä­miýewa, Balkanabat şäheriniň Gumdag şäherçe hassahanasynyň baş lukmanynyň orunbasary, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

     Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň  ösüşlere beslenýän  Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda bolup geçýän özgertmeler döwlet durmuşynyň ähli ugurlarynyň täze döwrüň talabyna laýyk kämilleşdirilmegini şertlendirýär. Türkmenistanyň kanunçylyk binýadyny halkara kadalaryna laýyk getirmek we ýurdumyzyň ösüşlerini, ykdysady kuwwatyny kämil kanun esasynda berkitmek Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň döwlet syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri bolmagynda galýar. Hormatly Prezidentimiziň bu babatda öňde goýýan wezipelerinden ugur alnyp, Türkmenistanyň Mejlisiniň ýedinji çagyrylyşynyň şu ýylyň 28-nji iýunynda geçirilen dokuzynjy maslahatynda dürli ugurlara degişli kanunlary kämilleşdirmek boýunça birnäçe kanun taslamalary ara alnyp maslahatlaşyldy we kabul edildi.

     Maslahatda deputatlar ilki bilen «Türkmenistanyň Raýat kodeksiniň täze beýanyny tassyklamak we herekete girizmek hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasyny ara alyp maslahatlaşdylar. Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň durmuşa geçirýän ynsanperwer syýasatyna laýyklykda amala aşyrylýan haýyr-sahawat işiniň kämil hukuk binýadyny emele getirmek maksady bilen, Raýat kodeksine haýyr-sahawat işi bilen baglanyşykly gatnaşyklary kadalaşdyrýan babyň we başga-da birnäçe üýtgetmeleriň girizilmegi aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. Kodeksde ulanylýan adalgalara milli kanunçylygymyzyň tejribesine laýyklykda düşünjeler berildi we olaryň mazmuny doly açylyp görkezildi. Şonuň ýaly-da, Kodeksiň bölümleriniň we baplarynyň belgileri, maddalarynyň gurluşy «Hukuk namalary hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda görkezildi hem-de Kodeksiň hereket edýän kadalary Türkmenistanyň Konstitusiýasy hereket edýän kanunlar bilen sazlaşykda döwrebaplaşdyryldy. Şeýle hem maslahatda başga-da birnäçe kanun taslamalaryna garaldy we kabul edildi.

     Türkmenistanda amal edilýän her bir iş döwletimiziň has-da kuwwatlanmagyna, halkymyzyň bagtyýar durmuşda ýaşamagyna gönükdirilendir. Bu işleriň özeninde bolsa, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň mähriban halkymyza, eziz Watanymyza bolan çäksiz söýgüsi durandyr. 

     Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan döwletimizde milli kanunçylygymyzy kämilleşdirmekde giň mümkinçilikleri we şertleri döredip berýän Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlarynyň sag, ömürleriniň uzak bolmagyny, dünýä ähmiýetli alyp barýan işleriniň rowaç almagyny arzuw edýäris. 

Orazdurdy ABDYÝEW. Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, Mejlisiň Ylym, bilim, medeniýet we ýaşlar syýasaty baradaky komitetiniň agzasy.

     Türk­me­nis­ta­nyň Mej­li­si BMG-niň dü­züm bir­lik­le­ri, ab­raý­ly hal­ka­ra gu­ra­ma­lar we mil­li par­la­ment­ler bi­len hyz­mat­daş­ly­gy bar­ha gi­ňeld­ýär. Bu hyz­mat­daş­lyk Hal­ka­ra pa­ra­hat­çy­lyk we yna­nyş­mak ýy­lyn­da has-da işjeň­leş­di hem-de aý­ra­tyn oňyn häsiýe­te eýe bol­dy. Ýa­kyn­da Mej­li­siň we­ki­li­ýe­ti­niň Ýew­ro­pa­da Howpsuzlyk we Hyzmat­daş­lyk Gu­ra­ma­sy­nyň (ÝHHG) Parlament As­samb­le­ýa­sy­nyň (PA) 32-nji mej­li­si­ne gat­naş­mak üçin Por­tu­ga­li­ýa Res­pub­li­ka­sy­nyň Por­tu şä­he­ri­ne iş sa­pa­ry hem par­lamen­ta­ra gat­na­şyk­la­ry pug­ta­lan­dyr­ma­gyň we hal­ka­ra gurama­lar bi­len hyz­mat­daş­lygy gi­ňelt­me­giň çäk­le­rin­de ama­la aşy­ryl­dy. Sa­pa­ryň do­wa­myn­da ýur­du­my­zyň mil­li par­la­men­ti bilen Da­şa­ry iş­ler mi­nistr­li­gi­niň bi­le­lik­de gu­ra­ma­gyn­da geçirilen «Halka­ra pa­ra­hat­çy­lyk we yna­nyş­mak ýy­ly: parahatçy­ly­gy, howp­suz­ly­gy, öza­ra yna­nyşma­gy gazan­mak­da dia­lo­gyň we bi­ta­rap­ly­gyň ýö­rel­ge­le­ri» at­ly çä­re şan­ly ýy­lyň halka­ra gi­ňiş­lik­de bar­ha giň ge­rim al­ýan wakala­ry­nyň üs­tü­ni ýe­tir­di.

     Sa­pa­ryň barşynda Mejlisiň wekilleri ÝHHG-niň Parlament Assambleýasynyň Merkezi Aziýa boýunça ýörite wekili Farah Kariminiň sebitiň döwletleriniň parlament wekiliýetleri bilen geçiren duşuşygyna gatnaşdylar. Onuň dowamynda howanyň üýtgemegine garşy göreşmek boýunça alnyp barylýan işler barada pikir alşyldy. Şunda ekologik abadançylygy üpjün etmäge, daşky gurşawy gorap saklamaga, tebigata aýawly çemeleşmäge gönükdirilen tagallalaryň kanunçylyk-hukuk binýadyny pugtalandyrmak, bu ugurda alnyp barylýan döwlet syýasatyny parlament diplomatiýasy arkaly goldamak boýunça toplanan tejribeler beýan edildi. 

     Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Parlament Assambleýasynyň ýyllyk mejlisiniň açylyş dabarasynda ÝHHG-niň Parlament Assambleýasynyň, Portugaliýanyň Assambleýasynyň hem-de wekiliýetleriň ýolbaşçylarynyň, Portugaliýa Respublikasynyň Prezidentiniň, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretarynyň wideoaragatnaşyk arkaly çykyşlary diňlenildi we häzirki wagtda sebitiň, dünýäniň gün tertibindäki meseleleriň oňyn çözgütleri, olary durmuşa geçirmekde parlamentleriň öňünde durýan wezipeler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

     Türkmenistanyň Mejlisiniň we Daşary işler ministrliginiň bilelikde Porto şäheriniň «Alfandego» kongresler merkeziniň binasynda guran «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly: parahatçylygy we howpsuzlygy, özara ynanyşmagy gazanmakda dialogyň we bitaraplygyň ýörelgeleri» atly utgaşykly çäresi saparyň esasy wakalarynyň biri boldy. Oňa türkmen wekiliýetiniň agzalary, ÝHHG PA-nyň ýolbaşçysy Pia Kauma, Baş sekretary Roberta Montella, Merkezi Aziýa boýunça ýörite wekili Farah Karimi, ÝHHG-niň Aşgabatdaky merkeziniň başlygy, ilçi Jon MakGregor, şeýle hem Finlýandiýanyň, Gazagystanyň, Täjigistanyň, Özbegistanyň, Azerbaýjanyň, Ermenistanyň, Italiýanyň, Fransiýanyň, Slowakiýanyň, Mongoliýanyň, Ispaniýanyň, Nederlandlaryň, Ukrainanyň, Germaniýanyň parlamentleriniň wekilleri gatnaşdylar hem-de çykyş etdiler. 

     Türkmen tarapy çärä gatnaşyjylary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ýurdumyzyň alyp barýan parahatçylyk söýüjilikli, ynsanperwer, hoşniýetli döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlary bilen tanyşdyrdy. Şunda Türkmenistanyň umumadamzat bähbitlerini nazarlaýan başlangyçlarynyň we bitaraplyk ýörelgesiniň parahatçylygy, howpsuzlygy, durnukly ösüşi üpjün etmekde, energiýa serişdeleriniň howpsuz üstaşyr geçelgelerini döretmekde, ulag-aragatnaşyk ulgamlarynda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmekde, daşky gurşawyň goraglylygyny we ekologik abadançylygy üpjün etmekde, halklaryň, döwletleriň medeniýetine, däp-dessurlaryna hormat goýmakda, medeni-ynsanperwer gatnaşyklary ösdürmekde hem-de bu işde halk diplomatiýasynyň mümkinçiliklerinden peýdalanmakda eýeleýän möhüm ähmiýetine üns çekildi. Türkmen döwletiniň «Dialog — parahatçylygyň kepili» diýen filosofiýany ilerletmek bilen, daşary syýasat işini beýleki döwletleriň çäk bitewüligine, kanunçylygyna hormat goýmak hem-de deňhukuklylyk, özara peýdalylyk, bähbitleriň sazlaşygyny gazanmak esasynda guraýandygy nygtaldy. Çykyş edenler 2025-nji — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda, Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli, utgaşykly geçirilýän çäräniň simwolik mana eýedigini bellediler. Şeýle hem Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynda parahatçylygy we howpsuzlygy üpjün etmek, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek, adamzadyň parahat durmuşyny üpjün etmek babatda öňe sürýän başlangyçlarynyň häzirki zaman gapma-garşylyklaryny aradan aýyrmakda, dialogyň ähmiýetini ýokarlandyrmakda wajyp orun eýeleýändigi, ýurdumyzyň bu ugurdaky tagallalarynyň dünýä döwletleri üçin nusgalyk bolup durýandygy bellenildi. 

     Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Parlament Assambleýasynyň ýolbaşçysy Pia Kauma öz çykyşynda Türkmenistanyň Mejlisiniň ÝHHG-niň Parlament Assambleýasy bilen bilelikde Aşgabat şäherinde birnäçe çäreleri, hususan-da, 2023-nji ýylda «ÝHHG-niň çäginde howpsuzlygy, durnuklylygy we dialogy berkitmekde bitarap döwletleriň orny» atly Merkezi Aziýa sebit maslahatyny, 2024-nji ýylda «ÝHHG-niň çäginde parlament diplomatiýasy: dialog — abadan we asuda geljek üçin hyzmatdaşlygy ýola goýmagyň guraly» atly bilelikdäki ýokary derejeli maslahaty geçirendigini belledi. ÝHHG PA-nyň ýyllyk mejlisiniň çäginde geçirilýän şu çäräniň hem agza döwletleriň arasynda parlamentara gatnaşyklaryň ösdürilmegine, dünýäde parahatçylygyň we howpsuzlygyň üpjün edilmegine oňyn täsiriniň boljakdygyna ynam bildirdi. 

     Parlamentara Assambleýanyň Merkezi Aziýa boýunça ýörite wekili Farah Karimi öz çykyşynda Türkmenistanyň Mejlisiniň we ÝHHG PA-nyň bilelikde geçiren «ÝHHG-niň çäginde parlament diplomatiýasy» atly ikinji Aşgabat maslahatynyň ähmiýetine aýratyn üns çekdi. Bu geçirilýän çäreleriň parlament wekillerini bir ýere jemläp, dialogy ösdürmekde, nesilleriň arasyndaky jebisligi berkitmekde, parahatçylygy pugtalandyrmakda, sebitleýin durnuklylygy üpjün etmekde pikir hem tejribe alyşmagyň möhüm meýdançasyny emele getirýändigini aýtdy. 

     Giň wekilçilikde geçen maslahatda çykyş edenler Türkmenistanyň halkara giňişlikde alyp barýan, parahatçylyk we ynsanperwerlik ýörelgelerine esaslanýan oňyn bitaraplyk syýasatynyň, döwletleriň we halklaryň arasynda deňhukukly, özara bähbitli hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ösdürmäge gönükdirilen sebit hem-de umumadamzat ähmiýetli başlangyçlarynyň dünýä jemgyýetçiligi tarapyndan giňden goldanylýandygyny bellediler. Çykyşlarda biragyzdan nygtalyşy ýaly, Türkmenistanyň döwletler, abraýly halkara guramalar bilen ählumumy parahatçylygyň, howpsuzlygyň hem-de durnuklylygyň bähbidine dostluk, birek-birege ynanyşmak, deňhukukly hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ýola goýmakda toplan gymmatly syýasy tejribesi sebitde we dünýäde abadan gülläp ösüşi üpjün etmäge ýardam berýär. 

     Ýurtlaryň parlament agzalarynyň arasynda özara düşünişmek we ynanyşmak ýagdaýynda ýola goýulýan gatnaşyklaryň ösdürilmegine giň mümkinçilik döredýän, milli parlament diplomatiýasynyň ilerlemegine, hyzmatdaşlygyň berkidilmegine uly şahsy goşant goşýan Gahryman Arkadagymyzyň we Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlarynyň sag, ömürleriniň uzak, il-ýurt, tutuş adamzat bähbitli işleriniň mundan beýläk-de rowaç bolmagyny arzuw edýäris. 

Maksat KULYÝEW, Türkmenistanyň Mejlisiniň Halkara we parlamentara aragatnaşyklar baradaky komitetiniň başlygy.

     Türk­me­nis­tan baý hem-­de tä­sin ösüm­lik dün­ýä­si we gö­zel tebigaty bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. Daş­ky gur­şa­wyň eçi­len aja­ýyp gözel­li­gi­ni go­rap sak­la­mak, yl­my taý­dan öw­ren­mek we gel­jek­ki ne­sil­lere ýe­tir­mek hä­zir­ki döw­rüň ­mö­hüm­ tala­by­ bo­lup­ dur­ýar.­ Mil­li Li­de­ri­mi­ziň hem-­de hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň­ asyl­ly­ başlan­gyç­la­ry­ esa­syn­da­ yn­sanla­ryň te­bi­gat bi­len saz­la­şyk­da ýaşa­ma­gy­na­ gö­nük­di­ri­len ­uly iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Jemgyýeti­mi­ziň­ eko­lo­gik ­me­de­ni­ýe­ti kä­mil­leş­ýär, ýur­du­myz bagy-bos­san­ly­ga ­bü­ren­ýär. 

     Te­bi­ga­tyň go­rag­ly­ly­gy­nyň üp­jün edil­me­gi ­ug­run­da döwletimi­ziň­ hal­ka­ra de­re­je­dä­ki baş­lan­gyç­la­ry yk­lym­la­ryň we sebit­le­riň ara­syn­da­ky äh­lu­mu­my äh­mi­ýe­te eýe bo­lan­ eko­lo­gi­ýa aba­dan­çy­ly­gy­na­ my­na­syp go­şant­dyr.­ Ýurdumyzyň­ äh­li­ ulgamlary­na in­no­wa­sion hä­si­ýet­li, eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa tehno­lo­gi­ýa­la­ry, «ýa­şyl yk­dy­sa­dyýe­tiň» ýörelgeleri­ni giň­den ornaş­dyr­mak te­bi­gy se­riş­de­le­ri re­je­li peýdalan­mak­da, energiýanyň ­tä­ze çeş­me­le­ri­ni,­ ne­ti­je­li­ usullaryny öw­ren­mek­de, eko­lo­gi­ýa­ny go­rap sak­la­mak­da ­we­ dikelt­mek­de­ oňyn ­tä­si­ri­ni ýetir­ýär. Ýe­ri ge­len­de bel­le­sek, hormat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baştutan­ly­gyn­da eko­lo­gi­ýa taýdan howp­suz­ yk­dy­sa­dy­ýe­ti­ we sena­ga­ty ös­dür­mek, te­bi­ga­ta aýaw­ly çe­me­leş­mek, onuň baýlykla­ryn­dan re­je­li peý­da­lan­mak bi­len bag­ly iş­le­nip dü­zü­len uzak möh­letle­ýin ­mak­sat­na­ma­lar, ­taslamalar­ üs­tün­lik­li ama­la aşy­ryl­ýar. Kö­pet­da­gyň aja­ýyp dag ete­gin­de ýer­leş­ýän Ar­ka­dag şä­he­ri­niň san­ly mag­lu­mat ­aragatnaşyk we «ýa­şyl» tehnologiýala­ra esas­lan­ýan mümkinçilik­le­ri mu­nuň aý­dyň­ subutna­ma­sy­dyr. 

     Ar­ka­dag­ şäheriniň ­bi­rin­ji ­tap­gy­ryn­da­ky desgala­ryň­ gur­lu­şy­gyn­da­ ekologik ­taý­dan aras­sa se­riş­de­le­riň ula­nyl­ma­gy bu ýer­de ekologi­ýa ýa­ly mö­hüm ug­ra aý­ra­tyn üns be­ril­ýän­di­gi­ni tassyklaýar. Tä­ze şä­he­re «Ýew­ro­pa­da Howpsuzlyk­ we­ Hyzmatdaşlyk Gu­ra­ma­sy­nyň se­bi­tin­de durnukly, ýa­şyl, howa üçin­ oňaý­ly­ we­ in­no­wa­sion­ çöz­güt­li şäheri­ ösdürmek» taslamasy­na­ go­şu­lan­dygy ba­ra­da­ky güwänama­nyň be­ril­me­gi bu ul­gam­da öň­de goý­lan we­zi­pe­le­riň üs­tün­lik­li çö­zül­ýän­di­gi­ne­ şaýat­lyk­ ed­ýär.­Ýur­du­myzda­ se­bi­tiň­ eko­lo­gik ­ýag­da­ýy­ny ­düýp­li­ gowu­lan­dyr­ma­ga gö­nük­di­ri­len taslama­la­ryň bi­ri­ hem­ Garagumyň­ goý­nun­da­ dö­re­di­len­ «Al­tyn­ asyr»­ Türk­men­ kö­li­ bolup­ dur­ýar.­ Bu tas­la­ma­nyň dur­mu­şa geçiril­me­gi di­ňe bir ýurdu­myz­ üçin ­däl, ­eý­sem, ­tu­tuş­ se­bit ­üçin hem­ uly ­äh­mi­ýe­te eýe­dir.­ Şeý­le-­de­ gid­roteh­ni­ki­ top­lum Garagum­ säh­ra­sy­nyň­ tebigy gur­şa­wy­na, tu­tuş­ly­gy­na se­bi­tiň ekolo­gik ýag­da­ýy­na oňyn täsirini ýe­ti­rip, mö­hüm dur­muş­-ykdysa­dy ­me­se­le­le­ri­ çöz­mä­ge, ­şonuň­ bi­len­ bag­ly­lyk­da,­ suw­ we ýer ­se­riş­dele­ri­ni ­ne­ti­je­li­ ulanma­ga,­ öri­ meý­dan­la­ry­nyň goraglylygy­ny üp­jün et­mä­ge, maldar­çy­ly­gy hem­-de ekerançylygy ös­dür­mä­ge amat­ly şert­le­ri dö­red­ýär.­ 

     Daş­ky gurşaw­da ös­ýän ösüm­lik­le­riň äh­li­si­ jan­ly tebiga­tyň bio­lo­gik şalygy bolmak bi­len, ýa­ba­ny we me­de­ni ösüm­lik top­lum­la­ry­ny eme­le ge­tir­ýär. Te­bi­ga­tyň ha­zy­na­sy­na deňel­ýän ösüm­lik­ler asyrla­ryň do­wa­myn­da hem hal­ky­myz üçin dür­li kesel­le­ri bejermek­de gym­mat­ly se­riş­de bo­lup hyz­mat edip gel­ýär. 

     Ýurdumyz­ BMG­-niň­ te­bi­ga­ty,­ bio­lo­gik köp­dür­li­li­gi, ozon gatlagy­ny ­we­ daş­ky­ gurşa­wy­ go­ra­mak, çöl­leş­mä­ gar­şy­ göreşmek,­ ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi bi­len bag­ly esas goýu­jy­ resminama­la­ry­ny,­ kon­wen­si­ýa­la­ry­ny,­ tes­wir­na­ma­la­ry­ny­ tassykla­mak­ bi­len, ­bü­tin adam­za­dyň eş­ret­li gel­je­gi ug­run­da nusga­lyk iş­le­ri dur­mu­şa ge­çir­ýär. Ho­wa­nyň üýt­ge­megi bi­len bag­la­ny­şyk­ly hä­zir­ki döw­rüň wa­jyp me­se­le­le­ri­ni­ çöz­mek­de­ umu­ma­dam­zat ­ähmi­ýet­li­ iş­le­ri­ dur­mu­şa­ ge­çir­ýän ­Gahryman Arka­da­gy­my­zyň asyl­ly ýol­-ýö­rel­ge­le­rini my­na­syp do­wam etdirýän hor­mat­ly Preziden­ti­mi­ziň oňyn baş­lan­gyç­la­ry hal­ka­ra de­re­je­sin­de­ gyz­gyn ­gol­da­wa­ eýe ­bol­ýar. 

Arslan HAÝYDOW, TDP-niň Tagtabazar etrap komitetiniň partiýa guramaçysy, Mejlisiň deputaty

     Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe milli hususyýetçilik pudagy hil taýdan täze taryhy tapgyra gadam basdy. Telekeçiligi yzygiderli ösdürmek bäsdeşlige ukyply milli ykdysadyýeti kemala getirmegiň möhüm şertleriniň biridir. Gahryman Arkadagymyz tarapyndan ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça başy başlanan strategiýany yzygiderli durmuşa geçirýän hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hemişe Watanymyzyň eksport kuwwatyny artdyrmakda, täze senagat önümçiliklerini döretmekde, azyk bolçulygyny pugtalandyrmakda wajyp orny eýeleýän hususy pudagy ilerletmegiň zerurdygyny nygtaýar.

    «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda», maýa goýum Maksatnamasynda döwlet hususy hyzmatdaşlygynyň işjeňleşdirilmegine, täze innowasion kärhanalaryň açylmagyna, ykdysadyýeti dolandyrmagyň has netijeli usullarynyň ornaşdyrylmagyna möhüm ähmiýet berilýändigini bellemek gerek. Kiçi we orta telekeçiligiň işewürlik başlangyçlaryna döwlet tarapyndan berilýän ägirt uly goldawlar maýa goýum işjeňliginiň ýokarlanmagyna, döwlet eýeçiligine degişli desgalaryň hususylaşdyrylmagyna, bazar ykdysadyýeti şertlerinde ylmy taýdan esaslandyrylan ykdysady syýasatyň durmuşa geçirilmegine, netijede, içerki bazaryň ýurdumyzda öndürilýän önümler bilen bolelin üpjün edilmegine ýardam berýär. Şunuň bilen baglylykda, «Türkmenistanda öndürildi» milli haryt nyşany bilen öndürilýän ýokary hilli, bäsdeşlige ukyply önümler daşarky bazarlarda hem üstünlikli ýerlenilýär. Ýurdumyzyň işewür toparlarynyň wekilleri — Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary halkara sergilere, maslahatlara, işewürlik forumlaryna işjeň gatnaşyp, Watanymyza mynasyp wekilçilik edýärler. 

     Döwrüň­ ta­lap­la­ry­na­ la­ýyk­lyk­da,­ ylym-bilim ­bin­ýa­dy­ny­ kämilleş­dir­mä­ge ­aý­ra­tyn ­üns be­ril­ýär.­ Şu­nuň­ bi­len baglylykda, 27-nji­ iýunda­ san­ly­ ul­gam­ arka­ly­ ge­çi­ri­len­ Mi­nistr­ler Kabinetiniň­ no­bat­da­ky­ mej­li­sin­de­ hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz­ Serdar­ Berdimuhamedow­ ýoka­ry­ bi­lim­li­ iş­gär­le­ri­ taýýarlamakda,­ gaý­tadan­ taý­ýar­la­mak­da ­we ­ola­ryň­ hü­när­ derejesi­ni­ ýo­kar­lan­dyr­mak­da ­te­le­ke­çi­lik,­ işe­wür­lik pu­da­gy­na­ gol­daw­ ber­mek­ mak­sa­dy­ bi­len,­ Türk­me­nis­ta­nyň­ Se­na­gat­çy­lar­ we­ te­le­ke­çiler­ bir­leş­me­si­niň­ mü­di­ri­ýe­ti­niň­ ka­ra­ry­ny ma­kul­la­dy hem-de­ Hal­ka­ra­ se­na­gat­çy­lar­ we te­le­ke­çi­ler­ uni­wer­si­te­ti­ni­ döretmek­ ha­kynda­ Per­ma­na,­ tä­ze­ dö­re­dil­ýän­ uni­wer­si­te­tiň ýolbaş­çy­la­ry­ny­ bel­le­mek­ bi­len­ bag­ly­ de­giş­li res­mi­na­ma­la­ra­ gol çek­di. 

     Açylmagyna taýýarlyk görülýän Halkara senagatçylar we telekeçiler uniwersitetine 2025-2026-njy okuw ýylyndan bakalawr maksatnamasy boýunça talyplar okuwa kabul ediler. Şunuň bilen baglylykda, Bilim ministrligine Halkara senagatçylar we telekeçiler uniwersitetiniň Tertipnamasynyň we gurluşynyň kanunçylykda bellenen tertipde taýýarlanylmagyna hem-de tassyklanylmagyna; täze ýokary okuw mekdebiniň bilim bermek we işgärleri hünäre taýýarlamak işini ygtyýarlylandyrmak, bilim işiniň döwlet akkreditasiýasy amallaryny geçmegine; taýýarlygyň ugurlary (hünärler) boýunça okuw meýilnamalarynyň halkara ölçeglere laýyklykda taýýarlanylmagyna ýardam bermek tabşyryldy. Şeýlelikde, Halkara senagatçylar we telekeçiler uniwersiteti ýakyn ýyllarda ýurdumyzyň işewürlik pudagy üçin ýokary hünär derejeli işgärleri taýýarlaýan esasy bilim ojagyna öwrüler. Bu ýerde sapaklary geçmek üçin bellenilen tertipde daşary ýurtly mugallymlar we hünärmenler çagyrylar. 

     Täze halkara ýokary okuw mekdebinde mynasyp bilim alan zehinli, maksada okgunly telekeçileriň täze nesli milli ykdysadyýetiň çalt depginler bilen ösýän hususy pudagynyň mundan beýläk-de kämilleşmegine, ýurdumyzyň durnukly we gülläp ösmegine, halkymyzyň abadan durmuşynyň bähbidine döwrüň belent maksatlaryna ýetmäge möhüm goşant goşar.

 Baýram ÖWLÝÄGULYÝEW, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

     Hä­zir­ki wagt­da te­bi­gat ha­kyn­da ala­da et­mek döw­rüň mö­hüm we­zi­pe­le­ri­niň bi­ri bo­lup dur­ýar. Türk­me­nis­tan äh­lu­mu­my abadan­çy­ly­gyň bäh­bi­di­ne eko­lo­gi­ýa me­se­le­le­ri­ni çöz­mäge iş­jeň gat­na­şyp, bu ba­bat­da kö­pu­gur­ly ta­gal­la­la­ry dur­mu­şa ge­çir­ýär. Şun­da ýur­du­my­zyň ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi­niň ýa­ra­maz tä­sir­le­ri­ni azaltmak bo­ýun­ça öňe sür­ýän anyk baş­lan­gyçla­ry­na mö­hüm orun de­giş­li­dir.

     Ho­wa­nyň üýtgemegi bu ýagdaýa, ilkinji nobatda, hukuk gurallarynyň kömegi arkaly düşünjeli seslenmäge itergi berýär. Şunda halkara derejedäki hukuk ugrukdyrmasy 1992-nji ýylda BMG-niň Howanyň üýtgemegi hakynda Çarçuwaly konwensiýasynyň kabul edilmegi bilen ýüze çykýar. Ol howanyň üýtgemeginiň ählumumy täsirlerine gönükdirilen çäreleri ylalaşmak üçin esasy halkara resminama bolup durýar. Çarçuwaly konwensiýanyň kabul edilmegi howanyň üýtgemegi bilen bagly meseläniň halkara derejede ykrar edilmegini aňladýar we parnik gazlarynyň zyňyndylaryny azaltmak, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň ulanylyşynyň möçberini ýokarlandyrmak, bölünip çykýan kömürturşy gazynyň möçberini çäklendirmek boýunça döwletleri bilelikde hereket etmäge borçlandyrýar. 

     BMG-niň Howanyň üýtgemegi hakynda Çarçuwaly konwensiýasynyň düzgünleriniň durmuşa geçirilmegi üçin 1997-nji ýylda Kioto teswirnamasy, 2015-nji ýylda bolsa Pariž ylalaşygy kabul edildi. Pariž ylalaşygynyň esasy maksady atmosferadaky zyňyndy gazlaryň möçberini klimat ulgamyna howpsuz derejede saklamak boýunça ýokarda agzalan konwensiýanyň we Kioto teswirnamasynyň çäklerinde ýerine ýetirilip başlanan çäreleri dowam etdirmekden ybaratdyr. Ol çäreler zyňyndy gazlary azaltmak, täsirine uýgunlaşmak, täze tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça milli maksatlary işläp taýýarlamagy, tebigy serişdeleri gazyp almagyň, gaýtadan işlemegiň we ulanmagyň adaty tehnologiýalaryndan «ýaşyl» tehnologiýalara geçmegi göz öňünde tutýar. 

     Türkmenistan Pariž ylalaşygynyň ýörelgelerine berk ygrarly bolmak bilen, 2019-njy ýylda Howanyň üýtgemegi boýunça milli strategiýanyň täze, rejelenen görnüşini tassyklady we ähli borçnamalary gyşarnyksyz ýerine ýetirýär. Munuň özi ekologik wezipelerini ýerine ýetirmekde wajyp bolup, ol howanyň üýtgemegine garşy göreşmekde çäreleriň sanawyny düýpli giňeltmäge hyzmat edýär. Ýurdumyzyň Ählumumy metan borçnamasyna goşulmagy häzirki döwrüň ekologik meselelerini çözmäge jogapkärçilikli çemeleşilýändigini aýdyň görkezýän mysallaryň biridir. Mälim bolşy ýaly, bu çözgüt 2023-nji ýylyň aýagynda Birleşen Arap Emirlikleriniň Dubaý şäherinde geçirilen Birleşen Milletler Guramasynyň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 28-nji maslahatynda (СОP28) hormatly Prezidentimiz tarapyndan resmi taýdan yglan edildi. Döwlet Baştutanymyz maslahatda eden çykyşynda BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň işjeň goldamagynda we howa boýunça Pariž ylalaşygy esasynda Türkmenistanyň milli derejede kesgitlenen goşandyny 2022-nji ýylyň maýynda tassyklandygyny belledi. Bu strategik resminamada 2030-njy ýylda parnik gazlarynyň zyňyndylaryny, 2010-njy ýylyň derejesine görä, 20 göterim azaltmak göz öňünde tutulýar. Ýurdumyzyň Bütindünýä metan borçnamasy başlangyjyna goşulmagy halkara giňişlikde «ýaşyl» energiýa boýunça ygtybarly hyzmatdaş hökmündäki ornuny has-da berkidýär. Türkmenistan halkara jemgyýetçiliginiň jogapkär hem-de işjeň agzasy hökmünde bütindünýä howa syýasaty bilen baglanyşykly döwletleriň arasyndaky hyzmatdaşlygy we «ýaşyl» maksatlara ýetmäge gönükdirilen tagallalary goldaýar. Şeýle hem öz üstüne alan borçlaryna hem-de täze başlangyçlaryna ygrarly bolup, howanyň üýtgemegi boýunça bütindünýä gün tertibiniň we syýasatynyň ilerlemegine uly goşant goşýar. 

     Metan atmosferada kömürturşy gazyndan soň, howanyň ählumumy maýlamagynyň ikinji çeşmesi bolup durýar. Metanyň atmosferada jemlenmeginiň artmagy howanyň gyzgynlyk derejesiniň ýokarlanmagyna we parnik täsiriniň güýçlenmegine, durmuş-ykdysady hadysalara, azyk howpsuzlygyna, suw üpjünçiligine öz täsirini ýetirýär, şeýle hem howany hapalap, adamyň kesellemegine getirýär. Biziň ýurdumyz bu meseläniň wajypdygyny nazara alyp, metanyň atmosfera zyňyndylaryny azaltmak boýunça çäreleriň giň toplumyny durmuşa geçirmegi, metany ekologik taýdan arassa energiýa çeşmesi hökmünde ýygnamagy we peýdalanmagy maksat edinýär. Nebitgaz işlerinde metan zyňyndylaryny azaltmak howa maksatlaryna ýetmek üçin ykdysady taýdan iň netijeli çäreleriň biridir. Bu maksatlara ýetmek üçin Gahryman Arkadagymyzyň durnukly ösüşi we ekologik abadançylygy üpjün etmek boýunça başyny başlan işleri häzirki wagtda Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň baştutanlygynda üstünlikli amala aşyrylýar. Mälim bolşy ýaly, ýurdumyzda innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmakda uly işler durmuşa geçirildi we yzygiderli dowam etdirilýär. Diňe 2024-nji ýylyň ahyryna çenli ýurdumyzda metan zyňyndylary 11 göterim azaldy. Bu bolsa bellenen meýilnamadan has ýokarydyr. Ählumumy metan borçnamasynda göz öňünde tutulan wezipeleri amala aşyrmaga gönükdirilen 2024 — 2030-njy ýyllar üçin meýilnama, şeýle hem 2025-2026-njy ýyllar üçin Türkmenistanyň halkara hyzmatdaşlygyny berkitmek boýunça «Ýol kartasy» işlenip taýýarlanyldy. Milli ýangyç-energetika toplumyny ösdürmek boýunça «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» öňde goýlan wezipeleriň biri, esasan, innowasion, energiýa tygşytlaýjy we ekologik taýdan howpsuz tehnologiýalary we enjamlary ulanmak arkaly, ýangyç-energetika toplumynyň esasy önümçilik serişdelerini döwrebaplaşdyrmak bolup durýar. Ýeri gelende aýtsak, «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» 17-nji ugry daşky gurşawy goramak we ekologiýa, 18-nji ugry bolsa «ýaşyl» ykdysadyýeti höweslendirmek bilen baglanyşyklydyr. 

     Türkmenistan ekologik meselelerde anyk çäreleri görmek bilen, ilkinji nobatda, ygtybarly kadalaşdyryjy hukuk binýadyny döredýär. Kabul edilen milli kanunçylyk namalary döwlet maksatnamalaryny amala aşyrmakda esasy hukuk binýady bolup çykyş edýär. Şunda «Ozon gatlagyny goramak hakynda», «Ekologiýa seljermesi hakynda», «Atmosfera howasyny goramak hakynda», «Ekologiýa howpsuzlygy hakynda», «Ekologiýa auditi hakynda», «Ekologiýa maglumaty hakynda», «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda», «Energiýany tygşytlamak we energiýadan netijeli peýdalanmak hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryna möhüm orun degişlidir. Şulardan görnüşi ýaly, tebigaty goramak we ekologik abadançylygy üpjün etmek babatda ýurdumyzda alnyp barylýan işler iňňän giň gerimlidir. 

Azat SEÝDIBAÝEW, Türkmenistanyň Mejlisiniň Daşky gurşawy goramak, tebigatdan peýdalanmak we agrosenagat toplumy baradaky komitetiniň agzasy, oba hojalyk ylymlarynyň kandidaty.

     Pa­ra­sat­ly pe­der­le­ri­miz  ýol çek­me­gi, köp­ri gur­ma­gy döwletlilik ha­sap­lap, ony asyl­ly ýö­rel­gä öw­rüp­dir­ler. Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­kyny­şy döw­rün­de hor­mat­ly Preziden­ti­mi­ziň ýur­du­my­zyň ýol-ulag dü­zü­min­de ama­la aşyr­ýan giň ge­rim­li iş­le­ri hem şol so­gap­ly ýö­rel­ge­le­riň my­na­syp dowam et­di­ril­ýän­di­gi­ni gör­kez­ýär. Mu­nuň özi Mer­ke­zi Azi­ýa­nyň üstünden geçýän se­bit we se­bi­ta­ra gat­naw ýol­la­ry­nyň çatrygynda ýer­leş­ýän ýur­du­my­zyň ägirt uly üs­ta­şyr kuwwatyndan has ne­ti­je­li peý­da­lan­ma­ga ýar­dam ber­ýär.

     Ulag ulgamy islendik döwletiň ykdysadyýetiniň möhüm düzüm bölegidir. Onuň ösüş depgini köp babatda tutuş ýurduň ösüşini kesgitleýär. Ähli ugurlar boýunça öz wagtynda, ýokary hilli hyzmat etmek wezipesi öňünde goýlan ýük we ýolagçy daşamak hyzmaty, öz gezeginde, ulag ulgamynyň aýrylmaz düzüm bölegini emele getirýär. Şoňa görä, ulag ulgamyny ösdürmek ýurdumyzyň ykdysady strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolmagynda galýar. “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň”, “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň 2022 — 2028-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň”, “Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etraplardaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini özgertmek boýunça 2028-nji ýyla çenli döwür üçin Milli maksatnamasynyň” çäklerinde ulag ulgamyny halkara ölçeglere laýyklykda döwrebaplaşdyrmak boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar. Şu babatda ýurdumyzyň günbatar sebiti hem ägirt uly mümkinçiliklere eýedir. 

     2018-nji ýylyň maýynda Gahryman Arkadagymyzyň gatnaşmagynda Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň açylyp ulanmaga berilmegi taryhy waka boldy. Meýdany 152 gektara golaý bolan döwrebap portuň taslamasy parom, ýolagçy we ýük terminallaryny öz içine alýar. Onuň bir wagtyň özünde gämileriň 17-sine hyzmat edip bilýän deňiz duralgalarynyň umumy uzynlygy 1 müň 800 metrden gowrakdyr. Deňiz portunyň umumy geçirijilik kuwwaty, nebit önümlerini hasaba almanyňda, 17 million tonna ýüke barabardyr. Portuň giňişliginde gämileriň hereketine, ýük ýüklemek, düşürmek işlerine gözegçilik hemra, awtomatlaşdyrylan ulgamlaryň kömegi bilen amala aşyrylýar. Diýarymyzyň günbatar sebitinde şeýle iri «deňiz derwezesiniň» gurulmagy Ýewropa ýurtlarynyň Ýakyn we Orta Gündogaryň haryt-çig mal bazarlaryna hem-de Hind ummany sebitiniň döwletlerine çykmagy üçin aňrybaş amatly şertleri döredýär, giň gerimli ýük akymlarynyň ýoluny we wagtyny has gysgaltmaga mümkinçilik berýär. 

     Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystanyň serhedine çenli barýan awtomobil ýolunyň ugrunda Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçýän täze awtomobil köprüsiniň gurulmagy, öz gezeginde, Demirgazyk — Günorta ulag geçelgesiniň halkara derejedäki ähmiýetini has-da artdyrar. Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiz 2022-nji ýylyň awgustynda bu köpriniň düýbüni tutmak dabarasyna gatnaşypdy. Häzirki wagtda onuň gurluşygy güýçli depginde dowam edýär. Şu ýylyň martynda Balkan welaýatyna amala aşyran iş saparynyň çäklerinde Gahryman Arkadagymyz Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçýän köpriniň gurluşygynyň alnyp barylýan ýerinde bolup, ýurdumyzyň günbatar we demirgazyk sebitleriniň, şeýle-de goňşy döwletleriň arasynda haryt dolanyşygynyň, ulag, ýolagçy gatnawlarynyň möçberini has-da artdyrmaga mümkinçilik berjek bu möhüm desganyň gurluşyk işleri bilen tanyşdy. Şonda türkmen halkynyň Milli Lideri bu awtomobil köprüsiniň Diýarymyzyň dünýäniň ykdysady giňişligine işjeň goşulyşmagynda, daşary ýurtlar bilen hyzmatdaşlygy has-da berkitmekde, Garabogaz kölüniň tebigy baýlyklaryny özleşdirmekde, bu künjegiň tebigy serişdelerini netijeli peýdalanmakda uly ähmiýete eýe boljakdygyny aýratyn nygtady. Galyberse-de, şeýle taslamalaryň amala aşyrylmagy yklymara ýükleri daşamak, ýolagçy gatnatmak işiniň kämilleşdirilmegine, Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň mümkinçiliklerini has netijeli özleşdirmäge hem giň ýol açýar.

     Taryhda türkmen topragynyň çäklerinden geçen Beýik Ýüpek ýoly halklaryň arasyndaky dost-doganlyk, şeýle-de söwda gatnaşyklaryny pugtalandyrmakda wajyp wezipäni ýerine ýetiripdir. Häzirki döwürde Bitarap Watanymyz täze ulag üpjünçilik desgalaryny gurup, Beýik Ýüpek ýoluny gaýtadan dikeldýär. Diýarymyzyň ähli künjeklerinde döwrebap howa menzilleri, demir we awtomobil ýollary giň gerim bilen gurlup, halkyň hyzmatyna berilýär. 2-nji maýda Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň gatnaşmagynda dabaraly ýagdaýda açylan Balkanabat Halkara howa menzili hem Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň möhüm binagärlik açylyşlarynyň birine öwrüldi. 

     Sagatda 100 ýolagça hyzmat etmek üçin niýetlenen howa menziliniň ýolagçy terminaly 3 gatdan ybarat bolup, tutýan meýdany 5 müň 203 inedördül metre deňdir. Onuň çäginde barlag-geçiriş nokatlary, ýangyn howpsuzlygy we halas ediş gullugynyň binasy, ýöriteleşdirilen ulaglar, aerodrom gulluklarynyň, uçarlaryň ýerüsti hem-de tehniki gullugynyň binasy, üsti ýapyk awtoduralga, ýük terminaly, myhmanhana, birnäçe tehniki binalar we beýlekiler bar. Bu ýerde emeli uçuş-gonuş zolagy, öwrüm ýoly, 6 sany howa gämisi, 4 sany dikuçar üçin niýetlenen uçar duralga meýdançasy, dolandyryş diňi-de gurlupdyr. Dünýä standartlaryna laýyk gelýän döwrebap howa menziliniň Diýarymyzyň günbatar sebitiniň ösmegine, beýleki welaýatlar bilen aragatnaşygy işjeňleşdirmäge mynasyp goşant goşjakdygy şübhesizdir. Bularyň ählisi Balkan welaýatynyň diňe bir senagat mümkinçiliklerine däl, eýsem, üstaşyr ulag gatnawlaryny amala aşyrmak babatda-da uly kuwwata eýedigini aýdyň görkezýär. 

     Häzirki wagtda döwletimiziň ägirt uly üstaşyr geçirijilik mümkinçiliklerini netijeli ulanmak esasynda birleşen multimodal üstaşyr ulag geçelgelerini we ulgamlary döretmek işleri giň gerime eýe bolýar. Bu ugurdaky tagallalaryň baş maksady ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmakdan, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmakdan ybaratdyr. Il bähbidini nazarlaýan şeýle beýik işleriň sakasynda duran Gahryman Arkadagymyzyň we hormatly Prezidentimiziň janlarynyň sag, belent başlarynyň aman, döwletli tutumlarynyň hemişe rowaç bolmagyny arzuw edýäris. 

Guwanç ÇENDIROW, Türkmenistanyň Demokratik partiýasynyň Balkan welaýat komitetiniň başlygy, 

Mejlisiň deputaty.

     Ar­ka­dag­ly Gah­ry­man Ser­da­ry­my­zyň nyg­taý­şy ýa­ly, türk­men hal­ky be­ýik sun­ga­ty, nus­ga­lyk ka­da­la­ry we gaý­ta­lan­ma­jak medeni mi­ra­sy bi­len dün­ýä­de giň­den meşhurdyr. Türk­men mede­ni­ýe­ti umu­ma­dam­zat me­de­ni­ýe­ti­niň ösü­şi­ne my­na­syp goşant goş­dy. Mad­dy we ta­ry­hy-ru­hy gym­mat­lyk­lar hal­ky­myz­da ata Wa­ta­na bolan söý­gi­ni, buý­san­jy oýar­mak­da, yn­san­per­wer duý­gu­la­ry ke­mala ge­tir­mek­de, aňy­ýet hem akyl-paý­has go­ru­ny baý­laş­dyr­mak­da ba­ha­syz baý­lyk­dyr. Şo­ňa gö­rä-de, ta­ry­hy-mede­ni mi­ra­sy­my­zy düýp­li öw­ren­mek, go­rap sak­la­mak we dün­ýä ýaý­mak bo­ýun­ça kö­pu­gur­ly iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär.

     Me­de­ni­ýet ulgamynyň işini kämilleşdirmek, obalary hem-de şäherçeleri medeni taýdan düýpli ösdürmek we özgertmek, taryhy-medeni gymmatlyklar bilen birlikde, aýdym-saz, folklor, tans, sirk sungatyny, milli toý-baýramlary, däp-dessurlary ylmy taýdan öwrenmek döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýar. Çünki her bir halkyň däp-dessury, taryhy, edebiýaty, sungaty, dünýä gymmatlyklaryna goşýan goşandy bilen ýakyndan tanyşmak üçin, ilki bilen, şol milletiň medeniýeti öwrenilýär. Halkyň ruhy ahwalynyň beýany bolan medeniýet halklary ýakynlaşdyrýar, jebisleşdirýär. 

     Milli Liderimiziň halkymyza peşgeş beren «Medeniýet halkyň kalbydyr», «Türkmen medeniýeti», «Parahatçylyk sazy, dostluk, doganlyk sazy», «Türkmenistan — Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi», «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi», «Hakyda göwheri» ýaly ençeme ajaýyp kitaplary biri-biriniň üstüni ýetirip, baý medeni mirasy sarpalamagyň kämil nusgasyny özünde jemleýär. Şunuň bilen birlikde, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň «Ýaşlar - Watanyň daýanjy», «Änew - müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýet», «Magtymguly - dünýäniň akyldary» atly pähim-parasada ýugrulan kitaplary halkymyzyň söýgüli eserlerine öwrüldi. Olarda halkymyzyň asyrlaryň dowamynda ösdüren we kämilleşdiren ruhy hem-de maddy gymmatlyklarynyň dünýä medeniýetindäki, sungatyndaky mynasyp orny barada giň düşünje berilýär. Bu eserleriň mazmunynda medeniýetimizi, sungatymyzy ösdürmekde hem-de kämilligiň täze belentliklerine götermekde döwlet derejesinde edilýän aladalaryň baş maksady öz beýanyny tapýar. 

     Ýurdumyzda medeniýet ulgamynyň kanunçylyk binýady hem yzygiderli kämilleşdirilýär. Halkymyzyň medeni mirasyny gorap saklamak hem geljek nesillerimize ýetirmek, taryhy-medeni gymmatlyklarymyzy, däp-dessurlarymyzy dikeltmek, milli mukaddesliklere hormat goýmak terbiýesini bermek baradaky möhüm wezipeler milli kanunçylygymyzda şöhlelenýär. Türkmenistanyň medeniýet baradaky döwlet syýasaty berk kanuny esaslara daýanýar. Bu ulgamyň ösüşini kanunçylyk taýdan üpjün etmegiň meseleleri «Medeniýet hakynda», «Milli taryhy-medeni mirasyň obýektlerini goramak hakynda», «Köpçülikleýin habar beriş serişdeleri hakynda», «Teatr we teatr işi hakynda», «Milli maddy däl medeni mirasy gorap saklamak hakynda», «Türkmenistanyň halk çeper döredijiligi hakynda», «Milli taryhy-medeni mirasyň gozgalýan gymmatlyklaryny goramak, äkitmek we getirmek hakynda», «Kitaphanalar we kitaphana işi hakynda», «Muzeýler we muzeý işi hakynda», «Telewideniýe we radiogepleşikler hakynda», «Magtymguly Pyragynyň medeni mirasy hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary we beýleki birnäçe kadalaşdyryjy hukuk namalary arkaly düzgünleşdirilýär. 

     «Medeniýet hakynda» Türkmenistanyň Kanuny halkymyzyň medeniýetini döretmek, gaýtadan dikeltmek, aýawly saklamak, ösdürmek we peýdalanmak çygryndaky jemgyýetçilik gatnaşyklaryny düzgünleşdirýär, medeniýet babatdaky döwlet syýasatynyň hukuk, ykdysady, durmuş we guramaçylyk esaslaryny kesgitleýär. Kanunyň wezipeleri Türkmenistanyň raýatlarynyň medeniýet babatdaky işine bolan konstitusion hukugyny üpjün etmekden we goramakdan, döwlet syýasatynyň medeniýet babatdaky ýörelgelerini kesgitlemekden, medeni gymmatlyklaryň raýatlar üçin erkin, elýeterli bolmagyny berjaý etmekden ybarat bolup durýar. Şeýle hem ol medeniýet işiniň subýektleriniň gatnaşyklaryny düzgünleşdirýän hukuk kadalaryny we ýörelgelerini kesgitleýär, medeniýeti aýawly saklamagyň, ösdürmegiň we ony döwlet tarapyndan goldamagyň hukuk esaslary üçin binýat döredýär. Ol türkmen sungatyny, medeniýetini hemmetaraplaýyn ösdürmek, halkyň medeni isleglerini kanagatlandyrmak ýaly wezipelerden ugur alýar. 

Baýrammyrat HAJYMÄMMEDOW, 

Türk­me­nis­ta­nyň Mejlisiniň Dur­muş sy­ýa­sa­ty ba­ra­da­ky komite­ti­niň ag­za­sy.

     Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda Garaşsyz, Bitarap döwletimiz bedew bady bilen öňe barýar. Ýurdumyzy hemmetaraplaýyn ösdürmekde uly üstünlikler gazanylýar. Hormatly Prezidentimiziň, türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň ýurdumyzyň milli kanunçylygyny şu günüň talaplaryna laýyklykda has-da kämilleşdirmek barada berýän gymmatly maslahatlaryndan, öňde goýýan wezipelerinden ugur alnyp, giň möçberli işler durmuşa geçirilýär. Türkmenistanyň Mejlisiniň ýedinji çagyrylyşynyň dokuzynjy maslahatynda ýokarda ýatlanan meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

     Maslahatda ýurdumyzyň kanunçylyk-hukuk binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça toplumlaýyn maksatnama laýyklykda işlenilip taýýarlanan kanun taslamalarynyň birnäçesine garaldy. Maslahatda deputatlaryň ara alyp maslahatlaşmagyna “Türkmenistanyň Raýat kodeksiniň täze beýanyny tassyklamak we herekete girizmek hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasy hödürlenildi. Şeýle hem Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlary maslahatyň dowamynda “Türkmenistanyň içeri işler edaralary hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna goşmaça girizmek hakynda”, “Türkmenistanyň Gümrük kodeksine goşmaçalar girizmek hakynda”, “Gümrük gullugy hakynda” Türkmenistanyň Kanunlarynyň taslamalaryny ara alyp maslahatlaşdylar. Bulardan başga-da, maslahatda deputatlar Türkmenistanyň Mejlisi we Türkmenistanyň Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek boýunça merkezi topar tarapyndan bilelikde taýýarlanylan “Saýlawlaryň bitewi döwlet sanawy hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasyny ara alyp maslahatlaşdylar. Şeýlelikde, milli parlamentimiziň ýedinji çagyrylyşynyň nobatdaky maslahatyna hödürlenilen kanunlaryň taslamalary makulanyldy we kabul edildi. 

Tirkişmyrat ÝOMUDOW. “Demirýollary” AGPJ-niň 30-njy şahamçasynyň lokomotiw deposynyň işiniň operatiw-tehniki hasabat merkeziniň başlygy, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.