Ýurdumyzdageçirilýän nahallary köpçülikleýin oturtmak bilen baglanyşykly dabaralaraagzybir halkymyz ýokary ruhubelentlik bilen goşulyşýar. Akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň: 

Reňbe-reň gül açar ýaşyl ýaýlasy, 

Gark bolmuş reýhana çöli türkmeniň — 

diýip wasp edişi ýaly, ata Watanymyz gül-gülüstanlyga, bagy-bossanlyga öwrülýär.

Diýarymyzy bagy-bossanlyga öwürmek boýunça alnyp barylýan işleriň netijesinde gysga wagtyň içinde eziz Diýarymyzyň ähli künjeklerinde, aýratyn-da, paýtagtymyzyň we Arkadag şäheriniň golaýyndaky dag eteklerinde müň­lerçe gektary tutýan tokaý zolaklary döredilip, amatly howa gurşawy emele getirildi. Bu işler yzygiderli dowam etdirilýär. 

Gurulýan we durky täzelenýän demir hem-de awtoulag ýollaryny, beýleki durmuş ähmiýetli desgalary çäge syramagyndan goramak boýunça süýşýän çägeleri berkitmek, ol ýerleri tokaýlaşdyrmak işleri-de utgaşykly alnyp barylýar. Döredilýän ýaş tokaýlyklar di­ňe bir gözlere röwşenlik, jany­ňa rahatlyk bermek bilen çäklenmän, bu ýerlerde biodürlüligiň baýlaşmagyna, ýabany ösümlikleriň, haýwanlaryň we guşlaryň sanynyň artmagyna, ýaşaýyş gurşawynyň gowulanmagyna-da ýardam edýär. El bilen döredilen tokaýlar topragyň sil suwlary bilen ýuwulmagynyň öňüni alyp, toprakdaky suwy, yzgary gowy saklaýar we onda peýdaly mikroorganizmleriň köpelmegine şert döreýär. 

Tokaý zolaklarynyň meýdanyny gi­ňeltmek, tokaýlary dikeltmek, olary gorap saklamak we durnukly dolandyrmak, biologik dürlüligi gorap saklamak, ekologik taýdan amatly şertleri döretmek, tokaýçylygy ösdürmek, bu ugurda ylmy-barlag işlerini alyp barmak, kanunçylyk binýadyny kämilleşdirmek hem-de halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek ekologiýa syýasatynyň wajyp wezipeleriniň hatarynda durýar. Ekilýän miweli baglar, ir-iýmişler we üzüm agaçlary howany arassalamak bilen bir hatarda, bazarlary ilatyň isleg bildirýän dürli ir-iýmişlerinden doldurmaga, daşary ýurtlardan getirilýän oba hojalyk önümleriniň ýerini ekologik taýdan arassa, özümizde öndürilýän önümler bilen çalyşmaga we eksport mümkinçiligimizi ýokarlandyrmaga ýardam berýär. 

Tebigatda tokaý agaçlarynyň we beýleki ösümlikleriň ähmiýeti örän uludyr. Ösümlik dünýäsi tebigatyň de­ňagramlylygyny saklaýar. Ýaşaýşyň gözbaşy bolup çykyş edýär. Sebäbi ösümlik dünýäsinde fotosintez hadysasy bolup geçýär, ýagny ýagtylygyň täsiri netijesinde, howadan kömürturşy gazy sorulyp, kislorod bölünip çykýar. Şol sebäpli hem tokaýlara Ýer togalagynyň «ýaşyl öýkeni» hem diýilýär. Alymlaryň bellemegine görä, ortaça bir agaç günüň dowamynda 2 kilogram kislorody bölüp çykarýar. Bu bir adamyň üç günki dem alýan kislorodynyň mukdaryna barabardyr ýa-da günüň dowamynda bir gektar tokaý agaçlary 220 — 280 kilograma golaý kömürturşy gazyny sorup, 180 — 200 kilogram aralykda kislorod bölüp çykarýar diýmekdir. 1 gektar tokaý agaçlary 100 tonna çenli tozany özüne siň­dirýär. Awtomobil ýollarynyň ugrunda ekilen baglar 11 desibele çenli awtoulaglaryň sesini peseltmäge mümkinçilik döredýär. 

«Türkmenistanyň 2013 — 2020-nji ýyllary üçin Milli tokaý maksatnamasynyň» üstünlikli durmuşa geçirilmegi bilen, oturdylan ýaş baglar bu gün uly tokaý agaçlaryna öwrülip, tebigata gözellik çaýýar. «Türkmenistanyň 2021-2025-nji ýyllar üçin Milli tokaý maksatnamasynyň» kabul edilmegi bu asylly işiň mynasyp dowamyna öwrüldi. 2022-nji ýylyň oktýabr aýynda Arkadag şäheriniň golaýynda guralan «Organiki bakjalyk we onuň ekologiýa goşýan goşandy» atly okuw sapagy açyk asmanyň astyndaky uly möçberli ekologik çäre hökmünde Ginnesiň rekordlar kitabyna girizildi. 500-den gowrak hünärmeni bir ýere jemlän dabaranyň barşynda oňa gatnaşyjylaryň üzümiň, hususan-da, onuň «gara kişmiş» görnüşiniň 500-den gowrak düýbüni oturtmagy bu ugurda döwlet derejesindäki aladanyň ähmiýetiniň juda uludygynyň güwäsidir. 

Tokaýlaşdyrmak babatda alnyp barylýan tutumly işler Türkmenistanyň daşky gurşawy gorap saklamak we ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek baradaky halkara başlangyçlarynyň, BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyndan, Çölleşmä garşy göreşmek, Biologik dürlülik bilen bagly halkara hukuk resminamalaryndan gelip çykýan borçnamalaryň berjaý edilmegine we Howanyň üýtgemegi barada ýurdumyzyň Milli strategiýasynda göz öňünde tutulan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegine uly itergi berýär. 

Türkmenistanyň daşary syýasy başlangyçlarynyň esasy ugurlarynyň biri hem dünýä ýüzüniň, şol sanda sebitiň ekoulgamyny durnukly ýagdaýda saklamak hem-de daşky gurşawa antropagen täsirleri aradan aýyrmakdyr. Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmegiň 17 görkezijisiniň 15-nji maksadynda: «Gury ýeriň ekologik ulgamyny goramak we dikeltmek hem-de olaryň rejeli peýdalanylmagyna ýardam bermek, tokaýlary rejeli peýdalanmak, çölleşmä garşy göreşmek, ýerleriň zaýalanmagyny bes etmek we yzyna öwürmek hem-de biologik köpdürlüliginiň ýitmegini bes etmek» diýlip bellenen. Şu maksadyň 2-nji böleginde bütin dünýäde tokaýlaryň ähli görnüşiniň rejeli peýdalanmagynyň usullarynyň girizilmegine ýardam bermek, tokaýlaryň selçeň­leşmegini togtatmak we dikeltmek, bag ekilen meýdanlaryň çäklerini ep-esli gi­ňeltmek babatda anyk wezipeler göz öňünde tutulýar. Döwlet Baştutanymyzyň gatnaşmagynda ählihalk derejesinde, ýurdumyzyň çar künjeginde bag ekmek dabaralarynyň köpçülikleýin geçirilmegi Durnukly ösüşiň maksatlarynyň üstünlikli amal edilmegine hem mynasyp goşantdyr. 

Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 14-nji maddasynda: «Ýer we ýerasty baýlyklar, suwlar, ösümlik we haýwanat dünýäsi, şeýle hem beýleki tebigy baýlyklar Türkmenistanyň umumymilli baýlygy bolup durýar, döwlet tarapyndan goralýar we rejeli peýdalanylmaga degişlidir» diýlip anyk kesgitlenýär. Şu düzgünlere laýyklykda, ekologiýa babatda milli hukuk binýady kämilleşdirilýär. Kabul edilen täze kanunçylyk namalaryna daşky gurşawy goramak, ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmek, adamlaryň saglygyny gorap saklamak, ekologiýa jogapkärçiligi boýunça çäreleri hökman ýerine ýetirmek baradaky maddalar goşuldy. Türkmenistanyň Tokaý kodeksi, «Ozon gatlagyny goramak hakynda», «Atmosfera howasyny goramak hakynda», «Balyk tutmak we suwuň biologik serişdelerini gorap saklamak hakynda», «Aýratyn goralýan tebigy ýerler hakynda», «Ösümlik dünýäsi hakynda», «Ösümlikleri goramak hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary we beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalary daşky gurşawy goramak meselelerini çözmekde möhüm ädim boldy. 

Ynha, ýaz paslynyň arzyly möwsümi gelip ýetdi. Ählihalk bag ekmek dabarasy ata-babalarymyzdan galan asylly däbimize uýmak, ony netijeli dowam etdirmek hem ynsanda tebigata çäksiz söýgini döretmek ýaly häsiýetleri özünde jemleýär. 

Azat SEÝDIBAÝEW, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, 

oba hojalyk ylymlarynyň kandidaty.

Ar­ka­dag­ly Gah­ry­man Ser­da­ry­my­zyň pa­rasat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de toý­la­ry toýla­ra, baý­ram­la­ry baý­ram­la­ra ulaş­ýan Ga­raş­syz, he­mi­şe­lik Bi­ta­rap Türkmenistan Wa­ta­ny­myzda eş­ret­li dur­mu­şyň hö­zi­ri­ni gör­ýän bag­ty­ýar hal­ky­myz ýe­ne­-de bir baý­ra­my­–­Mil­li ba­har baý­ra­my­ny­–­Hal­ka­ra Nowruz gü­nü­ni giň gerim­li, aý­dym-­saz­ly, da­ba­ra­ly çä­re­le­re bes­le­ýär. «Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de Mil­li ba­har baý­ra­my­–­Hal­ka­ra Nowruz gü­ni be­dew ba­dy bi­len ynam­ly öňe bar­ýan mäh­ri­ban Wa­ta­ny­my­zyň be­ýik ösüş­le­ri­ni, tu­tum­ly mak­sat­la­ry­ny bar­ha ro­waç­lan­dyr­ýar, bag­ty­ýar hal­ky­my­zyň aba­dan dur­mu­şy­ny, ýurdu­my­zyň dö­re­di­ji­lik kuw­wa­ty­ny tä­ze be­lentlik­le­re gö­ter­ýär» di­ýip, hor­mat­ly Prezi­den­ti­miz nyg­ta­ýar. Bu dür­dä­ne söz­le­riň ösüş­le­re bes­lenýän zamana­myz­da aja­ýyp ha­ky­kat bo­lup daba­ra­lan­ýan­dy­gy­na her bi­ri­miz şaýat bol­ýa­rys. «Pä­him­-paý­has um­ma­ny Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy» ýylynda-da Mil­li ba­har baý­ra­my­nyň da­ba­ra­ly çä­re­le­ri bir-­bi­ri­ne ula­şyp, olar abadan, bag­ty­ýar dur­mu­şy­my­zyň gü­wä­si­ne öw­rül­ýär. 

Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Baş Assambleýasynyň Rezolýusiýa­sy esa­syn­da her ýy­lyň 21-­nji mar­ty­nyň «Hal­ka­ra Now­ruz gü­ni» diý­lip yg­lan edil­me­gi, Now­ruz baý­ra­my­nyň däp-­des­sur­la­ry­nyň ÝU­NES­KO-­nyň Adam­za­dyň mad­dy däl me­de­ni mi­ra­sy­nyň sa­na­wy­na gi­rizil­me­gi bu nu­ra­na baý­ra­myň dün­ýä halk­la­ry­ny bi­rek­-bi­re­ge ýakynlaş­dyr­mak­da, me­de­ni-­ynsan­per­wer gat­na­şyk­la­ry kä­mil­leş­dir­mek­de uly äh­mi­ýe­te eýe­di­gi­niň su­but­na­ma­sy­dyr. Halk baý­ram­çy­ly­gy hökmünde öz kö­kü­ni ga­dy­myýet­den alyp gaýd­ýan Now­ru­zyň baý­ram edil­ýän gün­le­ri gi­je bi­len gün­diz deň­le­şip, ol eke­rançy­lyk baý­ram­çy­ly­gy hem ha­sap­lan­ýar. Se­bä­bi asyr­lar­ bo­ýy bu baý­ram­çy­lyk ge­çi­ri­len­den soňra ýaz eki­şi­ne baş­la­mak däp bo­lup ga­lyp­dyr. 

«Gel­se Now­ruz äle­me, reň ky­lar ja­han peý­da» di­ýip, Mag­tym­gu­ly ata­myz ta­raş­lapdyr. Şu ýyl dog­lan gü­nü­niň 300 ýyl­lyk şan­ly se­ne­si dünýä de­re­je­sin­dä­ki da­ba­ra­ly çä­re­ler bi­len bel­le­nil­jek Gün­do­ga­ryň be­ýik akyl­da­rynyň we şa­hy­ry­nyň şu se­tir­le­rin­den gör­nü­şi ýa­ly, Now­ruz­da tebiga­ta jan gir­ýär, adam­la­ryň kalp­la­ryn­da­-da ru­hu­be­lent­lik, şat­lyk duýgu­la­ry art­ýar. Mil­li däp­-des­sur­la­ry­my­zyň do­wa­mat-do­wam bol­ma­gy üçin taý­syz ta­gal­la­la­ry ed­ýän Mil­li Li­de­ri­mi­ze we hor­mat­ly Prezidentimi­ze ho­şal­lyk söz­le­ri­niň şeý­le baý­ram­lar­da dil­le­riň se­na­sy­na öw­rül­ýän­di­gi­ni aýt­mak bol­sa aý­ra­tyn ýa­kym­ly­dyr.

Per­man­ SA­PA­ROW, 

Türk­me­nis­ta­nyň­ Mej­li­si­niň­ dur­muş 

sy­ýa­sa­ty ­ba­ra­da­ky ­ko­mi­te­ti­niň baş­ hü­när­me­ni

Türkmenistan Garaşsyzlyk ýolunda döwletliligiň esaslaryny pugta kemala getiren ýurt hökmünde tanalýar. Şol esaslary hukuk we syýasy-jemgyýetçilik taýdan yzygiderli kämilleşdirmek bütin dünýäde dowam edýän özgerişler bilen hem baglydyr. Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyz, hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyz döwlet syýasatyny we dünýäniň häzirki ösüşini milli jemgyýetiň bähbitleri esasynda utgaşdyrmak babatda örän oýlanyşykly halkara syýasaty alyp barýarlar. Ýurdumyzda parahatçylykly ýol bilen ösüşi üpjün etmekde gazanylýan netijeler hemmeleriň ünsüni çekýär. Bu babatda aýdylanda, döwletara, goňşuçylyk gatnaşyklarynda has ilerleýän işjeň syýasat barada aýratyn durup geçmek zerurdyr. Şunda 11-12-nji martda Milli Liderimiziň başlyklyk etmeginde paýtagtymyzda geçirilen Türki Döwletleriň Guramasynyň Aksakgallar geňeşiniň 15-nji mejlisi örän ähmiýetliligi bilen tapawutlanyp, onuň çäklerinde guralan duşuşyklar, öňe sürlen döwletli başlangyçlar bu geňeşiň we guramanyň geljekki ösüşini kesgitlemäge ýardam berdi.

Türk­men halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň şu ýylyň 1-2-nji martynda Türkiýäniň Antalýa şäherinde iş saparynda bolup, ol ýerde geçirilen diplomatiýa forumyna gatnaşmagynyň, goňşy Owganystanyň işewürleriniň öndürýän harytlarynyň Aşgabatda guralan sergisiniň, onuň çäklerinde owgan wekiliýeti bilen geçirilen duşuşyklaryň ähmiýetini belläp geçmek gerek. 

Antalýa diplomatik forumynda çykyş eden Gahryman Arkadagymyz: «Halkara gatnaşyklaryň häzirki ýagdaýy biziň öňümizde birnäçe düýpli soraglary, özi-de diňe bir syýasy, ykdysady, hukuk babatda däl-de, eýsem, ahlak, adalatlylyk we abraý-mertebe gatnaşyklaryna degişli soraglary hem goýýar. Häzirki döwürde bu düşünjeler bitewüdir diýip hasap edýärin. Şoňa görä-de, syýasy howpsuzlygy, durnuklylygy, ykdysady ösüşi goldamak üçin taryhy ornuna, ilatynyň sanyna, jemi içerki önüminiň möçberine, harby mümkinçiligine ýa-da tehnologik derejesine garamazdan, ähli halklary hemde döwletleri bu işe doly çekmek zerur» diýip bellemek bilen, Türkmenistanyň alyp barýan daşary syýasat ugrunyň umumadamzat ähmiýetli çuň mazmunyny ýene bir gezek açyp görkezdi. Hut şeýle ynsanperwer syýasatyň durmuşdaky anyk ýüze çykmasy hökmünde owgan harytlarynyň paýtagtymyzda geçirilen sergisini görkezmek bolar. Ol diňe ykdysady hyzmatdaşlygyň möhüm wakasy bolmak bilen çäklenmän, eýsem, goňşy ýurduň halky üçin parahatçylykly ösüşiň ähmiýetine we ýol-ýörelgelerine giňden düşünmäge-de ýardam beren waka boldy. Gahryman Arkadagymyzyň ol sergä baryp görmegi, owgan işewürleri bilen gürrüňdeş bolmagy deňhukukly gatnaşyklary, özara bähbitli hyzmatdaşlygy netijeli guramak üçin zerur bolan güýçli syýasy erkiň, paýhaslylygyň, ynsanperwerligiň ilkinji şert bolup durýandygyny, döwletimiziň hut şeýle gatnaşyklara ygrarlydygyny äşgär etdi. 

Dünýäde bolup geçýän häzirki çylşyrymly ýagdaýlaryň çäginde Türkmenistanyň tutýan ýoly, Gahryman Arkadagymyzyň we Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň paýhasly syýasaty giňden we üns bilen öwrenilmäge degişlidir. 

* * *

Adamzat ýaşaýşynyň häzirki döwrüniň jemgyýetçilik aňy, ruhy durmuşy hakda aýdylanda, käbir meýilleri anyk saýgarmak, seljermek mümkindir. Ýaşaýşyň akymyny has çaltlaşdyrýan ylmy-tehnologik ösüşleriň güýçlenmegi, täze üýtgeşik şertleriň ýüze çykmagy bilen, adamzadyň pikir-garaýyşlarynda-da özgerişler bolup geçýär. Ýöne bu döwrüň aňyýet ösüşiniň täsin taraplarynyň biri bolan tehnika, tehnologiýa durmuşymyza hernäçe düýpli özgerişleri getirse-de, halklaryň geçmişden daşlaşman, gaýtam, milli garaýyşlaryň gitdigiçe güýçlenýändigidir. Bu ýagdaý diňe bir milli jemgyýetleriň aňyýetinde däl-de, eýsem, döwlet syýasaty derejesinde-de äşgär duýulýar. 

Ýene bir bellemeli ýagdaý, ählumumy ýakynlaşmak ýagdaýynyň adamzat ýaşaýşynyň daşky taraplarynda ýüze çyksa-da, onuň içki mazmunyna onçakly täsir edip bilmeýändigi bilen baglydyr. Munuň özi ýurtlaryň geografik ýerleşişi, tebigatlaryň dürlüligi netijesinde, müňýyllyklaryň dowamynda dörän, kämilleşen milli aýratynlyklaryň mizemezliginiň netijesidir diýmäge esas bar. 

Jemgyýetçilik durmuşynda döwürlere görä özgerişleri kesgitlemek üçin syýasy-jemgyýetçilik garaýyşlarda köp düşünjeler ýüze çykypdyr. Köpgyraňly dünýä, medeniýetleriň ylalaşygy ýaly düşünjeler arkaly, häzirki döwrüň jemgyýetçilik durmuşynyň aýratyn ýagdaýlaryny aňlatmaga bolan çemeleşmeleriň, bular käbir ýagdaýlarda jemgyýeti öwreniş ylmynyň we syýasatşynaslygyň nazaryýeti bolsa-da, durmuşda öz beýanyny tapmagynyň kyndygyny döwür görkezýär. 

Ählumumylaşmagyň daşky taraplary bilen milli garaýyşlaryň mazmunynda dowam edýän, ylalaşyga gelmesi örän kyn bolan gapma-garşylyklaryň sazlaşygyny tapmak meselesiniň dünýä syýasatynyň gün tertibinde durýandygy hem äşgärdir. Bu bolsa kähalatda diňe durmuş, ruhy, medeni, aňyýet taýdan garşy durmalar derejesinden has ýokarylara ýetip, döwletleriň, sebitleýin toparlaryň arasyndaky düşünişmezlige getirýär. Şoňa görä, halkara gatnaşyklarda täzeçe çemeleşmeleriň we garaýyşlaryň zerurlygy baradaky pikirler Milletler Bileleşiginde häli-şindi öňe sürülýär. 

Halkara syýasaty ynsanperwerleşdirmegiň zerurlygy baradaky pikir Milli Liderimiziň hem-de hormatly Prezidentimiziň daşary syýasy strategiýada öňe sürýän ýörelgeleriniň we başlangyçlarynyň içinden eriş-argaç bolup geçýär. Munuň özi hemişelik Bitarap Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň düýp mazmunyny düzýär. Berkarar döwletimiziň täze taryhynyň ähli ösüş tapgyrlarynda amala aşyrylan özgertmeleriň, kemala getirilen milli durmuş-ykdysady, syýasy-jemgyýetçilik ýörelgeleriniň parahatçylyga, ynsanperwerlige esaslanýan mazmunynyň ýörite maksat bilen, döwrüň çylşyrymly ýagdaýlaryna çuňňur düşünmek bilen kemala getirilendigi barha äşgär bolýar. Parahatçylyk söýüjilik, ynsanperwerlik, ylalaşyk, düşünişmek, sabyrlylyk, geçirimlilik ýaly häsiýetler türkmen halkynyň durmuş ýörelgeleriniň iň esasy aýratynlygy bolup, köp ýagdaýlarda biziň milletimiz şeýle tebigy häsiýetleri bilen özboluşly ýaşaýyş ýollaryny asyl durkunda gorap saklamagy başarypdyr. Kynçylyklary, garşylygy diňe ýarag bilen däl-de, islendik ýaragdan güýçli bolan paýhas-parasat, aň-düşünje, mizemez milli ruh bilen ýeňmegiň zerurdygyna berk ynanypdyr. Milletimiziň häsiýetleriniň aýratynlyklary hakynda Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow «Parahatçylyk sazy, dostluk, doganlyk sazy» atly kitabynda düýpli pikir-garaýyşlary öňe sürýär. Milli Liderimiz belli türkmen ýazyjysy Nurmyrat Saryhanowyň «Şükür bagşy» powestindäki doganyny saz bilen ýesirlikden boşadan Şükür bagşynyň häsiýetini tutuş türkmen halkynyň durmuş ýörelgeleri bilen baglanyşdyryp, häzirki çylşyrymly döwür üçin iňňän zerur bolan «parahatçylygy döretmek sungaty» diýen düşünjäni öňe sürýär. Gahryman Arkadagymyz kitapda: «Ruhy-medeni gymmatlyklar, ýagny döredijilik we abadanlyk bilen bagly garaýyşlar biziň halkymyzyň durmuş filosofiýasynyň esasy bolup durýar» diýip belleýär. 

Häzirki döwürde halkymyzyň durmuş filosofiýasynyň mazmunynda parahatçylygy döretmek sungaty barada Gahryman Arkadagymyzyň garaýşy iň güýçli ideýadyr. Örän gymmatly, ähmiýetli we diýseň täsirli ýörelgedir. Munuň özi adamzadyň şu gününe, geljegine jogapkärçilik baradaky talapdan gelip çykýar. Parahatçylykly ösüş baradaky maksadyň Milli Liderimiziň döreden binýatlaýyn döwlet syýasatynyň, bu syýasaty döwrüň talaplaryna görä ösdürýän hormatly Prezidentimiziň başlangyçlarynyň esasy mazmuny bolup durýandygyny aýratyn bellemek zerurdyr. 

* * *

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzda intellektual ösüşi has işjeňleşdirmek, ýaş nesilleriň eziz Watanymyzyň geljegi babatdaky jogapkärçiligi ýürekden duýup, dünýäniň häzirki zaman ylmy-tehnologik ösüşlerine çuň düşünmekleri, oňa öz zehinleri we başarnyklary bilen has giňden goşulyşmaklary ugrunda oýlanyşykly döwlet syýasatyny alyp barýar. Intellektual ösüşiň işjeňleşmeginiň ýaşlaryň milli ruhda terbiýelenmegi bilen berk utgaşdyrylmagy ýurdumyzyň jemgyýetçilik durmuşynyň sazlaşygyny, sagdynlygyny, durnuklylygyny gazanmakda häzirki döwürde esasy ýörelgedir. Şeýle paýhasly syýasaty alyp barmak jemgyýetçilik aňyny ösdürmekde, Watanyň geljeginiň ygtybarly daýanjy bolan nesilleri terbiýeläp ýetişdirmekde esasy çözgütdir. 

Ýurdumyzda «Bilimli nesil — kuwwatly Watan» diýen maksatnamalaýyn şygar bilen amala aşyrylýan bilim syýasaty netijeli ösüşleri gazanmaga mümkinçilik berýär. Munuň özi milli hünärmenleriň ukyplaryny ýokarlandyrmak arkaly, ýurtda giň gerimde dowam edýän durmuş-ykdysady ösüşleri ilerletmek bilen birlikde, berkarar döwletimiziň halkara giňişlikdäki ornuny has pugtalandyrmak, parahatçylyk söýüjilikli daşary syýasatyny abraý bilen dowam etdirmek maksadyndan gelip çykýan möhüm wezipeleriň biridir. Döwletiň ygtybarly binýatlaryny has-da pugtalandyrmagyň netijeli ýoludyr. 

Ylymly-bilimli häzirki nesliň aň-düşünjesinde parahatçylykly ösüş syýasatynyň çuň ornaşýandygy, parahatçylygy döretmegiň ugur-ýollary baradaky garaýyşlary öwrenmekde, özleşdirmekde olaryň nusgalyk tejribeleri ynamly ele alýandyklary hemişelik Bitarap Türkmenistanyň ygtybarly geljeginiň kepilidir. Bu babatda Gahryman Arkadagymyzyň hem-de hormatly Prezidentimiziň kemala getiren ösüş ýoly, öňdengörüjilikli döwlet syýasaty uly durmuş mekdebidir.

* * *

Häzirki döwrüň maglumat tehnologiýalary dünýä syýasatynyň, halkara gatnaşyklaryň ähli ugur-ýollaryny, özgerişli ýagdaýlaryny eliň aýasyndaky ýaly açyp görkezýär. Munuň özi, bir tarapdan, aň-düşünje ösüşiniň çeşmeleriniň biri bolsa, beýleki tarapdan, umumadamzat ýaşaýşynyň ruhy ýagdaýlaryna oňaýsyz täsirini ýetirmän durmaýar. Ynsan ýaşaýşynyň ähli ugurlarynda belli bir gorag çäkleriniň bolmalydygyna müňýyllyklaryň dowamynda oňat düşünen adamzat dünýä taryhynyň barşynda şol çägi saklamagyň alajyny gözläpdir. Ylym, bilim, milli däp-dessurlar, döredijilik, medeniýet, sungat arkaly ahlak, ruhy, beden, aň goraglylygyny, durmuş sazlaşygyny üpjün etmegiň umumadamzat hazynasyny döredipdir. Bular barada çuň düşünjeleri, duýgy ölçeglerini kemala getiripdir. Biziň döwletimiziň alyp barýan ruhy-intellektual syýasaty şol goraglylygyň gowşamagynyň öňüni almaga gönükdirilendir. Bu maksady amal etmegiň ýoly bolsa döwlet bilen halkyň arasyndaky ynanyşmagy, arkalaşygy, jebisligi gazanmak bilen şertlendirilendir. Döwlet Baştutanymyzyň bu ugurda alyp barýan syýasaty özboluşly tejribe hökmünde dünýä syýasatynyň belli bir ugry derejesine eýe bolýar. Hormatly Prezidentimiziň parahatçylyk söýüjilikli döwlet syýasatynyň täsiri diňe bir biziň jemgyýetimizde däl-de, döwletara, sebitleýin, halkara derejedäki syýasy-jemgyýetçilik, durmuş-ykdysady, medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygyň çäklerinde öz ornuny pugtalandyrýar. 

Dünýäde dowam edýän çylşyrymly we pajygaly syýasy, harby gapma-garşylyklaryň oňyn çözgüdini tapmak meselesi adamzadyň ruhy-aňyýet ýagdaýlaryna aýratyn üns bermegiň zerurlygyny äşgär edýär. Bütin dünýäde parahatçylygy, ynanyşmagy, özara bähbitli hyzmatdaşlygy üpjün etmek ugrunda halkara çäklerde alnyp barylýan umumadamzat ähmiýetli işlerde oňyn netije gazanmagyň aňsat däldigi öz-özünden düşnüklidir. Şunda hemişelik Bitarap Türkmenistanyň tutýan ýoly maksada ýetmegiň anyk şertlerini indi 32 ýyl bäri dünýä äşgär edip gelýär. Biziň ýurdumyz sebitde we ählumumy giňişlikde söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy alyp barmakda uly mümkinçiliklere eýedir. Bu mümkinçilikleriň diňe parahatçylykly ösüşlere hyzmat etmegini gazanmakda Türkmenistanyň ýeten derejesi, gazanan abraýy Ýer ýüzünde asuda geljegi üpjün etmek maksadynyň umyt yşygydyr diýmäge esas bar. Çünki türkmen halkynyň milli ruhy şamçyraga öwren ösüş ýoly, berkarar türkmen döwletiniň ynsanperwerlige ýugrulan syýasy-jemgyýetçilik ýörelgeleri, Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiziň döwrüň öňdebaryjy gazananlarynyň halkyň taryhy ösüş ýoly bilen utgaşdyrylmagyna esaslanýan içeri we daşary syýasaty umumadamzat bähbitleri üçin köp zatlary edip boljakdygyna güwä geçýär. 

Hormatly Prezidentimiz ählumumy howpsuzlyk meseleleri baradaky açyk hemde kesgitli garaýyşlaryny halkara derejede, dürli forumlarda, sammitlerde yzygiderli beýan edip gelýär. Parahatçylykly gatnaşyklary, ynanyşmagy gazanmagyň anyk ýollary baradaky möhüm teklipleri we başlangyçlary öňe sürýär. Şonuň netijesinde ýurtlaryň arasynda hyzmatdaşlygy berkitmekde köp oňyn netijeleriň gazanylandygyny, dürli ugurlarda gatnaşyklaryň has ýygjamlaşandygyny bellemek gerek. 

Geçen ýylyň 19-njy sentýabrynda NýuÝork şäherinde bolup, BMG-niň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynda çykyş eden hormatly Prezidentimiz: «Köp sanly sebäplere görä, häzirki zaman dünýäsi örän düýpli wehimleriň birnäçesi bilen ýüzbe-ýüz bolýar. Ýüze çykmagynyň aýratynlyklary esasynda olaryň ählisi döwletara gatnaşyklaryň barşyna azda-kände täsir edýär. Ählumumy gün tertibiniň esasy ugurlary boýunça ylalaşylan ösüş meýilnamalarynyň hem-de maksatnamalarynyň ýerine ýetirilmegine ýygy-ýygydan ýaramaz täsirini ýetirýär. Bu bolsa, öz gezeginde, Birleşen Milletler Guramasynyň esasy işi hökmünde ählumumy howpsuzlygyň düýpli sütünleriniň weýran bolmagyna getirip biler. Muňa, elbetde, ýol bermek bolmaz» diýip, bütin adamzadyň öňünde durýan howpsuzlyk meselelerini çözmek baradaky möhüm işleri utgaşdyrmakda BMG-niň aýratyn ornuny nygtady. Döwlet Baştutanymyz syýasy we harby howpsuzlyga ykdysady, ekologik, tehnogen, energetika, ulag, azyk, biologik, maglumat howpsuzlygyndan aýrylykda seredip bolmajakdygy, howpsuzlygyň bölünmezligi, bitewüligi baradaky pikir-garaýyşlaryny hem beýan etdi. Ine, bu meseleler Ýer ýüzünde ýaşaýan ähli adamlara degişlidir we «Gämiçiniň jany bir» diýlişi ýaly, gözel dünýämiziň abatlygyny gorap saklamak her bir adamyň aň-paýhasyna, geljek baradaky aladasyna baglydyr. 

Ata SERDAROW, 

Türkmenistanyň Demokratik partiýasynyň başlygy, 

Mejlisiň deputaty.

Täze taryhy döwürde hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde ýurdumyzda tebigaty gorap saklamak, onuň baýlyklaryny rejeli peýdalanmak, suw, ýer we biologik serişdelerini gaýtadan dikeltmek, howanyň hapalanmagynyň öňüni almak, çölleşmä garşy göreş alyp barmak, tokaý zolaklaryny giňeltmek boýunça maksatnamalaýyn çäreler durmuşa geçirilýär. Döwletimizde ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek boýunça ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda iň täze we ekologiýa taýdan arassa tehnologiýalar ornaşdyrylyp, howanyň arassalygyna hem-de daşky gurşawyň ýagdaýyna gözegçiligiň netijeliligini ýokarlandyrmak, gurulýan edara-kärhanalaryň, beýleki durmuş ähmiýetli desgalaryň gurluşygyna bildirilýän talaplary kämilleşdirmek boýunça degişli çäreler görülýär. 

Ýurdumyzda her ýyl ýazda we güýzde obalardyr şäherlerde pürli, saýaly, miweli baglaryň we üzüm nahallarynyň millionlarça düýbüniň oturdylmagy ekologik ýagdaýy gowulandyrmakda aýratyn ähmiýete eýedir. Türkmenistan sebitde we dünýäde parahatçylygy, howpsuzlygy üpjün etmek maksady bilen, Birleşen Milletler Guramasy hem-de onuň ýöriteleşdirilen edaralary, Bütindünýä ekologiýa gaznasy, Ýewropa Bileleşigi, Ýabany tebigatyň bütindünýä gaznasy, Germaniýanyň halkara hyzmatdaşlyk boýunça jemgyýeti we beýleki iri halkara guramalary bilen ýakyn hyzmatdaşlygy saklaýar. Türkmenistanyň tutuş adamzat üçin ägirt uly ähmiýetli daşky gurşawy goramak ýaly wajyp meseleleriň çözgüdine goşýan önjeýli goşandyny bu gün dünýä bileleşigi ykrar edýär. Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyz şu ýylyň 1-nji martynda Türkiýe Respublikasynda geçirilen üçünji Antalýa diplomatiýa forumynda eden taryhy çykyşynda: «Türkmenistan howpsuzlygy üpjün etmäge düýpli çemeleşmegiň düzüm bölegi hökmünde howa meselesine ulgamlaýyn gözegçilik etmegiň, köptaraplaýyn gözegçilik usulyny döretmegiň hem-de howa, ekologik we tehnogen weýrançylyklaryň täsirini azaltmagyň tarapdary bolup çykyş edýär» diýip belledi. Bu syýasat diňe bir ata Watanymyzda däl-de, eýsem, Merkezi Aziýa sebitinde we bütin dünýäde ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmek arkaly adamzadyň durnukly ösüşini gazanmaga gönükdirilendir. Türkmenistanyň BMG-niň Ýewropa ykdysady komissiýasy tarapyndan yglan edilen «Şäherlerdäki baglar» atly halkara maksatnamasyna hem-de Ählumumy metan borçnamasyna goşulmagy ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek we daşky gurşawy goramak boýunça geçirilýän giň gerimli işleriň ýene-de bir oňyn netijesidir. 

Uzak möhletleýin ekologiýa syýasatynda daşky gurşawy arassa saklamak, biologik köpdürlüligi goramak, tebigy baýlyklardan rejeli peýdalanmak ýörelgelerine uly orun berilýär. Bu ugurda milli kanunçylyk binýadynyň hem halkara kadalaryna laýyklykda yzygiderli kämilleşdirilmeginiň esasynda «Tebigaty goramak hakynda», «Aýratyn goralýan tebigy ýerler hakynda», «Ozon gatlagyny goramak hakynda», «Atmosfera howasyny goramak hakynda», «Haýwanat dünýäsi hakynda», «Ösümlik dünýäsi hakynda», «Galyndylar hakynda», «Ekologiýa seljermesi hakynda», «Ekologiýa auditi hakynda», «Ekologiýa maglumaty hakynda» Türkmenistanyň Kanunlarynyň hem-de Türkmenistanyň Tokaý kodeksiniň, Suw kodeksiniň, «Ýer hakynda» Türkmenistanyň bitewi Kanunynyň kabul edilmeginiň ähmiýeti örän uludyr. Bu hukuk resminamalar daşky gurşawyň ýagdaýyny hemişe gözegçilikde saklamaga, atmosfera howasynyň bellenilen kadalardan artyk hapalanmagynyň adam saglygyna ýetirýän ýaramaz täsiriniň öňüni almaga, ozon gatlagyny, Hazaryň deňiz gurşawyny, serhetüsti akýan suwlary we halkara kölleri goramaga, ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmäge amatly şertleri döredýär. 

Ýurdumyzda alnyp barylýan toplumlaýyn hem-de uzak möhletleýin ekologiýa syýasaty tebigy baýlyklarymyzy rejeli peýdalanmaga, geljekki nesillerimize has gözel görnüşde ýetirmäge gönükdirilendir. Tebigaty goramak we ekologiýa diplomatiýasyny ösdürmek boýunça netijeli işleri durmuşa geçirýän Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň, türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, il-ýurt bähbitli beýik işleri hemişe rowaç bolsun! 

Jennet ÖWEKOWA, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, 

Kada-kanunçylyk baradaky komitetiniň agzasy

Эра Возрождения новой эпохи могущественного государства – это время ускоренной социально-экономической модернизации и диверсификации, перехода страны на инновационный путь развития и к цифровой экономике. Это также время новых достижений, когда стабильный социально-экономический рост позволяет ставить принципиально новые задачи по развитию всех сфер жизни общества и государства. Значимую роль в реализации стратегии развития страны Президента Сердара Бердымухамедова призваны сыграть предприниматели. В условиях рыночной экономики они являются опорой государства. 

Прорывным для развития предпринимательства в Туркменистане стал 2008 год, когда страна вступила на путь масштабных реформ. И связано это с именем Национального Лидера туркменского народа, Председателя Халк Маслахаты Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедова. Создание в 2008 году Союза промышленников и предпринимателей позволило сплотить ряды инициативных, энергичных и целеустремлённых людей, сформировать из них современное поколение туркменских производителей и направить финансовые ресурсы на наиболее важные направления развития экономики и бизнеса. Основав в 2011 году банк «Rysgal», государство сделало крупные финансовые вложения, исчисляемые сотнями миллионов долларов США, на поддержку развития малого бизнеса на безвозмездной или льготной основе. Эти средства позволяют получать предпринимателям кредиты по низким процентным ставкам при закупке основных средств, а также получать льготные кредиты для приобретения оборотных средств. Кроме того, государство установило понятную и не обременяющую бизнес систему налогов. Важным механизмом служат Государственная программа по поддержке малого и среднего предпринимательства в Туркменистане на 2018–2024 годы и приватизационные госпрограммы. 

Законодательство Туркменистана гарантирует соблюдение прав и законных интересов предпринимателей, в том числе неприкосновенность имущества и защиту права собственности предпринимателя, создаёт им условия для конкуренции, обеспечивает поддержку и равные возможности доступа предпринимателей к материальным, финансовым, трудовым, информационным, природным и иным ресурсам. Предприниматель может осуществлять любые виды деятельности, не запрещённые законодательными актами Туркменистана. Поддержка малого и среднего предпринимательства осуществляется в правовой, организационной, имущественной, финансовой, информационной и иных формах на государственном уровне и уровне велаятов и города Ашхабад. Закон «О государственной молодёжной политике» ввёл понятия молодёжного предприятия и молодёжного предпринимательства. Молодёжным предпринимательством считается ведение малого и среднего бизнеса, в случае если не менее 75 процентов работников предприятия моложе 35 лет, либо если доля вложений от инвесторов в возрасте до 35 лет превышает 75 процентов в уставном капитале предприятия. 

На основе эффективных механизмов господдержки доля предпринимательства в ВВП достигла более 70 процентов. Субъекты частного бизнеса действуют практически во всех отраслях национальной экономики. В период с 2008 по 2023 год предприниматели обеспечили рост производства сельскохозяйственной продукции в 145,6 раза, а промышленной – в 88,4 раза. По заказу Союза промышленников и предпринимателей построено 134 из 336 объектов в городе Аркадаг. Туркменские производители сегодня экспортируют свою продукцию в 50 стран мира. 

О росте авторитета и статуса предпринимателей в обществе говорит тот факт, что ежегодно численность членов Союза промышленников и предпринимателей увеличивается на 2–2,5 процента. О возрастающей роли предпринимательства не только в экономической, но и социальной жизни страны свидетельствует и то, что на частный сектор приходится большая часть ежегодно создаваемых в стране рабочих мест, в этом секторе занято 5,5 тысяч женщин, а это 19,4 процента от общей численности членов Союза промышленников и предпринимателей. Создавая рабочие места, малый и средний бизнес обеспечивает рост доходов населения. Таким образом, в стране сформировался класс настоящих предпринимателей, занимающих прочное место, имеющих репутацию и свой бренд на внутреннем и внешнем рынках. для обеспечения частного сектора высококвалифицированными кадрами Союз промышленников и предпринимателей обратился к правительству с предложением открыть в стране первый частный университет, который будет готовить специалистов, широко востребованных в бизнесе. Это предложение получило поддержку, и сейчас ведётся строительство нового вуза. 

Внося достойный вклад в укрепление социально-экономической мощи и потенциала страны, обеспечение благополучия народа, предприниматели Туркменистана активно участвуют и в общественно-политической жизни. В 2012 году была создана Партия промышленников и предпринимателей, которая стала второй на тот момент партией в стране. Сегодня ряды партии увеличились более чем в три раза, 35 процентов составляет молодёжь и 31 процент – женщины. Наша партия представлена в Меджлисе, в велаятских, этрапских и городских халк маслахаты и Генгешах. ПППТ имеет свои комитеты во всех велаятах, а также в городах Ашхабад и Аркадаг. Партия мобилизует все свои силы и возможности на реализацию Президентских программ устойчивого экономического, социального, культурного развития, направленных на обеспечение благополучной жизни населения, процветающий завтрашний день страны. 

Чёткое видение перспектив дальнейшего развития предпринимательства дают Программа «Возрождение новой эпохи могущественного государства: Национальная программа социально-экономического развития Туркменистана в 2022–2052 годах», «Программа Президента Туркменистана социально-экономического развития страны в 2022–2028 годах», «Национальная программа Президента Туркменистана по преобразованию социально-бытовых условий населения сёл, посёлков, городов этрапов и этрапских центров на период до 2028 года», «Программа социально-экономического развития Туркменистана и инвестиций в 2024 году». 

Краеугольным камнем Программ является повышение экономической мощи государства и уровня благосостояния населения. В числе приоритетных направлений стратегии Президента – развитие отраслей национальной экономики на инновационной основе, повышение объёмов и расширение ассортимента высококачественной, конкурентоспособной продукции, обеспечение продовольственного изобилия и роста экспортного потенциала страны, повышение социально-бытового уровня жизни граждан, а также совершенствование системы занятости населения за счёт создания на местах новых рабочих мест. Среди основных целей обозначено также формирование благоприятной бизнес-среды, ускорение перехода к рыночным отношениям, расширение спектра предпринимательской деятельности в различных секторах. Также будут приняты меры по развитию различных форм государственно-частного партнёрства и приватизации госимущества. 

Совершенствование нормативных актов и государственная поддержка обеспечивают дальнейшее расширение негосударственного сектора экономики в реализации поставленных задач. Предприниматели готовы создавать новые производственные мощности по переработке и выпуску готовой продукции, наращивать потенциал экспортно-ориентированных предприятий и диверсифицировать выпуск импортозамещающих товаров. В ряду перспективных задач – обеспечение продовольственной безопасности за счёт увеличения объёмов и перечня экологически чистой, высококачественной сельскохозяйственной и других видов продовольственной продукции. 

Мощным катализатором прогресса сегодня являются инновации и цифровые технологии. Инновационное предпринимательство связано с созданием новых продуктов (товаров и услуг), технологий. Возводимые в последние годы все промышленные объекты с полным на то основанием можно отнести к числу инновационных предприятий, т.к. они работают на современном оборудовании, по новейшим технологиям и отвечают всем экологическим требованиям. Инновации позволяют отечественным производителям увеличивать ассортимент и повышать качество выпускаемой продукции и оказываемых услуг. Как следствие, это повышает конкурентоспособность туркменских товаров на мировых рынках. Признанием высокого качества продукции наших предпринимателей служат золотые медали и дипломы престижных международных выставок. Динамичное развитие инновационной сферы – одно из главных слагаемых дальнейшего развития предпринимательства в Туркменистане. 

В ряду главных целей уважаемый Президент ставит формирование в регионах современной производственной, транспортной, инженерно-коммуникационной и социальной инфраструктуры. Важная роль в достижении этой цели отведена предпринимателям. Именно они сегодня сдают «под ключ» новые посёлки, в малых городах строят социально-культурные объекты, прокладывают новые дороги и инженерные коммуникации. 

В целом стратегия развития страны Президента Сердара Бердымухамедова обеспечивает создание благоприятного делового климата для государственно-частного партнёрства. Партия промышленников и предпринимателей считает своей главной задачей доводить до предпринимателей цели и задачи Президентских программ, утверждать духовные и культурные ценности туркменского народа, проводить работу по укреплению партийных рядов. 

В условиях рыночной экономики предпринимательство двигает развитие производства, а значит и общества в целом. Вдохновлённые национальными программами предприниматели страны выражают благодарность уважаемому Президенту Сердару Бердымухамедову и Национальному Лидеру туркменского народа, Председателю Халк Маслахаты Туркменистана Герою-Аркадагу за поддержку и доверие, оказываемые бизнес-сообществу в реализации различных проектов, и заверяют, что все поставленные перед ними задачи будут выполнены. 

Сапармырат Овганов, 

председатель Партии промышленников и предпринимателей Туркменистана, 

депутат Меджлиса Туркменистана.

Hormatly Prezidentimiziň milli ykdysadyýetimiziň möhüm pudagy bolan elektroenergetika pudagynyň durnukly ösüşiniň gazanylmagyna örän uly üns berýändigi tötänden däldir. Çünki, elektroenergetika pudagynyň ösdürilmegi diňe bir halk hojalygymyzyň beýleki ugurlarynyň döwrebap ösdürilmegini üpjün etmek bilen çäklenmän, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuň şertleriniň düýpli ýokarlanmagyna-da oňyn täsirini ýetirýär. Hut şonuň üçinem elektroenergetika pudagynyň depginli ösüşini gazanmak wajyp wezipe bolup durýar.

Täze taryhy eýýamyň ýyllary içinde bu pudakda ägirt uly işler durmuşa geçirildi. Muňa mysal edip, “Türkmenistanyň elektrik energetikasy pudagyny ösdürmegiň 2013-2020-nji ýyllar üçin Konsepsiýasynyň” üstünlikli amal edilendigini ýatlamak ýakymlydyr. Şu Konsepsiýanyň çäklerinde giň möçberli işleriň durmuşa geçirilmegi pudagyň önümçilik kuwwatyny has-da ýokarlandyrmaga mümkinçilik berdi. Energiýa çeşmesine barha ösýän islegi has doly kanagatlandyrmakda netijeli ädimler ädildi. Has takygy, bu resminama laýyklykda, gazturbinaly, utgaşykly dolandyrylýan täze elektrik stansiýalaryň birnäçesini, elektrik geçiriji ulgamlary hem-de paýlaýjy beketleri gurmakda geçen ýyllaryň içinde ägirt uly işler bitirildi. Ýurdumyzyň elektroenergetika pudagynyň önümçilik kuwwatynyň täze tehnologiýaly elektrik stansiýalaryň hasabyna ýokarlandyrylmagy Garaşsyz döwletimiziň elektrik energiýasyny daşary ýurtlara eksport etmek mümkinçiligine-de giň ýol açdy. 

Garaşsyz, Bitarap döwletimiziň öňde baryjy pudagy bolan elektroenergetika pudagynda amal edilýän özgertmeler institutymyzyň mugallymlaryna we talyplaryna bildirilýän talabam ýokarlandyrýar. Geljekki energetiklere kämil tehnologiýaly önümçiligi dolandyrmagy öwretmekde has jogapkärli wezipeler öňe çykýar. Biz şol wezipelerden ugur alyp, ýokary taýýarlykly ýaş energetikleri ýetişdirmekde ähli tagallalary edýäris. Şu bähbitli tagallalarymyz “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylynda-da üstünliklere beslenýär. 

Merdan ORAZMEREDOW. 

TDEI-niň mugallymy, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

Gahryman Arkadagymyz Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisinde ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça öňde goýlan wezipelerden we maksatlardan gelip çykýan aýratynlyklar barada birin-birin belläp geçdi. Milli Liderimiziň çykyşynda işewürligi ösdürmek bilen baglylykda, halkara hususy hukugynyň kadalaryny ornaşdyrmak, döwre görä emläk, eýeçilik, şertnama-hukuk, hukuk bozulmalarynyň öňüni almak bilen bagly kanunçylygy kämilleşdirmek, döwlet hyzmatlaryny sanly ulgamlar arkaly amala aşyrmak, hukuk kömegini bermek, telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak, ykdysady işjeňligi üpjün etmek, dürli pudaklarda sanly hyzmatlary ösdürmek, kärhanalaryň işini, harytlaryň bäsdeşlige ukyplylygyny üpjün etmek, gurluşyk işleriniň kadalaryny düzgünleşdirýän kanunçylygy kämilleşdirmek, oba hojalyk önüm öndürijilere ýardam etmek ýaly meselelere degişli kanunçylygy seljerip, möhüm işleri geçirmegiň wajypdygy bellenildi. 

Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, biziň alyp barýan işlerimizde diňe bir ykdysady ösüşi üpjün etmek däl-de, eýsem, ösüşiň uzak möhletleýin we durnukly depgininiň saklanylmagy hem möhüm wezipe bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, täze döwrüň ykdysady ösüş nusgasynyň, ilkinji nobatda, işewürlik gurşawyny döretmek, telekeçilik başlangyçlaryny goldamak bilen, hususy maýa goýumlaryň köpelmeginde jemlenendigi baradaky parasatly pikirler biziň işimizde ýolgörkeziji çelgidir. Şoňa göräde, hukuk ulgamynyň işewürlik üçin özüne çekijiligini üpjün etmek wajypdyr. Bu ugurda kanunçylyk binýadynyň berkidilmegi kanun çykaryjy ulgamyň paýyna düşýän wezipedir. 

Gahryman Arkadagymyzyň döredijilikli başlangyçlary, öňdengörüji çözgütleri türkmen halkynyň bagtyýar durmuşyny nazarlaýan işleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegine ýardam eder. Biz hem hormatly Prezidentimiziň tabşyryklaryna, Milli Liderimiziň gymmatly maslahatlaryna, öňümizde goýan möhüm wezipelerine laýyklykda, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan gülledip ösdürmäge goşant goşmak ugrunda mundan beýläk-de yhlasymyzy gaýgyrman zähmet çekeris. 

Begençgeldi BAÝRAMMYRADOW, 

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler

 partiýasynyň Ahal welaýat komitetiniň 

başlygynyň orunbasary, Mejlisiň deputaty

«Pä­him­-paý­has ­um­ma­ny­ Mag­tymgu­ly Py­ra­gy» ýy­ly­nyň­ 9­-njy fewra­lynda ­hormat­ly ­Pre­zi­den­ti­miz ­Ar­ka­dag­ly Gahryman Ser­da­ry­my­zyň baştu­tan­ly­gyn­da Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň gi­ňiş­leýin ­mej­li­si­ ge­çi­ril­di.­ On­da ýur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy­ýe­ti­niň pudaklarynda 2023-­nji­ ýyl­da­ alnyp bar­lan iş­le­riň jem­le­ri ­jem­le­nil­di.­

Mejlisde­ bellenilişi­ ýaly, ­top­lum­la­ýyn çä­re­le­riň dur­mu­şa geçirilmegi­ ne­ti­je­sin­de, ­je­mi­ içer­ki önü­miň dur­nuk­ly ösü­şi üp­jün edi­lip, ol ­6,3­ gö­te­rim ­art­dy. ­Bu­ gör­ke­zi­ji ­oba ho­ja­ly­gyn­da­ 4,4­ gö­te­ri­me­ deň­ boldy.­ 2023­-nji­ ýyl­da­ ma­li­ýe­leş­dir­me­giň ­ähli­ çeş­me­le­ri­niň ­ha­sa­by­na özleş­di­ri­len düýp­li ma­ýa go­ýum­la­ryň me­ýil­na­ma­sy do­ly ýe­ri­ne ýe­ti­ri­lip, 2022-­nji ýyl bi­len de­ňeş­di­ri­len­de, 7,5 gö­te­rim art­dy. Şeýle hem «Türkme­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň ýur­du­my­zy ­2022­-2028-­nji­ ýyl­lar­da durmuş­-yk­dy­sa­dy ­taý­dan ­ös­dür­me­giň Mak­sat­na­ma­sy­nyň» ýe­ri­ne ýetirili­şi ba­ra­da aý­dyl­dy. Mej­li­siň do­wa­mynda «Türk­me­nis­ta­ny 2024-­nji ýyl­da dur­muş­-yk­dy­sa­dy ­taý­dan­ ös­dür­me­giň we ­ma­ýa­ go­ýum­ Maksatnama­sy­nyň»­ tas­la­ma­sy­nyň taý­ýar­la­ny­ly­şy ba­ra­da ha­sa­bat be­ril­di. Res­mi­na­ma­da şu ýyl­da ýe­til­me­li mak­royk­dy­sa­dy gör­ke­zi­ji­ler, ykdysady­ýe­tiň ­äh­li ­pu­dak­la­ry ­bo­ýunça önümçilik meýilnamalary beýan edil­di.­

 Tä­ze ­ta­ry­hy ­dö­wür­de ­ýur­du­myz­da oba ­ho­ja­lyk ­ekin­le­ri­niň­ hasyllyly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak ­we ­ola­ryň ­to­hum­çylyk­ işi­ni­ yl­my ­esas­da ul­gam­la­ýyn ­alyp bar­mak­ bo­ýun­ça ­iş­le­ri­ has­-da­ kä­milleş­dir­mek mak­sa­dy bi­len, Oba ho­ja­lyk mi­nistr­li­gi­niň bin­ýa­dyn­da mi­nistr­li­giň Yl­my­-bar­lag dä­ne­çi­lik, Yl­my-­bar­lag eke­ran­çy­lyk, Yl­my-­bar­lag pag­ta­çylyk­ institutlary­ dö­re­dil­di. ­Oba ­se­na­gat top­lu­myn­da ­ge­çi­ril­ýän­ düýp­li­ özgertme­ler ­te­bi­gy­ baý­lyk­la­ry­ ne­ti­je­li­ peýda­lan­ma­ga,­ýer­den­ bol ­ha­syl­ al­ma­ga,­ ýur­du­myz­da­ azyk ­bol­çu­ly­gy­ny­ dö­retmä­ge,­ şeý­le­ hem­ oba­ zähmet­keş­le­riniň­ dur­muş­ hal­ ýag­daý­la­ry­ny­ has­-da go­wu­lan­dyr­ma­ga gönük­di­ri­len­dir. Oba­ ho­ja­lyk ­pu­da­gyn­da al­nyp ba­ryl­ýan öz­gertme­leriň ne­ti­je­sin­de türk­men top­ra­gyn­da ýo­ka­ry ­hil­li­ önümler ön­dü­ril­ýär, ekilýän oba ho­ja­lyk ekin­le­ri­niň gör­nüşleri artdyrylýar we ýur­du­myz­da azyk bolçu­ly­gy­ dö­re­dil­ýär.­ Wa­ta­ny­my­zyň ba­badaý­han­la­ry­nyň ön­dü­ri­ji­lik­li zäh­met çek­me­gi, top­rak­dan bol ha­syl ön­dü­rip, ha­lal ba­ýa­ma­gy üçin äh­li şert­ler­ dö­re­dil­ýär. ­Ekin­ meý­dan­la­ry­ny iş­läp be­jer­mek­de, ýe­tiş­di­ri­len hasyly çalt we ýit­gi­siz ýyg­nap al­mak­da daýha­nyň da­ýan­jy bo­lan kä­mil, ýo­ka­ry ön­dü­ri­ji­lik­li oba ho­ja­lyk teh­ni­ka­la­ry yzy­gi­der­li sa­tyn alyn­ýar. Daý­han­lar top­ra­gyň be­re­ke­di­ni art­dyr­ýan mi­neral dö­kün­ler, to­hum­lar we ekin­le­riň zy­ýan­keş­le­ri­ne gar­şy ula­nyl­ýan hi­miki se­riş­de­ler bi­len do­ly üpjün edil­ýär. Kä­ren­de­çi­ler bi­len tab­şy­ry­lan önümler üçin ha­sap­la­şyk­lar öz wag­tyn­da ge­çi­ril­ýär. 

Ýur­du­my­zyň ag­ro­se­na­gat toplu­my­nyň ka­nun­çy­lyk bin­ýa­dy­nyň kämil­leş­di­ril­me­gi, oba ho­ja­lyk önümçiligini alyp barmakda ýeterlik hukuk gi­ňiş­li­gi­ni dö­red­ýär. Şeý­le hem­ daý­han­la­ra iş­le­mä­ge, top­rakdan ýy­lyň ­ýy­ly­na be­re­ket­li ha­syl ös­dü­rip ýe­tiş­dir­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär. 

«Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň ýur­du­my­zy­ 2022­-2028-­nji­ ýyl­lar­da dur­muş­-yk­dy­sa­dy ­taý­dan­ ös­dür­me­giň Mak­sat­na­ma­syn­da» bel­le­nen wezipe­le­ri üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­mek, ýur­du­myz­da bug­da­ýyň we gowa­ça­nyň bol ha­sy­ly­ny ös­dü­rip ýe­tiş­dir­mek, daý­han­la­ryň ­ýe­re­ bo­lan yhlasyny­ artdy­ryp,­ halal­ zäh­met ­çek­mek­le­ri­ üçin,­ oba ho­ja­lyk önümlerini ön­dü­ri­ji­le­ri ykdysady taýdan höweslendirmek mak­sa­dy­ bilen,­ 2024-­nji­ ýy­lyň­ ha­sylyn­dan­ baş­lap,­ döw­let­ sa­tyn­ alyş­ baha­sy­ ýokar­lan­dy­ryl­dy.­­ Bug­da­ýyň bir ton­na­sy­nyň döw­let sa­tyn alyş ba­ha­sy 2000 ma­nat möç­ber­de, nah pag­ta­nyň bir ton­na­sy üçin döw­let sa­tyn alyş ba­ha­la­ry ýy­gy­myň baş­lan­ýan gü­nünden 15­-nji okt­ýab­ra çen­li 5000 manat, 15­-nji okt­ýabr­dan 15­-nji no­ýab­ra çen­li 4770 ma­nat, 15-­nji noýabrdan ýy­gymyň ta­mam­lan­ýan gü­nü­ne çen­li­ 4­550 ma­nat möç­ber­de, ýü­pek pag­ta­nyň bir ton­na­sy üçin döw­let sa­tyn alyş ba­hala­ry ýy­gy­myň baş­lan­ýan gü­nün­den 15-­nji okt­ýab­ra çen­li 6700 ma­nat, 15-­nji oktýabrdan 15-­nji no­ýab­ra çen­li 6400 ma­nat, 15-­nji no­ýabr­dan ýy­gy­myň tamam­lan­ýan gü­nü­ne çen­li 6100 ma­nat möç­ber­de bel­le­nil­di. 

Oba ho­ja­lyk önüm­le­ri­ni ön­dü­ri­jile­re yk­dy­sa­dy ýe­ňil­lik­le­riň döredilme­gi, öň­de­ba­ry­jy kä­ren­de­çi­le­riň we ýer eýe­le­ri­niň zäh­me­ti­ne ýoka­ry ba­ha be­ril­me­gi ýur­du­myz­da daý­han zäh­me­ti­ne be­lent sar­pa goýul­ýan­dygy­nyň ny­şa­ny­dyr. Ha­lal ba­ýa­ma­ga, zäh­me­ti­niň hö­zi­ri­ni görüp, bag­ty­ýar, aba­dan dur­muş­da ýa­şa­ma­ga dö­re­dilýän şert­ler üçin ýurdu­my­zyň ba­ba­daýhan­la­ry­nyň hor­matly Pre­zidentimi­ze hem­-de Gahry­man Arkadagy­my­za al­kyş­la­ry çäk­siz­dir. 

Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň pä­him paý­ha­sa ýug­ru­lan gym­mat­ly mas­la­hatla­ryn­dan ge­lip çyk­ýan we­zi­pe­le­ri öz wag­tyn­da ­dur­mu­şa geçirmek­de ­Türkme­nis­ta­nyň Mej­li­si­niň de­pu­tat­la­ry hem gu­jur­-gaýratyny gaý­gyr­man, yh­las­ly zäh­met çe­kip, ýur­du­my­zyň be­dew batly ösüş­le­ri­ne­ my­na­syp­ go­şant ­go­şýarlar. Bi­zi röw­şen gel­je­ge alyp bar­ýan Gahryman Ar­ka­da­gy­my­zyň hem­-de Ar­ka­dag­ly Gah­ry­man Serdarymyzyň jan­la­ry ­sag,­ömür­le­ri­ uzak­ bol­sun! 

Serdar GAÝYPOW, 

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, 

Daşky gurşawy goramak, tebigatdan peýdalanmak we

 agrosenagat toplumy baradaky komitetiniň başlygy.

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan häzirki döwürde halkara gatnaşyklarda işjeň orny eýeleýär. Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyz döwlet Baştutany bolup işlän döwründe görnükli syýasy we jemgyýetçilik işgäri, milletiň Lideri hökmünde, dünýäde giňden ykrar edilen, baý tejribesini umumymilli maksatlara gönükdirip, mähriban Watanymyzyň at-abraýyny belent derejelere ýetiren Beýik Şahsyýetdir. Milli Liderimiziň dürli ýyllarda öňe süren daşary syýasy başlangyçlary ählumumy goldawa eýe bolup, häzirki zamanyň möhüm meseleleriniň oňyn çözgüdini tapmakda uly ähmiýete eýe boldy. 

Ba­har paslynyň ilkinji günlerinde, 2-nji martda Garaşsyz Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň doly hukukly agzalygyna kabul edilmegine 32 ýyl boldy. Bu döwürde BMG bilen köpugurly gatnaşyklaryň ulgamy kemala geldi. Türkmen döwletiniň başlangyjy esasynda bu abraýly guramanyň Baş Assambleýasynyň Kararnamalarynyň köp sanlysy kabul edilip, olar ählumumy abadançylygyň, parahatçylygyň we hoşniýetli hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagyna gönükdirildi. Gahryman Arkadagymyz «Parahatçylyk sazy, dostluk, doganlyk sazy» atly kitabynda: «Parahatçylyk — munuň özi sazlaşykly ýaşaýyşdyr. Sag-salamatlyk, abadan durmuş köňülleriň heňňamlara ýazan mukamydyr» diýip belleýär. Parahatçylyk, ynanyşmak halkymyzyň milli ýörelgelerinden gözbaş alýan gymmatlyklardyr. Häzirki ajaýyp zamanamyzda bu düşünjeler has çuňňur many-mazmuna eýe bolup, ata-baba dost-doganlyga sarpa goýup gelýän halkymyzyň ruhy dünýäsini şöhlelendirýär.

 Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe döwletimiziň hemişelik Bitaraplygyndan ugur alýan, «Dialog — parahatçylygyň kepili» filosofiýasyny ilerledýän daşary syýasat üstünlikli dowam etdirilýär. Arkadagly Gahryman Serdarymyz häzirki döwrüň möhüm meselelerini çözmekde, ählumumy parahatçylygy hem-de howpsuzlygy, sebit we halkara derejede Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmegi üpjün etmekde amatly şertleri döretmek boýunça möhüm başlangyçlary öňe sürýär. Hormatly Prezidentimiz Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň Nýu-Ýorkda geçirilýän 78-nji sessiýasynda hem çuň manyly çykyş etdi. Hususan-da, çykyşda oňyn hyzmatdaşlyk, abadançylyk, parahatçylyk üçin zerur bolan howpsuzlyk meselesi boýunça teklipler öňe sürüldi. Türkmenistan köp ýyllaryň dowamynda howpsuzlygyň bölünmezligi we bitewüligi, onuň dürli ugurlarynyň bir-birinden aýrylmazlygy ýörelgesini berk we durnukly goraýar. Dünýä ösüşiniň möhüm ýagdaýlaryny hem-de meýillerini hasaba almak bilen, Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasynyň kadalary we halkara hukugyň umumy ykrar edilen düzgünleri esasynda Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny işläp taýýarlamak mümkinçiligini ara alyp maslahatlaşmaga başlamak teklip edildi. Şunda degişli strategiýa öňüni alyş diplomatiýasyny, jedelleri we dawalary parahatçylykly, syýasy-diplomatik taýdan düzgünleşdirmek üçin bitaraplygyň mümkinçiliklerini peýdalanmagy, ynanyşmak dialogynyň medeniýetini girizmek zerurlyk hasap edilýär. 

Parahatçylyk, ynanyşmak, ählumumy howpsuzlyk, dürli meseleleri diplomatik gepleşikler arkaly çözmek, hemişelik Bitaraplyk ýörelgelerinden ugur alýan dostlukly, özara bähbitli gatnaşyklar Türkmenistanyň daşary syýasy ugrudyr, parahatçylyk söýüjilikli milli ýoludyr. Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň ýakynda üçünji Antalýa diplomatiýa forumynda eden taryhy çykyşy hem hut şeýle parahatçylyk söýüjilikli garaýyşlardan gözbaş alýar. 

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, türkmen däp-dessurlarynyň ynsanperwerlikden gelip çykýan ýörelgeleri durmuşyň ähli pursatlarynda biziň göwnümizi galkyndyrýar. Gahryman Arkadagymyzyň üçünji Antalýa diplomatiýa forumyna gatnaşmak maksady bilen, dostlukly Türkiýe Respublikasyna amala aşyran saparynyň dowamynda doganlyk halkyň myhmansöýerligi däp-dessurlarymyzyň ýakyndygyny, iki ýurduň birek-birege bolan sylag-hormatynyň ýokary derejesini ähli aýdyňlygy bilen görkezdi. 

Ilkinji nobatda, Türkiýe Respublikasy bilen strategik hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagynyň Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridigini aýratyn bellemek gerek. Şunda gözbaşyny uzak geçmişden alyp gaýdýan medeni-ynsanperwer gatnaşyklardan başlap, ykdysadyýetiň köp ugurlarynda özara bähbitli, netijeli, oňyn hyzmatdaşlygyň berk binýady goýuldy. Öňden gelýän dostluk, söwda we ynsanperwer gatnaşyklar, taryhy-medeni däpleriň umumylygy türkmen hem-de türk halklaryny has ýakynlaşdyrýar. Köp ýyllardan bäri Türkmenistan we Türkiýe dostlukly gatnaşyklarynda «Bir millet — iki döwlet» ýörelgesinden ugur alýarlar. Bu bolsa uzak möhletleýin netijeli gatnaşyklar üçin berk binýat bolup hyzmat edýär. 

Mälim bolşy ýaly, ýakynda Türkmenistanyň Prezidentiniň Permany bilen, iki ýurduň we olaryň halklarynyň arasynda dostlukly gatnaşyklary pugtalandyrmakda bitiren aýratyn hyzmatlary, köpýyllyk döwletara hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine goşan uly şahsy goşandy üçin, Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti Rejep Taýyp Ärdogana Türkmenistanyň «Hormatly il ýaşulusy» diýen ady dakyldy. Gahryman Arkadagymyz bu ýurda amala aşyran saparynyň çäklerinde, halkymyzyň asylly däbine görä, 70 ýaş ýubileýi mynasybetli türk Liderine türkmen milli içmegini sowgat berdi. Däp bolşy ýaly, içmek il içinde uly abraýdan peýdalanýan adamlara aýratyn hormatyň nyşany hökmünde gowşurylýar. Milli Liderimiziň türk Liderine şeýle sowgady gowşurmagy sylag-hormatyň hem-de iki dostlukly ýurduň taryhdan gaýdýan doganlyk gatnaşyklarynyň nyşany hökmünde çuňňur mana eýe boldy. Ýadymyzda bolsa, döwlet Baştutanymyz hem geçen ýyl doganlyk ýurda sapary wagtynda Prezident Rejep Taýyp Ärdogana Gardaş atly türkmen alabaýyny sowgat beripdi. Türkmeniň gadymdan gelýän sazlaşykly ýaşaýyş ýörelgeleri esasynda döreden milli gymmatlyklarynyň häzirki zaman diplomatiýasynyň täsirli guraly, dostlukly gatnaşyklaryň ösüşinde birek-biregi, ýürekleri ýakynlaşdyryjy serişde bolup çykyş edýändigi guwandyryjydyr. 

Döwletleriň arasyndaky hyzmatdaşlygyň hiline gazanylan ylalaşyklar esasynda baha berilýär. Hormatly Prezidentimiziň doganlyk ýurda amala aşyran saparynyň netijelerinde bilim, ylym, medeniýet, ykdysadyýet, ulag-aragatnaşyk ugurlarynda hyzmatdaşlygy mundan beýläk hem ösdürmek boýunça resminamalaryň ençemesine gol çekilipdi. Munuň özi türkmen-türk gatnaşyklarynyň şertnamalaýyn-hukuk binýadyny has-da berkitdi. 

Gahryman Arkadagymyzyň Türkiýe Respublikasyna amala aşyran sapary we Antalýa diplomatiýa forumynda eden taryhy çykyşy hem köptaraplaýyn hyzmatdaşlyk nukdaýnazaryndan hormatly Prezidentimiziň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynyň, ikitaraplaýyn ykdysady hyzmatdaşlyk jähetden garanyňda bolsa, döwlet Baştutanymyzyň Türkiýe Respublikasyna amala aşyran saparynyň jemlerinden gelip çykýan wezipelere has-da işjeňlik, ygtybarlylyk, hyzmatdaşlyk üçin açyklyk şertlerini berkitdi. Milli Liderimiz saparynyň dowamynda türk kompaniýalarynyň ýolbaşçylary bilen duşuşdy we geljegi uly bolan taslamalar boýunça pikir alyşdy. Bilşimiz ýaly, köp ýyllardan bäri türk kompaniýalary ýurdumyzda uly taslamalaryň durmuşa geçirilmegine işjeň gatnaşýarlar. Şeýle-de gepleşikleriň dowamynda Türkiýä türkmen elektrik energiýasyny eksport etmek, dostlukly ýurda türkmen tebigy gazyny «swap» usuly arkaly ibermek bilen baglanyşykly meselelere seredildi. Ulag-kommunikasiýa ulgamynda hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri hem ara alnyp maslahatlaşyldy. Duşuşyklaryň netijeleri boýunça Türkmenistan bilen Türkiýe Respublikasynyň arasynda uglewodorod serişdeleri babatda hyzmatdaşlyk etmek boýunça meýiller hakynda Jarnama; «Türkmengaz» döwlet konserni bilen Türkiýe Respublikasynyň Energetika we tebigy serişdeler ministrliginiň arasynda tebigy gaz ulgamynda hyzmatdaşlygy ösdürmek meselesi babatda özara hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ähtnama; «Türkmenistan» awiakompaniýasy» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti bilen Türk aeronawtika birleşigi uniwersitetiniň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama ýaly ikitaraplaýyn resminamalara gol çekildi. 

Gahryman Arkadagymyzyň üçünji Antalýa diplomatiýa forumyndaky çykyşynda ählumumy meseleleri çözmekde Türkmenistanyň ileri tutýan ýörelgelerini beýan etmeginiň, halkara gatnaşyklaryň häzirki ýagdaýy babatda ylmy garaýyşlaryny öňe sürmeginiň döwrüň möhüm wezipeleri boýunça pikir alyşmakda örän ähmiýetli bolandygyny bellemek gerek. Milli Liderimiziň bu çykyşynda Birleşen Milletler Guramasynyň halkara gatnaşyklardaky taryhy ornuna ýokary ähmiýet berilýär. Hormatly Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, halkara gatnaşyklaryň häzirki ýagdaýy biziň öňümizde diňe bir syýasy, ykdysady, hukuk babatda däl-de, eýsem, ahlak, adalatlylyk we abraý-mertebe gatnaşyklaryna degişli soraglary hem goýýar. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy çuňňur ylmy we adalatly garaýyşlary bilen bu barada belläp, beýan edilen düşünjeleriň bitewülik häsiýetine ünsi çekdi. Şeýle hem syýasy howpsuzlygy, durnuklylygy, ykdysady ösüşi üpjün etmek üçin, taryhy ornuna, ilatynyň sanyna, jemi içerki önüminiň möçberine, harby mümkinçiliklerine ýa-da tehnologik taýdan ösüş derejesine garamazdan, dünýäniň ähli halklaryny we döwletlerini bu işe doly çekmegiň zerurdygyny nygtady. Başgaça aýdylanda, birinjiden, ähli halklaryň özygtyýarly ýoluna, taryhy tejribesine, gazananlaryna hormat goýmak, olaryň bu soraglara deňhukukly gatnaşygyna ýol açmak, ählumumy jogapkärçiligi berkitmek ýaly parasatly başlangyçlary öňe sürdi. Şu babatda Gahryman Arkadagymyz Türkmenistanyň garaýşynyň berkdigi we aýdyňdygy barada ynamly bellemek bilen, bu soragyň diňe ählumumy tagallalar arkaly, halkara hukugyň ykrar edilen kadalary, Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasy esasynda çözülip bilinjekdigini we çözülmelidigini nygtady. Munuň özi Türkmenistanyň Milletler Bileleşiginiň jogapkärli agzasy hökmünde ählumumy maksatlara ýetmekde öz üstüne alan borçnamalaryna ygrarlydygyny, ýurduň Bitaraplygyny aýdyňlygy bilen subut edýär. Bitaraplygyň we öňüni alyş diplomatiýasynyň mümkinçilikleri bu wezipeleri ýerine ýetirmegiň esasy guraly hökmünde beýan edildi. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy hemmeleriň bähbitlerine laýyk gelýän bitewi dialogy ýola goýmakda bu parahatçylyk söýüjilikli ýoluň şertleri üpjün etmegiň aýrylmaz bölegidigini ynamly bellemek bilen, bütin adamzadyň bähbitlerinden ugur alýan parasatly garaýyşlary beýan etdi. 

Ikinjiden, munuň özi Türkmenistanyň halkara guramalaryň, ilkinji nobatda bolsa, BMG-niň işine ýokary ähmiýet berip, onuň abraýyny berkitmek, halkara işlerinde netijeliligi gazanmak boýunça tagallalarynyň aýdyň we üýtgewsizdigini görkezýär. Şunuň bilen baglylykda, Gahryman Arkadagymyz Türkmenistanyň Prezidentiniň 2023-nji ýylyň sentýabrynda BMG-niň belent münberinden öňe süren Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny döretmek hakyndaky başlangyjy barada aýdyp, ýene bir ýola BMG-niň derejesindäki tagallalaryň möhüm taraplaryny hemmelere mälim etdi. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy şunda beýleki halkara düzümleriň we birleşikleriň Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlygynyň güýçlendirilmelidigini bellemek bilen, halkara tagallalaryň netijeliligini artdyrmagyň wajyp jähetlerine ünsi çekdi. 

Üçünjiden, Milli Liderimiz «Ählumumy howpsuzlyk strategiýasy» diýen düşünjede ösýän ýurtlaryň örän aýdyň täsirli ornuny görýändigini aýdyp, şol ýurtlaryň artýan syýasy orny we ähmiýeti, munuň bolsa yzygiderli hem-de oňyn ýagdaýdygy barada adalatly belledi. 

Dördünjiden, Gahryman Arkadagymyz: «Bitaraplyk sagdyn we jogapkärli güýçler, döwletler ýa-da ýurtlaryň topary üçin garaýyşlaryň binýady bolup biler» diýmek bilen, ýüze çykýan soraglary çözmekde Türkmenistanyň oňyn hem işjeň Bitaraplygynyň hemmeler üçin amatly gural bolup hyzmat etmäge bolan taryhy tejribesiniň ähmiýetli tarapyna ünsi çekdi. Milli Liderimiz BMG-niň çäginde Bitaraplygyň dostlary toparynyň döredilmeginiň hem-de umumy bähbitlere hyzmat etmekde bitaraplygyň mümkinçilikleriniň ägirt uly ähmiýetli jähetleri barada durup geçdi. 

Türkmen halkynyň gadymdan gelýän parahatçylyk söýüjilik, ynsanperwerlik ýörelgeleri bar. Bu ýörelgeler bu günki gün Türkmenistanyň Bitaraplyga esaslanýan daşary syýasatynyň özenini düzýär. Hemişelik Bitaraplygy Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan iki gezek ykrar edilen eziz Watanymyz dünýäde asudalygy, parahatçylygy üpjün edýän gatnaşyklary pugtalandyrmakda uly üstünliklere eýe bolýar. Bu günki gün döwletimiz sebitde gapma garşylyklaryň öňüni almakda, adam hukuklaryny goramakda we beýleki ugurlar boýunça umumadamzat bähbitli işleri, netijeli halkara hyzmatdaşlygy ýola goýmakda BMG-niň Merkezi Aziýadaky ygtybarly daýanjyna öwrüldi. 

Bäşinjiden, Milli Liderimiz ýurdumyzyň Merkezi Aziýada ylalaşdyryjy merkez hökmündäki orny we sebitimiziň uly geljeginiň halkara hyzmatdaşlygy ösdürmekde möhüm ähmiýeti baradaky çuňňur manyly ylmy garaýyşlaryny beýan etdi. Şunda 2007-nji ýylda paýtagtymyz Aşgabat şäherinde açylan Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň alyp barýan işi uly ähmiýete eýedir. Alym Arkadagymyz «Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan» atly kitabynda: «Aşgabatda Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň açylmagynyň özi türkmen bitaraplygynyň sebitleýin durnuklylygyň, parahatçylygyň we ösüşiň möhüm tarapy bolup çykyş edýändiginiň hemde ähli ýurtlaryň we halklaryň bähbitlerine laýyk gelýändiginiň aýdyň subutnamasydyr» diýip belläp geçýär. Milli Liderimiz tarapyndan Birleşen Milletler Guramasynyň sebitdäki ygtybarly daýanjy hökmünde özüni görkezen bu merkeziň döredilmegi baradaky başlangyç bilen sebit hem-de ählumumy derejede parahatçylygyň pugtalandyrylmagy we howpsuzlygyň üpjün edilmegi meseleleri boýunça düýpli taglymlar öňe sürüldi. 

Türkmen halkynyň Milli Lideri şeýle hem geçiş ykdysadyýetli ýurtlaryň demografik, ylmy, serişde we geografik ýerleşişi bilen kesgitlenen mümkinçilikleriniň halkara derejede ähmiýetli ornunyň artmagy bilen bagly meseläni çuňňur esaslandyrmak arkaly orta atdy. Şunda, esasan, iki sany wajyp ugra, ýagny energetikany utgaşdyrmaga we ulaglaryň baglanyşygyna aýratyn üns berildi. Şonuň bilen birlikde, Gahryman Arkadagymyz energetika hyzmatdaşlygy ulgamynda Türkmenistanyň strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitledi, ählumumy ulag infrastrukturasyny ösdürmekde we howanyň üýtgemegine garşy göreşmekde başlangyçlarymyza ünsi çekdi. Şeýle-de ulag baglanyşygy babatda hem Türkmenistanyň düşnükli we adalatly garaýşy kemala getirmegiň zerurdygyndan ugur alýandygyny belledi. 

Umuman, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygynyň bu abraýly halkara forumdaky çykyşynda beýan edilen her bir jümlede Gahryman Arkadagymyzyň adam mertebesine goýýan uly hormaty, adam bähbitleriniň ileri tutulmagy ýaly çuňňur ynsanperwer garaýyşlary ýene bir ýola bütin aýdyňlygy bilen dünýä äşgär boldy. Bu pikirler halkara we sebit meseleleri babatda hem aýdylanlarda, parahatçylyk, howpsuzlyk, hyzmatdaşlygyň ugurlary hakynda beýan edilenlerde, ylmy-tehniki ösüş, ekologik ölçegler, ýaşlar syýasaty, zenanlar guramalarynyň gatnaşygy, parlamentara, medeni, sport, beýleki durmuşy maksatlar barada durlup geçilen her bir soragda öz delilini tapýar. 

Türkmen halkynyň Milli Lideri bütin dünýä üçin nusgalyk, ýagny ahlaklylyk, adalatlylyk we mertebe ýaly ynsan gymmatlyklaryny beýgeltmek bilen, halklaryň, döwletleriň, jemgyýetleriň her bir agzasy üçin ýokary jogapkärçilikli garaýşy emele getirmegiň paýhasly diplomatiýasynyň esasy ýörelgelerini orta atýar. Şu babatda Gahryman Arkadagymyz: «Diplomatiýanyň wezipesi, onuň manysy gepleşikleri geçirmekdir, ylalaşygy gözlemekdir, özara hyzmatdaşlygyň berk köprüsini gurmakdyr. Türkmenistanyň tagallalary şu ugurlara gönükdirilendir» diýip, ynamly aýtdy. 

Milli Liderimiziň üçünji Antalýa diplomatiýa forumyndaky çykyşynyň taryhy, syýasy-diplomatik nukdaýnazardan halklary, ýurtlary ýakynlaşdyrmak ýaly belent wezipä hyzmat etmek bilen, döwlet gullukçylary, wekilçilikli edaralaryň agzalary, jemgyýetçilik birleşikleriniň wekilleri, syýasatşynaslar, hukukçylar, ykdysatçylar, diplomatlar, ylmy işgärler we beýlekiler üçin bahasyna ýetip bolmajak gymmatly hem paýhasly garaýyşlary özünde jemleýän gollanma öwrüljekdigine berk ynanýarys. 

Parasatly taglymatlary, gözbaşyny ata-babalarymyzdan alyp gaýdýan asylly ýörelgeleri bilen döwletimizi, halkymyzy röwşen geljege alyp barýan, dünýäde Watanymyzyň at-abraýyny barha beýgeldýän Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli işleri hemişe rowaç bolsun! 

Kasymguly BABAÝEW, 

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Diwanynyň 

iş dolandyryjysy, Mejlisiň deputaty